Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIII, Number 32, 9 August 1884 — Page 1
| This text was transcribed by: | Stan Zisk |
| This work is dedicated to: | Michael Chun, admiration by Janet Zisk |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
BUKE XXIII, HELU 32. HONOLULU, POAONO, AUGATE 9, 1884 NA HELU A PAU, 1184
======================================================
NA HOOLAHA KUMAU.
======================================================
MAIKAI KA HOI KA PAPA
---A ME---
A LAAU O KOU HALE
----NOHEA LA!----
KA I NO HOI NO KAHI O
WAILA MA!
---
ANA AKU NO HOI IA LA, OHI KA IO O KA LAAU O MAKAWAO I KA UA MEA O KA NANI.
NA PAPA! NA PAPA!
----A ME----
NA PONO KUKULU HALE.
O na Ano no a Pau.
AIA MA KE KIHI O NA ALANUI
Papu me Moiwahine,
HONOLULU.
alaila e loaa ai e like e ka makemake no ke
KUMUKUAI MAKEPONO LOA.
-----
PAPA! PAPA! PAPA!
A PAPA HULUHULU,
NA PAPA MANOANOA,
NA PAPA I KAHIIA,
NA PAPA KEPA,
PAPA HOLE KEOKEO,
PAPA HOLE ULAULA.
-----
Na Laau, Na Laau,
A KUA,
NA KAOLA,
NA AAHO,
NA MOLINA,
NA PEAPEA.
A PAPA A ME NA LAAU ULAULA,
PILI ULAULA,
PILI KEOKEO,
PANI PUKA,
PUKA ANIANI,
PANI PUKA ANIANI,
PUKA OLEPELEPE.
------
PENA
O NA ANO A PAU.
@ulu Pena mai ka liilii a ke nui,
Aila Pena,
Aila Hoomaloo,
Waniti, Pate,
NA LAKO O KELA A ME KEIA ANO.
NA AMI PUKA HALE,
NA AMI PUKA PA,
ANIANI,
PEPA HALE A ME NA LIHILIHI,
E loaa no malaila.
------
PAAKAI HELU I,
--O--
KAKAAKO ME PUULOA.
------
No ke Dala Kuike e loaa no na mea a pau i aila ae la no ke Kumukuai Emi Loa. O na Lanoha mai Hawaii a Niihau, e loaa aku no kuka booko pololeila. E kipa uui laila i ike oiaio. 905 tf.
======================================================
NA HOOLAHA KUMAU.
======================================================
DILLINGHAM & CO.
Mau'mea Kuai Lako Hao
Alanui Papu, Honolulu.
--------------------------------------
FRANK PAHIA.
ANA AINA! ANA AINA!!
KEENA HANA: Aia ma alanui Moi, kokoke ioa i ka Uwapo o Hooliliauianu. u.
---------------------------------------------
E Wehe ana o A. M. Meleki,
No ka Hookahakaha nui,
------NA LOLE NANI------
O NA LOLE KAU MAKALII, &C.
-------OIA NA--------
PAPALE KANE,
PAPALE WAHINE,
HULU, PUA LAU.
-------E HOOMAKA ANA,--------
POAKAHI, LA 21,
POALUA, LA 22,
POAKODU, LA 23.
Ma ka halekuai helu 104 alanni Papu.
--------------------------------------------------------------------------------------------
1984 ! KAU AHAOLELO 1884 !!
KUOI MAI NA MEA A PAU!
----------------------------
O ka Poakahi, Poalua, a me ka Poakolu, o keia pule ae, e hoomakaukau ana au e hoikeike aku imua o ko'u mau makamaka a hoa'loha Hawaii, he heluna piha o na papale kinohinohi o na wahine mai ka $2.00 o ka papale a pii aku i ke $6,000. He hiki no ia makou ke kinohinohi i na papale ma na kumukuai a pau. Aole o makou malama i na opala puehu wale i ka makani iloko o ko makou mau halekuai. He hiki no ia makou ke hooiaio he mau waiwai o ke ano maikai wale no ka makou e kuai aku. Aole o makou kuai i na waiwai ma na halekuai kudala ma Kapaiakiko, aka, na makou iho no e kinohi a hana ko makou mau papale iho. A ma na lole aahu, aole e hiki i kekahi mau halekuai e ae ke hoopapa mai ia makou, a ke olelo nei maanei, he oi aku ka emi o na kumukuai o ka'u mau lole. He elima a makou halekuai, a ma o ko makou kuai emi ana i na waiwai, ke holopono nei ka makou mau hana. Ua oluolu pu makou i na puka nuku e loaa ana. O na papale piva, $3.00 wale no. CHAS. J. FISHEL.
Halekuai kihi o alanui Hotele me Papu, a me kihi o alanui Nuuanu me Kalepa.
------------------------------------------------------------------------------------------
LOLE MAKEPONO
Ke Kuike e loaa no ia ma kahi o
Kakela me Kuke
---E laa na---
AHINAHINA, KALAKOA. KEOKEO, LEPONALO. PENA, AILA, AILA HONUA, ANIANI.
NA MEA PIULA,
Kopa, Aila Hoomaloo, Kui Kakia, Pa keke,Tabu Kaula, Noho Lio, Hulu Palahi, na Palumi,
ahe agena no na mokupuni o Hawaii neino la Laina-kini-nao
Lainakini Maoli, Ki-lika, Palule Kalakoa, Alapia, Kelepa, Na Lole kupono i ka Wawae, Palule Huluhulu, Na Lole Huluhulu, Na ka hoohelo ana, Li Lole no pini. Lihilihi, etc.
A ME NA
Mikini Humuhumu
MAKEPONO LOA.
he mau
MEA AI KAHI:
KA PALAOA, KOPAA RAIKI, PIA, HOOHU PAAKAI, HUAALA, PIA KULINA, KOPE,
-----A HE-----
Laau Lapaau Kaulana Loa
A DR. JAYNE,
LAAU HOOMAEMAE KOKO
LAAU HOOPAU NAIO,
PENIKILA, HUAALE,
LAAU KUNU
Me na Laau Hamo, a Pela 'ku.
kpo-tf .
===========================================================
KA MOOLELO KAAO O
Kahanuopaineki,
Ke keiki alii o ke aupuni o Italia
h
Ka Olali o na Waoakua o Arabia,
Ka Naita nana i kuekaa na lua
huna o na Powa.
------------
I ka puka ana mai o ka la a hoike mai la na mauna i ko lakou nani, ka nahele hoi i ko lakou kahiko ana i ka uliuli, ia wa i ikeia aku ai kela a me keia naita e holo-ke ae ana ma kahi o kahua hoomoana, aoleiliu iho, ikeia aku la ka hoonohonohoia mai ana ka huakai, a he wahi manawa pokole, ua makaukau mai la, a ike pu ia aku la no hoi ke alakai o na powa, e kaukoe ae ana i kahi e noho ana o ka kakou koa me ke kaikamahine alii a me ke alii Powa, a me kona mau ukali, a lele aku la ua alakai la o ka poe Powa a kamailio aku la: O kau mau kauoha a pau e kuu haku opio, ua makaukau, aole he mea i koe; o ka hele wale aku no ka mea i koe. Ia manawa i pane aku ai ka naita opio: E kali iki kakou no ka hapalua hora, a makaukau pono alaila, hele ka huakai. A i ko ianei komo ana aku iloko o ka rumi, o ko laua nei wehe ae la no ia i ko laua nei mau paiki ili a hemo, hoomaka iho la laua nei e komo i ko laua mau kahiko, a pela no hoi ke alii powa a me kana kaikamahine a me ko laua mau ukali. A i ka makaukau ana, ua puka mai la ke alii powa me kana kaikamahine alii, a e kali ana o ka puka mai o Kahanuopaineki me kana aikane; aole hoi i liu iho, puka mai la laua, a i ka nana aku a ke poe e ku ana, ua like o Kahanuopaineki me ka la, ke hele la a aai ka manu iluna, puana ao la ke kakamahine alii i keia wahi lalani mele, i ka i ana iho, hoo----------------------
Monimoni ka ono o kuu puu,
I ka uhu maalo i kuu maka.
I ko laua nei puka ana aku, ua haawi mai la ke anaina i na leo huro ekolu, a pau ia, ua hapai ia mai la ka pahu kupapau a puka iwaho e ka poe hapai pahu, a o ka hoomaka aku la no ia o ka huakai e hele, a o ka hope loa no hoi ka kakou koa, kana aikane, a me ke kaikamahine alii.
I ka hiki ana o lakou nei i ka halelua kahi e waiho ai o na kno lepo o na mahoe, ua ku iho la ka huakai malaila, ia manawa i lele iho ai o Kahanuopaineki mai luna iho o kona lio, a hele aku la a ku ma ka aoao o na pahu o na mahoe, a pane iho la, E o'u mau hoa aloha maikai o ka oihana naita a kakou e hiipoi nei, eia olua ke hoi nei i ko olua hale mau, ka hale hoi nana kakou e malama i na wa a pau loa, aole no he mea nana e hoole, no ka mea, malaila kakou a pau, a aole no paha e liuliu a halawai aku kakou ma kela aoao e like me ka olelo a na Kaula.
I ka pau ana o na olelo a Kahanuopaineki, ua kena koke aku la oia i ke kahunapule e pule, a pau ka pule ana ua hooia aku la ke kino o ua mau powa nei a nalo iloko o ke ana.
Hoi aku la ke anaina no ko lakou home, a i ka hiki ana i kauhale, ua kukala aku la o Kahanuopaineki i na mea a pau e akoakoa mai ma ka hora ewalu o kekahi la ae no ka hooponopono ana i ko lakou noho ana. Aole i emo, ua lohe aku la na mea a pau, a i loihi no i ke ao ole ae o ka po, a o ka wa no ia i akoakoa mai ai na mea a pau, i ka nana aku ua nui hewahewa no hoi na kanaka.
ME KA hauoli lakou i hoopuka mai ai, i hoopuka mai ai, e ko makou alii opio, e mau kou noho alii ana mailuna o makou kau mau kauwa nei, e hooloihi ia aku hoi kou noho alii a hiki i kau mamo kualua, a kua koo lua paha. I ka pau ana o keia mau olelo ana a Kahanaopaineki, ua kauoha ia aku la ke alakai o na powa e hele mai imua oia nei. O keia alakai, oia no ke alakai o na powa i kaua ai iloko ka ululaau me 200 powa i huli ai mahope oia nei, a oia alakai ka Kahanuopaineki i olelo ai e hele mai imua oia nei. I ka hiki ana mai o ua alakai nei ua ku hou ae la oia iluna a kamailio aku la me ka nahenahe o na olelo, i ka i ana: E a'u mau keiki aloha o keia mau lalani mauna nei, eia ka'u olelo hope ia oukou a pau; o ka mea e ku nei ma kuu aoao akau oia ko oukou alii ma keia mua aku, e ike oukou iaia a e hoolohe hoi i kana mau kauoha a pau, a e malama hoi iaia; o ko oukou hoolohe ana iaia, o ko oukou hoolohe ana ia i ko'u leo. E nana no hoi oukou, a ina aole oia e malama i ka maluhia o ko oukou noho ana, alaila e hoopii aku oukou noho ana, alaila, e poopii aku oukou i kuu makuakane. No ka mea e noho mai ana ma ka hema aRusia, a nana e kaupaona pono mawaena o oukou, a ina ua ili ka hewa maluna ona, alaila e hoopau koke ia oia mai ka noho ana makua no oukou, a na ia nei e koho hou i makua no oukou; aka, i kuu manao aole oia e hana ana i ka mea pono ole mawaena o oukou a no i keia manawa, ke haawi aku nei au i ka mana iluna ona a o ka pono ia laua me lii powa, oia ka mea i hole ia'u me ka mahalo a nui ia oukou a pau loa. I ka hookuu ana iho o keia mau mapuna olelo a ka kakou koa, o ka wa no ia i hooho mai ai na leo huro me ka weliweli nui a puana maila me ka leo nui: O kau mau olelo a pau ua hooko wale ia no e makou a pau kou mau makaainana aloha.
I ka pau ana o keia mau olelo, ua hoomakaukau iho la lakou no ka huakai hele no kahi o ke lii powa Kono Giliko. I ka puka ana mai o ka la, ua paa na lio a ua makaukau ka huakai hele a ka ou Kahanuopaineki no ka hema o Rusia, a ua nui na naita i alualu aku mahope ona, he elua haneri ka poino ma ke alanui a pilikia ka lakou alii ka mea a lakou i makemake nui ai.
I ko lakou hele ana ua kamailio aku na kamaaina ia Kahanuopaineki, aia ma ko kakou alahele e hiki aku ai i ke aupuni o ke lii Kono Giliko, aia malaila ke kanaka i kapaia he pilikua, no ka mea, ua hoike mai kona ano he poo pipi a me kona mau hao, a o kona kino aole o kana mai ka nui. Ua hoohalike ia kona nui e like me keia alii powa a oi aku no paha, a molaila, a hiki aku kakou i ka mana o ua alanui nei la, alaila huli kakou iho iloko o ka ululaau a hala mai ko kakou wahi i noho ai, pii hou kakou ma ke kuahiwi a hiki i kahi a ke lii Kono Giliko. Ia manawa olelo aku la kakou koa, e pono hoi ha e hele kakou ma ia alanui i ike aku hoi au i ke ano oia kanaka a me kona kino a pane maila ke alakai o lakou nei, aole pono kakou e hele malaila, no ka mea he nui loa ka poe naita me ia, he oi aku ko lakou ikaika imua o kakou, no ka mea ua lohe wale makou he mau tausani ka nui e noho nei me ka manao e lawe i ka nohoalii o Rusia nei, a nolaila, ke kau nei ka weli i ka moi a me kona mau kuhina i keia manawa, no ka mea, ua hiki aku ua pilikua nei imua o ka moi me ke noi aku i ka moi e haawi mai i ke kaikamahine alii i wahine mare nana me ka panai pu aku i na olelo hooweliweli, i na aole e ae mai ka moi i kana noi, alaila e luku oia i ke auouni holookoa o Rusia nei; ia ma nawa i pane mai ai ka moi e noonoo ia i hookahi alaila hai aku ka moi i knna manao imua o ua pilikua nei. Ua lohe mai makou e huli ana ka maoi i mea aa e kaua a lanakila, alaila e mare oia me ke kaikamahine alii, a o ka noho moi e lilo iaia. I ka lohe ana o ka kakou koa i keia mau olelo a ko lakou kamaaina, o ka manawa no ia o Kahanuopaineki i huli ae ai a kamailio i kona makuakane hou i ka i ana: E ko'u makua e Kono Giliko, e makemake ana au e hele kakou ma ke ala kuahiwi e hiki aku ai i kahi au i makemake ai, a ko'u manao he makemake au e halawai he maka a he maka me ka pilikua o keia mau kuahiwi. I ka lohe ana o ke lii powa, ia manawa oia i pane aku ai: E kuu keiki, o ke ala au e manao nei e hele e ike i ke kanaka i kapa ia he pilikua, he ala pohihihi loa ia, no ka mea, he oi ae kona nui a he oi ae no hoi kona ikaika, ina he tausani naita e ku aku e hakaka me ia ilokoo ka wa hookahi, aole lakou i helu ia. I ka lohe ana o Kahanuopaineki i ka olelo a kona makuakane hookama, o kona manawa no ia i pii mai ai o ka ula a puni kona mau papalina i awili ia me ke koko, me kona mau maka i piha i ka ina ina a pane maila me ka leo nui a ku no hoi i ka weliweli: E kuu makua aloha, e manao ana ka paha oe e hoohaahaa i kuu inoa, a e hoolei malalo o kou mau kapuai e kuu makua. Ia wa i pane mai ai ke lii powa Kone Giliko aole pela a kuu keiki, no ka mea, aole au he pilikana nona, aole no hoi au i ike i kona mau helehelena, aka ua lohe au, o ka nui o kana pahikaua, he elima naita nana e hapai alaila hiki kana pahi aole nae hiki ke oniu, a ia he elima hou aku hui umi, alaila hiki kana pahi ke oniu, aka, i ua alii pilikua la, alaila he heokahi no limaua hiki iaia ke luku aku, a pela no hoi me kaua koi kaua ame kana laau iho, ola la i lohe oe, I ka hookuu ana iho o ke 'lii powa i kana kamailio ana, o ka manawa no ia o ka kakou koa i pane aku ai: Aha e! No ka nui anei o kana pahi a me kana koi kaua, a me kana laau ihe, oia ko oukou kumu i makau ai, ea, a ina pela e hoi no oukou ma ke alanui e hiki aku ai no ko oukou home, a owau a me ko'u ukali, o maua elua ke hele aku e ike i ke ano o ua 'lii la. I ka lohe ana o ke lii powa i keia mau olelo a kana keiki, o kona manawa no ia i pane mai ai me ke ano o ke kaumaha, e kuu keiki, e oluolu oe e ae mai i kou luaui nei e hele pu me oe e auamo i kena mau luhi, a ina e haulehia oe, alaila o ko kakou haulehia oe, alaila o ko kakou haulehia pu ana no hoi ia mamuli o kou manao; ia manawa i pane mai ai ka kakou koa, aia no ia i kou manao, ina ua makemake kou ihiihi alii e hahai mahope o'u, ua hiki no, aka aole au e hoihoi hou i ka olelo i puka mai kuu waha aku.
E kuu makua, e hele ana au e halawai me ua pilikua la, a lawelawe maua ma na mea kaua, a ina e make oia ia'u, alaila e lawe koke n au i kona poo imua o ka moi, alaila o ka pahu hpu ia o ko'u noonoo.
I ka pau ana o keia mau olelo a Kahanuopaineki, ua huli aku la lakou pii ma ke ala e hiki aku ai i ka Nunui, i ko lakou hoomaka ana e hele a hala na la ekolu, ua komo pono aku la lakou iloko o na ulu laau kapu o ua pilikua nei, a hala ka hapalua o ka ulu laau, a komo aku la lakou nei i ka hapalua i koe o ka ulu laau, aole i liuliu hoomaka mai la kona lio e emi i hope a hoomaka ae la e kani kona ihu no ekolu manawa, a i ka pau ana ua kamailio koke aku la ka kakou hiwahiwa i kana wahi aikane. E kuu hoapili, pehea la kou manao no keia huakai a akua, no ka mea ua olelo mai nei lakou nei, he oi ae ka ka ikaika o keia poe powa, a nolaila ua kokoke loa na powa imua o kakou i keia manawa. Pane aku la kahi aikane, aole o'u makau i keia pilikia, ina owau o kaua ke halawi mua ana me ia, e lawe koke au i ka'u mau mea kaua a e kaua pu me ia.
I ka lohe ana o Kahanuopaineki, ua olelo aku la oia i kana aikane o ko kaua manao pu no ia.
Aole i liuliu, halawai aku la lakou me na puali powa o ua pilikua nei. I ka halawai ana mai he elima haneri powa ka nui, a kahea maila ke alakai o ua mau powa nei me ka leo nui kalakala launa ole: E na keiki a me keia poe e ku mai nei, eia ke kauoha ia oukou a pau e hoi oukou a pau ma ko okou alanui i hele mai nei. E wiki, e wiki o ka leo keia o ke ola a mai kali, e p'u makamaka o hiki mai auanei ka Pilikua a pau kakou i ka mama ia e kona mau lima omkoko, ka mea i kapa ia ka Pilikua. I ka lohe ana o Kahanuopaineki, ia manawa oia i pane aku ai. E kuu hoaloha maikai, e oluolu oe e ae mai ia makou e hele aku e hui pu me kou alii ka mea a ka moi o keia aupuni e kau nei ka weli, a nolaila mai keakea mai oe i ke alanui a na malihini e hele aku ai, oia ka'u noi ia oe e ke kamaaina o keia mau ulu laau.
I ka lohe ana o ua mau naita nei elima haneri, ua pane hou maila ke alakai, mai neeu hou mai i hookahi kapuai o ko oukou mau lio imua nei, ohookoia aku ka make weliweli maluna o oukou, a o ka mea hoolohe e ola ia, a o ka mea hookuli e make no ia e pono ai.
I ka lohe ana o ka kakou koa e kau paleia mai ana kona alahele, o kona manawa no ia i pane aku ai me ka wiwo ole i ka i ana aku, e kuu mau hoaloha maikai o ka oihana naita, ke kamailio aku nei au me ka hopo ole imua o oukou me ka hopo ole. Ua hoohiki au ma ka inoa o na lani, aohe o'u mea e kuemi ai a hiki i kuu ike maka ana i ke lii o oukou a lawelawe na lima o maua ina mea kau aa hiki i ka haule ana o kekahi o maua i ka honua, oia la i lohe oukou a pau loa.
I ka pau ana o keia mau kamailio a ka kakou koa, o ka wa no ia o na powa i haawi mai ai i na leo ahiu a wawalo ae la iloko o na ulu laau me na olelo pahenehene i ko lakou mau waha, ia manawa i pii palua ae ai ka enarna o ka inaina iloko o ka houpo o ka kakou koa a pane aku la oia me ka leo nui E ka poe lapuwale a pakaha wale i ka waiwai o ka poe i luhi a kahe ka hou ko lakou mau lae: e ka poe aihue hilahila ole i ka lawe i ka hai waiwai ma ke ano pakaha.
I ka puka ana aku o keia olelo mai ka waha aku o ka kakou koa, o ka wa no ia i oi loa ai ka inaina wela iloko o na powa a kena maila ke alakai e lele mai a e apahu koke i ke ola o ka kakou koa; a mai ko io no paha kela mau kuko lapuwale, ina o ka kakou eu a he u'a makauka hoe hewa, ina ua ko io ko lakou manao, eia nae aole lakou i moeuhane mua e hiki mai ana ko lakou hopena, a pela hoi ko lakou moi ka mea lakou i kapa ai ka Pilikua, aole no hoi lakou i lohe mua ua hiki mai ke ahi enaena o ke kahua kahua, ka mea nana lakou e hanu aku pau pulu aohe lau e kanu ai.
I ka lele ana mai o ua mau powa nel maluna o laua nei, o ka manawa no ia i lele like mai ai o ko ia nei mau ukali a me ka makuakane powa oia nei, a ke nana aku oe ku ke ehu o na pahi kaua kani oeoe na koi kaua, halakika na ihe a oloio na puapua.
I keia manawa e hoouku nei na aoao elua, he ku no i ka weliweli a me ka makau, no ka mea he elima haneri ma kela aoao mai a he elua hoi haneri me umikumamalua me keia aoao aku oia hoi ka aoao o ka kakou kaeaea.
Eia ka mea apa, i ka hiki ana aku o na kokua oia nei, ua pau e aku la he eha haneri powa i ka make ia laua nei, ua haohao loa oia i keia make ano e o na powa, aole liuliu ua pau loa iho la a koe hookahi, a hea maila o Kananuopaineki me ka leo poha kohu poka i kiia mai ka pu hookahi haneri tona ke kaumaha, i ka i ana mai, a haha ike pono iho la oukou i ka io o ka oukou hana, a make loa oukou ia'u la, aole no paha oukou i lohe mua owau ke ahi wela o ke kahua kaua, ka mea nana e holapu aku pau loa, a koe na kino unihipili o oukou oia ke hoi aku a hai i ka moi o oukou ua pau makou i ka luku ia, i hoomakaukau oia no kuu hiki aku.
I ka lohe ana o kahi koa i koe, ua holo aku la oia, o na wawae o na lima me ka mama. O ka manawa o keia hakaka ana o ka hora 5 no ia o kakahiaka.
E awihi huli aoao ae kakou e nana aku i kahi koa. Iaia i hiki aku ai imua o kona moi me ka nui o ka hanu a me na waimaka. Pane aku la, e ka moi e, ua haulehia a pili wale kakou, a ua pau makou i ka lukuia a me ko laua akamai, a ua olelo mai nei e hiki mai ana imua ou a lawelawe pu olua i na me kaua.
I ka lohe ana o ka pilikua i keia mau olelo a kona wahi kanaka, ua nanakea mailu oia a ae mai la kona mau helehelena, heaha keia e hai hou mai oe, a hai hou maila kela a pau
Pane maila oia, he oiaio anei ua make kuu puuku ka mea a'u i hilinai nui ai, aole hoi ona mea nana e hoohoka, koe wale no au kona moi aloha. Ae aku la kahi koa me ka olelo pu aku me ke akamai o ua mau keiki nei.
I ka pau ana o ka olelo a kahi koa, ua kauoha koke aku la ua moi nei e kii aku i mau koa hoi, eia nae he mea weliweli ka haule ana o ko'u mau naita helu ekahi, a e kii oe a lawe mai i hookani tausani naita hou a hele aku no ke kahua kaua, aole o'u manao e kaua ana kakou, aka ina oia e ae e hakaka pakahi maua, a o oukou a pau e nana mai oukou i ka maua hakaka ana, a i ike pono hoi oia i kuu pahikaua nui ia 'Haaleleke pooikekaniai", a nana auanei e malele i ke poo o ua wahi keiki omo waiu la, a mahope iho e luku no au i kona mau naita a pau aole koe kekahi. Aole i pau pono ae ia mau olelo ku ana imua o laua nei he elele a kamailio maila: E kuu alii kuu haku, aia ma kahi hoomoana o kou mau puali koa he poe malihini i lako me na me kaua, a ua olelo mai nei he wahi keiki uuku he makemake oia e halawai me oe e lealea ka olua me na mea kaua a olua
O hoi a hai aku he hapa hora, alaila hiki aku au, a hoi aku la kahi koa e hai aku i ka kakou koa e kali no ka hapa hora a hiki mai, a e hoomakaukau oe ia oe, no ka mea o olua wale no ke hahaka ana, a ina oia e make ia oe laki oe, no ka mea ua olelo mai nei kuu haku ia'u, e mahae ia ana ko kino i na apana elua e ka pahikaua ana e Haalelekepooikekaniai, a hoi kino unihipili aku oe i kon onehanau a hui me ou mau kupuna.
Ia wa i pane aku ai ka kakou koa. E ka pupule a me ka hehena, mai pai oe i ko alii, ina e make oia ia'u, heaha la auanei ka'u e hana aku ai maluna, a nolaila, ina au e ku ana i ka moku, e lawe hele au ia oe a hiki i ke kulanakauhale o Rusia, a e koli ola ia oe me ka pahi oi lua a ka moi o keia aupuni, a e puhi ia kou io a me kou iwi iloko o ka umi ahi.
I kau pau ana o keia mau olelo a ka kakou koa, hooho ia mai ana, a pau a pau i ke akua e, eia ka o ua Pilikua poo pipi nei; ia manawa no i nonoi aku ai o kahanuopaineki i ka makuakane e haawi mai i mau wahi kiaha bia, a wala ae la keia haule i lalo, aole no hoi i emo ku ana ua Pilikua nei a aloha mai la, a ninau mai la, auhea la na naita opio o okou i aa ae nei e kaua pu me a'u? Owau no wahi a ka kakou eu, i maila na nunui nei, o ko'u makemake o kaua wale no ke hakaka, a ua makaukau anei oe me kau pahikaua e hakaka ai, ua ae koke aku la no keia, a o ka ulele iho la no ia ma ke kakapahi ana, a ma ka nana aku a ka poe makaikai ua eleu no laua, a o ka pahi hoi a ua pilikua nei he oi o ka nui a me kaumaha.
Maanei e wehewehe iki au i ke ano o ka pahi a ua Pilikua la.
(Aole i pau.)
_________________________________
KAU AHAOLELO O 1884
HOIKE A NA KOMITE.
Ma ke kapaeia ana o na rula, ua heluhelu mai o Palohau he palapala hoopii mai Kauluwela mai, i paipu wai no lakou. Waihoia i ke Kuhina Kalaiaina.
Hoike mai ke Kuhina Kalaiaina i ka hoike a ka papa kuauhau alii i paiia.
Na ke Kuhina Kalaiaina no i hoike mai no ka pane i ka olelo hooholo, e ninau ana i ke koena o na auhau alanui i hoolilo ole ia. Eia no ke waiho nei ia mau dala me ka hoolilo ole ia.
Noi o Kalua e waihoia aku ka hoike a ka papa kuauhau alii ma ka lima o kekahi komite wae. Hooholoia, a koho ka noho ia Kalua, Rowell, Kauhane, Lilikalani, Beka,
NA OLELO HOOHOLO ME NA BILA.
Na Hikikoko he olelo hooholo e kauoha ana i ke kuhina kalaiaina, heaha la kona kuleana o ka hoolaha ana ma ka Elele Poakolu, e hookapu ana i ke kai lawaia o ke kai o Waiakea ma ke awa o Hilo? Waihoia i ke kuhina kalaiaina.
Na Kaulukou he olelo hooholo, e kanoha ana e hoinoiia aku na dala he 97.50 i auhauia ia Conchee & Co, no kela hale uwi waiu ma Kapalama Hooleia.
Ma ke noi, ua aeia aku ke Ili Isenberg e heluhelu mua mai he bila e hoopau ai i ka mokuna 23 o na kanawai o 1882, e hoonoho ana i luna hooia no ke aupuni. Waihoa no ka heluhelu alua.
Ma ke noi, ua heluhelu mua mai o Dole ho bila e hoololi ai i na pauku 14 a me 17 o ka mokuua 23 o na kanawai o 2882 e'pili ana i ka luna hooia. Ma ke kapaeia ana o na rula, ua heluhelu elua ai ka bila ma ke poo, a waihoia imua o ke komite o ka hale ma ka Poalua.
Ma ke kapaeia ana o na rula, ua heluhelu alua ia ka bila a ke alii Isenberg ma ke poo, a waihoia o noonoo me ka bila maluna ae.
Ma ke kapaeia ana o na rula, ua hoike mai ke komite hookolokolo e like me ia malalo iho nei:
1. Palapala hoopii mai Wailuku mai, e hoonoaia kekahi mau ia o na kai konohiki. Ua manao ke komite e waiho i keia palapala hoopii ma ka papa a noonoo pu me kekahi bila. Aponoia.
2. Palapala hoopii mai Waimea Kauai mai, e ukuia aku kekahi poe i hana i ke alanui, aole nae lakou i ukuia. Manao ke komite e waiho i keia palapala hoopii i ke kuhina kalaiaina. Aponoia.
3. Palapala hoopii mai Honolulu mai e hooneeia aku ka hale keaka pake mai kona wahi e ku nei. Ua manao ke komite e waiho aku i keia palapala hoopii ma ka papa, a e imi keia poe hoopii i ko lakou pono ma ke kanawai. Aponoia.
Na Kaulukou ke olelo hoohoolo e hoike mai ka Peresidena o ka papa ola, ina he mau keiki opiopio me na ola kino maikai kekahi e koho nei ma Kalawao, e pono ke hoikeia mai imua o keia hale. Hooholoia.
E nana ma ka aoao maloko.