Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIII, Number 37, 13 September 1884 — Page 3

Page PDF (1.83 MB)

This text was transcribed by:  Cynthia Marks
This work is dedicated to:  Kupuna Mary Ann Kalama

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

 

            THOS. G THRUM ma ka Halepai o nupepa "SATURDAY PRESS."  K@ p@ pono, ma na kihi o Aianui Moi-@ me Nuuanu.

@oouna m@ mai na Olelo Hoolaha ma @na Hooponopono mamua ae o ka hora @ au akea o na Poaha a pau.  Aole e @a na Olelo Hoolaha ke laweia mai @ o ka hora hoi@a maluna.  E hooko @ maluna.

@ mai i na leta a pau a me na kauoha @ pepa ia KA NUPEPA KUOKOA @ loa e loaa pono ole aku keia @ poe lawe, e hai mai me ka hakalia @ K@a.

 

NUHOU KULOKO.

@ia iho nei he waapa hou a @ka Moi ma Ulakoheo.  He ku@ kona a holo no hoi.

 

@ ma lono hope loa mai nei, ua @ ka Moiwahine Ema a ua @ ke hele holoholo mawaho o ka @

 

@ h@p@ia kekahi pake hana ino @ aha i na mea ino wale e hoo@ ke ola kino.  He 25 dala @.

 

@ hoike mai kekahi poe kamaaina @ako no ka holomoku o na kana@ Kakaako i ka auau kai ma ka la @, ua pono anei keia hana?

 

@ o na ulia poino i loaa i ka moku@ James Makee, ua huki ia ae la ia @na o ke alahuki moku no ka hoo@ae ana i kona iwikaele i akaa pu @

 

@a wa a ke kuna Malolo e hoopuka mai ka uwapo aku no kana huakai, @ aku la kekahi waapa mahope o @na, a hiki mawaho o ka boe bele, @ ia ka waapa a pakele ke ola @.

 

@a kela pule aku nei i holo aku ai @wai Kiekie no Kau, Ha@ e malama i ke kau hookolokolo @ a ma ka mokuahi Planter o ka @ nei i huli hoi mai ai oia,

 

@ ka hora 11 o ka Poakahi nei i ku ai ka mokuahi Mariposa mai Ka@ko iloko o na la holo 6 me 20 @.  Mawaena o kona mau ohua, ua m@ no Hawaii nei ka wahine kane @ Mrs. W. P. Alekanedero, a me @hi mau kamaaina o ke kulanakau@ nei.

 

@a ke kahua o na lio poniuniu ma @, ua nou aku la o Pamalo ia ona Kalune a pa pono ma ke poo ka omole wai momona, a naha liilii @ ua hopuia oia ma ka Poakahi nei ahewaia no hookahi mahina ma ana oolea me ka uku pu i na koi@  Ua hoike hou ia mai ua hoohala@ hou ka aoao hoopii ia.  Ma ka po ono ka manawa i hanaia ai keia po-

 

@ kekahi keonimana e holoholo ana kekahi kakahiaka o na pule i hala ke alanui Beritania, hoea mai la oia ka halepule o Kaukeano a ike aku la he kolamu uwahi e punohu ana ka pili pa mao iho o ka halepule, a @ nana pono loa ana, ike iho la ia pau ka mauu i ka a ia e ke ahi o ke@ poomuku kika, a e hoomaka ae e a i ka pa.  Ua kinai kokeia.

 

@a ka auina la Poaono o ka pule i @ i ku mai ai ka mokuahi Ausetera@ a iaia i kaalo mai ai maanei o ka o Makapuu, ua ikeia aku la ma ka @i o kona kia ka hae hoailona e homai ana, "Ua aneane e nele loa au @ wai, a ua ake au e loaa ona wai."  @nui na ohua maluna ona, a mawae- o na ohua, he liona nui puhuluhulu ahi, a malaila ae ko makou East- na lima ma ke kua, ku iho la o ka-@ oolea, a hakilo aku la i ke ano o liona; i ke kani ana o ka bana, pui-@e la ka liona a ku ae la iluna.  Ke! e ka ou oolea, wahi ana.  Hooko-@ iho la na wahi maka, a hui aku la @ei iloko o ka ohe nui e palalu ana @ne iho la:  Pela no!

 

Ani Kristo.

Ani Kristo, ua hiki mai anei ia?  @ ka ninau i haawiia mai ia'u e ka @ Euanelio o Hawawii Akau.  Eia pane, ae, ua hiki mai no.  Pono nae @ ke wehewhe aku i ke ano o ia hua-@lo, Ani Kristo.  He wahine anei, o @i ka inoa?  He kane pake anei, o @ ka inoa?  Aole; o keia Ani, he @a kue ia, he mea kue ia Kristo.

@ komo anei keia inoa iloko o ka @ala?  Ae, ua komo ma ke kauoha @iko, ma ke ano wanana, aole nae ia inoa Ani Kristo, he inoa ano e no.

Nana ma Halelu 2: pauku 2, 3.  "Ua e aku na'lii o ka honua; ua ohumu hoi na luna, ia Iehove, a i kona mea @oniia, e moku aku kakou i ka laua @u mea paa, a e hoolei aku hoi mai o kou aku nei i ka laua mau kaula."  Ka mea i poniia, o Kristo no ia.  @ wanana keia no ka hiki ana mai o @ poe kue ia Kristo, oia hoi ka poe @i Kristo.  Nana, Oih. 4: 25, 26.  Ma ke Kauoha Hou, ua komo no ia inoa Ani Kristo, ma Io. 2; 18, 22. 3 @ Io. 7.  "Me ko oukou lohe @a i ka hiki ana mai o Ani Kristo, @la no e noho nei na Ani Kristo he @  Owai ka mea wahahee ke ole ka ea e hoole ana, aole o Iesu ka Mesia?  @ ka mea e hoole ana i ka Makua a e ke Keiki, oia no ke Ani Kristo.  @o ka mea, ua komo mai i ke ao nei ka poe wahahee he nui wale; aole lakou i hooiaio i ko Iesu hiki ana mai ma ke kino:  oia no ka wahahee, a me ke Ani Kristo.

            Maopopo lea ma keia mau pauku ke ano o Ani Kristo.  Aole oia he kanaka hookahi e hele mai ana me keia hope aku.  Ua nui wale lakou, a ua hiki e mai no mamua, wahi a Ioane, a e piha ana no ke ao nei ia lakou a hiki ka manawa e hoopau ia'i.

            E nana iki nae kakou i kekahi poe Ani Kristo i hiki mua mai.

            Nana ma Mataio mokuna elua.

            Eia ke Ani Kristo mua, o Herode.  I kona lohe ana ua hanauia ka Mesia ke'Lii o na Iudaio, ala kue loa oia, a imi e pepehi iaia.  Mat. mok. 4  I ka lohe ana o Satana, ua hoomaka Iesu i kana hana, hoao oia e pepehi iaia.  Alakai oia ia Iesu iluna o kahi oioi o ka luakini, a olelo, Ina o oe ke keiki a ke Akua, e lele iho oe ilalo;  i aha?  i make paha.  O Ani Kristo keia.  Satana ke poo o na Ani Kristo a pau.

            Ia Iesu e kaahele ana, e ao ana, e paipai ana e mihi, e hana ana i na hana aloha, na hana mana, e hoola ana i ka poe mai, e mahiki ana i na uhane ino, e hoala ana i ka poe make, ala huhu mai na Ani Kristo, na Parisaio, na Iudaio, na Kakauolelo, na Herodiano, na Lunakahiko, na Kahuna Iudaio e kue iaia, e hana ino aku, e hailuku i ka pohaku, e hoolei ilalo o na pali, e hoohihia e pepehi aku.  Nui no ka poe hahai mamuli ona i kekahi manawa.  A i kekahi manawa ohumu ka nui, haalele iaia.

            I kekahi manawa ane pau loa na Iudaio i ka lilo i poe Ani Kristo a imi ikaika e hoahewa ia oia e make.  Kumakaia kekahi haumana iaia.  Pau na haumana e i ka haalele.  Hoole loa kekahi aole loa oia i ike ia Iesu.  Lanakila na Ani Kristo.  Ko ko lakou makemake.  Ua make Iesu Kristo.  Kuhi na enemi, ua make mau loa oia.  He kuhihewa nae ia.  Ua ola hou, a pii ae i ka lani.

            Ala hou na Ani Kristo.  Ua kaawale Iesu.  Aole e hiki ke imi hou ia, a pepehi hou ia oia.  Aka, o kana poe haumana, hiki ke hana ino ia, hoomauaia, a pepehia ia a make.  O ua poe mua la no ka i imi a pepehi ia Iesu.  Ua ola hou Iesu iloko o na haumana.  Nolaila ua imi lakou e pepehi i na haumana.

            He poe Ani Kristo hou no;  i hui pu me na Iudaio e kue aku, a e pepehi i na haumana a Iesu, oia o ko na aina e, na Helene, na'lii, na kanaka o Roma;  o Asia Uuku, a o na wahi e ae.  I na heluhelu kakou ma Oihana, ma na episetole a Paulo, a ma Hoikeana, maopopo lea ua nui na Ani Kristo ka poe kue ia Kristo me kana mau haumana, hana ino, hoomaau, a pepehi ino ia lakou.  O Paulo no kekahi, ua okiia kona poo e Nero ke'lii o Roma.  Nui wale ka poe i pepehiia a puhiia i ke ahi e Nero

            Aole i pau na Ani Kristo:  He mau wanana no kekahi Ani Kristo e puka mai ana mahope o ka make ana o Paulo ma.  Nana ma o Tes. 2: 3, 4.  1 Tim. 4; 1-3.

            Aole o Ani Kristo ka inoa o keia mea e puka mai ana ma keia mau pauku.  O ua kanaka la o ka hewa, ke keiki o ka make;  oia ka inoa ma keia mau pauku.  Me he la he kanaka hookahi keia, e kue ana, e hookiekie ana iaia iho maluna o na mea a pau i kapa ia he Akua, a me ka mea i hoomanaia; oia hoi, me he Akua la e noho ana iloko o ka luakini o ke Akua e hoike ana iaia iho oia ke Akua, e papa ana i ka mare, a me kekahi mau mea ai a ke Akua i hana'i e ai ia me ke aloha e ka poe manaoio me ka ike i ka olelo oiaio.  Ua olelo e mai Iesu no keia poe.  Mat. 7: 15.  E malama ia oukou no ka poe kaula hoopunipuni ke hele mai io oukou nei me ka aahu hipa; aka, maloko he poe ilio hihiu hae lakou.

(Aole i pau.)

 

NUHOU O NA AINA E.

KI POKA IA O FOO CHOW. - HOOPOINOIA NA MOKU KAUA PAKE, E NA MANUWA FARANI - HOOPOINO PU IA NA WAIWAI.

            Ua hoike ae ka nupepa Time i kakauia ma ka hora 7 kakahiaka o ka la 23 o ka mahina i hala penei:  Ma ka hora 9 o ka po nei, ua kuahaua ae ka Adimarala Courbet o na aumoku kaua Farani ma o na kauoha i loaa aku iaia mai ke kulanakauhale aku o Parisa, e lele kaua koke aku i ka aina  Ua haalele koke ka Hope Kanikela Beritania i ka aina, a holo aku la maluna o na moku kaua Beritania e ku ana ma ke awa.  A he lono no hoi oia ano hookahi ka i kuahauaia aku ma Sanahai, a ua huki iho la ke Kanikela Farani e noho ana malaila i kona hae ilalo.  No keia mau kuahaua kaua, ua hoouna koke aku la na Kiaaina o Yunan a me Quangsi i ko laua mau puali koa ma ka apana aina o Tonqnin; a ma ke awakea o ka la i oleloia, ka hoomaka ana o ke kaua.

            Ua hoike hou ae ka nupepa Time penei:  Ua hoopoinoia ke kulanakauhale a me na wahi hoahu mea kaua o Foo Chow inehinei, Aug. 24, mahope iho o ka bala ana o na hora elima o ke ki pokaia ana mai e na aumoku Farani.  He ehiku o na moku kaua liilii o na Pake i hoopiholoia, a he elua i pakele mahunehune aku.  Aole he mau ulia poino i loaa aku a na aumoku Farani, o ka manawa o na Pake i pakele aku mai na kipoka ana a na aumoku I @ i ke kulanakauhale o Foo Chow, ua loaa pono aku kona hope i kekahi poka a naha ae la, a ua pakele aku la ka lua.  Ua hoolulu ae na puali koa Pake a hoopuni ae la i ka hale oihana Kanikela, a e ku ana lakou me ka makaukau.  Ua hoike pu ia ae no hoi, he malani wale no na poino ma ka aoao o na Farani a me eono kanaka i make, a ua manao wale ia aole pela ka oiaio.  Oiai na Farani e kipoka ana me ka hahana ua ku aku la kekahi pailata Beritania a make, a ma o kekahi ulia, ua hoopiholoia  kekahi kao topido o na aumoku Farani e lakou no.  Mahope iho o ka hamau ana o ka leo o na pukuniahi, ua hoopiha hou ia, a he wahi wa hoomaha iki ia.  Ma ka hora 2 auina la, ua kiia mai la ka pu hoailona e na aumoku a ia wa koke no i huai like aku ai na pa kaua a me na wahi pale kaua i ko lakou mau poka maluna o aumoku Farani.  He 11 manuwa o na Pake, aka he mau moku keia i kupono ole a i helu oleia imua o ewalu moku nunui a paa hoi o na Farani.  He heluna mahuahua o na aumoku liilii o na Pake ka i kaua aku me ka hoonana imua o na moku Farani, , a no ka hapaha hora ko lakou kaua ana me ka wiwo ole, ua ikeia aku la kona mau sela e lele ana iloko o ke kai.  Ua hoomau aku na aumoku Farani i ke kipoka ana i na kauhale, na papu, na pale kaua, a me na wahi hoolulu o na puali koa.  O keia mau aumoku kaua Farani, he 1 moku hao kila 1 moku laau i paleia kona oneki me ka hao, a he 6 he mau moku laau, a o ka hapanui o na moku he mau moku liilii.

            Ke mahuamua loa la ka mai Korela ma na apana aina o Farani, a ua make kekahi poe i loaa i keia mai me ka mainoino.

            Ua poholo mai nei ka moku kaua America Tallapoosa ma kekahi ahua akoakoa.

            O kela lio heihei holo loa o Vanadabila oia o Maud S., ua lilo mai nei i ke kuaiia ia Bonner, he haole malama lio heihei, a nona kekahi lio heihei holo loa i kapaia Jay-Eye-See.  Ua hiki ia Maud S. ke kiau no ka mile hookahi iloko o 2 min. 9 3/4 sek.  Ua lilo keia lio i ke kuaiia no ka 100,000 dala.

            Ke mau la no na nune holo Peresidena o Amerika Hui, a ke paonioni nei na aoao a elua no ka moho e lanakila ana.

            Ma ka mokuaina o Amsterdam, ua hanuia mai kekahi keiki nona na alelo elua.  He kupanaha loa keia keiki ma ka nana aku.

            Ua hoike ae kekahi lono, ke waiho la ke keiki a ke Duke wahine o Alabani i ka mai ikaika loa, aole i maopopo kona ola.

            E hoike ana kekahi iono penei:  Ua holapuia ae e ke ahi he heluna nui o na halekuai, a hotele, na waiwai e ae e pili kokoke ana ma Roseburg, Oregona; ua holo wale aku na kanaka no ka hoopakele ana i ko lakou mau ola me kahi ahai ole, he nui na waiwai i hoopoinoia e keia pauahi nui, he mau ola no kekahi i make a mahunehune i keia ahi; ua hoomaopopoia, ua hiki aku ke poho o na ona no lakou ia mau hale ma kahi o 100,000 dala a oi aku.

            Ua holapu ae no hoi kekahi ahi i kekahi ululaau ma Mikikana, Amerika, a ua pahola ae ke ahi mao a maanei o ka ululaau a hoea loa aku la i kahi kauhale o Hamona, a holapu aku la i na hale me ka hoopoino pu aku i na waiwai he nui, ma keia pauahi, ua pau pu he 400,000 a oi kapuai papa o kekahi wahi hoahu papa.  He poino nui keia o na kanaka kalepa ma ia wahi wahi no a ia lono.  He mau mahinaai kekahi i hoopoinoia.

 

Na Moku o ka Hema.

            Ua ae ia mai ke KUOKOA, ma ka lokomaikai o Rev. H. Binamu, e hoopuka aku i ka leta malalo iho a Mr. G. Haina, i keia mau la iho nei ka loaa ana mai maluna o ka mokuahi Kikane.

NO NA MEA HOU O TARAWA.

            Ia Rev. H. Binamu,

            Aloha oe a me kou ohana, a ke kakau aku nei au i wahi leta nau no na mea ano nui o ko makou aina nei.  Ke holopono nei na hana a ka Haku iloko o keia hapa makahiki.  I ka malama o Mei, M. H. 1884, ua iho nui mai Kona Uhane Hemolele a pahola ae la i kela poo keia poo o ka aina, oiai ke huliamahi nui mai nei na kane, na wahine, na elemakule, na luahine, a me na keiki, i ka pono o ka euanelio; oiai, ua pio ka pouli, a ke holo lanakila nei ka malamalama o ka euanelio ma ka mokupuni o Tarawa nei, ua pau ke kaua, aole kaua, ua pau ka ona, aole ka ona, ua maluhia loa ka aina i keia wa, aole i loheia kekahi pu e kani ana i ka po a me ke ao, a he mau leo haipule me ka himeni e loheia ana ma kela a me keia wahi, e nonoi nui ana me ka mihi i ko lakou mau hewa imua o ke Akua, no ko lakou hoopaahaoia ana e ka diabolo, no na makahiki he nui he 23.  A ua hoopukaia mai lakou i keia makahiki 1884, a ke holo lanakila nei ka malamalama o ka euanelio a hiki i ke awakea loa.  Ke kau nei ka hae o ka euanelio a ke welo nei kona hae ma
Tarawa nei.  E huro kakou! Ua lanakila!  ua lanakila ka Euanelio i ka M. H. 1884.  A ua puka mai la Hoku@o malamalama i ko Tarawa poe, a i keia wa, ua ala mai lakou mai ko lakou hiamoe loihi ana a na Kristo hoi lakou i hoomalamalama mai.  Ep. 5: 14.

            Eia kekahi, ua piha mau na Sabati ma kela me keia wahi, a ua malamaia ka maluhia o ke Sabati; aole ho-a ahi, aole lawaia, aole hana niu, aole pii niu, a na no elemakule ka hoopai i ka poe haihai kanawai o ka la Sabati.  Nani maoli ka hana a ka uhane luhi ole, me he waipahe la ka naau o ke kanaka, ua piha i ke aloha, ka lokomaikai, a me ka olioli.

            Eia no hoi kekahi hana a ka uhane, ke ikeia aku nei e aahu mai ana na kane i ka lole mai luna a lalo, a me na wahine, a he mau papale ma ko lakou mau poo, na kane a me na wahine, a he mau hainaka ma na a-i a ma na lima, aole nae he mau kamaa, e loaa ana no keia mau mea.  A ua hai mai no oia i kana olelo i na haumana penei:  "E imi mua oukou i ke aupuni o ke Akua, a me ka hana pono a e pau no ia mau mea i ka haawiia mai."  Mat. 6; 33.

            Ua pau au maanei, a o ke Aloha no ka mea pau ole  G. HAINA.

 

Pane i ka Elele Poakolu, a me kona Luna Hoopuka.

            E oluolu mai kou ahonui i kekahi wahi kaawale o kou mau kolamu, i wahi no'u e hoike ai i k'ou manao ma ke akea i kuu haiolelo ma Kaumakapili.

            Ua hoike ae ua Elele Poakolu la e ahewa ana i ka'u haiolelo, a ua oleloia ma ia haiolelo a'u he kipi a he hoino i ka Moi a me ka Lahui kanaka.

            Heaha ka manao o ke kipi i ka Moi a me ka Lahuikanaka ma ka manao o ke Kanawai a ka Elele e olelo nei?  Eia ka manao o ke kipi. i hoikeia ma ka mokuna 6, 1 o ke Kanawai Hoopai Karaima.

            Pauku 1.  Eia ke ano o ke kipi, o ka ohumu e make ke Alii, a e pau paha kona noho alii ana, a e kaua aku i kona Aupuni, a e hui pu me kona poe enemi e kokua a e hooluolu ia lakou.  Ua pili ke kipi i na mea a pau e noho ana malalo o keia aupuni.  Ina e hana lakou i na mea i oleloia maluna ae.

            Eia ka'u i olelo ai ma ka'u haiolelo, ua olelo ae kekahi poe haole naauao, O ka hope keia o ka noho ana o ka Ahaolelo o Hawaii ina e mau ana keia mau ano hookeleia ana o ke Aupuni.  A penei ka'u olelo no ia mau olelo a na haole.  Heaha ka kakou hana kupono no keia mau olelo hooiloilo a na Malihini?  I mea e ko ole ai keia mau olelo, e koho kakou i ke ola a e hana hoi i ka pono.  Mai hoohalike kakou me ka Lahuikanaka o ka Isaraela ko lakou huli a kipi i ke Akua, a o ka hope o ka lakou hana o ka poino.

            He kipi anei ia mau olelo hoakaka a me ia mau olelo ao a'u i kuu Lahuikanaka?  Aole, aole loa no:  Ua puka mai keia mau manao hoino o ka Elele ia'u ma ke ano manao kahiko no i au wale ka la.

            Aole au i haiolelo e kipi no kanaka i ka Moi a me kona aupuni, aole hoi i hui pu e hooluolu me kona poe enemi e hoopau i kahi mana nui o ke aupuni, aole loa no.

            Ua hoike hou no au i keia mea maluna o ka awai o Kawaiahao no keia mea hookahi no, a ua hoolahaia kuu leta mai Kapalakiko mai ma ka Nupepa Pae Aina no na mea e pili ana i kuu lohe ana i kahi mau olelo mai na haole mai olaila e pila ana i ka Moi Kalakaua.  Ua hewa anei au ma keia mau hoike ana a'u?  Ina i hewa au, alaila, ua hewa o Luheluhe a me Likeke i ko laua hoike i ka mea oiaio a laua i ike a i lohe pono ai;  a ina ua aponoia laua, alaila, ua pono hoi au ko laua ukali.

            Ina i huna au i na olelo hoinoia o ka Moi, alaila, ua maopopo loa ko'u manao hoino i ko'u Moi a me ko'u Lahuikanaka; aole loa ia mau manao kipi iloko o ko'u umauma, aole loa hoi au e hoao e kipi i ko'u Moi a me ko'u Lahuikanaka maluna o na papalina aloha o ko'u aina makuahine.

            Aka, o ka'u kipi nui e manao nei a e ohumu kipi nei, oia hoi, e hoohiolo i ka noho moi ana o Satana ma ka naau o ko'u Lahuikanaka, a e pau hoi kona aupuni ma ka honua nei. - Me ke aloha no.

S. L. DESHA.

 

KAU AHAOLELO O 1884.

(Koena mai ka aoao eha mai.)

            Ma ke noi a ka loio kuhina, ua hapai houia ka bila e kauoha ana i ka poe kalepa e malama i na buke ma ka olelo Beritania me Hawaii, mai ka papa ae, a oia kekahi hana o ka la apopo.

            Noi o Dole e hoakaka mai ka Pereridena o ka Papa Ola, pehea la i kulike ole ai ka haina no ka ninauia ana mamua, no kekahi mau keiki liilii i loaa ole i ka mai i aeia aku e holo a noho pu me na mai lepera o Kalawao, oiai, ua olelo mai oia aole oia i ae aku i ka holo ana o na keiki liilii i Kalawo.  Aka, ma kuu nana ana ma ka buke a ke kakauolelo, ua ae aku no o Kipikona ia Keoki he keiki uuku no na makahiki he 11, aia oia ke noho la ma Kalawao iwaena o ka poe mai.  Pane mai o Kipikona, ua ae aku no au ia Keoki, me kuu ike ole nae he keiki opiopio ke kuhi nei au he kanaka makua.

 

NA HANA O KA LA.

            Noonoo ana i ka bila haawina imua o ke komite o ka hale.  Noho ke 'lii Ake ma ka noho luna hoomalu.

            Heluhelu alua ana o ka bila e pili ana i ke kuai ana i ka waiona.  Mahope o ka noonooia ana, ua hooholoia ka bila me na hoololi.

            Hooopanee ka hale.

 

LA HANA 78 Poaono Aug. 9, 1881.

HOIKE A NA KOMITE.

            Ma ke kapaeia ana o na rula, ua heluhelu mai o Kanealii he palapala hoopii mai Wailuku mai @ inoa, i kula olelo Enelani no Waiehu.

            Hoike mai ka Peresidena, ua loaa mai iaia he elua palapala kono.  1 Mai na Hui Kinipopo mai o Oceanic me Honolulu Base Ball Club, e hele aku na hoa i ka nana hookuku kinipopo i ka hora 3 o keia auina la.  2 Mai ka puali koa Kiai Ponoi mai o ka Moi, e hele aku i ka ahaaina i ka hora 2 o keia auina la.

            Ma ke noi, ua kauohaia ke Kakauolelo e pane aku i ka ae o keia hale no keia mau kono.

 

NA OLELO HOOHOLO ME NA BILA.

            Ma ke noi, ua aeia aku o Kaunamano, e heluhelu mua mai he bila kanawai e kauoha ana i ke Kuhina Waiwai e uku aku i kekahi mau dala, ke noiia mai no na lilo o ka Papa Kuauhau Alii.  Ma ke kapaeia ana o na rula, ua heluhelu aluaia ka bila ma ke poo.  Waihoia i ke komite wae.  Kaulukou, Nahinu, Kaunamano, Kamakele, Palohau.

            Na Keau he olelo hooholo e uku aku ke kakanolelo i na kope o na nupepa LEele Poakolu puka pule a me puka la.  Hooholoia.

Hoopanee ka hale.

 

LA HANA Poakahi Aug. 11, 1884.

NA PALAPALA HOOPII.

            Na Kaunamano he palapala hoopii mai a Z. Kalai o Kohala Akau, e uku ia aku oia i na $5, oia kona uku lala no ka papa hoopii auhau o ia apana no 1883.  Waihoia i ke komite waiwai.

            Nana no he palapala hoopii mai ia Haalilio mai o Hamakua, e uku ia aku oia i $100 no kona hana ana i na alanui o Hamakua.  Waihoia i ke Kuhina Kalaiaina.

 

NA OLELO HOOHOLO ME NA BILA.

            Na Hikikoki he olelo hooholo e kohoia kekahi komite wae e hoike aku i ke alii ka Moi, e hele mai e hookuu i keia ahaolelo ma ka Poakahi la 19 o keia malama.  Waihoia ma ka papa a ma ka la apopo e noonooia ai.

            Nana no he olelo hooholo e noho ka ahaolelo e hana i ka lakou mau hana ma ka hora 7 o kela a me keia ahiahi.  Waihoia ma ka papa.

            Na Palohau he olelo hooholo e noho ka ahaolelo ma ka hora 9 o ke kakahiaka o kela a me keia la, hoomaka ma ke awakea, a halawai hou ma ka hora 1 auina la, a hora 6 alaila pau.  Waihoia ma ka papa.

NA HANA O KA LA.

            Noonoo ana i ka bila haawina imua o ke komite o ka hale, ke alii Walker ma ka noho.

            Heluhelu alua ana o ka bila e hooponopono ana i ke kuai ana i ka waiona.  Waihoia ka bila me na hoololi no ke kakau poepoe, a e heluhelu akoluia i ka Poalima.

            Ma ke kapaeia ana o na rula, ua hoike mai ke komite hooiaio bila kanawai.  Ua kakau inoa ka Moi i keia mau bila malalo iho nei:

1          Bila e hoihoi ai i ka mokuna 38 o ke kanawai karaima, e pili ana i ka piliwaiwai.

2          Bila e ae ai i ka hoohalahala ana i 2 kiure ma na hihia e hookolokoloia me ka hoakaka ole i na kumu.

3          Bila e hoakea ana i ka mana o na Lunakanawai Hoomalu, ma na hihia hoeha i na luna aupuni.

4          Bila e ae ai i ka hoala a me ke kukulu ana i na Hui Banako malalo o keia aupuni.

5          Bila e hoololi ai i ka mokuna 32 o na kanawai o 1882, e pili ana i na kaa lawe ohua a ukana.

6          Bila e hoololi ai i na pauku 1006 a me 1007 o ke kanawai kivila, e pili ana i na hoopai hoohalahala.

7          Bila e hoololi ai i ka pauku 4 o ka mokuna 62 o ke kanawai karaima.

8          Bila e hoonoho ana i mau Luna Alanui Nui no na mokupuni.

9          Bila e hoololi ai i ka mokuna 34 o na kanawai o 1882, e pili ana i ka hoemi ana i na mai i laha mawaena o na holoholona.  Aponoia.

            Heluhelu alua ia ka bila e hoomaopopo ai i ka nui o na hora hana mawaena o na paahana malalo o na aelike.  Hoopanee loaia.

            Heluhelu aluaia ka hoololi i manao ia no ka pauku 20 o ke kumukanawai; e hoole ana i ke kohoia ana o na Lunakanawai i mau Lunamakaainana.  Waihoia no ke kakau poepoe, a e heluhelu akoluia ma ka Poalima.

            Heluhelu aluaia ka bila e pili ana i ka hana ino ana i na holoholona.  Oiai e noonooia ana, ua hoopanee ka hale.

LA HANA 80, Poalua Aug. 12 1884.

HOIKE A NA KOMETE.

            Hoike mai ka hapa uuku o ke komite kalepa, no ka noonoo ana i na bila e pili ana i ka hoomoe ana i na alanui hao, ma na alanui o Honolulu.  Ua hooponopono ke komite he bila hou.  Waihoia ka hoike ma ka papa.  Heluhelu muaia ka bila ma ke poo wale no.

            Hoike mai ka hapa nui o ke komite kalepa, no ka noonoo ana ia bila hookahi no e hooholo loa aku no i ka bila me ka hooponopono oleia.  Waihoia na hoike a elua ma ka Poaha e noonoo ai.  A e paiia ka bila i hooponoponoia e ka hapa uuku o ke komite.

            Hoike mai ke komite hookolokolo no ka palapala hoopii mai Makawao mai, e noi ana e hoohanaia na paahao of Makawao ma ia apano no, aole e hoounaia i Wailuku.  Ua noi mai ke komite e hoopanee loa ka palapala hoopii.  Aponoia.

            Hoike mai no ia komite, no ka palapala hoopii mai Hilo mai, e noi ana e hoemiia ka uku hoolimalima o na aina lei alii a me na konohiki mawaena o na kanaka Hawaii maoli.  Ua noi mai ke komite, e waiho i ka palapala hoopii i na komisina o na aina lei alii.  Aponoia.

            Na ia komite no, i hoike mai no ka palapala hoopii e noi ana e uku aku i $116 i na makai o Kawa.  Ua noi mai ke komite e waiho i keia palapala hoopii i ke Kuhina Kalaiaina.  Aponoia.

            Na ia komite no, i hoike mai no ka bila e hoololi ai i ka pauku 56 o ke kanawai kivila, e pili ana i na agena.  Ua noi mai ke komite e hooholo loa aku i ka bila.  Aponoia ka hoike, waihoia ka bila no ke kakau poepoe, a heluhelu akoluia ma ka Poalima.

 

NA OLELO HOOHOLO ME NA BILA.

            Na Kamika he olelo hooholo e hookaawaleia kahi i nohoia iho nei e na makai kiu ma Makiki, i wahi e hoomaluia ai na holoholona mai.  Waihoia i ke Kuhina Kalaiaina.

            Na Kalua he olelo hooholo e kauoha ana i ka loio kuhina e hoike mai i ke koena uku o na makai i ohi ole ia, mamua ae o ka hooholoia ana o ka bila haawina i hala.  Waihoia ma ka papa.

            Hoomaha ka hale ma ka hora 12 a halawai hou ma ka hora 1:30 auina la.

 

LA HANA 81, Poakolu Aug. 13, 1884.

NA OLELO HOOHOLO ME NA BILA.

            Ma ke noi, ua heluhelu mai o Dole he bila e hoololi ai i ka pauku 1137 o ke kanawai kivila, e pili ana no ka hoololi ana i ka aha e hookolokolo ai i na hoopii.  Ma ke kapaeia ana o na rula, ua heluhelu alua ia, ka bila ma ke poo a waihoia no ke kakau poepoe, a e heluhelu akoluia ma ka Poaono.

NA HANA O KA LA.

            Ka noonoo ana i ka bila haawina imua o ke komite o ka hale, ke 'lii Walker ma ka noho.

            Ma ka hoike a ke komite, ua hookaawaleia he $5,000.  No na koi poho ana mai i na aie o ia oihana, ae kuai kudalaia aku na lako a pau o ka oihana Makai kiu, oia hoi.  Na lio, noho, kaulawaha, pu, pela, hale, a me na lako e ae a pau.  Hoopauia ke komite, a aponoia ka hoike a ka luna hoomalu.

            Ma ke kapaeia ana o na rula, ua hoike waha mai ka hapa uuku o ke komite no ka $18,000, no ka haawina o ka hale lio o ka Moi, e noi mai ana i $1800 ka haawina pololei no ia mau lilo.  Hoihoi houia.

            Heluhelu akalu houia ka bila e pili ana i ka haawiia ana o na kuleana aina liilii, mahope iho o ka hooponopono ia ana, ua hooholo loa ia.

            Heluhelu alua ana o ka bila e pili ana i ka papa ana i ka hoomainoino ana i na holoholona, a oiai e noonooia ana, ua hoomaha ka hale a halawai hou ma ka hora 2:30 auina la, a no ka lawa ole o na hoa, ua hoopanee wale me ka hana ole.

 

LA HANA 82, Poaha Aug. 14, 1884.

HOIKE A NA KOMITE.

            Hoike mai ke komite wae no ka noonoo ana i ka bila e haawi ana i na ko kua no ka hoomoe ana i na uwea Teregarapa moe moana.  Ua waiho mai ke komite he bila hou a noi mai e hooholo loa ia bila.  Ma ke kapaeia ana o na rula, ua heluhelu mua ia ka bila.  Ma ke kapae hou ia ana o na rula, ua heluhelu alua ia ka bila ma ke poo, a waiho ia no ke kakau poepoe, a e heluhelu akolu ia ma ka Poakahi.

            Hoike mai o Likikini ka hapa uuku o ke homite wae no ka noonoo ana i ka haawina $18,000 no na hale lio o ka Moi, e noi mai ana e hoemi ia i $1,800 no ia haawina.  Waiho ia a noonoo pu me ka bila haawina.

            Hoike mai ka Loio Kuhina no ka hana ana i ka olelo hooholo no ke kupono a kupono ole o na hoolimalima a me na kuai ia ana o na aina o ke aupuni me ke kudala oleia, e like me ke kanawai, iloko o na makahiki elua i hala ae nei.  Ua hoike mai oia he 60 ka nui o na hoolimalima i hanaia e hiki no ke hoopau waleia no ke kue i ke kanawai, a he 10 a oi aku ka nui o na hoolimalima i hooloihi ia aku ka manawa, e hiki no ke hoopau ia no ke kue i ke kanawai.  Waiho ia ma ka papa.

 

Ili ke Kuna Ehukai.

            Ua loaa mai he lono i o kakou nei e pili ana no ka ili ana o ke kuna Ehukai ma no pukoa mawaho pono ae o ka lae o Haena, ma ka po o ka Poalua, Sept. 8.  Ma ka Poalua no kona holo ana aku ma kana huakai no Waialua, a ma ka po ana iho no, ili aku la a paa loa.  Ua hoouna koke ia aku ka mokuahi Waimanalo no ka haawi ana aku i na kokua no ka moku poino, a ma ka hora 6 o ke kakahiaka Poaha nei, ua hoikeia mai he lono, aia he elua puka hamama ma ka moku, a ke komo la ka wai me ka holomoku, a ma ka hoomaopopoia, , aole he mau kokua ana e pakele ai ka moku.  Maumaua mai nei hoi ua moku ili iloko o keia mau la.

 

            "Elua no boy e - a,

            Kola i ka Mikidini a - ha:

            No ka Poalima e - a,

            Pe-pe-pe-pe, Hulo!  Hulo!!"

J. T. WATERHOUSE.

(Walakahaui.)

 

HALEKUAI KUKAA NUI ME LIIL.

            Ua piha pono me na waiwai makamae hewa ai na maka i ka nui o ka lehua.

Heaha no la hoi ia?

- MALAILA-

Na Apa Kilika o na ano a pau,

Pahoehoe o na ano a pau,

Alapia o na ano a pau,

Huluhipa o na ano a pau,

Na Huluhulu holoku,

Na Keokeo Paina,

Lilina lau puu.

Wetoria,

Leponalo,

Lainakini,

Ahina pelekane,

Na Kihei o na ano a pau,

Na Koloka o na wahine,

Na Kihei Huluhulu,

Na Kalakoa o na ano a pau,

Na Kihei uhi mo@,

Na Koloka o na wahine,

Na uhi Kilika,

Na uhi Alapia,

Na Hainaka nunui a liilii!-

- Eia hou. -

HE HELUNA NUI ONA PAA LOLE O NA KANE A ME NA KAMALII.

Na Apa paina maikai loa,

Polu manoanoa a lahilahi,

Huluhulu manoanoa a lahilahi,

Na Apa huluhulu a pahee,

Na paa lole huluhulu, kane, me kamalii,

Na Pililakeke loloa a pokopoko,

Na Palule kaula o na ano a pau,

Na Palule keokeo,

Na Palule kalakoa,

Na Paleili.

Na Papale wahine i kinohimohila me na pua me na hulu nani, a he heluna nui o na kane a me na kamalii o na ano a pau;

 

HE HELUNA NUI O NA KAMAA.

Na Kamaa buti,

Na Kamaa pihi,

Na Kamaa huka,

Na kamaa laholio,

Na kamaa weleweka.

 

HE HELUNA NUI O NA NOHO LIO MAI@

Na Noho Italia,

Noho pulu mamua,

a mahope o kela a

me keia ano.

 

NA AILA O KELA A ME KEIA ANO.

Na Aila honua helu 1 he aiai me he wai,

Aila pena, aila hoomaloo, aila Oliva,

Aila inu, Aila lauoho,

Waiala maikai.

 

NA PENA WAIHOOLUU LIKE OLE.

Keokeo, Eleele, Polu Melemele.

&c., &c., &c., &c.

 

Ina iho Ina iho.

Na ipuhao, na ipu ti,

Na koi nui a liilii,

Na pahi nui a liilii,

Na pahi olo, pakahi

Na pahi olo palua

 

Na @abu nui a liilii,

Pakeke nui a liilii,

Na lako kamana,

Na lako amala,

Na kamaa lio,

Na mo@ hao,

Na pela @

 

NA LAKO HAO, MA KA AINA A ME KA WAI

Na lako pa,

Pa nui a illii.

Na bola,

Na kiaha aniani,

Na aniani kilohi,

N ipukukui o na ano a pau.

 

HE HELUNA MA MEA AI.

Palena poepoe,

Palena poepoe palupalu,

Palena huinaha,

Palena o na ano a pau,

Na kamano maikai loa me ka pahu,

Na kamano tini,

Paakai o Livapulu,

Paakai inu,

Paakai hu,

Mauu Kaleponi,

Palani ai a ka lio.

 

He heluna nui o keia mauwaiwai aiwaiwa ko'u mau halekuai aole i pau i ka huaiia aku no oukou no e hele mai a kilohi no oukou.  Ua waeia keia mau waiwai me ka maiau, ma Pelekane, Farani, a me Amerika, no ka pono a me ka pomaikai o na kanaka Hawaii.  @ na kauoha mai na mokupuni e hookoia ka eleu loa.

J. T. WATERHOUSE

(WALAKA AUKI.)