Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIII, Number 38, 20 September 1884 — Page 2
| This text was transcribed by: | Kealii Sagum |
| This work is dedicated to: | Awaiaulu |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
No ka Makahiki, $2.00
No Eono Mahina, 1.00.
KUIKA KA RULA
Poaono Sepatemaba 20, 1884
Kuai Waona ma Maui
Maloko o keia pepa e ike ino ai na makamaka i ka palapala a “Akemaluhia” o Waikapu e pili ana no ke kuai akea ia o na waiona ma ia wahi a me na apana e pili ana. Ma ka makou ike a me na lono i loaa mai, me he mea la, aole wale ma Maui keia poino e laha nei, aka ma kahi mau apana e ae he lehulehu no. Ma na Koolau o Oahu nei ua pahiku paha ka inu a me ke kuai waiona i ko na wa mamua, malalo o ke kanawai hookapu. Ma Honolulu nei he mea weliweli ka ike ana aku i ka poe ona in a ahiahi Poaono, mai ka poe opio a in a elemakule. Aka, ua oi wale aku ka poe ona malu iloko o na kauhale a ma na apana ma waho ae o ke kulanakauhale.
Ma ka nana ana in a ouli o ka inu ana ma Honolulu nei, he anenae hiki ole na hana no ke pale ana i ka ona mai ka lahui Hawaii aku, no ka mea, ua kokua na luna aupuni mamuli o ka ona, a ua nele hoi ka hapa nui o ko kakou poe opio i na koo o na home maluhia nana e pale aku i na hoowalewale inu rama. Mawaena o kekahi hapa nui o na haole, ua loaa na kokua ana o na home, oia hoi na olelo ao a me na paipai ana o na makua; aka, he kakaikahi o na opio Hawaii i loaa keia mau kokua; nolaila iloko o keia kahe ana o ka waiona, ua lilo nui na opio Hawaii i ka wai, aohe mea e paa ai. Ua oleloia no hoi, ua papaya na makai aole e hopu i ka poe ona, aia wale no a hakaka a laila hopuia.
Ma keia mau mea elua ii no loa ai ke kanawai hoonoa rama. Akahi, ma ka ae ana i ka poe kuai a hoihoi i kauhale e inu ai. Ina i ka hale inu rama no e inu ai, e aho ia mamua o ka hoihoi ana i kauhale. Elua, ma ka papa ole ia o ka ona ma kahi akea. O kea ona ana o kanaka ma na alanui a me na wahi akea e ae, he mea hoolapuwale loa ia i ka lahui Hawaii. A ua kupono ke kapaia keia kanawai, he kanawai e hoohaumia i ka lahuikanaka. O ka poe nana i hana keia kanawai, aole lakou i ike i ka lakou mea i hana ai, ua eli lakou a hohonu ka lua kupapau o kekahi hapa nui o ka lehulehu o ka lahui Hawaii i aloha nui ia.
O ka hana wale no i koe, o ka hooikaika nui o kela a me keia nona iho a no ka hoa kanaka no hoi, e pale aku i na waiona. Na ke Akua hoi e hoopakele ia Hawaii.
Hookunia ka Luna Dute nui
Ua haoaho ko ke kulanakauhale ne ii ka Poakolu i ka lohe ana ua hoopauia ka Hon. W. F. Allen (oia o Bila Alani) mai kana oihana aku. He keiki o Alani na ka Lunakanawai Kiekie E. H. Allen o ka Aha Kiekie mamua, a ua noho oia ma ka Oihana Luna Dute Noi no ke aupuni, a okona hoopau wale ia me ka hoakaka ole ia o na kumu, he mea kahaha loa ia i ka noonoo ana o ka lehulehu.
Ua lono wale ia no kekahi hana haihai kanawai a Alan ii ae ole aku ai ia Kipikona maloko o na hooko ana o kona oihana, oia iho la ka ke kumu o kona hoopauia ana. Ina he oiaio keia, a ina paha aole, he mea maopopo e hoea mai ana no, ma keia mua iho na kumu o keia hana ano e. A ke hoea mai ia kumu ua maopopo e no ka pono ole, no ka mea ua maa keia Kipikona i ka hokai wale i na pono lehulehu, mai ka noho mua ana i Wailuku a hiki i Lanai, a hoohiki loa ana i ke poo o ke aupuni. Maalea no ka hoomakapo mua ana i ka nohoalii, a o ka hana hoi o keia wa o ka el ii ka lua kahi e haule ai o ke aupuni – wehea na makia paa o ka hale, a pani iho – heaha la?
Ka Lono Koho Balota.
Ma ka la eha o Novemaba e hiki mai ana e koho ana na mokuaina a pau o Amerika Hui i na Elele koho Peresidena o ia aupuni, a ma ka la ekolu o Dekemaba e akoakoa ana ua poe Elele Koho Peresidena nei ma na hale aha olelo o ko lakou mau mokuaina pakahi, a malaila lakou e haawi ai i na balota no ka Peresidena a me ka Hope Peresidena o ke aupuni. Ua hoomakaukau na aoao nui a elua i ka laua mau moho no keia holo balota ana, a ke hoomaka nein a lawelawe ana. Ua hooholo ka aoao Ripubalika e hapai ia J G. Blaine no ka mokuaina o Maine i Peresidena; he kanaka kaulana oia no na makahiki i hala ae, he hoa no kahi mau makahiki o ka Hale Senate ma Wasinetona. He Kuhina oia no ka aha kuhina o Gafila, a he kanaka i hilinaiia e ia Peresidena. Ke hapai nei hoi ka aoao O Demokarata ia ka lakou kanaka oia o Governor Cleaveland, kiaaina o ka mokuaina o Nu Ioka.
Mawaho ae o laua nei elua mau kanaka e ae i hapaiia, o General Butler kekahi, he kanaka keia i hapaiia e kekahi hui i kapaia “na poe paahana,” aole nae oia i hilinaiia e ka poe noonoo akahele a me ka poe hoopono o ka aina mai o a o. O Governor St. John oia ka moho a ka poe hole waiona i hapai ai, a e hooholo ana lakou iaia no ka noho peresidena. He Kiaaina oia ma mua no ka mokuaina o Kansas, a ua kaulana oia mawaena o na hana hole waiona o ka lahui. Ma ka hapai ana o ka poe hoole waionao kela aupuni nui i kanaka ku kaawale no lakou iho, me ka manao e hooikaika e lilo oia i Peresidena no ke aupuni, ma ia mea e ike ai ko makou poe heluhelu i ka ikaike o ka aoao hoole waiona ma kela aina. Aole no paha e lilo ana ka noho Peresidena i ko lakou kana, aka ua aa no lakou e hoao. He mea maopopo no hoi, he nui loa na balota e lilo ana iaia.
He aoao nui o na makaainana o Amerika e noho nei i oluolu ole i na inoa i hoopukaia no keia koho Peresidena ana, a ma na pepa hope mai nei i ikeia ai he mau manao e paipai ana e waiho i kekahi o na inoa i hoopukaia, e pani iho i kanaka okoa. He poe lehulehu loa no keia, a he poe makee i na oihana aupuni i maemae a i hoopono na luna aupuni. Aohe lakou i manao nui e lilo na oihana iloko o ko lakou lima, aka o ko lakou kuko i poe luna aupuni hoopono. He lehulehu no paha o ia poe e koho ana ma ka balota o ka poe hoole waiona.
E loaa hou mai ana na lono ma keia hope iho.
Rev. W. M. Kalaiwaa.
I keia Sabati iho nei, Sept. 7, hookaawaleia o Kalaiwaa no ka oihana Kahunapule.
Ma Iole, Kohala Akau, kahi i poniia ai; mamuli wale no o ka manao o ka Aha Euanelio o Hawaii Komohana, a o ke kumu i hooliloia’i oia ma ia wahi, aole ma Hamakua Hikina kona kihapai ponoi, oia ka pilikia o ia Ekalesia, no ka mea ole nana e malama na oihana euanelio pili i ke kahunapule.
O ke komite ninaninau a ka Aha i hoonohoai oia keia malalo nei
E. Bond,
S. C. Luhiau,
S. Kekuewa,
D. Kapali.
He hora me ka hapalua ka i lilo ia hana; a pau, hooholoia e hookahuna ia Kalaiwaa, no ka maopopo i na komite kona makaukau ma na mea a pau a lakou i hoike ai iaia.
Pau ia, hana hou ia aku penei:
1 O ka pule wehe me ka himeni mua, ia Kuia, no Paia, Maui.
2 O ka heluhelu i ka Palapala Hemolele me na ninau Kumukanawai, ia Waiau, no S. Kona.
3 Pule elua, himeni elua, a me ka Haiao, ia E. Bond.
4 Pule hoolilo, ia Kekuewa, no Maikonisia.
5 Kauoha, ia Luhiau, no Kohala Komohana.
6 O ka lima Akau, ia Kapali, no Kohala.
7 Himeni me ka pule hookuu, ia Kalaiwaa.
He nui ke anaina a he maikai na hana a pau, a ke lana nei ka manao ma o Iesu la ke poo o kona ekalesia holooka e hoike mai ana, o ka Hoa lawe hana hou ma keia oihana koikoi iaia iho i mea makukau i ka makaala, a me ka hoomanawanui i na hana a ka Haku iwaena o kona kihapai.
Kohala Akau, Sept 10, 1884
He Ninau.
Ua hii no ani ke wehe ia i elua a oi aku hale awa i ka wa hookahi maloko o ka apana no ka laikini hookahi? A heaha ka laikini i ae ia ma ke kanawai e wehe i elua hale a oi aku paha malalo o ka laikini hookahi ma ka apana?
Kou aoiaio.
J. Kanaeholo.
(No kuu ike he elua laikini ma Hilo nei, he 4 a 6 hale e weheia nei i ka wa hookahi, a ke muumuu nei na lima o ka Makai Nui o ka mokupuni, aohe lalau aku, a nolaila ke kumu i puka mai ai keia ninau. He mau laikini awa keia.) J. K.
Haina. Eia ka haina o ka ninau a ka makamaka o Hilo. Ma ke kanawai, aole i papaia ka wehe ana o elua a oi aku no hoi o na halekuai awa maloko o kekahi apana malalo o ka laikini hookahi. Aia no i ka manao o ka mea nona ka laikini; ina he makemake kona i 5 a 6 paha halekuai awa, a oi wale aku paha malalo o ka laikini hookahi, no kekahi apana, aohe i papaia ma ke kanawai.
O ka poe kanu awa nae ka i papaia ma ke kanawai, aole e kuai aku me hai aka, me ka mea nona ka laikini wale no e kuai ai, ina kuai aku me kahi poe e ae, alaila he haneri dala ka hoopai, wahi a ke kanawai.
Ka Ninau Aupuni o ko Waikapu
E ka nupepa Kuokoe e, Aloha oe:
He wahi ninau ka makou e kau ae a maluna, a nau ia e hoike aku e iike me ia malalo iho:
Ua haawi mai anei na Kuhina i laikini kuai rama no Ake (Pake) a me Alana (Pake) o Waikapu nei, a me kekahi mau Pake paahana o Bila Konuela? Eia ke hele nei i ka loa a me ka laula ka rama iloko o keia mau la e noe nei. A ina aole i loaa mai he laikini kuai rama i kahi o keia mau Pake i hoikeia ae la maluna, alaila, e ao mai oe e ke aupuni i kou mau lima lawelawe o keia apana, e kiai ikaika i keia poino ou e ke aupuni e uhaai ia nei.
Eia ka lua, ke puhi a ke kuai laula ia nei ka opiuma ma Waikapu nei, a he maunu hoowalewale no hoi ia a na papa hana o Waikapu nei i na kanaka. Nolaila, nau ia e kukala leo nui ae kela wahi keia wahi o keia aupuni i ikeia mai na hana mailani o ko ke aupuni mau lima lawelawe, ma keia mau apana o na Waieha. Akemaluhia.
Hono e huna.
Ma na lono a me na hooiaio pu ia ana mai imua o makou, ua loaa mai keia nu hou malalo iho penei: Ma ke ahiahi o ka Poakahi nei, ua iho maila ka wahine a kekahi haole e noho ana ma ke alanui Ema ma kahi e pili kokoke la i ka Halekula o Kahehuna, maikai mai no o ia wahi. Mahope o keia wahine haole e hahai ana he wahi ilio uuku nana ponoi no, a i kona hiki ana ma ka ipuka pa o ke Kanikela Beritania, huli ae la oia i hope e nana i kahi ilio, aka, he mea haohao loa iaia ka nalowale koke ana o ua wahi ilio la, oiai, aole i hala he mau sekona loihi mahope iho o kona huli mua ana e nana a hiki i kona huli hou ana mai no ka lua o ka manawa. Hoi hou aku la oia i hope e huli hele ana; hiki oia ma kekahi mau pa mauka koke iho o kona wahi i ku ai a ninau aku la i kekahi poe e noho ana malaila, ina paha ua ike lakou i ke kauwahi ilio uuku e maalo ana ma ia wahi. Kuhikuhi mai la ua poe nei i ka mea nana i apo iho ua wahi ilio nei, a lakou i ike maka ai, he wahine no ia, ua hope iho keia wahine i keia wahi ilio a holo akula malalo o ka moe e huna ai. No ka nui haohao loa o ka wahine nana ka ilio a me kona hoonuinui pu aku, ua holo mai la keia wahine iwaho a hoike mai la i ka ilio me kona olelo pu mai, ua loaa iaia mahope aku o ka hale, aka, ma ka hoike a ka poe i ike maka i kona hopu ana, ua hooia aku lakou, nana maoli no i hopu iho a hoao iho la e huna malalo o ka moe.
Ina pela io ka manao ana o keia wahine, alaila, he mea hilahila loa ia iwaena o ka lahui i pukaamaka iwaho o ka malamalama mailoko mai o ka pouli, ka hoao hou ana e komo iloko o ua pouli la i kapae loa ia. E kapae loa ae i keia mau hana lapuwale oiai aole i napoo kou la.
He Alii lokoino
I ke au ia Cambyses e nohoalii ana ke keiki a Turo, ua oleloia, oia kekahi o na ’lii ino a hana lapuwale i oi aku i kona makuakane, he alii pakela inu waina oia. Ma kona alo alii e noho ana o prexaspes, kekahi o kona mau hoa kuka, ukali, a punahele hoi iloko o kona mau la mua o ka noho ana ma ke kalaunu. Ua ao pinepine mau oia i keia alii ma na mea kupono e pomaikai ai ka lahui a me ke aupuni, a ua hoike pu mai oia i ke ino o ka pakela inu, he mea e poino ai kona kino a e paumaele ai kona inoa. Aka, mahope koke iho o keia mau olelo ao, ua kauoha aku la oia i waina a laweia mai la imua ona, a inu ae la oia he lehulehu wale o na kiaha. I kona wa i ona ai, pane aku la ia imua o ua punahele nei ana penei: “Ano e ike ai kakou, e hoopowehiwehi ia auanei paha ka ike o ko’u mau maka, a e hoohaalulu ia auanei paha ko’u mau lima oni ole.” Kauoha aku la oia e lawe ia mai ona pana me ka pua, a kauoha pu aku la ia i ke keiki ponoi a ua punahele nei ana e ku mai ma kekahi kihi o ka rumi a lakou e noho ana ia wa, ua hooko koke ke keiki a hele aku la; a oiai kona makua e nana ana maluna ona me na waimaka e haloiloi mai ana, kau pono aku la ke alii lokoino a kana pua, lele aku la a ku ma kona puuwai, haule ihola ke keiki he kino puanuanu na ka make maluna o ka papahele.
Ma hope koke iho o kela mau mea, ua lele kaua aku la keia alii maluna o ka poe Aigupita; ua hara oia i kekahi hana akamai a maalea i kumu e lanakila ai kona aoao. Nolaila, hoouluulu mai la i na popoki a me na ilio a hookuu ae la mamua o kona pualikoa. O keia mau holoholona i ka manao o ka poe Aigupita, he mau holoholona hoano loa lakou, a he mea pono ole ka luku ana aku ia lakou, oiai he akua ia na lakou i hoomana ai, nolaila i malama ai lakou i na holoholona o ia ano ma ko lakou aina. I kona maki ana aku me kona pualikoa nui, ua ike mai la na Aigupita i ko lakou akua e holoholo ana mamua pono o ka pualikoa, nolaila makau honua iho la lakou i ka hoolele ana mai i ka lakou mau pua o make kekahi o keia mau akua a pau paha lakou i ka luku ia, oiai na ilio e aoaoa ana a o na popoki e miao uwe ana; nolaila, ua lanakila maalahi ae la keia alii maluna o ka poe Aigupita a lawe pio ae la i ka aina holookoa.
OLELO HOOLAHA: E ike auanei na kanakaa pau. Owau o Mrs. MAKUAKANE KALEHUA o Honolulu, mokupuni o Oahu, ko Hawaii Pae Aina.
Ke hoike aku nei au ma ke akea, ua koho pono aku au ia E. Kalauao, o Honolulu, i hope no’u, nana e hooponopono i kuu Waiwai Paa a me Waiwai Lewa, oia ka mana ohi i na ale a me ka mana hoolimalima aku i kuu aina, a oia no hoi ka mana nana e kuai a hoolilo’ku ma kuu inoa, no ko’u pomaikai iho, elike me ke kanawai, a iaia no ka mana e hoopii imua o na Aha Hookolokolo o keia Aupuni ma kuu inoa, no na mea e pili ana i kuu mau waiwai e waiho ana ma ka mokupuni o Oahu.
No ka oiaio o keia, ke kau nei au i kuu inoa.
MRS. MAKUAKANE KALEHUA.
Honolulu, Sept. 16, 1884. 1190-4t*
HE KUAI HOOPOHO
No ka manao e hoopau i ka mala ana i ka Halekuai ma ke Alanui Nuuanu, nolaila e kuai hoopoho loa aku ana au i na waiwai a pau oloko, mai keia la aku a pau na pule eha.
Eia ka wa kupono no oukou e hele koke mai ai, oiai ka wa emi loa o na waiwai no ka pupuahulu e hoopau.
E hele nui mai oukou mai apa aku! Hele nui mai oukou, mai apa aku, o hala auanei ka wa pono!! Hele mai akahi! Hele mai no a pau!!
GOO KIMA.
1150-4t
NA HOOLAHA HOU.
HOOLAHA HOOKO MORAKI ME KE KUAI. Mamuli o kekahi mana kuai i hoikeia maloko o kekahi palapala moraki i hanaia mawaena o PAHUPIULA o ka aoao mua, a me CHAS. R. BISHOP o ka aoao elua, ma ka la 26 o SEPATEMABA, 1878, i kakau kope ia ma ka Buke 57 aoao 66, a mamuli o ka uhaiia ana o na kumu aelike o kela morali, nolaila, ke hoolahaia aku nei e ka mea nona ka aoao elua o ua moraki nei, e hooko ana oia ia mana kuai, a ma ia hooko ana, e kudala akea ana ia i ka aina i hoike ia ma ia moraki, ma ka PAKAHI, la 25 o SEPATEMABA, 1884, ma ke Keena Kudala o E. P. Adams, ma Honolulu, ma ka hora 12 o ia la. Aia ma kahi o W. R. Kakela na olelo hakaka no keia mea.
Hanaia i keia la 25 o Augate, 1884.
Chas. Bishop.
Mea moraki mai.
Penei na aina e kudalaia ana: O kela apana aina ma Waikele, Ewa, Oahu, he 87-100 eka aina kalo maikai, a he Punawai hoi, ua hoakakaia ma ke Sila Nui Helu 863 ma ka inoa o Kalauao. 1187-4t
HOOLAHA HOOKO MORAKI ME KE KUAI. O ka mea nona ka inoa malalo, luna hooko o kekahi palapala moraki i kakauia ma ka la 24 o Iulai 1879, a i kopeia maloko o ka buke 60 aoao 413 a hiki i ka aoao 417, ma ke Keena Aina i haawiia e T. Akanaliilii o Makawao, a me Wong Song o Huelo mokupuni o Maui, F. C. Achong a me F. Asee o Honolulu, Oahu, ko Hawaii Pae Aina o ka aoao mua o ka moraki, ia H. A. P. Carter, P. C. Jones Jr., a me J. Brewer o Honolulu i oleloia, na lala hui o “C. Brewer &co” o ka aoao elua o ka moraki, no ka hoopaa ana i ka uku ana i ka huina dala o Kanaha tausani i kulike ai me na nota aelike eha i kakau ia ma ka la maluna i oleloia no Umi tausani dala no ka nota hookahi, a e uku ia i na mea moraki o ka aoao elua iloko o na makahiki elua mai ka la i oleloia maluna, me ka uku pu ana i ka uku k@ala i kela a me keia hapaha makahiki ma ka umi ka-keneta, ma keia ke hoolaha aku ka poe o ka aoao elua o ua moraki nei, e hooko ana lakou i ka mana o ua moraki la no na kumu ua uhaiia na kumu aelike a me ka uku ole ia ana o na nota aelike mahope o ka hala ana o ka manawa i oleloia, a mamuli o ka hala ana o na pule ekolu mahope ino o ka puka ana o keia hoolaha, e kuai ia aku ana na aina nei a me na waiwai e ae i hoikeia maloko o ua moraki nei, oia ka “Huelo Surgar Plantation,” ma ke kudala akea, ma ke keena kudala o Lyons & Levey ma Honolulu i oleloia.
O ka palapala moraki i oleloia, ua hooliloia aku i ka mea nona ka inoa malalo ma kekahi palapala hooko i kakauia ma ka la 19 o Augate 1882. W. RENNY WATSHON, ma o kona loio i hooiaioia.
G. W. MACFARLANE.
Honolulu, Iulai 24, 1884. 1188-3ts.
KUAI A KA ILAMUKU: Mamuli o ka mana o kekahi palapala hoomalu i hoopukaia e ka Aaha Kiekie ua hoomalu aku wau, a e kuai kudala aku ana ke hiki aku i ka la 16 o SEPATEMABA 1884, no ka pomaikai o A. C. Kai no na dala he 222.20 i kela apana aina a pau e waiho la ma Waikele, Ewa, i ikeia ma ka inoa o Kuheleloa, nona ka palapala Sila Nui Helu 843, Kuleana helu 1015, ke ole e hookaa mua ia mai na dala i oleloia ae la a me ko’u mau lilo a pau e pili ana i ka hoomalu ana. W. C. PARKE,
Ilamuku. 1187-2t
AHA HOOKOLOKOLO KIEKIE O KO Hawaii Pae Aina, ma ka hooponopono Waiwai. Ma ka hana o ka waiwai o WILLIAM BUCKLE o Honolulu, Oahu, i make, ma ke Keena imua o ka Lunakanawai Nui, A. F. JUDD.
Ma ka heluhelu a me ka waihoia ana mai o ka Palapala Noi a me ka Papa Hoike a Charles H. Clark, Lunahooponopono Waiwai o ka waiwai o William Buckle no Honolulu, i mak@ e noi ana e aponoia na hoolilo i $8,321.45, a e hoike ana o na mea i loaa mai iaia he $8614.32, a e noi ana e nana a e aponoia kela mau mea, a e kauoha ia e mahele ia na waiwai e waiho ana ma kona lima i na mea i kuleana malaila, a e hookuu iaia a me kona mau hope mai ko lakou noho ana ma ia ano.
Ua kauoha hou ia, o ka Poalima, ka la 24, o OKATOBA, 1881, ma ka hora 10 kakahiaka, imua o ua Lunakanawai Nui la, ma ke Keena ma ka Hale Hookolokolo, ma Honolulu, oia kahi a me ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua Noi la, a me na Papa hoike i olelo ia, a o ka poe a pau i pili malaila e hele mai a e hoike i ke kumu, ina he kumu io ko lakou, e ae ole ia ai ua noi la, a malila e hoike mai ai na hoike i kuleana ma loko o ka waiwai i olelo ia. A o keia kauoha ma ka olelo Beritania a me Hawaii, a e paila ma ke KUOKOA a me Hawaiian Gazette, he mau nupepa i paiia a i hoolahaia ma Honolulu, i ekolu pule mamua ae o ka manawa i oleloia no ka hoolohe ana.
Kakauia ma Honolulu, ko Hawaii Pae Aina, i keia la 16 o Sept, 1884.
- F. Judd
Luna Kanawai Nui o ka Aha Kiekie.
Ikea e Henry Smith, hope Kakauolelo o ka Aha Kiekie. 1190-3t.
AHA HOOKOLOKOLO KIEKIE O KO Hawaii Pae Aina, ma ka hooponopono Waiwai, Ma ka waiwai o ka Mea Kiekie ke Kama Alii MARY KINOIKI KEKAULIKE o Honolulu, Oahu, i make kauoha ole, imua o ka Lunakanawai Nui A. F. JUDD.
Ma ka heluhelu a me ka waihoia ana mai o ka Palapala Noi a Robert Lewers a me C. M. Cooke o Honolulu. Oahu, e hoike mai ana o Mary Kinoiki Kekaulike, no Honolulu, i oleloia, ua make kauoha ole ma Honolulu no, ma ka la 8 o Ianuari, 1884, a e hoike mai ana he ale ka waiwai o ka mea i make ia Lua, a e noi ana e hoopuka ia ka Palapala Hookohu Luna Hooponopono Waiwai maluna o ia waiwai.
Nolaila, ua kauoha ia o ka POALIMA, ka la 10 o OKATUBA, 1884, hora 10 o ke kakahiaka oia ka manawa i koho ia no ka hoolohe ana i ua noi la imua o ua Lunakanawai Nui la, ma ke Keena Hookolokolo o keia Aha, ma Honolulu, a ma ia manawa a ma ia wahi no, e hele mai ai na mea a pau i pili e hoike mai i ke kumu, ina he kumu io ko lakou, e ae ole ia ai ua noi la. A o keia olelo kauoha e hoolahaia ma ka olelo Hawaii a me Beritania i ekolu pule ma ke KUOKOA a me HAWAIIAN GAZETTE, he mau nupepa ma Honolulu.
Kakauia ma Honolulu, ko Hawaii Pae Aina, Sept. 17, 1884.
A. F. JUDD
Ikea e HENRY SMITH, hope Kakauolelo o ka Aha Kiekie. 1190-3t.
[KAUOHA E HOOLAHA I KE NOI E APONO I NA PAPA HOIKE, HOOKUU ANA, A E MAHELE I KA WAIWAI.]
AHA HOOKOLOKOLO KIEKIE O KO Hawaii Pae Aina, ma ka hooponopono Waiwai. Ma ka hana o ka waiwai o M. E. KUEMANU, no Waialua i make, ma ke Keena imua o ka Lunakanawai Nui A. F. JUDD.
Ma ka heluhelu a me ka waiho ia ana mai o ka Palapala Noi a me ka Papa Hoike a Sam’l N. Emmerson, kekahi o na Luna Hooko o ka waiwai o M. E. Kuemanu, no Waialua, Oahu, i make, e noi ana e apono ia na hoolilo he $94.06 a e hoike ana o na mea i loaa mai iaia he $61.00, a e noi ana e nana a e aponoia kela mau mea, a e kauoha ia e mahele i na waiwai e waiho ana ma kona lima i na mea i kuleana malaila, a e hookuu ana iaia a me kona mau hope mai ko lakou noho ana ma ia ano.
Ua kauoha ia, o ka POALIMA, ka la 24 o OKATOBA, 1884, ma ka hora 10 o ke kakahiaka, imua o ua Lunakanawai Nui la, ma ke Keena ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, oia kahi a me ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua Noi la, a me na Papa Hoike i olelo ia, a o ka poe a pau i pili malaila e hele mai a e hoikeai i ke kumu ina he kumu io ko lakou, a ae oleia ai ua Noi la, a malaila e hoike mai ai na hoike o na mea i kuleana maloko o ka waiwai i olelo ia. A o keia kauoha ma ka olelo Hawaii, a e pai ia ma ke Kuokoa, he nupepa i paiia a i hoolahaia ma Honolulu, i ekolu pule mamua ae o ka manawa i olelo ia no ka hoolohe ana.
Kakauia ma Honolulu, ko Hawaii Pae Aina, Sept. 17 1884. A. F. Judd
Lunakanawai Nui o ka Aha Kiekie.
Ikea: Henry Smith,
Hope Kakauolelo 1990-3t
NA HOOLAHA HOU.
HOOLAHA HOOKO MORAKI. O ka mea nona ka inoa malalo, luna hooko o kekahi palapala moraki i kakauia ma ka la 9 o Iulai 1880, a i kopeia maloko o ka buke 65 aoao 427 a hiki i ka aoao 430 ma ke Keena Aina, i haawiia e F. Akanaliilii o Makawao, Maui, me Wong Song o Huelo, Maui, a me F. C. Achong me F. Agee o Honolulu, Oahu, ko Hawaii Pae Aina o ka aoao mua o ka moraki, ia H. A. P. Carter, me P. C. Jones Jr. o Honolulu i oleloia, na lal@ hui malalo o ka inoa “C. Brewer & Co.,” a me Andrew Welch o Kapalakiko, mokuaina o Kaleponi, e lawelawe oihana kalepa ana malalo o ka inoa hui o Welch & Co o ka aoao elua o ka moraki, no ka hoopaa ana i ka uku ana i ka huina dala o Kanaha tausani i kulike ai me na nota aelike 4 i kakauia ma ka la maluna i oleloia, a e ukuia i ka la 1 o Okatoba, 1883, me ka uku pu ana i ka uku kuala o umi pa-keneta no ka makahiki ma keia ke hoolahaia aku nei, ua manao ka aoao elua o ka moraki e hooko i ka mana kuai o ua moraki la no na kumu ua uhaiia na kumu aelike a me ka uku ole ia ana o ka huina dala i oleloia mahope iho o ka hala ana o ka manawa i oleloia, a mamuli o ka hala ana o na pule ekolu mahope iho o ka puka ana o keia hoolaha, e kuai ia aku na aina a me na pono a pau maluna o ia mau aina a me kekahi mau waiwai e ae i hoikeia maloko o ia moraki, oia ka “Huelo Sugar Plantation,” ma ke kudala akea ma ke keena kudala o Lyons & Levey ma Honolulu i oleloia.
O ka palapala moraki i oleloia, ua hooliloia aku ia i ka mea nona ka inoa malalo e C Brewer & Co. me Andrew Welch i oleloia, ma kekahi palapala hooko i kakauia ma ka la 19 o Augate 1882. W. RENNY WATSON ma o kona loio i hooiaioia.
G. W. MACFARLANE.
Honolulu, Iulai, 24, 1884 1188-3ts.
HOOLAHA HOOKO MORAKI ME KE KUAI. Mamuli o kekahi mana kuai i hoikeia maloko o kekahi palapala moraki i hanaia mawaena o J. KAAUKAI HANUPA o ka aoao mua, a me MRS. MARIE FARNSWORTH o ka aoao elua, ma ka la 11 o APERILA 1181, i kakau kope ia ma ka Buke 71, aoao 66, a mamuli o ka uhaiia ana o na kumu aelike o kela moraki, nolaila, ke hoolahaia aku nei e ka mea nona ka aoao elua o ua moraki nei, e hooko ana oia ia mana kuai, a ma ia hooko ana, e kudala akea ana ia i ka aina i hoikeia ma ia moraki, ma ka la 22 o SEPATEMABA, 1884, ma ke Keena Kudala o E. P. Adams, ma Honoluu, ma ka hora 12 o ia la. Aia ma kahi o W. R. Kakela na oelo hoakaka no keia mea.
Hanaia i kei la 26 o Augate. 1884.
MRS. MARIE FARNSWORTH.
Mea rr oraki mai.
Penei na aina e kudalaia ana: O kela mau apana aina ma Hamakua, Hawaii.
1. 9 ¼ eka ma Papuaa; ua hoakakaia ma ke Sila Nui Helu 7352.
2. 6 9/10 eka ma Nienie, ua hoakakaia ma ke Sila Nui Helu 6920. 1187-4t.
HOOLAHA HOOKO MORAKI ME KE KUAI. Mamuli o kekahi mana kuai i hoikeia maloko o kekahi palapala moraki i hanaia mawaena o NAPUA o ka aoao mua, a me AUGUSTUS NERMON o ka aoao elua, ma ka la 15 o Augate 1883 i kakau kope ia ma ka buke 81 aoao 388 a mamuli o ka uhaiia ana o na kumu aelike o kela moraki, nolaila ke hoolahaia aku nei e ka mea nona ka aoao elua o ua moraki nei, e hooko ana oia ia mana kuai a ma ia hooko ana, e kudala akea ana ia i ka aina i hoikeia ma ia moraki, ma ka POAKAHI la 29 o SEPATEMABA 1884, ma ke Keena Kudala o E. P. Adams, ma Honolulu, ma ka hora 12 o ia la.
Aia ma kahi o Kakela na olelo hoakaka no keia mea. Hanaia i keia la 29 o Augate 1884.
AUGUSTUS NERMON.
Mea Moraki Mai.
Penei na aina e kudalaia ana:
O keia apana aina ma Kalihi, Oahu, ua hoakakaia ma ka Palapala Sila Nui Helu 667 a kuleana Helu 1524 B., ma ka inoa o Luaiki, he 3.831 eka, he apana kalo a he apana hale, ua mahi maikai ia ka aina kalo.
1188-41.
HOOLAHA HOOKO MORAKI ME KE KUAI. Mamuli o kekahi mana i