Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIII, Number 26, 28 June 1884 — Ka Mea Hanohano Goderey. [ARTICLE]

Ka Mea Hanohano Goderey.

Hr~v.vn, jj . .•»; •:,/ r <fv Kowile i : J, : c ( o h( Aufutit : .., .. ,■... ( ) ."!! u.i kanoh.i :mi oc ... ; x ii,:u ka L-'P Hoop,'K ! k«; no na makahi- , h-h. :r».-ii A;»crilA i, M. II i Ai<r;b i, M. K 1884. t\w nei csu ua hanaia }«b, a / w-. .v. j rx\ au 1 kc ia hoike mabc . ■ , i ko'ii nana ana, v- i i j: ; :.& H nwina ua hokaawan ua hooii'oia $473.050. 940. O.H. •' *n in:UJ $500,000 ... . u k.i }'troidcna o ka Papa ..;. ;e nana e horliJo, a •-(\; ► t_- K :htna Kalaiaina ■*. w;;; - ii iwua o'u kekahi bu- , : ,It-ikc Koike no na HoM :*»»:), a nie kekahi .ĪL ; lio-Aaa. 1-. ;v> |.- 4 e a ! u ka Inke a me li. ; ok:ia. a ke hoike ak'a nei . ; K >;'ka'.:i mu-.i ioen e piii ana ia mau . t ;-i ;,'•) 0 ke Komi••'ina i hoounaia . ■ ; j, e h'.K>i'un'"»;.")rio no ka hoo -,2 i k:i !u.ie nn:i inai o ni Pukiki Qf \ i:a ukui.i ma kekahi mau oiia ; , . > hh no /'5OO, bnuari 24, 1 x ?.i .īr.ik. 3' 1 i a me na da•j - i4 ° ll<,r>l:na ana i na olelo .. t r,\c.i a oia mau hoo- ; t i:.i [O': i'ka I.,'ina Hooia e like : whope iho ma ko'u h .: i;. • 'j i h'jikeia mai kekahi pnlapai: no na 'iala $.\ooo hou iho, i i . .1.1 : kr*ia Komisina mai loko ae o keohi īj-'iii <iik* e waiho ana ma ka ii::;i r. 'm: K;umuo!clo o ka Paj'a Hoepae I. ii .-ina, ;iolc n.:e i hoaponoia keia i; ■;.'} ana e ka Luna Hooia o ke Auj / ~ e Lm.ulio l»ou aku ana au no k<.:a m;< .1 m.ihope. Ua like me $6,559 e: 1 n ;i.i 1 keia Komisina me ka hoak;?ki - !c ia mai na mea i hooliloia ai keī.i 0 nie.i n'u i nana hou iho ai, oia r >k '. ;alipa!a !»<>okaa helu .>037 no na c!.ii.i 5:. 570 i ohna e Walter M* Gil>son n ; ajfjnoi.i e Ch )rlcs T. Gulick, Kuhina Kula'niMa, a i hooia ia ma ka l.i 19 0 N , iSS3, e J. S. WuUer f Ltma H .1 i kuia ma ka la 20 o N'ovejv,M H iBSj, no na li'o o ke Ko-m-m:.l 11 uopae Limahana, mamuli o ka oL' i ho )holo o ka Aha Kuhina ma 1 . !.i ;i o Okaioha, .Nf, lī. 1883, ao'e . !, ikaka ia inai na mea i hoolii.'iii A tne ka palapnla hookaa if l i m:.?, nu na ii ila $6,200 i ohiia e W.;:rr W'. i nponoia e Charles i. k>:;!n. k. Kuhina Kalaiama, a i hooia j.i \».\ k.i !.i 1 S o Innuari, 1884, e J, S. Kcr. Koi'ia, a i ukuia lanunri ; -X >1 H 1 >84' no na lilo o na Komiy:!:.i II )op.ie Limahann, mnmuli o ka m.. • ;. >holo o ka Aha Kuhinn ma ka p. 5: 0 M. 11. 18<S ;. aole nae ' !• mai na mea i hoolilon ai. A 'iie k.i p.ilap. ( !a hookaa no hoi, hehi $>>;. ao na el.il.i $4,88.*,55 i ohiia e M r»i!>son, i aponoia e Gharles L i''; ;■•. .<, Kuhina Kalaiaina, a t hooia c j < Wj!'ut, Luna Hooiā, ma ka - « s o Marjki, M. 1L tBS.j, a i ukuia -i :) o M.uaki, M. H. 1884, no • . 1 o ii.\ A;;\.na o ka Lapa Hoopae '••• -' na, me palapala hoakaka c unhope e waiho mai i na ■ J l- l il hook.u no kahi i 'hooliloia ai. Ka ,'u;ina 0 ia he $13.582.55 i ukuia i M. V»ib>on, aolo nae i hiki i {\.v..i.30!J0 0 Keena Kalaiaina e " iiU ' iV;J ! ]>a!apala hookaa e Ihkiaa.i i na mea 1 hooliloia ai ke:a :i lv! a ;I - 0: - ; i'ie, mau mea keia 1 ' ,uK ' 1 ' Ku l "'ii lako ae o kekahi haan:\:. v»:.s Keonn. Mahope iho, ua hai :a ' Kc kakaao!e!o 0 ke Keena o ko - A n.i E, ;i;a nu kona lima na pala'*'"l ;: ) -'k.'.r. e hoakaka ana i na mea i 50oinoi.i ai keia mau dala, a e haawiia nn.: :a u. U.i waiiioia mai ma ko u ortiii jul,i[)ala hookaa e pili ' na pa!.i:ub kikoo no na dab penei: N\i ka j>a!aj>ab i<ou ;;c'l 3037, no na dalas.',soo 1 ■ Ko -.i.,na ka'.k.iwa ma D. C. , * '»•• nui aia Doscta;u. 4*l 25 \V.X' ; • • • • 5« 00 "u".'' 1 ; 200 ■•>■ ,' KC .^ tciu Waiwai 00 n.\ "** ' • '' a ! «wiuua »> ka h\a--1 a -' a;1 L!c:e 1 na Aiaa E 95 5$ V. 1 ;?" 1 "" $»«53# 45 • ' ki pa:apjla kikoo helu nu '«»ua.a 6,200: Koiu - sma keuawa mi \V a s'ncton3, IX C. r l p e t C nui 0 • • — -454 $ ;ijoF l I.oaooe ) t uue m? ni uku moku - . *SSS fi h T 4 "W a ke Keal sna i keka*s» **** 2S$<X. • Fua no Kapeaa Tripp 25 oe Huioa..., * ■ • • : ■ : 3

! malana | V*?™ ■; - $949 44 ? - o ka piKipali kikoo ht)u 3904. no :«aojla 4.882.55; " ; P.s<rfp.i.3 k;Kvx> a C. P. laal;ca ma; lS4occ : K-,kf.«u a C. P. mn ; JL«adsna . ? . p.'ki H ';:j 3,4 I c ! 1* M. tislf*yn no ia oi *' I ana ma U palapala kikoo b?:s 5057 ?; 45 w*.' i ', u ic :v :il $4,«fess % * ,i3t2 *' "*•*-* n*.e La mei 3 hr--jke;a $3,»0S 22 Ko ..'.51.6*4 33 lu.i i hoo|/o!oleiia keia h-oike mai ke keeua o ko nn Aina E rnai T e ikeb : ' u'» e ** jei3pa?a i.- 5 k *> .. . '•. .$6.200 00 ; Oru;a e Vv. M. C».}/V7n, pihpaua klM>i n t -ia 3935••;:/•• ; .$4-852 5> L ku 01 nja 3037 .$37 . . $15.62000 U<K>Utzia ma te kikoo i .3037 ... ...52,537 -15 . aaiA ma ke kiko»> i hd„ J42J ......$5,155,4 1 «> :h''Li ni% l;t K-.ena ; Waiwai no U.ko ae o ke 1 ~ l ', U " 3S«- 5949 44 Ho«-f\;nn mi ke kii-00 ? U . -$3,19S 22 , \\r.:h<«ia nii ke Keem i .inv;vi n < l4»i,oa«:o ke | lo'.«*-> 3905 $1,6843; 13.524 5Ā krx>na i hoike «.»{? ia $ 95 42 Ua ninauia aku ke Kakauoklo o ko • na Ama K, no keia mau dala $95.42 i j hoakaka uie ia. Va hoike mai ke Kakauofelo t 0 na dala i oleloia, ua waihoia i niwi ke hvtena Waiwai maloko o kekahi } i wa-hi !cra ma lima o ka Luna Buke | Hdy r ma ke ano waiho kuikawa. j 1 ka wa i ninauia aku ai ka Luna ( Huke Helu, ua hai mii ria, ai ma kona j lima kekahi wa hi lefa, a iloko o ilaiia; j he mau palapalu hookaa me ke dala pu | kekahi; a ma ka nana ana ua ikeia pe--1 nei : i Paiapala liookm, Mei 12, ao?c hoakaj kaia r.a mea i hnoliloia i $331 65 j Pal.Tjj.iia hoik-a, Mei 12, aole hoakaI ka.a iw mea i ewliloia'i $2357 : l\»iapa!a hookaa, Mei 22, aole hoaka- | namw i hooliloia'i .$i,050 00 | (Aole i hooia ia keia mau palapala | hoik.n.) j D.\!a inaoli $2,748 33 $4*16357 0 ka palapala kikoo i nana hou la nona ka. helu 3392, no na dala $187, i 057.76, i aponoia e Charles T. Gulick, ! Kuhina Kalaiaina, a i ukuia W. G. Irj win & Co., ina ka la n o lanuan, M/ | M. 2884, aole nae i hooia ia e ka Luna ! Hooia a hiki i ka 1331 o Maraki, 1884, (> na palapala hoike kahi 1 hooliloia ai keia mau dala, ua waiho mna ia iloko o ke Keena, aka i ka huli ana ua ikeia ua nalowale kekahi, nolaila ua haawiia mai he kope, a ua lawa na palapala hookaa. Ka hoopau ana keia o ka noonoo ana o ka haawina no ke Kokua ana i ka Hoo;ne Līmahana, aka ua waiho hamama īa keia mea e kali ana i na palapala hookaa i aeia mai e ha iwi mai, i mea e piha pono ai ka palapala kikoo he'u 3985. ma ka lima o ke Kuh.na no ko na Aina E. O kekahi pafipala kikoo dala i haawiia ma ka lima o ke Komisina i lapana no na dala $6,000;! a ma ka nana ana me he mea la ua ohiia $,000, ma ka b 14 o Novemaba, 1882; eia no ke waiho wale nei me ka hooponopono ole ia, no ka mea aole i waihoia mai ma ke Keena na l>crakaka no na mea i hooiloia ai, O keia palapala kikoo aole oia wale no na dala i hookaawaleia no keia Komisina, e like me ka mea e hoikeia aku ana mahope maloko o keia hoike. No kn ike ole ia o na dala mai ka poe mahiko, a me kekahi poe e ae no na uku moku me na data uku mua no j na limahana Pukiki, maloko o na buke joke Keena Kalaiaina, nolaila, ua nij nau ia aku ma ke Keena Luna Buke Helu o ke Aupuni, ina paha ua waihoia aku na dala i ohiia ma ia ano malokoo na Loaa AupunL A no ka pane ana I mai o ka Luna Buke Hehi, aole oia i j ike i kela mau dala, ua ninau hou ia | aku ke Keena Kalaiaina, a ua hai mai j ke Kakauoielo o ka Li- ' mahana, ua ohi no oia ia mau dala, a ua hoolilo hou aku no hoi no na hana 0 ka Papa, n ua haawi mai oia he moelelo e pili ana i kela moku keia nioku nana i lawe mai » na Pukiku » O ka mea mua 1 nana ia e pili ana i ! keia mea, oia no na hoike e pili ana i 1 ka nui o na eemoku i hiki mai, a ma ia i huli ana ua ikeia, ua ano e loa ka hoike | a ke Kakauolelo o ka Papa Hoopae | Limahana mai kekahi mau hoike e ae, j a nolaila un nana akahele loa ia, a ua ] ikeia na hewa ka hoike e pili ana i na iohua maluna mai o ka mokuahi JHaHliw, no ka mea, he 133 kane, 111 wahine, §4 poe 00 ole, 154 keiki, a me 31 keiki liilii loa, i loaa ka huina 523 i haule maloko o kana hoike. Penei Jta humanui: (A&ieipau*) Ua hoikeia maluna, ua loaa na daia , • $2,837.95 ma ke kuai ana aku i na laI ko hale me na hale. He $860.99 o \ keia, he mau dala i hoihoi ia mai e G. : W. Macfarbne & Ca, ma ka lakou bt- ; la, no kekahi haj>a o ka lakou bib, no i na hao no ke kaupaku o ka ha- ! le pohai, hiki aku i iut paona he ; 5 -14,978 i hoihoi ia aku. Ma kekahi |: kuaiia ana 0 na hao awawa ina ia ano, Uole i haib ka nui o nn paona, i hooli- ( loia ia J. G. Hayselden» ua losa n* dak.lahe $625. 1 Ma ke kuai kuda!a a Lyons roe Lc--1: vey i na laau a me na ooho, ua lo*a he «$789.79i a no tu lako hale i hooUkoia

nq na ma'nhmi lapana i k'jdala ia, ua: ?osa he 3,',563.07 dila. H« mea po'' no ir,ii { hoiHoiia keia may diia iloko o ka «-3;hona ma ke ano he leaa Aupv!ni. no kit mea, o ka Hoolilo ana ma ; kt«ah I ano okoa. ua papa ioa sa ma ke Kana j Ma ka huji anat> $-e kotn:te i na ho- \ ike o na mea i kuaiia aku, ua ikeia he | nui na mta bko hale a pela aku. i hoi-j ke ek u eiai kah; i VsoU»o b aku ai | A o ke kumukuai o u itjui mea, 1 hiki iku i ka $1,266.00 da-a. j £b kekahi o ia mau mea: ] 1 Kaj. Li s tr,f? ka J?i Ku . . .., . , $ §75 qo ! 4 Haie . 32 00 2 Tt»i M ..< Uwea 29 oo! 2 3 I-i pik P-ikaukau.. 35 eo, 3 P« hKbh«*B r 10 00 = 1 I|Ajk«kct. 6 iakui. 33 eo; I Aoas 14 o--1 I'iWa *a- hau. ms kap i wzi K»n . 21 o> : hhs-unr: 40 ee Kikahi maa mea iiilii he nsi waie . i65 00 1 V Haīua $1.266 00 : He hiki paha ke nianao ia eia no \ keia mau mea ke malamaia nei e na Luna Au[ urtL j KEENA KALAIAINA. j Ua holilo nui ke Komiie i ka mana- j wa ma ka nana ana i keia Keena, a ua i hoohakalia ia ka lakou mau hana ma-! muH o ke ano hemahema o na buke. j Ma ka hoohalike ana i na hoike a ke ī Kuhina W'aiwai a me ke Kuhina Kala- j iaina, e ikeia ana aole i emi malalo o j 21 haawina, i like oie na hoike a !aua;j » ko makou hoomaopopo ana T aia no! ka hapanui loa o keia mau hemahema i iloko o ke Keena Kalaiaina, a i ko ma- J kou manao,oke kumu nui o keia mau he-; mahema, oia no ka hoohanaia ana o na j keiki opiopio makaukau ole, e hana i j na hana i kupono e haawiia ma na li- j ma o kekehi poe makaukau i ka makma buke helu. Ke holke aku nei makou. he mea pono e hookomoia ma ka Bi!a Haawina i hookahi puu dala no ka "uku o na Kakauolelo 0 ke Keena Kalaiaina," i hikike Kuhinakehooponoponoi nauku elike me kona ike i ka makaukau o kela me keia Kakauolelo. Ua ohiia he $500 no ka uku o ke Kuhina Kalaiaina mamua o ka mea i hookaawaleia ma ka Bila Haawina. Aole i hoikeia keia ma ka hoike a ke Kuhina Waiwai, aka, mamuli o ka huli ana ua pi ka mai. Ua hoomaopopo makou, ua hoole o Hon J. E. Bush, ke Kuhina Kalaiaina ia manawa, aole i loaa keia mau dala, aka, ua iawa loa na mea e hoike ai, ua haawi ia keia mau dala ma ka lima o ke Kakauolelo Nui o ke Keena Kalaiaina. Ua ikeia, ua hookaa mau ia ka uku o ka Luna Halepaahao 0 Oahu i ka Ilamuku, aole nae he Luna ma ia wahi mai ka la 27 o lanuari a hiki i keia manawa. He $600 dala ka Uke ole mawaena 0 na hoike a ke Kuhina Waiwai a me ke Kuhina Kalaiaina, e pili ana 1 na <fala i hoolilow no ka hoohui ana i r*a Kanawai; ua ulu mai keia like ole mamuli 0 ka'ka Lunakanawai Makale kikoo pololei ana i ka waihona, me ka hahai ole ana i ka rula ma ke kikoo ana aku ma ke Keena Kalaiaina. Ua ike makou, aia na kanawai rna ka olelo haole ma l:a lima o ka poe humuhumu buke i keia manawa, aka, aole hookahi lalani olelo Hawaii i haawiia likapoepai; eia nae, ha $200 dala i ohiia e Hon. J. M. Kapena no keia | hana, no ka mea, ua haiia mai makou, | oia ka mea nana e hoomakaukiu ka olelo Hawaii. Ua uku ia no lioi i ka P. C. Adv<?rtiser he $500 dala ma ka la 1 o Maraki iSS2, ma ke ano uku mua no ke pai ana i keia mau kanawai, aka hoi, oiai aole mea i hanaia, a oiai, ua hanaia manope iho he olelo aelike me ka Hawaiian GinetU no ke pai ana i keia mau olelo elua, ke manao nei makou, he mea pono e hoihoi ka mea Hanohano W. M. Kipikona, .ka mea nona ka P. C. Adv(riiser ia manawa, i keia mau dala iloko o ka waihona. Ua hoelilo ia aku na dala he $i,i 16. 59 i oi aku mamua o na mea i hookaawaleia no u kela a me keia lilo" o ke Keena Kalaiaina. Ua ike makou, 0 kekahi hapa mahuahua o keia mau dala 1 ohi oi ia, ua hooliloia no na hoolimalima kaa, a he $470.60 dala i hooliloia no ia mea, penei: • C T. Ouliek ... - $138.25 J. A. Hassinger • - - - 80.00 J. E. Bush - - - . - 72.00 Na Kakauolelo me na Elele 180*35 O kekahi lilo nui no hoi ma keia mea» oia ka uku ana i na uwea te!epone ma na hale ponoi o kekahi o keia mau Luna. Ua ike makou ua ukuia no ko J- E. Bu£h tele|x>ne he $46.20 dab, a ua lawu ke Kuhina Gulick i na dala he $139,90 no ia mea hookahi ma na mahina o Feberuari vne Maraki vrale no. Aole no he kumu nui e kamai lio no na liio i koe o keb haawina. . O ka hoonoho ana 1 Luna AUaui nui no ka mokupuni he mea ia i hoao ia iloko o na makahiki elua wale no 1 hala ae nei, ma ekolu mau mokupum | wale no» oia hot, Hiwaii, Maui, a me j Oahu; aole Luoa Alanui nui i hoonoho ia ma Kauii Penei na lilo kaahele i ohiia e keb ] mau Luna Abnui nti: Luna Alaaui o Hawaii - - - $911 50 { Akattt © Oahu * *' «■ 90 00

Luna AUr«'ji o Maui * - * t* » '$»,028 NA H.4N\ I AEXIKX IA Ma k* aaas ana i na hoolik» fna?2i< ■ o na haawina no oa uwapo, awi a :mc ru alahaka, a me na Hak A«ptmi |ua ike kou Komiie. okeanookahi I naia aua o na oielo aelike. a n« ka hc i a[orjo ana j ka haaa, ua hiki ke kapsĒ 5 b h2|s&oui h« ir*iu hana ku ika hi a ī hila. i Ua haa*iia k 1 han ata ina awa pa< lroa Honokaia, Konomaliuo» Honokaa • a me Koholalele, ia Messrs. Lawrenci * & Freeth, e nana e like me na |iabp2i; ; kuhikuhi a bua iho i hoomakaukau ai 1 Va kakiu inoaia na palapala aelike« J. E. BusK Kuhina Kaiaiaina, roe k; ho3[x>nn mua ole la e ka Luoa oru i Hana Hou, a me ka hoāo. ole e hoem ; ina' ka Uio ma ke kahea ana aku i k; i poe e makemake e waiho roai i na ko ho no keia nuu hana. ī Ua hai mai o Mr R. Stirlmg, Umr !o na Hani hou, imua o ke Komhe, u; | hoike mua oia i na lilo kupono no kj I hana ana i keia mau awa pae, mamu? lae o ka hooholoia ana o na. haawina Ima ka Bila Haawina, aka, ma na aeli ! a pau i hanaia ua haawiia na dala i oi ! aku mamua o kana mea i hōikē ai t a i 'ka pau ana o ka hana, aole i like ka \ maikai o ka hanaia ana e like me kana ; raea i hoonohonoho al i Ua hanaia kekahi aelike me E. B. [ Thomas e kukulu i Hale hoahu Aila ; Mahu no na dala he 4,500. Ua hoei pilia <eia hale hou ma ka aoao o ka | hale kahiko, nolaila hookahi wale ro |paia me na kala elua ka 'mea i make« makeia no ka hale hou, a me ke kaupaku hao awawa, a me na pani hao no na puka. Ua haawi hou ia aku ia Mr. Thomas na 216, no na pohaku helelei a me ke oka o ka pohaku i haaleleia e kona mau kanaka kalai pohaku. me na pohaku i koe ma ke kukulu ana i ka hale. Aua ukuia no hoi na dala he 1,069.25 ia Mr. Lazarus no ke kauo ana aku ilaila na piha kaa pohaku he 611; aua laweia keia mau pohaku a pau i mea e hoopiha ai i ka papahele o loko oka hale, a me ke alanui e hiki aku ai i ka hale, a e hoopiha i kahi alualua mawgho iho. A i mea e paa pono ai ka papa hele pohaku puna ua hoolilo hou ia na dala he 914.65, no ka poe hana a me na lako hana. He mea aneane hiki ole ke ike pono ia, mahea la i waihoia ai keia mau pOhaku a pau. Oka uku i ukuia aku no ka lawe ana aku i na pohaku, h $1.75 no ka piha kaa hookahi. Ua hai mai kekahi jx>e i hilinaiia ua makaukau lakou e hana i kfcla hana no ka 1 dala no ka piha kaa hookahi. 0 ka lilo no ke kukulu ana i keia hale a paa pono me kt papa hele |x>haku puna, i hoonohonoho mua ia e Mr. Stirling, he 5,250 dala. Ua haawiia keia iioonohonoho ana i ke Kuhina Kalaiaina mamua ae o ka hanaia ana o ka aelike me Thomas, aka nae, u£ haalele wale ia. Un hanaia no hoi kekahi aelike e Mr. Bush me Thomas, no ka hana hou ana i ka ma ke kua īho o ka Hale Alii no na dala he 2,878, a ua hoaponoia na mea i hanaia e Bush, a ua ukuia aku ke dala, a eia ke ku nei ua pa la me ka paa pono ole, a eia no ka palapala aelike ke waiho nei ma ke Keena Kalaiaina me ka hooko pono ole ia 0 na olelo. Ua hoonohonoho mua ia na lilo e paa pono ai keia pa e Mr. Stirling he i,Soo dala. He nui na aelike no ka hana ana i na alahaka i haawiia e Mr. Bush ia J. G. Haselden, penei: (Aoh i )