Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIII, Number 38, 20 September 1884 — Page 3

Page PDF (1.47 MB)

This text was transcribed by:  Blane
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Ka Nupepa Kuokoa.

 

@ @ @ @ @ @ @ @ Keena @ @ ma na @ @ o Alanui Moi @ @. @ @ mai na Olelo Hoolaha ma @ @ mamua ae o ka hora @ @ Poaha a pau. Aole e @ @ Hoolaha ke laweia mai @ @ @ @ @ @. E hooko @ @ @ @ @. KA NUPEPA KUOKOA @ @ e @ pono ole aku keia @ poe lawe, e hai mai me ka hakalia @ @.

 

NUHOU KULOKO.

 

1.       Ma ka Poakahi i hoomaka ai ka ha-@ kula mua o na kula aupuni. Ke eeke aku nei i ka hapanui o na @ i keia mau po. E nana ae i na hoolaha Ahahui Eu-@ e puka aku nei. Ma ka Poakolu nei, ua lawe aku na moku Ceylon a me Catalina he heluna mai o na Pake. Ua komo aihueia ae ka halekuai pipi a ke alanui Hotele, a lawe aku la he @ dala. @ @ no na papale nu paikini ho ma ka halekuai o Chas. J. Fishel, @ kihi o alanui Papu me Hotele. @ @ aku ka Hon. P. Isenberg no @ home ma Geremania i ka Poaka @ maluna aku nei o ka mokuahi @. Mareia e H. H. Paleka ma ka la 15 nei o keia mahina, o Kuakaula me @ no Honolulu nei laua. Ma ka hoi ana aku nei o ka nupepa Ka La o Hawaii makai, ua palanaiki @ kono kino a ua like me ka nui  o Ka Buletin. Ma muli o na hooikaika a Mr. Dower me kona mau kanaka hana ma ka @ hou ana i ka moku ili Ehukai , @ maalahi ae la ia. E nana ae e na makamaka i ka hookuai hoemi o ka halekuai o Chas. @ ma ke kihi o alanui hotele @. I ka ino o ka Hale Aupuni hou i @ iho nei, oia o Kapuaiwa, a oia @ ka inoa o ka waapa hou o ka Moi i @ iho nei ma Ulakoheo. @ hookohuia aku o G. E. richard @ hanakanawai hoomalu no ka apa @ Wailuku ma ko Aholo hakahaka. @ wehe hou ia ae nei ka hale hana @ gula o Mt. Wenner i make @ ka paa ana iho nei no kekahi @ loihi. Ma ka huakai hope mai nei a ka mokuahi Kinau, ua hoike mai oia aia ka @ Beritania Constance ma Mahukona, a ma ka Poaha nei kona ku ana mai. @ ka Poalua nei ka piha pono ana o @ makahiki o ka noho kuokoa ana @ Aupuni o Mekiko. @ @ mokuahi Kinau e ku ana ma ke @ Laupahoehoe, ua hali mai la kekahi waapa hoolimalima he 9 ohua, a @ o kekahi mau ulia, ua hookui iho @ waapa la i ka moku a huli iho la. @ palekana nae na ola. Ma ka Mariposa o ka Poakahi nei, @ lawe aku oia he helulna nui o ko @ mau kamaaina, a ma ia huakai i @ pu aku ai ka Hon. L. Aholo no @ huakai ma Wasinetona. ma ka mokuahi Kinau mai i ka Poaono o kela pule, ua lawe mai oia he heluna nui o na ohua, 1,240 eke kopaa, @ ili bipi, 7 lio, me kekahi mau mea e ae. Mai keia pule i hookaulua iki @ no ka hoomaemae hou ana, a ua paaia aku kona hakahaka e kekahi mau mokuahi e ae. Ma ka po o ka Poaha o ka pule i hala, ua pau iho l akekahi hale ohua o Kamuela Paka i ke ahi, a ua pakele ae na ola e noho ana maloko. Ua ikeia ke ahi i pau ai keia hale mai ka pukauwahi mai no ia o ka mokuahi Kinau. Ua hoololi hou ia ae ka manawa holo o ka mokuahi Likelike ma na Poakahi a pau, oiai o ka hora 5 kona wa mau e holo ai, a i keia mana o ka hora 4 kono manawa e holo ai. Ua hoau mua ae na Pukiki o Hilo i ko lakou “hauoli po mahina; me ka lakou mau hokeo kani ma ka poai o ka Hale Hookolokolo o Hilo. uhene o Hilo la. Ua lilo ae ke kuna Ehukai i ke kua @ e Mr. Dower no 50 dala wale no. Ma ka hoike a na lono, ua nalowale kona hope iloko o ke kai. Ma ka Poana i hala, ua hoopomaikaiia mai ko makou hoaloha Jno. M. Kaneakua a me kana wahine, ma ka loaa ana he keiki kane nui. A ke noi ae nei makou i ka oluolu o na Mana Lani e hooloihiia mai ko laua mau la, i hoohua nui mai i na hua ohaha no ke au Hooulu Lahui. Ma ka la Sabati i hala, ua hopuia a paa ma ka Halewai kekahi makai ma ka ino Aawa hapa pake paha- Pake maoli paha, no kona ona. A mahaloia kela makai no kona hopu ana aku no i kekahi hoa makai ona me ka hoopilimeaai a hoopeepee ole iho, pela a lawelawe ai alaila pono. Ma ka moku kalepa C.R. Bishop i ku mai ai i ka Poakahi nei mai Bremen, ua hali mai oia he heluna o na waiwai me ka Hui o Hackfield ma. Mahalo pu mai he 17 mau paahana Geremania no ka mahiko o Paia, Maui. Ua huli hoi mai ka Hooilina alii Liliu a me kana alii kane Kiaaina Dominis mai Waialua mai ma ka Poaha o kela pule i aku nei, mamuli o ka hala ana o kekahi mau la hoolanalana ma ka ehukai o lalo. He ohaha maikai ko laua mau ola kino. Ma ka Poaono o kela pule i loaa mai ai he lono no ka hou ana o kekahi haole i kekahi keiki hapa haole i ka pahi ma Kukuau Hilo, he elua mau puka hamama ma ka aoao akau o ka opu, a ke noho la ka mea poina me ka maopopo ole o kona palekana. Ua houia ka lawehala.

 

 

Anoai o Waikapu

 

                Ke oioio mai nei na makua mea keiki o ua makani kaulana nei he kololio, i ka hoohiwahiwa i na la hanau o ka lakou mau lei nani ma ka lauahi ana ma o a maanei i na mea ai no ka hoomanao ana i ko ke Akua lokomaikai.

                I keia la 13 o Sept, nei, ua hoala ae o Mrs. Helewale he paina hoomanao no ka la hanau o kona hiapo, ua hele no hoi a @ na papaaina i na mea ai o kela me keia ano; ma ke ahiahi ana iho oua hiki ae ka poe ohe keleawe malaila, malalo o ka noho kumu ana o Mr. Kanihomauole.

Ua huai ae nei o Bila Konuela (W. H. Cornwell) he lua wai hou, no ka imi hou ana i na pomaikai o ka aina, a no ka hoopalahalaha an ai na wahi kanu ko.

Ua hoomaha iho nei ka wili ana o ka wili o Waikapu nei, a he mau mahina koe, alaila, e pua hou an aka uahi, oiai ke kokoke mai nei ka manawa e ohi ai ka mahiai i na hua ohaha o ka honua.

Ua paa loa ae nei ka hale kahu o ka ekalesia o Waikapu, aole nae i maemae o loko.

S.K. KEKUEWA.

 

Na Kilokilo

 

                Ua kapaia ka poe akeakamai o Helene ma kekahi ano, he poe kilokilo, no ka mea, ua hiki ia lakou ke hoike i na mea e hiki mai ana a me na mea a pau i hanaia. He lehnlehu loa o lakou e noho ana e ola ana iloko o na makahiki like ole ia au kahiko.

                O Thales kekahi o na kilokilo, ua hanauia oia mawaena o eono a me ehiku haneri makahiki mamua o ka hoea ana mai o na Karistiano. I kona au e noho ana, e noho pu ana he ehiku poe akeakamai a kilokilo, a ua kapaia lakou “Na kanaka noeau ehiku o Helene.” Ua manao waleia o keia kanaka hope oia o Thales, ka oi loa o lakou ma ka naauao.

                Oiai keia kanaka e holoholo ana ma kekahi po, alawa ae la kona mau maka i ka lani a nana aku la i na hoku, a iaia e nanea ana i ka nana me ka hoomau no o kona wawae i ka hele, poholo iho la oia iloko o kekahi auwaha lepo poho a paumaele loa iho la. Ike aku la ke kahi luahine i keia poina holo aku la oia no ke kokua ana i ke kilokilo, a pane aku la: “No keia mua aku, e Thales, ke hoike aku nei au iaoe i ka olelo ao, mai hoolilo hou i kou poo kahi e kau ana kou panana alakai ma ka makaikai ana i na hoku e imoimo mai la ma ka lani, oiai kou mau wawae e au hele ana mao a manei o ka ilihonna, no ka mea, o kou haule mua ana iloko o ka auwaha i oi ae ka nui mamua o keia, ina me keia mau kau hana.” Nolaila, manao iho la na kanaka o ka oi ka hoi ka luahine.

                O Pythagoras kekahi kilokilo, ua hoakaka oia penei: I ka make ana o ke kanaka, e hoi aku no ka uhane iloko o ke kino o ka holoholona a me na manu oiai ua noho mua no kona uhane iloko o ke kino o ka manu pikake.

                O Heracelitusa kekahi o lakou, ka mea i kapaia, “Ke kilokilo o ka pouli,” no ka mea o kana mau olelo a pau, ua like wale no me ka nane. U a manao oia he mea ole ka naauao ke loaa a hoomapopo ia e ka poe hupo. Ua hoi ke ae no hoi keia kanaka, ke ao luhi keia a me ka poptilika, a hiki ole hoi i kona mau maka ke nana aku i na ka naka me ke kulu ole o kokna mau waimaka. Mahope iho, ua hele aku la ia a noho iho la maloko o kekahi ana mawaena o na mauna, a e ola i ka io o na holoholona a me ka mole o na laau, a ua oi aku ia poina mamua o ka poina i hiki i kona naau ke noonoo.

                O Empedocles ke kilokilo i noho kokoke loa ana ma ka mauna o Etena ma ka mokupuni o Sicile. He mau nanaina hohoma kona, a he ano alii ma ka nana ‘ku oiai e kau ana ma kona poo kekahi lei kalaunu; ua kapa aku na kanaka iaia he noeau, a no kona hanolia no ole paha ma ia ano, nolaila, ake iho la oia e kapa ia aku ia he akua.

                Mahope iho o kona hoomakaukau ana i kekahi ahaaina nui, ua nalo honua iho la oia, a aole i ikeia kona wahi i hele ai. Ma kona nalowale ana, ua manao na kanaka ua pii oia i ka lani. Aka, he manawa pokole mahope iho o keia nalowale ana, ua pahu ae la ka pele ma ka mauna Etena, a kiolaia ae la kekahi kamaa @ mailoko ae o keia luapele. Ma ka nana pono ia ana, ua hoomaopopo iho la na kanaka o kekahi no ia o na kawaa o ke kilokilo i nalowale, a akahi no a maopopo i na kanaka ua hele keia kanaka hupo a hoolei @ iho iloko o ka luapele, i wahi e manaoia ai he akua io oia a ua hala i ka lani e noho ai.

               

 

Na mea hou o Hilo

 

                E ka nupepa KUOKOA Aloha oe: -- Ma ka la 6 o Sept. ua ulu ae la he kipikipi mawaena o Kaaiakala me Kawainui a halakau na puupuu lima i na lae o laua; e ole na lima kokua loaa ole ai na haawina eha maluna o kekahi o laua, o ke kaikaina no me ka kaikuaana.

                I ka la 7 mai ua hoohaunaele ae la o Miss Keaka i ko laua noho maikai ana me Kaapa (w) a ua opa ia ka waha o kekahi o laua a eha loa, he apu awa ke kumu.

                Ma ka la 8, ua kauoha mai la o Ed. G. Hitchcock i kona mau lima hana a pau e hoihoi aku ma kona Office i na dala i kue ia e ko kakou kanawai hou, a e haawi mai no oia i na dala a Kimo.

                ma ka la 10, ua hiki kino ae la o E. G. Hitchock e nana i ka mai o kekahi makamaka ma Pueopaku, a ua haawi makana mai la oia i kona laau ponoi no keia mea mai, a ua ike oia he fiva ka mai. E hoonui ia ka mahalo no keia kokua kiekie i haawiaia e keia haole piha i ke aloha, a aole no hoi ona koi mai i ka uku o kona manawa i hele ai ma keia mau mea a pau.

                Ua make o Mahu Keokokane i ka la 30 o Aug. Ua hala ia makamaka o Honolii, he heahea, me ka hookipa i na malihini, ua haalele iho oia he ohana nui. Aloha no.

                J. Kanaeholo

                Pueopaku, Hilo.

 

HOOLAHA AHAHUI EUANELIO

 

                E halawai ana ka Ahahui Euanelio Mokupuni Oahu ma Waialua ke hiki aku i ka Poalua mua o Okatoba oia ka la 7.

                E na hoa paahana a ka Haku, mai kukulu imua o ko oukou alo i kumu keakea e hiki ole mai ai i ka hana, aka, e hookaawale loa aku i na kumu keakea, a e hele mai me ka makaukau no ka hana.

 

HOOLAHA HOIKE KULA SABATI.

 

                Mamuli o ka hooholo ana o ka Ahahui Euanelio Mokupuni Oahu, a me ka Ahahui Kula Sabati, i halawai ma Waikane i ka malama o  Aperila i hala. “E hoike ia ke Kula Sabati, a o na Kula Sabati paha o kahi e hui ai ka Aha.” Nolaila, ke hai ia aku nei ka lohe E hoike ana ke Kula Sabati o Waialua ma ka Poakolu elua o Okatoba oia ka la 8 e hiki mai ana.

                Ano, e na hoa manu hulu like o ka auna hookahi, ke wehe hamama ia aku nei na ipuka hale o ke aloha no oukou, me ka huaolelo i palapala ia ma ka lapauila o ka hookipa. “ Hea mai.” Ua maa kakou i ka hipuu ae no i kahi hipuu a ke Aloha a hookomo i ka poli, pela no, hookomo ia iho iloko o ka poli, ku ae a hele mai.

                E.S. Timotea

                Kahu Kula Sabati Apana o Waialua.

 

HOOLAHA KULA SABATI

 

                E halawai ana ka Ahahui o na Kula Sabati o Maui Komohana, ma ka luakini o Wainee Lahaina, ke hiki aku i ka Poaono mua o Okatoba 4 hora 10 kakahiaka.

                Nolaila, e akoakoa ae na hoa a pau o ia Aha, ma kahi a me ka manawa i hoikeia, no ka noonoo ana i na mea e holopono ai na Kula Sabati o Maui Komohana.

                E.N. Namealoha

                Kakauolelo.

 

He Wahi Hoohalahala

 

                Ua loaa mai ia makou kekahi manao hoohalahala i kakauia e J. Kaahanui e pili ana no ka laweia ana o okona pihi kalaiwa kaa, oiai he kalaiwa oia, e ka luna nana o na kaa. Ma kana hoike mai, ua laweia aku kona pihi me ke kumu ole, a wahi hou ana, ua ike a kamaaina pinepine oia i keia mau ano hana iwaena o na kalaiwa. Ma ua manao la e hoike ana, ua hooikaika oia e loaa ka laikini kaa nona, a ua waiho aku la oia i ka palapala a aponoia mai la I kona kii ana nae i ka laikini aole i loaa mai. Ua noho oia me kekahi haku hoolimalima kaa, a i kona waiho ana aku i ka hana no kekahi mau kumu, ua loaa mai la kona palapala hoomaikai; a ma ka hoao hou ana e loaa ka laikini, ua loaa io mai la no, aka, lawe hou ia aku la.

                (Malia paha he mau kumu kupono loa no ka lawe ana i ke pihi ke kumu o keia luna i lawe ai.) Aka e hoike hou ana no ua manao la, ua paa na maka a ua puliki na lima o keia luna i ke dala kipe ke kumu o kona lawe ole ana i ke pihi o kekahi poe kalaiwa, a pela wale aku.

                Aole makou i ike i ka oiaio o keia, aka ina pela io ka hana a keia luna me ke kumu ole, alaila he hana paewaewa loa ia.

 

Ka huakai i ka Aina Gula o Kaleponi

(Kakauia no ke Kuokoa).

HELU I.

 

                Mamuli o ke noi ana mai o kekahi mau makamaka ia’u e hoike ma ka nupepa i na mea a’u e hoike ma ka nupepa i na mea a’u i ike ai ma ka’u huakai i ka aina malihini o Kaleponi, nolaila, ke kakau nei au ma ke ano nui no ka pomaikai o ka poe heluhelu i ke KUOKOA.

                I ka la 12 o Iune, a i ka hora 1 ½, i hemo ae ai ke kaula e hoopaa ana i ka moku kalep Ella ma ka uwapo mai o hale Makemake Kahiko, a oiai kona mau pea e poho pono ana i ka makani, ua niau aku la oia imua me ka haalele ana i ka aina aloha, i ka makua ka ohana, a me na makamaka mahope. Kaalo ae la ka Hale Ipukukui a puka aku la makou iwaho o ke awa. Haalele mai la ka pailata ia makou, uu ia ae la na pea a pau o ka moku, a niau aku la ka moku Ella me kona nani hihimanu; a oiai au e ku ana a e nana mai ana i ke Kapitala nani o Honolulu me kona nani hiehie, hu mai la ke aloha i ka aina hanau, a puana ae la au i keia mau lalani himeni:

 

Kuu aina hanau e

Kuu aina makamae

Aloha au.

I kou mau kualono

Na kula uli e—

E o mai o a o

Kuu oli nei.

 

Ua ku au me ka nana ana no ka aina a hiki i ka wa i nalowale aku ai kona nanaina aloha mai ko’u mau maka aku, oiai o Lehua e lawe ana i kana o ka la; hoi aku la au i ko’u rumi, a no elua la, aole au i puka iwaho o ko’u keena oiai ke poluea a me ka luai e noho alii ana maluna o’u. Ua nui maoli no ko’u pilikia, oiai iloko o keia mau la elua aole he komo wahi ai mai. Hu mai la ke aloha i ka aina a me ka ohana, a olelo wale iho la no: “Heaha no la ka mea o ka hele ana mai nei, a haalele aku la i ka aina a ke aloha i hoopunana ai.” Ua ano nawaliwali maoli no, aka, ua nui no ke aloha o ka Makua Lani i kana wahi kauwa nawaliwali aole oia i haalele mai. I ka pau ana o ka pilikia ua pii ae la au a nana aku la maluna o ka ili hualala o ka moana, aole he wahi mea a’u i ike, aole he aina, aole hoi he moku, aka, o ka mea halawai mai me ko’u maka, oia no na manu aukai e hoopuni mai ana i ka moku me he mau manu nene la ke ano o keia mau manu.

                Ma keia holo moana ana ua holo ia e makou kekahi mau la me ka maikai o ka makani, a i kekahi mau la hoi ua pohu loa a malino ke kai, a no na la he 25 keia paialewa ia ana ma ka moana a hiki i ka wa i ikeia ai ka aina. I ke ahiahi o ka 24 o ko makou mau la ma ka moana, ua hai mai la ke kapena, i ka la apopo e ike ai kakou i ka aina a e hiki ai kakou i ka palena o keia huakai holo moana. Ia po aole he moe iki e ake mau ana o ke ao koke ae, oiai, ua hele a uluhua maoli no ka loihi loa ma ka moana, ua hele mau au e ninau i ka mea ku hoe ina ua ike ia aku na hale ipu kukui, a no ka uluhua paha o ka mea ku hoe no ko’u ninau mau, ua kipaku mai oia ia’u e hoi i ko’u rumi, aole e hoopilikia aku iaia; a ua hoi aku la me ke ake o ke ao koke ae a ike aku i ka aina kaulana o Kaleponi.

 

KA IKE ANA I KA AINA

 

                I ka wehewehe ana mai o kai ao ua pau ae la makou a pau iluna o ka one. ki o makou ua kokoke loa i ka aina a o na awawa a me na puu a me na pali kahakai ka mea a makou e ike ana, oiai, he 20 mile paha o makou mai ka Puka Gula mai (Golden Gate), ua halawai mai la makou me kekahi mau moku Pailata ua like ka nui me na moku kuna o kakou, Luka, Liholiho; a me Neti Mela, a ua kau ia ka helu ma ka pea hope; O ka moku i alualu mai ia makou oia ka helu 5, ua hoole aku ke kapena aole he makemake i pailata. Ua kia pololeiia aku la ko makou moku no ka Puka Gula; a i ko makou kokoke ana aku, o ka mea i halawai mua mai me ko makou mau maka, he hale e ku ana ma ka lae kahakai, a ua kauia na hua palapala nui, “Cliff House,” ua ninau aku la au i ke kapena, he hale aha kela? ua hai mai la kela, he hale hoolauna no na haole, a he wahi makaikai no ka Liona Kai, (Sea Lion) he holoholona ano I’a, a ma luna o kela mau mokupuni pohaku e ku ana ma ke alo o ua hale nei e ike mau ia ai keia mau holoholona hapa I’a.

 

KA PUKA GULA

 

                Ia makou i hookomo pono aku ai, ua ninau aku la au i ke kapena no ka Puka gula, kahi a’u i lohe mau ai a i hakuia’i kekahi himeni kaulana, a ua unuhiia ma ka olelo Hawaii, “Aia ke awa e,” ua hai mai la ke kapena, ke kokoke loa aku nei kakou e hiki; aole i emo iho, ua pane mai la ke kapena, eia ka Puka Gula la, nana ae la au aole no he wahi haiki loa ma ka aoao akau, e ku ana he papu i kukuluia me na pohaku uinihapa ulaula, a he eha

 

 

papa pu kaupoohiwi i ka papa pu hookahi oluna, a ua kapaia keia papa “The Golden Date Eort,” (Ka Papu o ka Puka Gula,) a maluna e na kualapa e kau mai ana no he mau pu kuniahi, a ma ka aoao hema, he mau Hale Ipukukui nunui elua, a he mau pu kuniahi no i kau ia maluna o na kualapa he mau mea hoomakaukau no ke kiaia na i ka maluhia o ke kulanakauhale, ia’u e nana ana i keia mau mea lako kaua i hoomakaukau ia no ka pale ana aku i na enemi, hoomanao ae la au i a Hawaii, aole ona mau papu, aole mau moku manuwa, aka, heaha ke kumu o ka maluhia? no ka pono a na Makua Misionari i kanu ai, nana i hoomalu i ka aina me ka maluhia, a puana ai ke kanaka Hawaii. “O hawaii no ka oi!” Ua oiaio loa keia mau olelo, no ka mea aole io no he aina a ka maluhia i noho ai elike me Hawaii.

                I ka hala ana o ka Puka Gula, ua ike lihi aku la makou i kekahi mau hale o ke kulanakauhale o Kapalakiko, a o ka mamao mai ka Puka Gula mai a hiki i ke kulanakauhale, he 8 mile; i ko makou kokoke loa ana aku i ke kulanakauhale, aia he mau mokupuni e ku ana iwaena o ke awa, no laua na inoa pakahi: “Mokupuni Anela,” a me “Mokupuni Kao,” a maluna o keia mau mokupuni, ua kukula he mau papu, a me kahi noho o na koa. I ko makou kokoke loa ana aku, ua pili mai la ke kauka me ke kiai awa, a ua ninau mai la i ke kapena ina ua loaa na ohua i ka mai, a ua hooleia aku la aole mai. Hoakaakaaia ae la na wahi ukana o makou, a sila ia iho la me ka hoailona o ke aupuni Amerika, a ua kauohaia mai la makou aole e kii i na wahi pahu aia a ike mua ka Luna awa o ka Hale Dute, pau kana olelo kauoha, pili ana na waapa hoolimalima, a kau aku la makou a holo aku la makou no ka uwapo, oiai ua ku iho la ko makou moku iwaenakonu o ke awa, ma kahi i kapaia o “North Beach.”

                I ka pae ana aku, puuluulu mai la ka haole e makaikai ia makou, aole no i liuliu kau ma ke kaa a holo aku la maluna o ke alanui i hoomoeia me na apana hao a a e hukiia ana hoi e na lio elua, he 5 keneta wale no ka uku no o ka holo ana, a ua holoia e makou he ekolu paha mile no ia uku hookahi no, he keu a ka makepono.

                I ka haalele ana mai o ke kapera ia’u i ka hale o ka Agena o ka hui o Brewer & Co. ma Kapalakiko, ua no ho iki iho la au ma laila, e heluhelu ana i na mea hou o ka aina hanau, a me na hana o ka Ahaolelo, oiai ua hiki mua ae ka’u mau nupepa ma ka mokuahi.

                I ka pau ana o ka’u heluhelu, ua hele aku la au e imi i ka hale oihana o Rer. Kimball ka Luna Hooponopono o ka nupepa Pacific kahi a ka’u kumu i manao ai malaila au e noho ai. I ko’u wa i haalele ai i ka hale oihana o ka hui o Welch & Co, ua nalowale aku la au me ka ho-a-a i ke alanui, a ua ninau aku la au i ka helu a me ke alanui o kahi a’u e imi ana, ua pakike ia mai la au e ka haole, me ka olelo ia mai “aole no hoi oe e imi i kau alanui,” ua hoomanao ae la au i ka Hawaii puuwai waipahe; ina ma Hawaii nei ia ho-a-a ana o ka malihini ua makaukau mau ke kanaka Hawaii e kuhikuhi aku. I ko’u hoohoka ia ana ua unuhi ae la au i ka’u wahi palapala aina kuhikuhi o na alanui o Kapalakiko a he hapalua hora paha ko’u ku ana ma ke kihi o kekahi alanui me ka imi i kahi o ke alanui a’u e makemake ana, a i ka loaa ana ua hele aku la au e nana i ka inoa o ke alanui a’u e ku ana, a i ka maopopo ana ua hookolo aku la au me ka nana mau ana i na helu a’u e imi nei, ua aneane paha e hookahi hora a oi o ko’u ho-a-a ana. I ka loaa ana o ke kamaaina ua haawi aku la au i ka’u leta hoolauna a i ka pau ana o kana heluhelu ana, hopu mai la oia i ko’u lima a lulu iho la me ke aloha pumehana.

 

( Aole i pau.)

 

E nana ae e ko makou mau hoa makamaka i ka hoolaha a kekahi Pake o ko kakou kaona nei, oia o Goo Kima, no na mea pili i kona halekuai, a e kuai hoopoho loa a hoopakika aku ana ia na waiwai o kona halekuai ma Alanui Nuuanu. Ke kono ia aku nei na keonimana a me na lede hoohehelo o ua taona nei, e naue nui ae malaila; oia ka nani e linohau ai na a-ikala, kuku hoi na pihapiha.

 

O ka naauao i hoohanaia ma na hana maikai, ua like ia me ka mahinaai hua nui i ka wa e ohi ai.

 

He hiipoi nui na manu i ka lakou mau hua, aka, o ke kanaka, aole i hiipoi kona hoa launa.

 

 O ka wahine naauao, he kukui ea mau oia no kona Hume a me kona ohana, a mahope aku, e lilo no oia kumu ao Kanawai.

 

Akahi, Ou, Oi, Ha, ---k----, o ke kumu iho la no ia e kaena ai?

 

Na Hoolaha Kumau

 

A Waipahe O Na

 

Waiwai Aiwaiwa

 

O

 

Chas. J. Fishel

 

Eia La

 

Na papale biva hou loa,

Papale wahine kae hulu-

Hulu o na ano a pau, loa,

Na lihlihi hou e haa ai na

 

Pihapiha, a e hao ae ai oe

Linohau lua i na kalakoa

Hou loa a hehee ole iho

A i na ginihama hou iho oe e

 

Lilo ai oe i ka wai a e

Ku ai kaena a na iwa hoo-

hehelo o ua kaona nei ke

Kuai mai i na hulumanu hou

 

E loaa no ma ka halekuai o

 

Chas. J. Fishel

 

Na Papale Pahua laiki, O

Na ano a pau

 

Na kakini hou a me na

Mea liilii e ae e panio ai na

Lede me na keonimana

 

Na Waiwai hou o ka hoea ana mai nei no no keia Halekuai.

 

Na Paikini hope loa hoi o ka loaa ana mai nei no mai Europa mai o na lihilihi kuuwelu hou loa, a i kupono loa hoi no keia mau wahi.

 

Na Kamaa haahaa o na lede

 

O na ano a pau.

 

Na lihilihi puka aniani nani hou loa, he waipahe na auhau no ka I-a.

 

Ua loaa mai nei iloko o keia mau la koke i o nei he 100 paa lole o na keiki, oia ke kuka, lole wawae, puliki, a e kuaiia aku ana no

 

Hapalua Dala

 

Wale no o ka Paa hookahi. Heaha la ia i

 

Na lole Lilina hou loa

Ma ka halekuai emi o

 

Chas. J. Fishel

 

Ina oukou e makemake e iki i ka oiaio, a e kulike ai hoi me ka oukou mau iini, e ku ae no a maloeloe a hele pololei mai na ia’u nei a hooiaio no oukou iho, oiai ke kuai aku nei au i na waiwai a pau me ka emi loa i ike ole ia ma kekahi mau wahi e ae o keia aina. E  naui mai.

 

Ma ka halekuai o

 

Chas. J. Fishel,

 

Kihi @ Alanui Papu me Hotele, 1190-ft.

 

1.        Waterhouse

(Walakahaui)

 

Halekuai Kukaa Nui Me Liil.

 

Ua piha pono me na waiwai makamae hewa ai na maka i ka nui o ka lehua.

 

Heaha no la hoi ia!

 

—Malaila—

 

Na Apa Kilika o na ano a pau

Pahoehoe o na ano a pau

Alapia o na ano a pau

Huluhipa o na ano a pau

Na Huluhulu holoku,

Na Keokeo Paina,

Lilina lau puu

Wetoria,

Leponalo,

Lainakini,

Ahina pelekane,

Na Kihei o na no a pau,

Na Koloka o na wahine,

Na Kihei Huluhulu,

Na Kalakoa o na ano a pau,

Na Kihei uhi moe,

Na Koloka o na wahine,

Na uhi Kilika,

Na uhi Alapia,

Na Hainaka nunui a liilii

 

—Eia hou—

 

He Heluna Nui Ona Paa Lole

O Na Kane a me Na Kamalii

Na Apa paina maikai loa,

Polu manoanoa a lahilahi

Huluhulu manoanoa a lahilahi

Na Apa huluhulu a pahee

Na paa lole huluhulu, kane, me kamalii,

Na Pililekeke loloa a pokopoko

Na Palule kaula o na ano a pau,

Na Palule keokeo,

Na Palule kalakoa,

Na Paleili.

 

Na Papale wahine i kinohinohila me na pua me na hulu nani, a he heluna nui o na kane a me na kamalii o na ano a pau.

 

He Heluna Nui o Na Kamaa

 

Na Kamaa buti,

Na Kamaa pihi,

Na Kamaa huka,

Na Kamaa laholio

Na Kamaa welweka

 

He Heluna Nui o Na Noho Lio @

 

Na Noho Italia,

Noho pulu mamua

a mahope o kela a

me keia ano.

 

Na Aila o Kela a me Keia Ano

 

Na Aila honua helu 1 he aiai me he @

Aila pena, aila hoomaloo, aila Oliva,

Aila inu, Aila lauoho,

Waiala maikai.

 

Na Pena Waihooluu Like Ole

 

Keokeo,

Eleele,

Polu,

Melemele,

&c., &c., &c., &c.

 

 

Ina iho Ina iho,

 

Na ipuhao, na ipu ti,

Na koi nui a liilii,

Na pahi nui a liilii,

Na pahi olo, pakani

Na pahi olo palua

 

Na tabu nui a liilii,

Pakeke nui a liilii,

Na lako kamana,

Na lako amala,

Na kamaa lio,

Na pela uwea.

 

Na Lako Hao, Ma Ka Aina a me Ka Wai

 

Na lako pa,

Pa nui a iilii,

Na bola,

Na kiaha aniani,

Na aniani kilohi,

N ipukukui o na ano a pau.

 

He Heluna Na Mea Ai.

Palena poepoe,

Palena poepoe palupalu,

Palena huinaha,

Palaoa o na ano a pau.

Na kamano maikai loa ma ka pahu,

Na kamano tini,

Paakai o Lepulu

Paakai inu,

Paakai hu,

Manu Kaleponi,

Palani ai a ka lio.

 

 

He heluna nui o keia manuwaiwai aiwaiwa

ko’u mau halekuai aole i pau i ka @ aku na oukou no e hele mai a kilohi no oukou

Ua waeia keia mau waiwai me ka maiau, ma Pelekane, Farani, a me Amerika, no ka pono a me ka pomaikai o na kanaka Hawaii, me na kauoha mai na mokupuni e hookoia me ka eleu loa.

J.T. WATERHOUSE

(@)