Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIII, Number 23, 7 June 1884 — He mana ka naauao. [ARTICLE]

He mana ka naauao.

Aoie paha i iike kna ka manao o ka poe oaauao a pau kxa ma keia honua no keia huao2ek> e kan ae la maluna osa hoi, "He mana ka naauaa* Ke olek» nei kekahi poe, o ka eaauao he tnea iapuwa*e k*a ia, he lohi ka huli ana i ke daia. no ka mea* hele i ke kula eha a elima paha makahiki, puka mai, alaEa huli aku ka waiwai, aiaiia ua hala ka* wa pono wahi a lakou, e aho m> ka heie e huii i wahi hana i mea e kaa koke mai ai o ke da!a» pau ka ilihune, ola ka noho ana; a pau ia oielo hou ae la kekahi poe : Auhea hoi ua poe naauao, i ka hoka wale mai no hoi o mea ma, —a pau e ke au i ka helelei, bpuwale no hoi ua naauao, a pela waie aku. A ke oielo nei hoi kekahi poe, he mana ka naauao, aoie paha i like keia maea me ka mana o ke Akua, he okoa keia mana i haawiia mai e ke Akua i ke kanaka. oia hoi ko ke kanaka hoano e ana i kekahi mau mea maoii i mau mea okoa, a Uio ae ia ua mau mea okoa !a i hoano e ia ai i mau mea i make> make loa ia, a nui loa aku la ka waiwai eiike me ka iaau e ku ana ma ke kuahiwL Ulu mai keia laau a nui, a kie kie, a kupono no ke oki ia, a i ka wa i okiia ai alaila ua oioia i papa, 0 keia a me keia ano, a i laau nunui a iiilii paha i kupono no ke kukuiu hale, a me ke kapili moku paha, nolaila, i ka lilo ana o keia laau i mau haie laau a i mau moku nui a iiilii, ua lilo ua mau mea ia i mea makemake nui ia a i mea waiwai nui hoi mamuli o ka hoano e ia ana, e ka mana o ka naauao, a pe)& no, ina hele aku ke kanaka ma ke kahakai, e ike ana oia i ke one e waiho wale ana a e hehi wale ia ana e na kanaka; aole ona waiwai, aka ina e hoopili ana ka mea naauao i kona mau lima me ua one la, aiaila ua hoano e ia ma ka hana ia ana i pohaku, a 1 kekahi manawa ua hana ia i aniani o na ano a pau, oia hoi 1 aniani puka hale, aniani ipukukui, a i aniani kiiohi a nui wale aku na ano aniani i hanaia noioko mai o ke one, a ma ia mea ua ike hou kakou i ka mana o ka naauao ma kona hoano e ia ana. E naua hou aku i ka uwea olelo, ua hanaia keia mea me ka imi ahonui ana a kekahi kanaka i na kanawai o ka uwila, no ka mea o ka uwila he mea ahiu ia, aoie e hiki i ke kanaka ke hopu a miiimiii ia mea, ua lilo nae ia i mea milimiiiia e ka iima o ke kanaka naauao a ua lilo pu no hoi i kauwa na ke kanaka. No ke aha la ka mea i lilo ai i kauwa hooiohe na ke kanaka ? Eia, mamuii no o keia mea, he mana ka naauao. Ua noonoo e ka mea naauao i kona kumu 1 hoea mai ai, a maopopo iaia, aiaiia hoopiii aku oia i kona mau lima ilaiia, alaila ua liio ia i mea ano e ioa, a iilo ia i kauwa hoounauna na ke kanaka, a ua nui loa ka waiwai i ioaa malaila. A peia no ke kanaka nana i imi a loaa ke kanawai o ka mahu, o keia mea 0 ka mahu, he mea kioia wale ia e ka mea uaaupo, aka, i ka manao o ka mea naauao, ua hoano e ia a iilo i kauwa hoolohe na ke kanaka, ua hoopili ae ke kanaka naauao i kekahi mea paahana me ka mahu, a ua lilo ka mahu 1 kauwa na ke kanaka, noiaila, ua iiio na mea nui kaumaha ioa i mau mea mama ioa, i ka mahu, ua hiki iaia ke hoonee, ke hapai iiuna, a ke hookuu iiaio a hoohuii i kekahi mea kaumaha i hiki ole 1 na kanaka he mau haneri ke ae, elike me na moku mahu, a me na kaa mahu, j na mea hapai moku, a ina e helu ia ka nui o na mea a ka mana e kokua ai i ke kanaka, aole pau no ka nui loa, nolaila ua hanaia keia mau mea e ka mana o ka naauao. Ina pela, heaha ia ka' waiwai 9 me ka manao o ka mea nana e haku nei keia kumumanao ? He olelo paipai keia i ka poe opio a pau e haaiele nei i ka imi naauao* ame na makua e pauaho wale nei i na keiki a i lakou, aole he mau i ka hoouna ana i! ka lakou mau keiki i ke kula, eia ka i na makua, ina e hala na makahiki he 15, kii aku na makua e aoi i na kumukuia e heie na keiki i ke kumakahiki, no ka manao o na makua e hele e huli i ke daia i mea kuai awa no na makua, pela iho ia ka manao hupo o na makua e hina ai i ka iakou mau keiki a iilo loa i poe kauwa na kekahi, a peia no na kaikamahine, ke oielo aku nei na makua he lapuwale ka naauao o na kaikamahine, aole ka he waiwai, ku- j panaha na makua. Akā, i ka mahao o ka poe makee lahui, he mea eha nui keia no ka naau, a he poe aloha hoi 1 na kawowo e hoomaka ana e ulu, ua manaoia aia ma o iakou la e ola ai a e ulu ai ke koena o keia lahuL Aka, pebea la e uiu ai, eia paha kekahi kumu e ulu ai keia lahui a e lik> ai hoi i iahui naauao: E hana ia na kuia o keia au ma,ke ana okoa e ae i kekahi manawa, elike roe keia» t mau kuia kaikamahine, a i mau kuia keikikaiie, mai Hawaii a Kauai, i wahi e ao ia ai lakou ma ke ano o ka noho ohana ana, a hiki i ka wa e hoohui ia ai iakou, alaila nui keia lahuif.ua manao m na ka Papa Hoonalauaoenoonoo nui i ka imi ana i ! nui o ka nobo ana maluhia me ka naa~ uao maikai, a e ao ia hoi na keikikane ma na mea tke hohonu a pau i hiki ai ia lakou ke hana i kekahi mau laia okoa o ka hana akeakamai, no ka mea na ka oaauao e hooh&na i na me» waiwu i om waiwmi nv\ a me m vm

| makemake oie ja i mau aea makema-1 ke nui ia* oii hoi ka mea e pau ai na keikī a ka pee iiihane i ka hek like ma ia alanui hookahi o ka naauao, ma- ; |ia paha aia iloko o na keiki a ka poe | Uihune kekaki mau keiki kupono i ka hookeie aupuni, aka, no ka nana pooo o#e ia o keia apana hana, nobala ua ulu hopipi ka manao o na makua i ka hoo una ana i na keiki a kkou i kahi o ka naauao nui ae, oo ka mea, aole he dala e kokoa ai ia lakou om bkou e noho laoailoko o ke kula, aka, aole no ka I nele o ko kakou mau oīhana hoonaauao a me ka waihona lahui i ke dala ole, aka, he nui loa ke dala iloko o na waihona au{»ini, aole nae noonoo nui o kt aupuni i keia iaia nui o ke aupuni, aia na mea ano o2e naaiaOa e hoonui ai i na lila Ina e nana kakou i kekahi mau keiki i hoounaia aku nei ik<ko o Amenka e ao ia ai i ka naauao oi ae, o kela mau keiki he mau makua waiwai ko lakou, a ua hiki no i ke dala a ko lakou mau makua ke uku ia lakou r aka, hookaa waie iho nei nae ka Ahaolelo i puu dala na ia mau keiki; ina he mao keiki na ka poe ilihune keia puu dala i hoo kaawaleia ai no ka hoonaauao hou ana ae ina ua oi !oa ia mamua o kela. £ia kekahi, i hoounaia aku nei iakou e ao i ke kula ao kaua, a i ka hoi ana mai o lakou me ia mau ike, me wai lakou e kaua ai ? Me Milu ea, akamai ka noo noo ?na o ke aupuni iwaho e kiolaia ai ke da!a, aoie ka e kiola ia iluna o ka poe iiihune, ina aole e hiki i keia aupu ni ke ike i keia mau hoakaka, aiaila eia kekahi mea maopopo: £ nana ui Lunalilo Home; mamua o ko Lunaiilo make ana, ua hana maiu oia i kekahi paiapala kauoha o na waiwai puka a pau ona e kukulu ia i hale no ka poe ilihune, i home no iakou. He home maikai a nani kela i ka nann aku, he halealii maopopo, aka, aia ilaila ka poe ilihune pelapela kaht i ai me ka maemae, auwe ke aiii aloha lahui e! Aloha ino ka hoi oe a me kai mau haua, ina i ola loihi oe, ina no ue ola keia īahui ia oe. A heaha ka nui o kana daia i ka nui o ke dala a keia aupuni i hoahu ai i mea kokua i ke aupuni, he uuku ia. Eia hoi ke»a, aole i haawi iki ke aupuni i kekahi makan; na ka poe iiihune o kakou i keia wa. nolaila eia ka makana maikai, e kukult i mau kula hoonaauao no na keiki o ka poe ilihune, i ao la lakou ma na mes naauao a jiau, i loaa i ke aupuni ks waiwai puka ma o lakou la, na ke aupuni e uku i na kumu, mai hiamoe, mai makau ke aupuni i keia mea, e kukulr i kia hoomanao nou e HawaiL la oe e ka Ahaolelo hanohano, e nana fX)nc ia keia lala ou e Hawaii, e imi i kumu e holo nui ai ka naauao iwaena o kou lahui ponoi, o kou io a me kou koke ponoi, kou hoine ponoi, mamua o kou hoopokeokeo ana aku ia hai, a pehea la ko oukou manao, o na keiki a ka ahaolelo i hoouna aku nei iloko e ao ia ai ma na ike i kauoliaia ia lakou, |)ehca e iiio ana anei iakou i mau alakai maikal no keia aupuni, i 'nakepono ai ke daia a ka lahui i hoolilo ai ia lakou ? Aole paha, ea, eia ka mea maopopo ioa inaiailn, e lilo ana lakou i pge keiki ho okano a me ka hookiekie ke hoi mai lakou i Hawaii nei, no ka mea he mau keiki punahele lakou i na makua, a ua heohiluhiluia mai ka wa kamalii mai. ke manao nei au ina he mau keiki iii hune, a ua maa i ka noho haahaa mt na makua ilihune ano maikai, alaila aia iloko o lakou na kuiana maikai a e ho ohua nui mai ana lakou he pa-hanen, pa-kanaono, a pa-kanalima ka kekahi, alaila, ua puka nui ke aupuni i keia poe - keiki, aole no i huli pono ke aupuni i na keiki kupono ke hoouna ia ma na kuia ike kiekie a he mea minamina nui keia. Ina e nana aku kakou i ka moolelo 0 linekona, he keiki haahaa ia a he mau makua ilihune kona, a o ka hana a keia wahi keiki he oki wahie a he hoehoe waafft, aka, ua hoonaauao mai kai ia oia a hiki i kona kanaka makua ana, a heaha ka ke aupuni o Amenka i hana ai iaia ? Eia, lilo oia i mea kiekie, i mea alakai i ka lahui o Amerika, aoie au i ike ua kii ia kekahi poe ano e hele ia e hoonaauao, a o ia poe ka mea nana e alakai i ka iahui, aole ioa peia, a pehea o Kenela Kaiani ? He wahi oihana ka kona mau makua, a he hapai pu ka hana a ua Kaiani n*i, aka no kona akamai a me ka naauao ua !i!o oia i aiakai no na miiiona kanaka o Amenka, aole ia he keiki ano koikoi, aka noioko mai o kekahi ohana ilihune nolaiia ma ka nana ana i na kanaka a pau i noho Peresidena ma Ameiika i mea aiakai i ka lahui, he poe keia noloko mai o ke kuiana ihhune a ua hoonaauao kupono ia me ka maikai; nolaiia ua Uk> ta lakou ke alakai ana o ka bhui Amenka. A'ina hoi pela ke aupuni Hawaii i noonoo ai elike me ka'u hoakaka ana maluna ae nei, to)e e poho ana ko kakou iuhi, aka i keia ma> nawa ke hopohopo nei au i keia poe keiki o poho auaoei ke aupuni ta lakou noiaila o ka naauao ke aianui hele o ke kanaka e manao ana e pii aku ma na anuu kiekie, a e launa pu aku ai me na aupuni naauao a pau o ka honua, a nal : keia naauao no hoi e hoano e i na mea 1 1 na mea i makemake oU ia i mea ma-' j Ikemake nui ia, nolaiia oia kekahi mea i ] 'nākeaakei» eloaa iaoe e Hawaii, !

s alaila na\ j kai ? Ke Hoonaauae nawai o ke wa ke kali a ikeia. Eia imi ioa, eta ilw ioaa, a i ko ai hoi kahiko, nobi)a aole oukou ka ike ana i k. lahui iloko o ka make a«. no kela mau makalua e ho< . nei, aka na £akou eo e imi i t *ai makila; ua hoakaka au i kekah; alanui kupooo a ua ike au i ke noi a kekahi lunamakaaina no ia manao hookahi nt\ he noi kapakahi nae, oka pono lea i ko'u manao e haawi ia pono tr.a na mokupuni eha, i like ka hana ana 1 me ta huki ana imua. J." H \OL£. Waiiuku, Mauī