Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIII, Number 31, 2 August 1884 — Page 3
| This text was transcribed by: | Liisa Laurila |
| This work is dedicated to: | Awaiaulu |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
Ka Nupepa Kuokoa.
@@@ THOS. G. THRUM ma ka Halepai o ka nupepa "SATURDAY PRESS." Keena @@@ pono, ma na kihi o Alanui Moiwahine me Nuuanu.
E hoonuna @@@ mai na Olelo Hoolaha ma @@@ Hooponopono mamua ae o ka hora o ke awakea o ka Poaha a pau. Aole e @@@@ na Olelo Hoolaha ke laweia mai @@@ o ka @@@ i hoikeia maluna. E hooko @@@@ ana mako@ i keia rula maluna.
E h@@@@: i na leta a pau a me na kauoha me ka uku pepa ia KA NUPEPA KUOKOA.
Honolulu. Ina e loaa pono ole aku keia @@@@ poe lawe, e hai mai me ka hakalia @@@ Kee@a.
NUHOU KULOKO.
I ka Poalima nei ka holo ana o ka @@@ Alameda no Kapalakiko.
He heluna nui o na ohua e manaoia @e, e kau aku ana maluna o ka moku @ Alameda i ka Poalima nei.
Na ka hui kinipopo Honolulu ka eo @ ka hookuku kinipopo me ka hui kinipopo Kanaka Mare.
Ua wehweheia ke alahao o ke @@@ hao o Waila ma, ma kahi o ka @okuma o ke alanui Moi me Alapai.
He hookuku kinipopo hou ma Ma@@@ i ka auina o keia la, mawaena o ka hui Kanaka Mare me Ocianic.
He paina hooluana ka i haawiia e ka H@ Mr. me Mrs. S. G. Wilder ma ko laua home ma Puunui i ka Poakahi nei.
O ka hoopii koi poho a Walakahauki @kua ia Irwin ma, e hooloheia ana @@@@ na Kiure.
Ke aneane loa nei e pau loa na hemahema o ka hale hui talepone hou.
Piha pono ka Hale Mele i ka po Poaono i hala.
Ua hoopaneeia aku la a hiki i ka mahina o Sepatemaba ka wa e ohiia ai @@ duke maluna o na waiwai e komo mai ana i o kakou nei ma ke dala gula
Mau na pea o ka mokuahi Lilinoe i ka nohaehae ma kona huakai hope aku nei i Maui a me Hawaii, i ka ua mea o ka mo.
O ka pake i komo kolohe ai iloko o ka hale noho o kapena Tripp i kekahi la o kela pule aku nei, ua hookolokoloia oia a ua hoopaiia no eono mahina ma ka hana oolea.
I Maui aku nei o P. C. Jones i kela pule aku nei a ua huli hoi mai i ka Poaono o ia pule. Ua olelo oia he mau @@@na mohaha maikai ko Maui i keia wa Kude maori.
E haawiia na mahalo ana i ka unuhi olelo o ka Hale Ahaolelo oia o Mr. W. L. Wilcox, no kona eleu a ikaika maoli i ka unuhi ana i na mea a pau e pili ana i na hana o ka Hale Ahaolelo.
Ua hala aku no Kohala ma ka mokuahi Kinau i ka Poalua nei, ka Moiwahine Kaleleonalani, i ukaliia e kekahi heluna nui o kona mau ai alo. Ua lohe mai makou e hala ana na pule eha iaia malaila.
Ua oleloia ua popopo na ku hao o ke alanui pali i keia wa, a me he la ina e hilinai noonoo ole ana kekahi mea i na mau ku hao nei, e haule ana oia i ka pali a poino. He mea pono e nana ponoia keia pilikia nui.
Ua make i ka Poalua nei ma alanui Moi, o Mr J. S. Gurney, iloko o ke @@ o kona mau makahiki. He haole keia i kamaaina nuiia e ko ke kulanakauhale nei mawaena o na haole a me na kanaka Hawaii, a he ohana hoi oia no ka ona o ko makou hale-pai nei.
Ua make emoole iho la kekahi kanaka o Kaipo kona inoa, i ka Poakahi o keia pule iho nei, mauka o Kalihi; aole ona mai ma na la mamua iho, a oiai oia e kuke ana ua hina aku la oia a make loa. Aloha wale oia.
Aole i hoike na kula aupuni ma ka luakini o Kawaiahao elike me ka makou i hoike ai i keia pule, o ka polelei i ka luakini o Kamoiliili. No makou keia hemahma, a nolaila he mea pono e kalaia mai makou ma ia mea.
Pakele mai make mai nei kekahi keiki hana o Mr. Jas. Gay o Niihau, oiai oia e hoao ana e hoau i kona lio a me ia pu, mai kekahi aoao o ka muliwai a i kekahi, i ka la 23 o Iulai aku nei.
Ua puka iho nei i ka Poakolu nei ka nupepa a Kaiaikawaha ma, a o kona inoa, Ka La o Hawaii. Aole makou i ike i na helehelena o keia nupepa hou, nolaila aole e hiki ia makou ke hoomaikeike aku i ke ano o kona mau manao heluhelu. Ua lohe mai makou he $3 ka uku makahiki o keia pepa.
Ua huli hoi mai ka Moiwahine Kapiolani a me ka Hooilina Ahi mai ka laua buakai pokole aku nei i Kalawao, Molokai, i ka Poalima o kela pule. Ua haawiia he mau pu aloha oiai kahi mokuahi Waimanale me na alii e hookomo mai ana iloko o ke awa.
Ua loheia mai nei na lono no ka paa ana o ka mokuahi hou o Poka ma oia o James G. Blaine i ka la 11 o Iulai aku nei, ma kona wahi i kapiliia mai nei ma Port Blakely, mokuaina o Oregona. Ua lohe pu ia no hoi e holo loa ae ana ua mokuahi nei a i Kapalakiko no ka hookomo ana i kona mau enegini a alaila holo loa mai i o kakou nei.
Ua holo aku no Kapalakiko i ka Poalima nei o Mr. Spreckles a me kekahi poe e ae.
Ua hoahewaia na haole aihue m@@@ e na Kiure, a i ka Poaha nei @@@ puka ana o ka Aha i ka olelo hooholo hoopai maluna o laua.
E hoomaha ana na Kula Aupuni mai ka Poalima ka la 25 o Iulai a hiki i ka Poakahi ka la 15 o Sepatemai e. a ma ia la e hoomaka ai la hapaha kul@ hou.
E hoomanao ia ua hiki mua mai o Madame Cora ia nei iloko o na makahiki he 13 i hala ae nei, a ua nui ka poe i hookahaha ia mamuli o kana mau hana mana akamai lua ole.
He omaimai ko ke Kuhina o ko na Aina e i keia mau la, nolaila aole he ikeia o kona mau helehelena maloko o ka Hale Ahaolelo. Aka, iloko no nae o ia omaimai, ua hele aku oia i ka nana i ka hoike ana o ke kula o Koleaka ma alanui Papu.
Ua hopuia e W. Tell me kekahi mau makai e iho, he 93 tini opiuma i ka la Sabati i hala. He mau tini opiuma keia i hoopaeia mai mai ka mokuahi Alamela. He mau kanaka Hawaii na mea nana i hoopae mai iuka nei, a o ua mau kanaka nei ua pau i ka hopuia, a a ua hookolokoloia i ka Poalima nei.
Ua make mai nei ma ka muliwai o Wailuku ma Hilo ma kahi e kokoke ana i ka wailele o Waianuenue, kekahi wahine pake me kana keiki. Ua haule ke keiki e oleloia nei iloko o ka muliwai, a i ka lele ana aku o ka makuahine e hoopakele i kana keiki, papapau pu iho la laua i ka piholo a make.
Ma Waialua, ma ke ahiahi Poaha nei ua hele kekahi kanaka e kuai omole rama ma kahi o ka Pake, a loaa, hoi i ka hale, aka, hina koke iho la oia a naha ka omole rama a moku ae la kona opu i ka apana omole, a pahu kona naau i waho; aole i maopopo kona ola, ke hana ia ala e ke kauka.
He mea ku i ke keonimana ole na hana a kekahi Elele o ka Hale Aupuni ma kona hoao ana e haawi i wahi paina moa a me poi hohono uwahi i kekahi mau hoa o ka Hale Ahaolelo, i kumu e aie ai lakou a haopiiia ae kona uku mahina, oiai oia e noho ana ma ke ano Elele no kekahi keena o ia Hale? Heaha la ka hana nui o ke keena o keia Elele? O ka holoholo wale no anei, a i ole o ka noho wale iho no anei iluna o ka noho a pau ka manawa hana? I ehia la hora hana o ka la a keia Elele e hana ai, alaila manao iho la ia he mea pono e hoopiiia ae kona uku mahina? He lalau wale no keia hana ana, a ua ike makou he mau hora uuku wale o kakahiaka ka manawa hana, a o ka nui aku o ka manawa he holoholo wale iho no iloko o ka Hale. Oia iho la anei ka hana o ka manao ana e pii ka uku? Hele pela e ka Elele anunu, a he pono loa e hoohokaia oe.
-
Hoolaha a ke Kahu Kula Sabati.
I na Kula Sabati o Hawaii Akau, mai Kaala a Puako: Aloha oukou;
Ke kauoha ia aku nei oukou, o ka Poalima mua o Sepatemaba, oia ka la e hoike hui ai ma ka Luakini o Iole, Kohala Akau; nolaila, e hoomakaukau oukou no ia la hooili kaua.
Me ka mahalo,
Ka oukou kauwa haahaa,
W. A. MIO.
Kahu Kula Sabati o Hawaii Akau.
-
KANU OLA IA.
Ua hoikeia keia moolelo malalo e kekahi alii koa Beritania iaia i hoi mai ai mai Kina: penei ua wahi moolelo nei e pili ana no ke kanu ola ia ana o kekahi koa Farani:
Ia makou e huli hoi mai ana maluna o kekahi moku, oia hoi, he heluna nui o na koa Beritania me Farani, a oiai makou ma ke ala moana e hiki mai ai i ka home, puka ae la kekahi ano mai mawaena o na koa Farani a me ko makou mau koa ponoi, a o ke kumu o ka puka ana o keia mai, oia no ka pili pu o na kanaka. a i kela a me keia la e make ana kekahi o lakou a e kanu ia ana ko lakou mau kino kupapau iloko o ka hohonu o ka moana. He ano hoomainoino ke kanu ana a ka poe alii koa Farani i ko lakou mau koa make, oia hoi ko lakou wehe ana a pau ke kapa o ka mea make a olohelohe, alaila, ua hoopaaia kekahi poka pukuniahi he iwakalua paona ke kaumaha, a onou ia ia aku la ke kino kupapau ma kekahi puka o ka aoao o ka moku, a iloko o ke kai.
I kekahi la, make iho la kekahi koa Farani, he kulana kakiana kona. Ua kai ia oia a i ka oneki o luna, ua wehe ia kona kapa a pau loa, a ua hoopaaia no hoi ka poka ma kona mau wawae. I ka wa i onouia aku ai o kona kino kupapau ma ka puka e haule aku ei i ke kai, lou ae la kekahi kui ma ka aoao o ke kino kupapau, a paa iho la. He paa wale no nae ia no ka manawa, no ka mea, ua pahu ikaika ia aku ke kino kupapau a hemo ae la, a ma ia hemo ana nae, maihi pu ia aku la ka io o ka aoao a kahe makawalu mai la ke koko. Ua ike koke ka poe e ku kokoke ana malaila i keia mea kamahao, a ua ike pu no hoi lakou i ke ano onioni o ke kino kupapau. Nolaila, ua hoohia ae la ua ola hou ua kakiana la, a i keia wa nae ua aneane e haule aku ke kino kupapau iloko o ke kai, a iloko oia aa@u@e, na @@@@ iho la kona mau hoa i na kokua ana a pakele ae la oia mai ka make @@ mai iloko o ka hohonu o ke kai lipolipo.
-
KAU AHAOLELO O 1884
K@@@ @@@ ka aoao @@@ mai.;
6 He mau pule ekolu no mahope iho o keia mau hoohiki ana a ke Kuhina Waiwai, ua hoopuka aku la oia i na Bona Aupuni ma Kapalakiko, me ka oleloia maloko oia mau bona, a hiki i ka wa e hookaa ai e ukuia aku na dala ma ke gula, me ka ike no o ka Kuhina Waiwai, aohe dala gula ma ka waihona aupuni. No ka hilinai oleia o ke aupuni aole poe ae mai e kuai ia mau bona.
7 I ka ike ana o na Kuhina, ua nele ke dala ma ko lakou waihona, ua aie dala aku na Kuhina ia C T Gulick, me ke kue i ka kanawai, me ka haawi pu i ka uku pauee kiekie he 12 pa keneta. Oiai o ka Aha Kukamalu wale no ke alanui kupono a lakou e noi ai i dala. Aole nae oia i hana pela.
I ka pau ana o ka Dole mau hoaka ka ana no keia mau kumu, ua kamailio mai o Kamika ma ka aoao kokua i ka olelo hooholo. I ka pau ana o kana, ua puoho mai o Palohau, ma ka aoao hoopilimeaai mahope o na Kuhina.
Hoomaha ka Hale ma ka hora 12 awakea. Halawai hou ka Hale ma ke hora 1, eia ka poe i haiolelo ma ka aoao o na Kuhina, Kipikona, Kaulukou, a me B@ka, a eia ka poe ma ka aoao kuokoa i kamailio: Pilipo a me Dole, a mamua o ka pau ana o ka Dole ua noi ia e kakau i na ae me na hoole. Mamua o ka ninauia ana, ua ku o Dole malalo o ka rula 42, e hoole i ke koho ana o na Kuhina ma keia, olelo hooholo, ua pane ka Peresidena malalo o na rula o Beritania, ke aeia aku nei no na Kuhina e koho ma keia olelo hooholo. I ka ninauia ana o ka apono i na hana paewaewa a na Kuhina, eia ka poe i ae i keia mau hana ino, na 'lii Parker, Kuihelani, Bush, Kaae, Kanoa, Macforlane, Walker, hui me na Lunamakaainana, Kaulukou, Keau, Lilikalani, Beka, Amara, Kaulia, Aholo, Kamakele, Gardner, Nahinu, Kaunamano, Paloha u, Kupihea, Nakaleka, hui me na Kuhina 4 like me 25.
Eia ka poe kuokoa: Na 'lii Bihopa, Wilder, Dowsett, Mott Smith, Judd, Wideman, Martin, like me ehiku mau alii aloha aina, hui me na Lunamakaainana F Brown, C Brown, Kalua, Richardson, Kaneahi, Kamika, Nawahi, Hikikoki, Kauwila, Kauhane, Pilipo, G Brown, Dole, Rowell, like me 14 mau Lunamakaainana ma ka aoao o ka lahui, nolaila, ua aponoia ka uhauha dala a me ka haihai kanawai a ka Aha Kuhina. Hoopanee ka Hale a ma ka hora 10 kakahiaka Poakahi.
LA HANA 45. Poakahi Iune 30, 1884.
Na Kamakele he palapala hoopii mai Makawao mai, 146 inoa, e hookaaia ka aie lahui iloko o na makahiki elua e hele nei. Waihoia i ke Komite Waiwai.
Ma ke kapaeia ana o na rula, ua heluhelu pau loa mai o Hikikoki he palapala hoopii mai Hilo mai, e noi mai ana na kanaka e noho hoolimalima ana maluna o na aina lei alii, no ko lakou auhau kaumaha loa ia. Waihoia i ke Komite Hookolokolo.
Na Kauwila he palapala hoopii mai Puna mai he 54 inoa, aole e huikala aku i na Kuhina no na dala a lakou i hoonalowale ai. Waihoia a noonoo pu ia me ka bila huikala.
Na Kauhane he palapala hoopii mai Kau mai, e weheia i alanui maui Hilea a hiki i Wahiawa 12,000 ma Pahala. Waihoia i ke Komite o na Aina Aupuni.
Na Hikikoki he palapala hoopii mai Hilo mai, i haawina no ka halepaahao a me ka hale hokolokoio ma Laupahoehoe. Waihoia i ke Komite o na hoopii huikau.
Na Nahinu he paalpala hoopii mai Kona Hema mai, e kuaiia kekahi apana aina ma ke awa pae o Hookena, wahi e waiho ai ka ukana a ka lehulehu ma ia apana. Waihoia ma ka Papa.
Na Nahinu mai Napoopoo mai, e kuaiia kekahi apana aina ma ke awa pae o Napoopoo i wahi e waiho ai na ukana a ka lehulehu. Waihoia i ke Komite o na Aina Aupuni a me na Hana Hou.
Hoike mai ke Komite Waiwai no ka olelo hooholo no kekahi mau auhau i uku paluaia, e noi ana e ukuia aku ia aku ia mau auhau e like penei:
Kalakahuna $7.50; Aina Hanai holohona o Kahua $45.75; Papa $5; Mana $5; Akini $5; a e hookomoia keia mau haawina ma ka Bila Haawina o keia mau makahiki. Aponoia.
Hoike mai ke Komite Waiwai no ka noonoo ana i ka bila e kauoha ana e hoihoi ia kekahi mau dala i ka waihona, ua manao ke Komite e hoole loa i keia bila. Aponoia.
NA OLELO HOOHOLO ME KA BILA.
Hoolaha mai o Kamika he bila e hoonoho ana i Lunakanawai Hoomalu no Makawao.
Na Nahinu he olelo hoohole e hookaawale ana i na haawina malalo iho nei no ke kuai ana i kekahi mau apana aina e pili koke ana ma kekahi mau awa pae, i wahi e waiho ai na ukana o ka lehulehu: Ma ke awa o Hookena $400: Napoopoo $200; Hoopoloa $100 ma Kona Hema. Waihoia a noonoo pu ia me ka hila haawina.
Hoolaha mai o Kaulukou he bila e hoopau ana i ka mana o na Lunakanawai Kiekie a me ua Lunamakai e hoopau aku i na makai, a e hoihoi ana ia mana i na Kiaaina o na mokupuni.
Nana no i hoolaha hou mai he bila e hoihoi ana i ka mana e haawi ai i ka uku o na makai a me na lunamakai @@ Ahaolelo ka uku.
Na Dole he olelo hoohoia, e hookaawaleia i $1,000 no ke @w@ o Kolo@. Waihoia a noonoo pu me ka bila Haawina.
Hoolaha mai o Kaulukou, e lawe mai ana oia he bila e pili aua i na kaiknahine o Kealoha.
Na Kanealili he olelo hooholo, e laweia na bila a pau e waiho nei ma ke pakaukau i ha@@a no ka Poaha. Hooholoia.
Na Kalua he olelo hooholo, i $2.000 no ke Kula Hanai o Makawao. Hooholoia.
Na Kikila Palaunu he olelo hooholo e hookuu aku na hoa o keia hale i hookohuia i mau Luna Helu e hoi aku a lawelawe i ka helu auhau.
Kamailio mai o Mr. Palaunu ma ka pauku 32 o ke kanawai helu waiwai o 1882, ua maopopo aole e hiki i ke kanaka ke malama i ka noho lunamakaainana me ka lunahela. Ina he poe noonoo ua hoa, eole lakou e lawe i ka oihana luna helu, a no ke aha no la hoi ko ke Kuhina Waiwai hookoku aku ia lakou.
Kamailio mai o Kamika no ka hoo laha a ka luna hela o Honolulu e i ana e hoihoiia mai na helu waiwai a pau i ka Lunahelu mamua ae o ka la 31 o Iulai, a i ole ia aole e hiki ke hoopii. Ina aole e heluia iloko o Iulai, alaila, e hoole ana kekahi poe i ka hookaa ana i na auhau. Makemake oia e ninau i ka Loio Kuhina ina he oiaio na olelo hoolaha maloko o na nupepa.
Pane mai ka Loio Kuhina, he oiaio oia ke kanawai.
Noi o Kauloukou e hoopanee loa i ka olelo hooholo me ka wehewehe moowini ku ole i ke kanawai.
Pane hou ka Loio Kuhina, ina aole e hoihoiia mai na helu waiwai i ka Lunahelu iloko o ka malama o Iulai, aohe hoohalahala e hiki ke hoopii.
Noi o Kaulukou e ninau ano. Hooholoia.
Noi o C. Brown e ae ia aku ka Luna o Lihue a me Koloa @wehewe@ nona i keia olelo hooholo. Ae ia.
Kamailio o Dole penei: Eia ka olelo hooholo imua o ka Hale. He elua hana na ke kanaka hookahi e onou ia mai nei i ka wa hookahi. Eia ka Luna o Kona Hema, he Lunahelu no Kohala Akau, a he eiwa no hoi hoa o ka Hale i kohoia i mau Lunahelu. Aohe mea nana i wehewehe mai nei pehea la ka poe k@ i ka auhau e hoihoi ai i ko lakou helu waiwai i ka Lunahelu a hoohiki aku. E holo mai ana ano ka poe ku i ka anhau o Kohala Akau i Honolulu nei e hoike i ko lakou helu waiwai? E haule nui ana he heluna o na auhau. O keia olelo hooholo, he makemake ia e haawi i manawa aku i na Lunahelu i manawa maikai na lakou e helu ai. Malia paha he ike ole ko ke Kuhina Waiwai a o ko ka Lunahelu paha i manao ai he hiki i ke kanaka hookahi ke kiihelei ma na wahi elua i ka wa hookohi. O keia koho ana i na Lunahelu mai waena aku o na Ho@ o ka Hale, he hoike ana mai ia i na hana kue a keia Aha Kuhina.
Ninauia ka hoopanee loa a hooholo loa ia.
Na Dole he olelo hooholo, aole e hoolahaia mai na bila hou mahope aku o ka la 31 o Iulai. Hooholoia.
Waiho mai ke Kuhina Kalaiaina i ka pane no ka olelo hooholo a ka Luna o Lihue e ninau ana i na aelike me na palapala no ka hoopae lima hana Pukiki. Waihoia ma ka papa.
Pane hou mai ke Kuhina Kalaiaina no na hoolilo ana o na dala auhau alanui. Haawina i ke Komite Pai.
NA HANA O KA LA
Heluhelu mua ia mai ka bila e hoololi ai i ka Mokuna 34 o na kanawai o 1882. Ma ke kapaeia ana o na rula, ua heluhelu alua ia ma ke poo a hooholo ia no ke kakau poepoe a heluhelu ako laia i ka Poaono.
Hoopanee ka Hale.
LA HANA 47, Iulai 2, 1884.
HOIKE A NA KOMITE.
Ma ke kapaeia ana o na rula, ua heluhelu mai o Nahinu he palapala hoopii mai na kanaka mai o Kakaako, e noi mai ana e kukuluia i ipukukui ma kahi kokoke i ka hale o D. Kahanu. Waihoia i ke Kuhina Kalaiaina.
Hoike mai ke Komite Pai, ua paiia ka pane a ke Kuhina Kalaiaina no ka olelo hooholo a ke alii Dowsett, e kauoha ana e hoike ia mai ka nui o na aina aupuni i hoolimalimaia a kuai ia paha, ka nui o na dala i ukuia mai no kela me keia aina, a pela aku.
NA OLELO HOOHOLO ME NA BILA.
Na Brown i hoolaha mai, he bila e haawi ana i ka pono no ka hoohalahala ana o kekahi aoao ma kekahi o na hihia, e kapae i elua kiure ma kekahi hihia,me ka hoakaka ole i na kumu.
Na Pilipo i hoolaha mai he bila e kokua ai ke kukuluia ana o na Kula Kaikamahine ma na apana a me ke kokua ana i na Kula Kaikamahine e ku nei. Ma ke kapaeia ana o na rula, ua heluhelu mua ia ka bila, a ma ke kapae hou ana i na rula, ua heluhelu alua ia ka bila ma ke poo, a haawiia i ke Komite Hoonaauao.
Ma ke noi ua ae ia aku o Kamika e heluhelu mua mai i ka bila e pili ana i ka mana o na makai nui no ke kapae ana aku i kekahi makai. Ma ke kapae ia ana o na rula, ua heluhelu alua ia ka bila ma ke poo a waihoia no ke kakau poepoe a heluhelu akolu ia i ka la apopo.
Na Kanealii @e olelo hooholo e kauoha ana e uku ia aku ia J. Kauhane na dala $608.93, oia kona uku Lunahelu.
Heluhelu mai o Pilipo he olelo hooholo, e kauoha na i ke Kuhina Kalaiaina e hoike mai imua o keia Hale, pehea la i hooliloia ai na dala $32,308.33 na loaa aianui. Hooholoia.
NA HANA O KA LA.
Ka noonoo ana i ka bila haawina mua o ke Komite o ka Hale, noho o Walker ma ka noho Lunahoomalu
Hoakaka mai o Pilipo i kona manao kanalua no ka noonoo ana aku i ka bila haawina, a noi mai e waiho @ ka noonoo ana i ka bila haawina a loaa he mau Kuhina hou, aole o keia mau Kuhina uhauha dala. Hoihoi hooia.
Hoomaha ka Hale ma ka hora 12 awakea.
Halawai hou ke Komite ma ka hora 1:30 o ka auinala.
Noi mai o Aholo e hoakaka mai ke Kuhina o ko na Aina e i na lilo no kea haawina e like me ia malalo iho nei:
Na lilo no ka hoo@na ana i na leta a me na puolo i na aina e i na makahiki elua $1,000. Kuai ana he mau pepa nani, a me na wahi leta maikai loa ma na aina e, $500. Hoolaha ana i na ike alii a pau no na makahiki elua £3,000. Na lilo kaa no elua makahiki ua like me $500. Nolaila, ina e huiia, ua like me $5,000.
Noi o Rowell e hoemi i keia haawina $3,000. I ka ninau ia ana, ua hooholoia he $3,000.
Na lilo no na Elele i na Aina e he $25,000.
Noi o Hikikoki e kapae loa i akeia haawina. Hooholoia.
Noi mai o Dole e hookomoia maanei i $5,000, no na lilo o ka hoikeike nui ma Nu Olina, Amerika Huipuia. Hooleia.
Elele Kuhina noho ma Wasinetona $12,000; klela a me keia lilo Keena Kuhina ma Wasinetona $5,000. Hooholoia.
Noi o Hikikoki e hookomoia ma keia wahi, uku no ke Kanikela Hawaii ma Kapalakiko, me kona hoihoi mai i na loaa a pau e loaa ana iaia no ke aupuni $10,000.
Noi ke Kuhina o na Aina e, e waiho ia keia haawina ma ka lima o kekahi Komite wae, ke hiki i ka wa e hoopau ia ai ke Komite. Hooholoia.
Kokua a hoihoi mai i na ilihune Hawaii mai na aina e mai $1,500. Hooholoia.
Uku o ka Elele $1,000. Hooholoia.
Hoonaauao ana i na opio ma na aina e, $25,000.
Noi o Kaulukou e hoomahuahuaia keia haawina i $30,000.
Noi o Nawahi e hookomo ia na huaolelo pakui i keia haawina, @na kekahi Komite e wae i na keiki e hoounaia ana i na aina e, aole hoi e like me keia manawa, o na kaiki wale no a ka poe waiwai ke hoounaia nei."
Hoololi mai o Rowell, e heluheluia keia haawina penei: Hoonaauao ana i na opio Hawaii ponoi ma na aina e.
Na Dole i hoololi mai a e heluheluia keia haawina penei: Hoonbaauao ana i na keiki Hawaii ponoi ma na aina e, malalo o ka hoouna ana a ka Papa Hoonaauao. I ka ninauia ana, ua hooholo ia e like me ka bila.
Puali koa kiai o ka Moi $40,000.
Noi ke Kuhina o ko na Aina e, e hoopanee i ka noonoo ana no keia haawina a me ka haawina no ka poe puhi ole a mahope. Hooholoia.
Keena hoikeike, $5,000.
Noi o Kamika e hoemiia keia haawina i $2,000. Hooholoia.
Kuai ana i na buke no ka waihona buke o ke aupuni $5,000.
Noi o Kamika e kapae loa i keia haawina. Hooholoia.
Mea malama waihona buke aupuni a me hoikeike $2,000.
Noi ke Kuhina Waiwai e hoomahuahua ae i $2,400. Hooholoia.
Hoopauia ke Komite me ka hoike aku i ka Hale i na mea i hooholoia a aponoia.
Koho ka noho i ke Komite wae no ka uku o ke Kanikela o Kapalakiko, Kipikona, Hikikoki, Kamika, Kaae a me Rowell.
Hoopanee ka Hale a noho hou i ka hora 10 A.M. apopo.
LA HANA 46. Iulai 1, 1884.
Hora 8, A.M. ua hoopanee ka Hale a ka hora 1 P.M. no kia lawa ole o na hoa o ka Hale i hiki ae.
Hora 1 p.m. akoakoa na hoa o ka Hale.
Ma ke kapaeia ana o na rula, ua heluheluia keia mau hoopiii malalo iho:
Na Kalua mai Olowalu mai, e noi mai ana i lawe leta no ia wahi. Waihoia i ke Kuhina Kalaiaina.
Na Kaulukou mai na Virigini mai, e hoonoho i na Virigini ma na Halemai a pau o ke aupuni. Waihoia ma ka papa.
Na Kalua, e hookaawaleia i uku no Niagara. Kaihoia ma ka papa.
Na Kaulukou mai Honolulu mai, i $10,000 no ka hooloihi ana aku i ke alanui Kukui a hiki i ke alanui Liliha. Waihoia ma ka papa.
Waiho mai o Kaulukou no ka hoike a ka hapa uuku o ka puali koa makai, kaiko me ka paahao. Waihoia a noonoo pu ia me ka hoike a ka hapa nui.
NA OLELO HOOHOLO ME NA BILA.
Heluhelu mua mai o Kikila Palaunu i ka bila e pili ana i ka mana o na hope kakauolelo mua a me elua o ka Aha Kiekie. Waihoia malalo o na rula elua.
Na Kaunamano he olelo hooholo i $450 no kekahi Kula Olelo Haole ma Honokaa, Hamakua. Waihoia i ke Komite Hoonaauao.
Aole i pau.
-
NA OLELO KUHIKUHI A KA
PAPA OLA
I NA KAUKA AUPUNI O NA APANA.
I. @ kumu e hooi ia aku ai ka malama ia ana o ke ola o ka lehulehu, a i mea no hoi e kokua ai i ka poe e loaa ole ana na kokua lapaau i ka wa o ka pilikia, ua loaa i ka Papa Ola ka mana e hookohu aku i kekahi kanaka kupono no kela me keia Apana koho o keia Aupuni, he kanaka hoi i apono mua ia e ka Papa kona mau palapala hooiaio, a mau kumu hooiaio e ae paha, a o ua kanaka nei, e kapa ia oia he "Kauka Noho paa no ke Aupuni ma ka Apana o ------" (Kanawai kivila, pauku 280)
II. O ke Kauka Noho paa i oleloia, e noho no oia maloko o kona Apana, ma kekahi wahi kupono no kana hana, e like me ka mea a ka Papa i manao ai he kupono.
III. E lapaau a e malama ua Kauka Noho paa nei me ka uku a auhau ole i ka poe ilihune maoli i hanauia o ka aina nei i loaa i ka mai, a pela no hoi me na kanaka o na aina e i hiki ole ia lakou ke uku i na lapaau ana no ka ilihune. No keia mea, e haawi no ka Papa Ola i ua Kauka nei i oleloia i na laau a me na lako hana i hiki aku ka waiwai i ke Kanalima Dala no ka hapaha, oia hoi he Elua Haneri Dala no ka makahiki.
IV. Ua ae ia ua Kauka la i oleloia e auhau aku e like me kona manao he pono, a e like hoi me ka mea maa mau i na mea a pau no kana mau lapaau ana, no ka laau a me ka malama ana; koe nae ka poe mai ilihune i olelo mua ia ae nei, a me na haku hana mamuli o na lawelawe ana i ko lakou poe paahana.
V. E kaahele mau aku ua Kauka la i oleloia ma kana oihana i kona Apana, ina he hiki, i elua manawa, iloko o ka mahina hookahi, a i ka pau ana o kela me keia hapaha, e hoouna mai i ka hoike piha i ke kulana o ke ola o kona Apana i ka Papa Ola. E lawelawe no hoi oia me ka makaala a me ka hooikaika, ma ke kiai a me ka lapaau ana i na mai a pau o ke ano lele, na mai laha a mai luku e puka ae ana maloko o kona Apana, a e waiho koke aku imua o ka Papa Ola i ka hoike piha no ia mea, a na ka Papa e haawi aku iaia i na olelo kuhikuhi hou ina he mea pono.
VI. No na mea e pili ana i ka poe mai lepera e loaa ana maloko o kona Apana, e nana no ua Kauka Noho paa la a e lapaau hoi e like me kana lawelawe mau ana i kana oihana, a i kona manawa e hoomaopopo lea ai he lepera io maoli ia mea, alaila, e hoouna oia i ka lohe no ia mea i ka Makai Nui o kona Apana, a nana e kauoha e hoouna ia ua mea mai lepera la i Honolulu no ka nana hou ia ana, a e like hoi me ka mea a ka Papa e kauoha ai.
VII. O ka Kauka Noho paa o kela me keia Apana, he Luna kuikawa no ia no ka O ana no ia Apana hookahi, a e kokua oia i ka hooko ia o na Kanawai e pili ana i ka O, a e hoike mai oia i na mea e pili ana ia hana i ka manawa a me ke ano e like me ka mea a ka Papa e kauoha aku ai.
VIII. I na manawa a pau i manaoia ai kekahi mau mea mamuli o ke ano kupilikii o ke ola o ka lehulehu, alaila, e haawi no ka Papa i kekahi mau mana kuikawa i na Kauka Noho paa e like me ka mea i manaoia he kupono.
IX. Ke makemake kekahi Kauka Noho paa e ae ia oia e hele mai kona Apana aku no kekahi manawa, alaila, e hoonoho oia i hope kupono nona, mahope iho nae o ka loaa ana iaia o ka ae o ka Papa Ola e hele a me ka apono pu ia o kona hope.
X. E hiki no i ke Kauka Noho paa ke lawelawe i kela me keia manawa i kekahi mau hana lapaau, a me kekahi mau hana e ae, e like me ka mea i makemake ia no ke ola o ka lehulehu, a e hele aku e nana i na mea ino wale i hoikeia mai iaia, me ke kauoha aku i ka poe e pili ia mau mea ino wale e hoopau ia mea iloko o ka manawa kupono; a ke hoole lakou a hoohemahema paha e hooko ia kauoha, alaila e hoike aku no oia ia mea i ka Makai Nui o ia Apana a nana no e lawelawe aku e like me ka mea i kauohaia e ke Kanawai no ka hoopau ana i na mea ino wale.
XI. Ua hoomanaia no hoi ke Kauka Noho paa o kekahi Apana e ka Papa Ola, ina he mau awa kumoku kekahi o kona Apana, e lawelawe ma ke ano Kauka no ia mau awa kumoku.
Iulai 23,-31s.
J T. WATERHOUSE (Walakahaui.)
-
HALEKUAI KUKAA NUI ME LIIL.
Ua piha pono me na waiwai makamae lewa ai na maka i ka nui o ka lehua.
Heaha no la hoi la!
- MALAILA -
Na Apa Kilika o na ano a pau,
Pahoehoe o na ano a pau,
Alapia o na ano a pau,
Huluhipa o na ano a pau,
Na Huluhulu holoku.
Na Keokeo Paina,
Lilina lau puu.
Weforia,
Leponalo,
Lainakini,
Ahina pelekane,
Na Kibei o na ano a pau,
Na Koloka o na wahine,
Na Kihei Huluhulu,
Na Kalakoa o na ano a pau,
Na Kibei uhi moe,
Na Koloka o na wahine,
Na uhi Kilika,
Na uhi Alapia,
Na Hainaka nunui a liilil "
- Ela hou -
HE HELUNA NUI ONA PAA LOLE
O NA KANE A ME NA KAMALII.
Na Apa paina maikai loa,
P@le manoanoa a lahilahi.
H@luhulu manoanoa a lahilahi,
Na Apa huluhulu a pahee,
Na paa lole huluhulu, kane, me kamalii,
Na P@@keke loloa a pokopoko,
Na Palule kaula o na ano a pau,
Na Palule keokeo,
Na Palule kalakoa,
Na Paleili.
Na Papale wahine i kinohinol@la me na pua
me na hulu n@ui, a he heluna nui o na
kane a me na kamalii o na ano a pau
HE HELUNA NUI O KA KAMAA.
Na Kamaa buti,
Na Kamaa pihi,
Na Kamaa huka,
Na Kamaa laho@o,
Na Kamaa weleweka.
HE HELUNA NUI O NA NOHO LIO MAI@.
Na noho Italia,
Noho pulu mamua
a mahope o kela a
me keia ano.
NA AILA O KELA A ME KEIA ANO.
Na Aila honua helu @ he aiai me he wai.
Aila pena, aila hoomaloo, aila Oliva,
Aila inu, Aila lauoho,
Waiala maikai.
NA PENA WAIHOOLUU LIKE OLE.
Keokeo,
Eleele,
Polu,
Melemele,
&c., &c., &c., &c. @
-
Ina iho Ina iho.
Na ipuhao, na Ipu ti,
Na koi nui a liilii,
Na pahi nui a liilii,
Na pahi olo, pakahi
Na pahi olo palua
Na tabu nui a liilii,
Pakeke nui a liilii,
Na lako kamana,
Na lako amala,
Na kamaa lio,
Na moe hao,
Na pela @wea
NA LAKO HAO, MA KA AINA A ME KA WAI
Na lako pa,
Pa nui a lilii,
Na bola,
Na kiaha aniani,
Na aniani kilohi,
N ipukukui o na ano a pau.
HE HELUNA NA MEA AI.
Palena poepoe,
Palena poepoe palupalu,
Palena huinaha,
Palaoa o na ano a pau.
Na kamano kaikai loa @ ka pahu,
Na kamano tini,
Paakai o Livapulu,
Paakai inu,
Paakai hu,
Mau@ Kaleponi,
Palani ai a ka @io.
-
He heluna nui o kela mauwaiwai aiwaiwa.
ko'u mau halekuai aole i pau i ka huaiia aku
na oukou no e hele mai a kilohi no oukou.
Ua waeia keia mau waiwai me ka @aiau, ma
Pelekane, Farani, a me Amerika, no ka pono
a me ka pomaikai o na kanaka Hawaii, ma
na ka@oia mai na mokupuni a hookoia
ka eleu loa.
J. T. WATERHOUSE
(WALAKAHAUKI.)