Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIII, Number 25, 21 June 1884 — KA MOOLELO KAAO O Kahanuopaineki, Ke keiki alii o ke aupuni o Italia Ka Olali o na Waoakua o Arabia, Ka Naita nana i kuekaa na lua huna o na Powa. [ARTICLE]

KA MOOLELO KAAO O Kahanuopaineki,

Ke keiki alii o ke aupuni o Italia Ka Olali o na Waoakua o Arabia, Ka Naita nana i kuekaa na lua huna o na Powa.

IA MANAWA ua ikeia aku la na mahele o na naita e nee mai ana m* kela a me keia aoao; iloko o keia nee ana, ua ikeia aku ka makaukau o keia poe naita, a ina no o Kahanuopaineki aole na ke alii powa i ao, ina no la ua kulia no i ka pilikia; aole hoi, na ke alii powa no i ao ia lakou a pau, a ua ike no ke alii i ko lakou makaukau a pau a me ka ianei mau keiki hoi. Kani hou mai la ka ole a ka haku puuku elike me ke kani mua ana, o ka manawa no ia i ikeia aku ai o ka mahele mua e nee ae ana imua o ke kahua paio a ku iho la me ka makaukau nui, ka hiehie, a me na hiona hoi o ke koa wiwo ole maluna o lakou. I ke kani hou ana mai o ka pu, o ka wa no ia o ka kakou koa a me kana wahi aikane i ku ae ai a kau aku la maluna o ko iaua miu lio kaua, a hele aku la a halawai aloha me ko laua mau hoa paio; a pau ko lakou aloha ana ua kani hou mai la ka pu, o ka manāwa no la i nee aku ai

na mahele o na naita o ka Moi ma ka aoao komohana, a o laua nei hoi ma ka hikina; a hala he kanalima anana o ka manawa no ia i kani aku ai oka pu, hoohuli like mai la lakou ina lio. Kani maokioki hou inai la ka pu, o ka manawa no ia i ikeia aku ai e hulali olinolino ana ka maka o na pahikaua i ka la. Ikeia aku la ka mahele ona powa e hookuoi pono iho ana iluna o ko lakou noho, a pela no hoi me ka kakou mau wahi koa. O ka wa no ia i kuupau ai o kela a me keia i ka holo o ko lakou lio, he manawa ole halawai aku la na pahikaua he 25 o kela aoao me elua pahi ma keia aoao aku, a kuupau iho la lakou i na ai a ka ui; o ka manawa e halawai nei o na pahi, he manawa ia no ka ehaeha, ua haawi pau mai la na aa huki o 'na lima o ka poe powa i ko lakou ikaika a pau, aole nae ia i heluia imua o Kahanuopaineki. Aole i hala he hapalua hora ua īkeia aku la ka helelei ana mai o na naita o ka Moi, ua pau i ka ena; a he hapalua hora i hala ua pau loa iho lakou a pau i ka haule ilalo. "0 na naita opio ka moho lanakila o keia la."

Ia manawa kiiia aku la ka poe i eha a hoihoiia aku la i ko lakou mau hale lole, a heiu ekahi ke kaulana o na naita opiopio. Ia manawa ua ili iho la ke kaumaha maluna 0 ka haku puuku, a kani hou m'ai la ka pu a ua puuku nei, e kauoha hou mai ana i ka lua o kona mahele e puka mai. He manawa ole, oiii mai la ka mahele elua malalo o ke alakai ana a ka naitaoka Aahu Ulaula, emoole halulu ana ua poe kae'ae'a nei ona mauna hui o Arabia. I keia wa no i kani hou mai ai o ka pu, a oka wa no ia i huli ai na mahele, a hele hoi kekahi ma ke komohana, a ma ka hikina hoi kekahi; a hala he kanalima anana kani hou mai la ka pu, o ka wa no ia i huli mai ai o na puali a0 ka hoo maka iho la no ia o ua poe lae ula -nei e kuupau iho i ka ikaika o na kapuai o ko lakou mau lio, ke hele la a ku ka e'a 0 ka lepo iluna, wawalo ka leo o ka hanehane, uwa ka piha a haalele wale iloko oia manawa; e hoike pakahi mai ana kela ame keia i ko lakou makaukau ma na mea kaua, ke hele la a hikikii ka ua o ena. He manawa ole, ua ikeia aku la ua puali nei e hookokoke ae ana e hui pu me na naita opio; elike me ka anapu ana a ka uwila, pela o Kahanuopaineki i hoolele aku ai i kona lio mawaenakonu o na powa. Ia manawa kani oeoe ae la na makakila, helo aku la ke kani a me ke o o na mea kaua i ka lewa a he manawa ole ua ikeia aku la ke alakai o na powa e waiho ana i ka honua, a o kona mau naita hoi ua hooniaka mai la lakou e lele mai maluna 0 laua nei, aka aole lakou i moeuhane mua e loaa ana ia lakou he mea nana lakou e heohoka aku, ka mea a lakou i olelo ai he mau wahi keiki opipio wale no ko lakou mau wahi hoa paio, aua ikeia aku la no hoi na naita e kii ana i na hauna pahi me ke akamai loa, aka, o ia mau hauna pahi he mea ole wale no ia ia Kahanuopaiheki a me keia wahi aikane.

Emoole ua pau aku la na powa i krt haule ilalo o ka honua a kaa mai la ka lanakila ir.a ka aoao o na naita opio. I-keia -aku la ua mau walu naita opio nei e holo hookahakaha ae ana rna ke. kahua paio. No ka pau loa ana ona naita powa ilalo, na ia mea i hookau aku ika weli maluna o na puali i koe. Ia wa no kani pohapoha mai la ka pu, a ka haku puuku no ekolu manawa, a kani kuokuolo mai la no elua manawa a ikeia aku la ka oili like ana mai o na mahele elua. Uoko o keia puka ana o na mahele elua ua ku no i ka hanohano, no ka mea ua hoike mai la ko lakou mau nanaina i ke koa wiwo ole; a i ke ku ana akifo ia mau mahele elua imua o ka haku puuku, o ko lakou manawa no ia 1 pane like aku ai: Eia makou a pau ua makaukau e hooko i na kauoha a ko makou haku ma ia e kauoha mai mai ana. Oka wa no ia oka haku puuku i puhi ae ai i kana pu, a nee aku la na mahele o na powa no ke komohana, huli ae la no hoi na naita malihini no ka hikina, a hala he haneri anana, kani hou aku la ka pu, a holo Hke ae la na aoao a elua me ka puahi nui, ua kuupau mai la kela a me keia i ko lakou aka«aai hoolele lio o ka liakaka ana mamua aole i like me keia, 110 ka mea, ua paluaia ka nui o keia iko ka mua. 110. ko o keia wa a na naita powa e kuupau nei i ko lakou akamai nui, pane aku la o Kahanuopaineki i kahi aikane : Eia kaua iloko o ka popilikia i keia wa, a nolaila, e makaala loa oe nou iho, a pela no hoi au. I ka pau ann o keia mau olelo, o ka manawa no ia i hui ae ai o na makakila a lakou, a elike me ka liona niakuahine i pa tausani ia kona inaina i ka wa e lawe ia ai o kana keiki, pela no o Kahanuopaineki i haalele pau aku ai i kona inaina nui, a kakele aku la 1 kona lio kaua ma kahi o na alakai e alakai mai ana i ko laua mau mahele, emoole halakau ana na pahi i ka lewa, kani oeoe ae la hoi na makakila.

He manawa ole, ua ikeia aku Ia na alakai o na powa e waiho n«ai ana ilalo, a ike pu ia aku Ia no hoi kahi aikane a Kahanuopaineki, nō ka mea ua loaa pono mai la i na hauna pahi a na powa a waiho ana i ka honua. I ka ike ana aku o Kahanuopaineki i kana wahi aikane e waiho mai ana ilalo, o ka wa no ia i hooi loa ia aku ai ka inama wela ilo-

ko o kona puuwai a luku aku la oia i na mahele powa me he mau kumu palaoa la imua o ka pahi oki a ke kanaka mahiai; ahe wa pokole ua pau loa iho la ka poe powa i ka haule īlalo o ka honua. Ikeia aku la o Kahanuopaineki e lele iho ana mai kona lio iho ma kahi a kana wahi aikane e moe mhlie ana me kona manao ua lele loa la hoi ka hanu, aka he poniuniu wale no, oiai ua loaa pono oia i ka hauna pahi a kekahi o na powa, a no kona poniuniu kona kumu i haule ai ilalo.

Ia Kahanuopaineki i lele īho ai, hapai ae la oia i ke poo o kana aikane a ninau tho la, pehea oe, ua eha loa anei oe ? Hoole ae la kahi aikane a olelo ae la he poniuniu wale no. Ike mai la ke alii ona powa ia Kahanuopaineki e unu ana i kana aikane aloha i hoopoinoia, hoouna mai la oia he elua kanaka a hapaiia aku la ua wahi naita malihini nei ma kona wahi e noho ana a waīhoia iho Ja. Ia manawa kena hou aku la ka Moi i kona puuku e puhi hou aku oia i kana pu, a ia wa i wawalo aku ai ka leo ma ke ano maokioki, emoole oili mai la elua mahele hou o na naita powa. E hoomaopopo e na makamaka heluhelu, ua haulehia ka mahele mua o na powa, ka lua, ke kolu, a me ka eha o na mahele, aohe o lakou heluna i koe; a e kilohi iho kakou i keia mau mahele, oia ka mahele elima a me ke ono. I 'ka hoea ana mai o ka mahele elima malalo o ke alakai ana aka naita 0 ka hulu omaomao, a o ka mahele eono hoi malalo o ke alakai .ana a ka Makuisa, ka | mea i kapaia ke ahi enaena 0 ke kahua | kaua. • Ika hiki ana mai 0 keia .mau mahele j a ku ana imua o ka Moi, pane mai la ke alakai o keia mahele imua o ka Moi. E kuu Moi aloha, aole au me ka pahikaua e hakaka ai me ka naita opio, aka me ka laau ihe au h hakaka ai me ia, a aole no hoi o'u makemake owau a me ko'u mau naita ke paio aku i ka naita opio, o ko'u manao paa, owau wale no ke hakaka me ia, a ina e haule pio au, o ke pio ana no ia o ko'u mau naita, no ka mea, ina e hakaka au a me ko'u mau naita alaila he hakaka ilio keia—a he mea no hoi ia e hookaulana ai i kou aupuni ika hakaka rula ole. Nolaila e ka Moi, e ae mai ia'u e paio pu me ka naita inalihini a opio hoi ma ke ku pakahi, wahi aua ahi enaena la o ke kahua kaua. E ae mai ia'u, wahi hou ana, e hakaka hookalii me ka naita opio.

i I keia mau olelo, ua ku mai la ka ; haku puuku a kamailio mai la ua ae ka , Moi e hakaka lua, a i ka manawa i hooholoia ai o ka hakaka lua, o ka wa ia.i ikeia aku ai ka kakou koa olali Kahanuopaineki e kau ae ana maluna o kona lio kaua, a kakelekele ae la. A o ka Makuisa hoi, ua kau ae la oia maluna o kona lio kaua a kakelekele pu ae la no hoi, a ike pu la aku la no hoi ke anaina e haaleie pau ana i ko lakou mau lena ike maluna o na moho hakaka, a he ! mea kahaha loa keia i ke anaina ka ike ana aku i ka hiehie a me ka nani lua 1 ole o ka motfo opio ma ke kakele ana i kona lio, a me he mea la e puana ae ana lakou, o ka opio no ka oi o ka hie hie a me ka nani ma ke kakele lio ana. Aole no i liu wale iho, kani mai la ka pu a ka haku puuku, ia manawa i ikeia aku ai ua mau moho la e hookuene pono iho ana me ka makaukau nO ka paio ana. A he mau minute i hala ae, ikeia aku la ua mau moho la e hoolei pau mai ana i ka ikaika o ko laua mau lioa emoole, halawai ae la ua mau moho nei. Hookui ae la ko laua mau lio, a I hui ae la hoi ka laua mau laau ihe, a iloko o keia manawa i hoike mai ai he mau moho no laua i lele a opu ia kawa, he mau kaeaea lanakila hoi no ka la, a he mau eueu no hoi no ia kuahiwi. I ka hookui ana o na laau ihe a kahi me kekahi, ua hai pu ae la ka laua mau laau ihe a i elua. Huli ae ia ka Makuisa a hele aku la ma'kona alahele e loaa mai ai kana laau ihe hou, a o ka kakou moho hoi, huli ae la oia a hele aku la ma ke ala e loaa aku ai kana aikane ka mea e malama ana i ka laau ihe, a i ka loaa ana o na laau ihe a ua mau moho nei, ikeia aku la laua e hookahakaha ae ana ma ke kahua paio, a he manawa ole hui hou ae la laua, e haalele pau ana i ka ikaika o ko laua mau olona, o ka Makuisa hoi i keia manawa, hooke le akii la oia i kona lio me ka ikaika a pau imua o ka naita opio, a me he mea )a e puana ae ana ka opio : He nalu nui oe i kahaia, I anaiia e kuu papa. I ka hookui ana o ua mau naita nei, ua loaa pololei aku la ka Makuisa i ka pahuna ihe a ka naita opio a haule pahu akn la i ka honua, na keia haule ana o ka Makuisa i hooi loa aku i kona piena, a ua oi pahiku akii ia kona inaina no kona hoohokaia ana e keia keiki opiopio, nolaila kau hou ae la oia iluna o kona lio a holo kakelekele hou aleu la no ka ulele hou ana no ka manawa elua aka, ia laua i hui hou ae ai, ua loaa hou rai la ua Makuisa la i ka pahuna ihe a ka naita opio ma ka umauma, a haule hou aku la oia i ka honua no ka manawa eLua, a he haūle • ana keia e hiki ole ai iaia ke ala hou mai, oiai ua haki ae la elua iwi o kona iwi-aoao. I ka ike ana o ka haku puuku i keia pilikia, ua puhi hou ae la oia i kana pu, a o ka w no ia i oili mai ai ka. mahele ehiku o na powa malalo o ke aiakai ana a ka.naita o ka hulu omaomao, a i ka hiki ana

mai o lakou imua o ka Moi, ku ae la ia iluna a pane aku la : E o'u mau maka ainana. ua pau, ua pau, ua pau ko oukou manao ana no ka hakaka ana me ia. Aole oukou e manao ino iaia, no ka inea o ka'u keiki no ia, a na'u no i ao aku iaia ma na mea ike kaua, a nolaila ma keia mua aku a mau loa, o ko oukou hooilina alii ia ka mea e paa ai ka hakahaka o kuu nohoahi. Nolaila, e hele mai oukou e ike iaia. Aole i pau.