Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIII, Number 26, 28 June 1884 — Kona o ka Hoike a ke Komite Waiwai mai ka aoao ekahi mai. [ARTICLE]

Kona o ka Hoike a ke Komite Waiwai mai ka aoao ekahi mai.

Ao'e i hoolahaia keia hfx>raahuahua im \ka uku e like me ka mea mau f aki ua hena nku i Kliiajna ma ka la 550 lanuan, 1884. KA HALE DITT£. Ma ka nana aaa i na bukc o keia oihan~ nui ua ikeia ua malama pololelia na bukc. Ua nui na !oaa mai keia keena mai iloko 0 na makahiki elua i hala, a me b2 mea ia ua hoike pololei ia. Elua mau itamu hoolilo i ikeia eke Komite f hookahi no na dala he $75, i ukuia ma ka Ia 3 o Okatoba, 1882 no 25 pahu aila mahu i naiowale, ame 4:.87 dala i ukuia ma ka !a 14 o Novem iha, 1882 no kekahi pena eke i nalowale. Ua noike mai ka Luna Dute Nui ua ykuia keia mau dala no kekahi miu mea i haawi hewa ia aku, ai o!e ia u 1 nalowale ma kekahi ano e ae. Aole hi pono e hana ia na hana 0 keia ano He iiamu kekahi no na dala $348.95 1 ukuia ma ka la 1 o Sepatemaba, 1883 n? ke kiai ana ika aila mahu. Ua weheweheia mai, no ka lohi loa o ka hana ia ana o ka hale hoahu aila mahu ua *aihoia kekahi mau pahu aila mahu he nai loa maloko o kekahi pa e kokoke ahe 1 ka hale hoahu aila mahu kahiko, 2 112 hooiimalimaia kekahi mau kanaka e kia*. Ua hai aku ka Luna Dute Nui i ke Kuhina Waiwai ma ka la 6 0 lreberuari, 1883, no ka hemanema no ka hale hoahu aila mahu ole. Ua hoike aku ke Komite i ka I.una Dute Nui ua oleloia be nui ka opiuma lawe koloheia mai iloko o keia Aupuni, a ua ole!oia no hoi, ua emi loa ke kumukuai 0 ka opiuma i keia manawa mainua o na makahiki he nui i hala; a m noi aku na Komite iaia e hoike mai i kona manao e pili ana no ia mea. Eia malalo iho kana rnau olelo e pili ana i keia mea: "Hookahi wale no mea e hiki ai ke pale aku i ka hoopae kolohe ana mai i ka opiuma, oia hoi ka hoomahuahua ana i na kokua oihana dute me na kiai po. He mea pono e hoomakaukau ia kekahi waapa kiai no ka po. No ka manao ana e hana i keia niau mea ua noiia he $3,000 dala hou iho i keia makahiki mamna 0 na dala i hookaawaleia e ka Ahaolelo o na makahiki elua i hala. 44 Ke manao nei au ua oi loa aku ka nui o ka opiuma i kohoia mamua o ka mea oiaio, a pela 110 hoi no ke puhi ana, no keia inau kumu : "Iloko 0 na makahiki elua i hala aku nei, ua htki mai he 6998 mau Pake iloko o keia Aupuni, a he 2001 i hoi aku, ua like me 4997 ka mahuahua iloko e na makahiki elua. O keia poe Pake he 6998, anean*. lakou a pau loa he po? ui a opiopio aole i maa ika puhi opiuma, aole i hoomaka i ka puhi mahope iho o ko iakou hiki ana mai; aka 0 kekāhi hapanui loa o ka poe he 2001 1 hoi aku, he poe puhi opiuma lakou, "Ke hai mai nei na poo o ka Oihana Makai, aole i like ka nui 0 na wahi pu hi opiuma iloko o keia kulanakauhale i keia manawa e like me na makahiki 2 1 hab, nolaila, ina he uuku ka opiuma 1 aweia mai, he mea no ia e emi ai ke kumukuai me ka manao pu ia no nae h: nui loa ka opiuma i hiki mai. "No ke kumukuai, he okoa na ane opiuma, a oiai ua hoomakaukauia keka< hi ano opiuma ma Kapalakiko a kuaiia no paha maanei no na data he $to, ne ka hapalua ]>aona, e loaa ana paha i na dala he $30 a $25 paha no ka opiuma helu ekahi o Honokaona. u Kc hoike mai nei na Luna Mahike ke lawelaweia nei ka opiuma ma na hui enhiko a pau, aka aole i nana ia ia mea aii wale no a lawelawe nui ia a hiki ole i ke kanaka ke hele i ka hana "Aka i ka manawa i hooholo mua ia ai ke Kanawai e pili ana i ka opiuma, ua nana no na Luna Mahiko i ka puhi opiuma a ua makaala loa i ka hopu ana i ka poe puhi; a aa huli pinepine ia na hale o na Pake, a nolaih ua puhi maiu loa ka poe puhi opiuuia» a he uuku ka opiuma i loaa. Aka i keia manawa, ua puhi akea ia, a nolaila ua manaoia ua nui loa ka opiuma i keia manawa. "Ina e hoomahuahua ia ka hoopai 120 ka hoopae kolohe ana ika opiuma m 1 ka malama i ka opiuma, he mea no piha ia e makau ai kekahi poe 1 ka hoopae kelohe ana i ka opiuma.' 1 Ua hoomaopopo ke Komite ua hemahema ka eihana duJe ma ke Liai ana ika poe hoapae kolohe ika opiu» no ka mea, ua hoomaouopoia mai, mau mahiea aele he mau kiai ma ka'po i hoonohoia e kiai i na mo'iuihi o ka Oeeanie Sieamship Com pmy. oiai ma ke awa nei. Noiaiia ua lawa loa ka. manawa no ka hoop&e ko- ! >Ue palena oie ana i ka opiuma, a me ni waiwai eae he nui w*le. Nolaiia be nua makehewa ka huli hou aoa aku i ui alaaui kahi i wm ai ka opiu3UL

Ua hai mai ka Luna Dute raiu o ke kumu i hoolimahma ole ai s na kūii fx> r?o ka lawa o'e o ka haawina no na kiaj a ua not oia c hoomahuahua ia ka haa«ina 110 na makahiki elua e heie nei. Ke manao nei makou he mea pono e haawi ia aku na kala hou i noiia mai; a e hooi aku na Luna Duteo ke Aupuni i ka makaali e pale aku ai i ka hoopae kolohe nui ana ī na waiwai § hana īa nei i keia manawa. Ma ka aoao 33 o ka hoīke ake Kuhina Waiwai ua ikeia kekahi mau hooiilo i hookomoia malalo o ka papa i kapaia u Hooli!o huikaU," i hiki aku ka huina i na dala he $209,089.79, a o kekahi o keia.mau dala ua loaa ia mamuli ona dala oi i ohiia mamua ae ona haawina i hookaawaleia, 1 aponoia e na olelo hooholo o ka Aha Kuhina ma ka la 10 o Febcruaii 1884, ama ia mau oieio hooholo ua ae ia na hoolilo me ke kau palena oie ia no la mau mea. O na dala ī hoohloia ma kc ano kokua i na alanui kaamahu, "Papa kuauhau Alii," "Na hlo no ke kanawai Aie Dala, M ame ka ukupanee malalo* ona Kanawai o 1882-76, ua aeia e kekahi mau KanawaLa i ko makou manao he mea pono e huikala ia; a o ke koena o ia mau hoolilo, ua hooliloia mamuli o na olelo hooholo o ka Aha Kuhina, he mea pono e nana ia me ke akahele loa. O na dala i ukuia i na hooilina o D. Mactavish, he mea ia e hoomaikai ai i ko ke Aupuni knleana iloko o kekahi mau apana ama ma Kulaokahua, i kuai mua īa aku e ke Aupuni me ka maikai ole o kona kuleana. He $3>35 r -9o inau dala i ukuia i na ona o ka mokuahi C. lt. fiishop, no ka hele ana e kokua i ka mokuāhi Suez i poino. He $2,070.10 dala "ukupanee ma kekahi aie kuikawa" elua hookaa ana, hookahi ma ka la 310 Dek. 1883, ia C. T. Ouliek no na dala ee-530. io, oia ka ukupanee ma ka 12 pa keneta no ka uku makahiki hookahi ma na dala he 18,279.56; he dala keia nana i aie aku ai i mea e kokua ai ike Aupuni i ka wa pilikia ike dala ole. O kekahi uku ana ma ka la 31 o Maraki, 1884, no na dala he 1,540.00 ia Messrs. W. G' Irwin & Co., ma ke ano he 9 pa keneta wale no no ia ano aie hookahL O na hoolllo oi ia Judd me Kapena, he mau dala no ia i haawi mua ia ia laua e Messrs. W. G. Irwin &: Co., aka aole i hiki ia makou ke hai aku no ke aha la. Ua ukuia na dala he 7,408, ia Mr. C. O. Berger 110 ke ana ana i ka hohonu o ke kai mawaena o na mokupuni maluna o ka mokuahi IV, H. Reed. Ua ukuia keia mamuli o kekahi olele hooholo o ka Aha Kuhina i hooholoia ma ka la 10 0 Feberuari, 1884, aka j aole i loaa ia makou kekahi Kanawai e ae ana i keia ano hooiilo dala. * Ma kekahi olelo hooholo oka Ahp Kuhina i hanaia ma ka Ia 100 FeberU' ri, 1884, ua aeia ke kikoo ana aku i n,i dala i aie ia mamuli o ke Kanawa: Aie Aupuni No na Hale Aupuni me na llalemai $85,cx>o 00 Xo kaTelcpone me Telcgaiaiw $io,cxx> 00 He hana keia i ae ole ia e ka Bila Haa wina; a he kaili ana i ka mana o ks Ahaolelo; a i oie ia īna he pilikia kuika wa, e like me na mea i hoakakaia ms ka Pauku 15 oke Kumukanawai, na ka Ahahoomalu wale no ka mana. Malalo o keia hoolilo Kanawai ole ana ua kikoo aku na Kuhina mailoke ae o ka Waihona, iloko o na la hope e na mal.ahiki elua i hala: No na Hale Aupuni a ene » na I laleniai $54,682 63 No na Telejx)ne a me Telegarapa $7,40S 00 A he mea kupanaha ke hai aku makou ua hoomaopopo ka Luna Hooia i keia | mau hooolilo ana, oiai mamuli 0 ka | Pauku 7 oka M(»kuna 23 o na Kana jwai o 1882, ua kauohaia oia e hoomao I popo no ke ku i ke Kanawai na dala j kikoo ia, a i kulike hoi ka hoolilo ana me na me na mea i haiia ma ke Kanawai. Aua kauoha ia hoi ka Luna Hooia ina e ike oia aole i ku ike Kanawai ia hooliio ana, a o kekahi hapa paha, no na mea i haiia ma ua palapala kikoo la, alaila e hoihoi aku oia i ua palapala kikoo nei i ke Kuhina Waiwai e hooponopono hou \tL Oiai ua pau na dala i loaa mai malalo o ke "Kanawai "Aie Aupuni" i ka hooliloia, a ua hoom.»kaia e hoolilo aku d na dala o ka Waihona, a aneane he $300,000 i pau i ka hooliloi, aole 1 loaa i kou KomUe kekahi manao e ae, aka o keia wale no, ua hui kolohe ka Aha Kuhina a me ka Luna Hooia e hoolilo aku i na dala o ke Aupnm ma ke ano kue t ke KumukanawaL a me na Kanai o keia Aupuni Ua ike hou iho kou Komite mailoko o na dala i kwe ia ma ke ano kue iite Kanawai mailoko ae o ka Waihona. Ua «nlhoia ka Luas Ikike ilelu ma ka 31 o Maiaki, iB£|» ttx $44,248 OQ A me ke koena i hoolih i«ūooa so ka Hale Hookoiokoio Hoomaia Wa t i oin ....$13,00000 48 00 Ke hoohloia nei keta dala e ke Kuhit& Kalaiaina no na lilo mau o kona Keena, a ua ukuia na da!a i hoike ia malalo nei mailoko ae o keia mau d3oa, * hikii J»Ui oanaia aie makoa:

īa Gecrge L»vis no !' ie*uke $7-568 «3 ! C.aurTiig£ Co oS ; l>jv c]x ) & Co., no ka EK- 5 o;»u aaa i ka paapa'a 1 hooliinalima $2. 250 00 | Paeihe Brk?gc Co — ..»..$5OOOO | G. W. Mac6irl&ne & Cc, f J aki; ywrap7 so aa palpa > °0 | O. W. Maeiaiiaoe i C«>., uku pan«« m oa biLi kikoo da.la i hoekia ka ' hooLaaaaa ....$2,971 $0 Ma ke Kanawai o ka Ahaoklo i aponoia e ka Moi ou ka la 140 Au gate iSBo, ua hoomana ia aku ke Kuhina Waiwai "e kuai i na auka gu!a a | me oa daia keokeo (silver) me na dala J e waiho ana iloko o ka Waihoaa, i kela j a me keia manawa, a e kauohaia e ha- j na mai i mau auka, i na da'a gula a | me na dala keokeo, i hiki aku ka wai- j wai io penei: Oia hoi na da!a gu}a o! ka waiwai he $20, $to, $5, a $2.50, a o \ na dala keokeo o ka waiwai $1, 50 ke-1 neta, 25 keneta, a me keneta. ? '? A me ka hoakaka pu hoL 4< o na dala j a pau o keia ano e hanaia ana me ke j kaumaha iike a me ka maikai, a elike j ka waiwai io me na dala guia a dala keokeo o Amenka Huipuia.'' I 0 ke kanawai o ka makahiki 1876 | e hooponopono ai i ka Moni ka mea j nana e hoolilo ke dala gula o*Amerika Hliipuia i kahua paa, a i da!a ku i ke kanawai e hookaa ai i na aie a pau ma I kona kumuwaiwai i hooho!o maoli ia; laona dala keokeo o Amenka Huipuia i 'ne dala ku i ke kanawai e hookaa ai i na aie i oi oie aku mamua o ke $50. Na ia Kanawai pu no hoi i kau ka dut'e umi keneta ma ka waiwai io o na dala keokeo a pau i hookomoia mai iloko o keia Aupuni, mai na aina a pau i hana kuikahi ole me ka Moi, a e kue gle*anai keia Kanawai. Ma kekahi olelo kuahaua 110 ia kumu 1 hana ia e ka Moi iloko o ka Aha Kukanialu; a ua hanaia kela olelo kuahaua ma ka la 2 0 lune, 1880, 110 ka ikeia ana aohe i like ke kumuwaiwai o ke dala keokeo hookahi me ke da!a hookahi iloko o na dala gu!a. Nolaila ma kahi o ke da!a gula q Amerika e komo mai ai iloko nei o ke Aupuni, i mea e hookaa ai i ko lakou mau waiwai e hoouna nei i waho, ua hoouna maoli na kanaka a pau, e hookomo mai i na da!a keokeo i 0 kakou nei i uku wale ia no e lakou ma ke 83 a hiki i 94 keneta no ke dala hookahi, a hooiaha ae la maanei nei ma ka haneri keneta hookahl A o ni hapaha kini 0 Beritania, oiai he $4.54 wale no kona kumuwaiwai, ke noohalike aku me na dala gula o Amerika Huipuia, eia uae, no ke kau a ana e ka Aha Kukamalu ma ke ku - lana o $5 pakahi, lilo ae la ia i kumu e hookomo nui ia jmai ke dala gula ma ke ano hoopukapuka. Lawe mai la na kanaka a pau i ka dala keokeo i nei a hiki wale no i ka manawa i kau ai he dute no ia dala, alaila lawe mai la lakou i na hapaha kini 0 Beritania. 0 ke kanawai o 1880, e hooponopono ana i na Moni, he mea uiaepopo o ka manao oia kanawai, he paa ana, i loh ole ai ke kumuwaiwai like o ke gula a me ke dala keokeo, no ka mea ina aole pela, alaila ua makehewa wale no ke kau ia ana o ke dute maluna o na dala keokeo a pau e hookomoia mai ana i Hawaii nei. Ina paha i hooinanaia ke Kuhina e kuai hoolilo aku i na dala gula a pau o loko nei o ke Aupuni, a e kuai mai i na dala keokeo, a pau onei, ina ua nele kakou i ke gula ole e hiki ai ke hooko aku i ke kanawai o ka 1876, Ua hoomanaia ke Kuhina e kuai niai i na auka gula a me silewa, aole nae me kekahi mea e ae, aka, "me na dala e waiho ana iloko 0 ka Waihona i kela a me keia manawiu" O ke kanawai hoaie Dala o ka la 5 o Augaje, 1882, ka 1 hoomana aku i ke Kuhina e aie aku ma ka inoa maikaioke Aupuni Hawai', ma na huina dala e oi oleaku ai ka huina holookoa mamua o Elua Miliona Dala, i mea e hooko ia ai na kumuhana i oleloia ma ua kanawai nei, a no keia aie, ua aeia oia e hoopuka i na bona, ūoU nae e emi iho malaio 0 ka waiwai like maoli, a o ke kumupaa hoi, a me na ukupanee, e hookaaia u ma na dala gula o Amerika Huipuia, a i ole ma ka mea i like." A no ka ae oie hoi o ka poe nana e paa ana keia mau bona Hawaii, e lawe ma ka mea e ae, aia wale no ma na dala gula 0 Amenka Huipuia a waiwai l:ke paha me ia, e hookaa ia aku ai lakou f nolaila he mea maopopo e like 1a h:>i me ka lakou, pela pu hoi i pono ai i ka poe nana ke dala i hoaie mai i ke Aupuni e uku mau ai ma na waiwai i like o ke kumuwaiuai, a aoie hoī mala!o iho, mamua ae o ka hoopukaia ana o na bona dala guia. Aka nae, aole i hahai iki ke Kuhina malalo o ke kanawai hooponopono i na Moni o ka 1880 • i oiehoi, oke kanawai hoaie o ka tS$2 t no ka mea aote oia i kuai i na auka e hinaia ai na dala gula a me keokeo, aka nae, aeiike aku la me Sprec kels e lawe i $1,000,000 ma na dala keokeo Hawaii, j panai no na bona gula Amerika Huipuia o ke Aupuni Hawail He $435,000 o keia dala keokeo ua laweia mai iloko o kem Aupuni e Mr. Spreckels ma na dala paa i hiki aku ka waiwai 1 ke.si}£ keneia, ke hoohalike aku me ke guia o Ameiika Huipui?, a he $500,000 roa na hapalua a me na hapaha a me na 10 keneu, (aole he 12 J keneta t like oae ka ia Kanawai i

Uauaha aī}, a elua o seia mau hapalua» !ni l&e ka wait«j me 79 *««* ma ka, Ihoohalike ana aku roe ke gula o Amt-\ j rika Huipab,. He elaa na ano dala o j i paa o Amenka Huipuu, o ke daia paa-1 ; hana Kalepa (Trade «loUa?), he 42° ī I hunahima sileva o loko o la dala, a o | ikoiia waiwai ma Nu loka he Ss kenela • peLii 111 lono 11033 in.ii i Mara<i i haiā i aku la; a o ke dabi i hoonohoia ai e ke | Kaoawai (Staßdard iloliar) r he 41 | hunahuna, a o kona kumu waiwai ibila jheBl % keneta oke dala hookahl O ka hapalua. he emi loa mai na hunahe!na sHeva, ano ia inea he 39/- keaeta | wale no kona waiwai pakahl ma Ameri- ! ka Huipuia. I Mamuli o keia Jawe nui ia ana mai nei o keia Dala keokeo i Hawau nei, a • mamuli qo hoi o ka hoolilo ole ana aku I I ke gula ame ke dala keokeo no loko iaeo ka Waihona, ma ke ano panai no j na dala Hawaii gula a me keokeo elike Ike kumn waiwai me na daU o Amerilka Huipuia, ua īkeia aole i koe kekahi I mau dala ulaula o k Amerika Huipuiii a rae Beritania no hoi e ia nei a ua nalowale loa no hoi na dala paa keokeo o Amenka. He poho keia mea no ke Aupuni, a heuuka a pomaikai no ka poe nana 1 lawe mai nei ke dala haahaa oka wa> wai, a nana hoi i kipaku aku nei ke dala oi o ka waiwal Nolaila, ina la i hahai aku ktf Kuhiua e like me na olelo o na Kanawai i haiia ae nei mamua, alaila aole i loaa mai keia poho.

| , KA LUNA HOOIA. j I Ua manaoia o ke Kanawai "e hooponopono ai i ka loaa ana mai, ka mahma ana apa a me ka hoolilo ana aku i na da!a o ke Aupuni," i hooholoia ai j e ka Ahaolelo o 1882, he mea ia e kao-i hi mai ai i ka hoolilo pono ole ia ana o na dafa o ka lehulehu, aka mamuli o ka manao maoh e hana pela, a i ole ia no ka hemahemo paha o ka mea kakau aole i ko ka mea i manaoia, a ua lilo ua Kanawai Ia i mea e hiki ai i na Ku : hina unauha e hooili aku i ke kaumaha o na hana kue i ke Kanawai maluna 0 ni poohiwi o kekahi Luna Aupuni nawaliwali a kupono ole e lawelawe i ka, hana o ka oihana i haawiia aku iaia. Ma ka hele ana aku o ke Komite nu ke Keena o ka Luna Hooia, ua ike iho la k® Komite aole i malama ia'kekahi mau buke moolelo o kana oihana koe wale no kekahi wahi buke uuku, a maloko olaila i kope ai oia i na hoike dala (cash sheet), i haawlia aku iaia e . ke Kuhina Waiwai, i kekahi mau mcmfcva i hoakakaia, a he kope no ia no ka'bukedala (cash book) 1 malamaia ma ke Keena Waiwai. Aole i loaa he buke moolelo o kana -mau hana i hana ia, a ua hilinai wale iho no ia ma kona hoomanao ana no na mea e pili ana i kina mau hana pili oihana. Ua hai mai oia he mea mau iaia ka hoapono ana i na bila 0 kela me keia ano i wai* hoia imua ona, ina he dala ma ka Wai hona. Ua hoomaopopo hou ke Komite, o ke keena hana i hoomakaukauia nona ma sja Hale AupUni, ua noho ia lawelawe ia ma ka hapanui o ka manawa no ka hana ana i kana mau hana ponoi iho, a o ia hana ana, ua kue maopopo loa i ka Pauku 16 0 ke Kanawai i hoenohoia ai oia ma kana oihana. I mea e hooiaio ia ai kela mau olelo maluna ae, ke hoike aku nei makou eia no ke wiiho nei ma ke Keena Kalaiaina kekahi mau palapala hookaa i hoaponoia e ia ma kona ano Luna Hooia, a mahope iho nana no i ohi aku i ke dala ma kona ano akena no kekahi kanaka nona nt aelike ano hoohuoi ia me ke Aupunl no kekahi mau hana ano nui a akaka ole o ka pono. Ua loaa no hoi na hoike e maopopo ai ua hana a lawelawe ka Luna Hooi?, oiai e noho ana oia ma ia oihana ma ke ano akena no kekahi mau hui. pani poho (ins«<rance companies), no ka mea, ua hoike mai kekahi poe i kanalua ole ia ka #iaio o ka lakou mau olelo, ua nui a pinepine ko lakou lawelawe ana i na hana me ia oiai ua uku aku a ohi roai i kekahi mau puu dala ma ka lawelawe maoli ana i kekahi mau hana. Ma ka la 11 o Feberuari, 1884, ua hooiliia mai iaia ke j kahi piha moku ukana mai Fanning Island maluna o ke kuna Jtnnie Walker \ a mahope ua hooili aku oia i kekahi hapa o ia ukana maiuna o Kajakaua i Kapalakiko, ma ka la 13 o Feberuari, i kona akeaa malaila. Ua hiki ke lawe! ia mai na hana ana i hana ai ma ke j ano kue i ka Pauku 16 o ke Kanawai e [ I hoonoho ai i Luna Hooia a nui wale, aka ke manao nei Komite, ua kwa na mea i hoikeia ae la, e may>opo ai i ka : Hale ao!e he mea e pomaikai ai ka aina ka hooloihi anx aku i ka noho o ka mea e noho nei ma ia oihana. Eia nae ke makemake nei ke Komite e hooma- j opopo pono ia, ua ike lakou he mea j pono loa e hanaia kekahi Kanawai ma-! ikai no ka hooia aua i na hoike Auput i _ a me ka hoonoho ana i kanaka kupono a kuokoa ma ka oihana Luna Hooia. ,KEE*fA O KQ KA AIXA V» Ua nahi pono ia na buke me na palapaia hookaa o keia keena a ua ike makoa he nui ka herhahenu me k&) huikau: he nui na hooiilo ana t hanaiai ma kalawe ana i na dala mai kekahihaa- j wina a hookaa aku i kek&hi mau aie i | kapoae, e ukuia aai lok« ae o kekaiu i

haawina okoa, aia waie no me ka nana akahele loa ana i hiki ai ke ht omao-pO'-eia ina lilo e pili ana i kekahi hana i hanaia. E hoike aku ana kou i keia manawa i na mea kupono e kamailio ia. O ka haawina i kapaia u Na Lilo Keena raa ni Aina E, " «a hooUloia ka īapanui o keia haawina na hana i heo holou ai ka haawina, aka ua haoh&a makou i ka nui o na dala i ukuia i ka | nuuepa P. CAJw/isfr t oia hoi $i, 50;.29, ua oi iki aku ia mamua oka hapalua oka hiiawina hoolookoa. Ma ka nana pono ana i keia mea, ua ike makou ua hookaa papalua ia kekahi mau bila, a ma'ka hoohalike ana me na uku i koiia e na halepai e ae ua ike ii ua oi aku ke kiekie o na uku ana i ka P. C Adverfisir mam\ja e ka mea pono. Ma * kekahi hana o keia ano i o: aku ka pono ole, ua uku papalua no na nupepa he $384.32; aka, mahope iho o kā loaa ana o keia hana kolohe ia makou, ua heihoha ua mau dala nei i uku palua ia iloko o ka Waihona ma ke ano he loaa Aupunl Ua hooliloia aku ka haawina no ka Poni Mai $10,000 a pau loa; ma ka la 26 o Augate, 1882, ua lawe o CoL C. H. Judd i nadala $7,000; M. Buckman he $650, no ka pena hale; a he $800 no ka hookipa ana i jia mal.hini mai lapana niail aua lawe ka P C. Aivtrti s ir he $281.50 no ke pai ame k?. heolaha ana; a 0 ke o ka haawina ua hooliloia aku no kekahi mau lilo liilii o kela ano keia ano e pili ar.af 1 ka hana nona ka haawina. No na niea e pili ana i na li!o o na Elele i na Aina E, ua hoike mai ka hoike a ke Kuhina Waiwai ua hooliloia na dala $25,000 no keia hana, aka aole i like keia hoike me na buke o ke Kee- i na Waiwai a me na buke no hoi ma ke Keena o ko na Aina E. 0 na lilo oiaio, he $25,095.58, a ua hooponoponoia na buke ma ke kikoo ana aku i na dala he $95.58 mailokoae o ka haawma no ke Kokua ana ika Hoopae Limahana " ma ke Keena Kalaiaina, ahoihoiia aku la no na lilo o na Elele i na Aina E; he hana kupanaha loa keia, a he mea hoi i ae ole ia ma ke Kanawai.

Malalo o keia haawina ua loaa ia ma kou na dala he $50, i ohiia ma ka ia 14. o Aperi)a, 1883, ma na mea e pi!i an\ i ka Hoikeike la. uole nae i hooliloia, aka eia 110 ma ka lima oJ. S. Webb, ke Kakauolelo no ka manawa, o keia Keena. Ke manao nei makou he mea pono e hoihoi hou ia keia mau dila iloko o ka Waihona ma ke ano he loaa Aupuni. Ma ka hoike a ke Kuhina Waiwai ua oleloia ua lawa ka haawina no r.a ** Koa Kiai oka Moi," sole nae pela ka oiaio, no ka mea ua laweia ae na dala he 1,159.49 mai loko ae o ka haaw'.na " No ke kuai ana i na pu, " aua hooliloia aku ma ka uku ana i na kea no ka mahina 0 Maraki. Mawaena o na mea i ukuia mailoko ae 0 keia haawina, ua ukuia na dala he $>30 ika P. C. Adverliscr, no ke pai ' ana i kekahi buke rula o na koa pualu, , a ua hookaaia ma ka la 8 o Maraki, 1883, aua haawiia mai na buke me ka pu pono ole, ma ka la 9 o Mei, 1884. Ua koho mai kekahi mau kanaka pai palapala makaukau elua no ka uku kupono nokeia liana, a ua hai mai kekahi hi $280, a 0 kekahi he $225 no ke pai ana i keia buke. Ua hooliloia no hoi no keia * haawina kekahi mau dala mahaahua mailoko ae 0 ka haawina no na Koa Pualu, Malale o keia haawina, ua hooliloia he $1,000 dala, ma ka la 30 o Aperila 1883, no na Koa Kiai o ka Moi, i ka wa i kukuluia ai ke Kia Hoomanao 0 Kamehameha ma Kohala. Ao!e no i hooia ia, aole no hoi i aponoia k<;a hoolilo ana. Mahope iho ua hoihoi hou ia he $57-3 2 dala, mailoko ae o keia mau dala, iloko o ka Waihona, ma ke ano he loaa AupunL Eia kekahi, ma ka la 70 Okatcba, 1882, ua hooliloia*he $2,799.02, no na ia lole ie he 19,993. Ua pau loa i ka hooliloia l(a haawina , Kokua ina Koa Pualu. ' : Mai'. >ko ae o ka haawina no ke kuai am i īii pu a me na Uko kaua, ua lawe o Col. Judd he $12,500; a o ke Kanikeia ma Vienna, no na pu o ka battery, he $7,000; a he $357.98 i hooliloia no kekahi hapa o ka uku moku no ia mau pu. Oka haawina no ke <( kuai ana ina Pukuniahi," ua hoolilo'.a a pau no ia j mea. Aka, mahope iheua laweiana! dila $1,159.49 a kakiia ma keia'naa-1 wina, aua hoolilo ia aku no ka uku ana i na Koa e ka Moi 0 ka uku ouku o na pu ua hiki aku ma ni dila h e $2,377.73, a ua mahele ia penei: 1 ka haawina no na pu me na lāko kaua - $357 $8 I ka haawina kokua i na |Coa Pualu - - - - - $604.75 I ka haawina 00 na Koa kiai oka Moi .... $215.00 Mai ke Keena o ka Loio Kuhina i mai .... $1,200.00 \ j $*>377 73l Ua Kua ta makou na da!a he $979, t' hooliloia mailoko ae o ka haawina no j ke kuai buke no ka Waiheoa Buke o | Aupuni, Maraki :g 2884, no na dala| gula » hoaliio maoli ia i i j msa < u i kekahi 1 • - «