Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIII, Number 38, 20 September 1884 — Ani Kristo. [ARTICLE]

Ani Kristo.

Owai la ua kanaka nei ? He Ani Kristo no ma ka nana 'ku. Okoa nae koua inoa ma Hoikeana 13; 11. He holoholona ia e hoea mai ana imua 0 loane. Elua ona mau pepeiao hao e like me ke keiki hipa, a olelo ae la ia e like me ka deragona.

Owai la keia mea ? Ua akaka he Ani Kristo no oia, he mea kue ia Kristo. O Kristo, aole oia he kanaka hewa, he keiki na ka make. Aole Kristo i hookiekie iaia iho maluna o na mea a pau i kapaia he Akua. Aole oia i papa i ka mare, a me na mea ai a ke Akua 1 hana'i e ai ia. Aole oia he kaula hoopunipuni 1 hele mai me ka aahu hipa, a iloko ona, he ilio hihiu hae. Aole he holoholona me na pepeiao hao elua e like me ke keiki hipa, e olelo ana nae elike me ka deragona, Owai la ua mea nei ? 0 Ani Kristo 110, he mea, he poe kue ia Kristo, kue, a hoole i ka Kristo ao ana. Pane mai paha kekahi, 0 Mahometa keia. He kaula hoopunipuni no oia. Aka, aole paha ia. Aole pili keia mau mea a pau iaia. Aole i papa ika mare. O losepa Kamika anei keia ? Alia, aole paha ia. He kaula hoopunipuni no Aole nae i papa ika mare. He mare lehulehu kana me kona poe. oka hihopa paha keia, me kona aoao. Alia, aole papa ka hihopa i ka i mare, aole hookiekie iaia iho maluna o 'nameaapau i kapaia he Akua. t'a papa no i kekahi mau mea ai no kekahi manawa pokole. Aole na"e oia i olelo 1 elike me ka deragona. i Oka hoomana Pegana anei keia ? 10 ka makuahine paha ia. O kana ; keiki paha keia. Aole īa i hanau koke ia'. Loihi no ka haakokohi ana. He ( mau haneri paha makahiki ka hoopunana a hookokohi ana. Ika hanau piha ana, aia hoi, ua akaka lea 0 Ani Kristo io no keia a lesu i olelo e mai ai ma Mat. 24; 5. Nui na mea e hele mai ana me ka olelo, Owau ka Mesia a he nui ka poe e hoopunipuni ia'na e lakou. A0 ka inoa 0 keia Ani Kristo, %iū no ia iloko 0 ka heluna 666. Hoik. 13; 18. Owai ke kanaka Hawaii i hiki ke kuailo i ke ano 0 keia heluna?

Aole paha e loaa- ana. Ua manao nae kekahi poe haole akamai ika imi ana i na mea pohihihi, ua loaa ke ano; a eia ia, Ka ekalesia Latina. Ao ka Pope, oia ke poo 0 ia ekalesia. Nolaila, o ka Pope, oia ua Ani Kristo nei. Pela paha. Mai wikiwiki nae ika hooiaio i keia. E noonoo akahele, Ua haiia na mea i pili Ike Ani Kristo. Ina ua pili ia mau mea i ka Pope alaila, oia n$ ke Ani Kristo.

E hoike ia'na ua u oka lewa, ke ke;ki aka make. He kanaka no k?i Pope. Ua hoikeiā tnni. He kanakn aha He kanakn no ka hewa. Na ka hewa i 'uanau raai. Pela anei ? O ka mea i kue mai, a hookiekie ae la inia iho maluna o na mea a pau i kapaia hc Akua, a nie ka mea i hoomanaia; oia hoi me he Akua la e r.oho an? ia ileko o ka luakini o ke Akuo, e hoike ana iaia iho oia ke Akua.

Ke ano onei oka Pope ? Nana. Ma kana puie, hma oia i niau Kristo he nui wale. E like me ka nui o na wepa, (ka berena ahaaina a lakou,) pela ka nui ona Kristo. Ma ka pule aka Pope a kahuna Pope. Ua hoanoeia ka wepa. Ua lilo ia i Kristo, i koko me ka io o Kristo, ke ano Akua a pau aia iioko oka wepa. Aole ia he wepa maoli oke Akua io no ia. A o ka poe laiua ai lakou ike Akua. Ina ai ka ilio i kekahi apana berena mahope oka pule mesa ana, ua ai ka ilio i ke Akua. Ina he iole ka i ai, ua ai ka iole ike Akua. A pihoihoi ke kahuna Pope no ka pau 0 ke Akua i ka ai ia e ka ilio paha, eka iolepaha. A pono ia ilio ke rnake, a i ole, e haawi Ika laau luai i hooluaiia ke Akua iwaho.

Aole ke Akua i hana pela. Na ka Pope, a kahuna Pope i hana i keia. Hookiekie oia iaia iho maluna oke Akua. A olelo hoi ka Pope, oka poe haole, aole i lilo ka wepa i Akua, e hoomainoino ia lakou ma ke ahi pio ole. Owai la hoi ka rnea e noho ana ine he Akua la iloko oka luakini o ke Akua e hoike ana iaia iho oia ke Akua? Aole anei keia e pili i ka Pope 0 Roma ? Ua hoeholoia, aole i hewa ka Pope. Ua hemolele oia. A 0 kana mau kauoha oia na kauoha a ke Akua, 0 kona leo, ka leo ia 0 ke Akua. A hiki iaia ke kala i ka hewa, e like me ke Akua. Ake haawi nei oia 1 kona mau kahuna i ka mana e kala'i ika hewa me ke kala nae. Nui ke dala i loaa no ke kala ana i ka hewa. Hookiekie hoi ka Pope ia Maria, ka makuahine o lesu. Ma ka olelo a lesu, he wahine wale no Maria e like me na wahine e ae. Aole lesu i kapa iaia o kona makuahine. Ninau oia, owai ko'u maku?hine ? 0 ka mea i hana ika makemake 0 ko'u Makua Ika lani, oia ko'u kaikaina, me ko'u kaikuahine, a me ko'u makuahine. Nui kona mau makuwahine. A ninau lesu i kekahi manawa, no ke aha la olua 1 imi mai nei ia'u ? Aole anei olua i manao he pono no'u e lilo ma ka ko'u Makua ? Me he la lesu ke keiki ka mea nui, aole 0 Maria. Olelo Mana ia lesu, aole 0 lakou riei waina. Pane lesu, eka wahine, 'neaha la ia ia kaua ? Ane papa lesu ia Maria, e noho malie oe. Ika wa e kau ana lesu ma ke kea, e noho ana Mana kona makuahine me loane. Olelo lesn eka wahine, e nana i kau keiki. Aole olelo e kuu makuahine, e nana mai ia'u i kau keiki, aka, e ka wahine, e nana ia loare kau keiki oia ma keia hope aku. Me he la ūa pau leona manao i a Maria. Ua pau ka Maria hana no lesu.

Aka, ua hookiekie ka Pope ia Maria, ua hoakua oia iaia. He mea oi aku Maria ia lesu, aole e hiki ke kalaia ka hewa ke uwao ole Maria, mana loa Maria, ma ona la ua hoopauia na heresi a pau o keia ao. Eia ka olelo a kekahi Pope, (Gregosi XVI) E hapai i ko kakou mau maka a me ko kakou mau lima ia Maria ka Virigine hemolele, ka mea wale no nana i hoopau me kona rnana i na heresi a pau me ke kokua ole ia e ke Akua o Maria, ke kuini mana loa o ka lani, a o ka honua oia wale no ke kahua e manaolana *i kanaka, aole he kahuae ae e hiiinai ai. Aohe mea eae e pono I ai na lawehala, oia ka mea i haiia i kela pule i keia pule ma kau wahi. A ! ina e hoole kekahi kahuna Pope aole e ! hana aku pela, e hoomainoinoia oia ma ke ahi pio ole. Ke hookiekie ae nei ka Aha Pope ia Mana ma ka hooholo ana, aole ona heA'a, he Virigine Inaka]ate oia, ua hemolele loa elike me ke Akua, mai kona hanau ana mai. He mana kona e hoike ai iaia iho i na kanaka, a hana i na hana kupanaha, j e hoola kupanaha i ka poe mai. j He Mana kona e hiki ai ke hoano e ! ai iaia iho, i wahine e, i pani no keka j hi kauwa wahine, mea hanai i ka poe ! mai, me ka ike oleia o Mana keia. i Aole anei o Ani Kristo keia ? Ina) aole, heaha la ia ? Nana hou i na hoailona, he mea papa ke Ani Kristo ika mare me kekahi mau mea a ke Akua i hanaia'i e ia. Aole anei keia i pili i ka Pope ? Ut ae no la e mare na mea kahuna ole. Aka, oka Pope me na kahuna Pope, ua papa loa la ko lakou mare ana. Ina mare kekahi kahuna Pope i kekahi wahine, ua kipakuia oia iwaho o ka ekalesia, a e hoomainoino loa ia ana. Ko-

na mana nae e hana'i ina kristo ma ka pule mesa ana, ua mau n.o ia. A pehea, papa anei lesu i ka mare ana 0 na kahuna ? Ina pela, no ke aha ko na koho ana ia Petero i lunaolelo, no ka mea he wahine no kana ? Pehea hoi ka Paulo olelo no ke kahunapule, ma 1 Tim. 3; 2 ? Eia ka pono o ke kahunapule, he hala ole, he kane na ka wahine hookahl

j Heaha hoi kana olelo nona iho ma 11 Kor. 9: 5 ? Aole anei e pono ia mai kov ke kono mai i kaikuahine a i wahine na makou, elike me Kepa, oia hoi o Peterc ? A o ka papa ana i na mea ai, a o 1 a hookeai pinepine ana, aole anei ia i pili ika aoao Pope ? Aole e hiki ke ai i ka 10 i kekahi rnau la he nui, o ka mea ulu ka inea i ae īa. He mea kue ia knsto. lesu me kana poe haumana, aole '.akou i hookeai ia lakou e noho pu

ana. Ma Hoikeana, 13; 11, he mea ano holoholona, me na pepeiao eiua, ka Ani Kristo a loane i ike ai e hoea mai ana. Na ano elua ia ona, he ano keiki hipa ahe ano deragona. Aole anei i pili keia mau ano elua i ka Pope ? Ke hele mai nei oia- me ka aahu hipa, me ka olelo oluolu mamua. I hele mai nei au eaoi ke ala oke ola, eia ke ola mau me au, e bapetizoia e au, e komo iloko o ka ekalesia Katolika o Rcma, a loaa ke ola mau. Me he leo kahuhipa la keia; aka, i ola oukou e bapatemaia e au, e pau oukou i ka make, aohe ola mawaho 0 ko'u ekalesia, ka leo keia o ke deragona.

Hele mai ka aoao Pope 1 Hawaii nei rne ka aahu hipa mamua. Hoomaka ia i kana hana, he ano i makemake ole ia e na 'lii, no kona ano like me ka hoomana kahiko, ano honmana kii; nolaila, hoihoi aku na alii i na kahuna Pope iko lakou aina me ka maikai, ke ala no ia 0 ke ano deragona o keia holoholona. Aoie liuliu hoea mai he moku manuwa, olelo ke kapena e wehe i ka puka e hoi mai ai ka aoao Pope, a i ole, 48 hora i koe, a puhiia 0 Honolulu ike ahi ona pukuniahi. Heaha keia, ke ole ia, he Ani K.iisto. Ua ao anei lesu i kona aupuni me ka pahikaua ame ka pukuniahi ? Aole pela, aole no keia ao ko'u aupuni, wahi a lesu, hoao Petero e pepehi me ka pihikaua, papa lesu a olelo, e hoihoi i kau pahi ma kona wahi. Ka Pope nae, me ka pahikaua kona kukulu ana i kona ekalesia ke hiki ole ma na mea e ae. Me ia no ia e hana'i no na makahiki he nui wale, a nui wa'.e ke koko i hookaheia e ia i hoopaaia kona aupuni. Ma keia manawa nae, mai Aug. 1870, ua laweia aku kona mana e hoopaa ai i kona aoao ma ka pahikaua, kona uwe nui ia, ka haule ana 0 keia mana, e imi ikaika ana e hoihoi ia mai ia mana. Kona makemake e lilo keia ao a ' pau iaia, e pau ika make na mea a pau e keakea ana iaia, aole anei oia ke ano kristo ? Olelo mai lesu, E huli oukou i ka Palapala Hemolele, Nana loa. 5; 39. Aka, oka aoao Pope, papa oia i kana mau haumana, a i na kanaka, aole e huli a nana i ka Palapala Hemolele.

No na kahuna Pope wale no na baibala, na pauku baibalar i paiia ma ka lakou buke hoomanao, oia wale no na mea i ao ia i ha haumana a he wahi ano baibala Farani ke ae iki ia e heluheliia. Ke kauona hou nei he buke kapu loa i na haumana, e ninau oukou 1 na haumana katolika, he Kauoha Hou anei ka oukou ? He baibala okoa anei ? Ua paipai anei na kahuna Pope ia oukou e kuai a e heluhelu i ke Kauoha Hou me ka baibala okoa ?

He halekuai baibala me ke Kauoha 1 Hou ko ka Hoole Pope ma Honolulu, aia mahea ko ka Pope halekuai baibala ma keia Pae Aina ? Makau ka Pope me kona mau kahuna i ka baibala, i ke Kau®ha Hou. Pono ke huna ia i na haumana, o loaa a heluhelu ia a hoo kaakaaia na maka, a ike lakou i ka hewa loa oia aoao, ka aoao Ani Kristo io no ia. Olelo mai o lesu Kristo i ka pojva e mihi ana i kona hewa, "ma keia la e hui ai oe me au iloko o ka Paredaiso." Olelo ka ekalesia Pope, aole e hiki i kekahi ke komo koke iloko o ka Pare daiso mahope o kona make ana. E hele e mamua oia e hoehaia iloko o ke ahi hoomaemae oia hoi o Pugatory. Elua ka loko ahi. Elua hoi mea e hoomaemaeia'i; ke koko o lesu, a oke ahi o ka Pugatory. . Aia i ka manao o na kahuna Pope ka loihi o ka eha ana iloko oia loko ahi. Aia ka ika lima ! o na kahuna Pope ke ki e wehe ai i ka j puka o ia loko ahi, a hoohemo i kekahi ! iwaho, a kaikai iaia iluna ika puka o |ka lani. A iaia hoi ke ki o ia puka, a | nana e wehe i ka puka a hookomo iaia iloko o ka lani. A o ka mea i hooleiia iloko o ka loko ahi hoomaemae, ma ka uku ona hoahanau. mea pilikino, a o na makamaka aloha paha e hiki ai ke hoohemo ia kekahi iwaho. Ina aole lawa ka uku, e hooomauia no ia iloko o ke ahi a lawa ka uku e hemo ai. Loihi loa ke kaa ana o ka mea ilihune i ke ahi no ka lawa ole o ka uku.

O na Pope kekahi, ina make lako.« aole lakou i hele koke i ka lani, hele e no i ka loko ahi hoomaemae. I niaha iki nae lakou nialaila, pule masa na kahuna pope no lakou. Ke mau la no ka pule masa no ka Pope Pio IX, i maha iki kona uhane iloko o ia ahi hoo maemae. . 0 keia anei ke ao ana' a lesu Kristo ? Aole, aole loa. He Ani Kristo. ia he kue loa 1 ka lesu ao ana mai. Hookahi wale no mea e maemae ai kakou, oia ke koko o lesu. Hookahi

wale no loko ahi, oia ka loko ahi o Ge-; hena. O ka mea e hooleiia iloko olaila,! aole loa oia e hoohemoia ana.- Nana Luka 16; 24 —26. Aole loa he uku iawa e hemo ai kekahi iwaho.-=-Nana Mat. 16; 26. ! • Aole luki ia uke hai aku ia oukou i ke ano a pau oka aoao Pope. Pau e ] ka manawa. ! Ma ka nana ana ike ao ana oīa aoj ao mai ka mua a i ka hope, he kue ia i !ke ao ana a lesu Kristo. Nolaila, oke Ani Kristo io no ia. Ua i\iki mai. A eia no ia ma Hawaii nei, e nalinali malu ana ma na aa oke aupuni. E ao o moku liilii na aa, a kahuli iho o ke aupuni. Ke hiamoe nei nae na kiai. Aole nae i pau loa ke Ani Kristo ilo-1 ko oka aoao Pope. He lala nui ia 0 ia laau nui puipui launa ole. Ua olelo au ma kekahi mea, aole he ! Ani Kristo ka aoao Moremona. Aka,; he aoao Ani Kristo no ia. He aoao; hoopunipuni, he aoao wahahee. He kanaka wahahee ke poo. He kaula wahahee Keo Kamika. He baibala hoopunipuni kona. Olelo oia, na ka anela i lawe māi ia buke. He mau pepa elua lahilahi i kakauia me na hua pohihihi, akaka ole i kanaka. Waiho mai kekahi anela, a wehewehe i ke ano. Ua paiia a kapaia ka Buke o Moremona. Ua ike au, uīa heluhelu ia buke, me na buke Moremona e ae. Aua kamailio pu au me na Yahuna More; mona haole hc nui. A mailoko mai o keia mau buke, a mailoko mai 0 ko lakou waha, 1 a maopopo lea no, he āoao Ani Kristo io no ia. Ua hiki mai no ia iHawaii nei. Ake hui pu nei ia Ime ka aoao Pope ma ke keakea ana i ka aoao o Kristo, a ma ka imi ana e hookahuli i ka ekalesia Karistiano oUio 9 me ke aupuni Hawaii. Makemake ka Pope e lilo keia aupu,ni nona, a makemake ka Moremona e lilo keia aupuni nona. Aka, ua hooholo kahiko loa ia, e lilo na aupuni a pau ! loa o keia ao no lesu. A e hooko ia ; ana no ia. . Nui no na lala i koe no keia laau o • Ani Kristo. He "mau lala nui, a he' j mau lala liilii. He Ani Krsito ka aoao Mahometa, he Ani Kristo ka ekalesia Helene, he Ani Kristo ka hoomana Pegana, he Ani Kristo ka aoao Unitariana, oia ka ( aoao e hoole ana, aole lesu ke Akua, aole.oia ke kalahala, aole oia i nuke no 1 na hewa o keia ao, he kanaka wale no oia, he kanaka maikai nae. Kue keia ia 10. 1; i—3. He \ni Kristo ka aoao Unibersalist, oia ka aoao hoole, aole he la hookolokolo, aole he luaahi; pau loa kanaka i ke ola, huikau ka poe pono, ka poe hewa ma ka lani. Kue keia ia Mat. 25;: 31—46. He Ani Kristo, kela mea, keia mea; e kue ana ia lesu Kristo, e noho mihi ole ana, me ka manaoio ole ana, e hoopanee ana i ka huli, i ka hoomakaukaū ai»a 110 ka hiki ana mai oka la hookolokolo. i Heaha ka hope oke Ani Kristo ? i Nana, 2 Tes. 1; 7 —9, Heaha ka po-| no o ka poe ma ko lesu Kristo aoao ? j Nana 2 Pet 3; 17, 18. | L. Lyons. i Waimea, Hawaii, Sept. 2, 1884.