Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIII, Number 39, 27 September 1884 — Pane hou i ka Elele. [ARTICLE]

Pane hou i ka Elele.

Ke hooniaka hou mai nei fM> ka. \ Eleie e pane hou ia r u, no kela pane I mua a'u iaia. \ Aole au i ike iki i ke kunau o keia i pane hou ana mai, oiai 'aole au i pane | ma ke ano e hoala loihi ai i ke kamai- | lio ana ma keia mea, noka mea ua i iawa ka pane ma a i #ia, oia j ke ano o ka pane loa, ak», aole | nae pela keia. j = Ua hoala maopopo ioa mai ka Elele, aoie ia he loea Kanawai, aka, malalo ! iho no o ia manao, ua hoakaka hou mai ; oia penei: O ke aupuni o ka Moi Kalakaua, he laupuni Kumu Kanawai ia, ua kauoha- | ia ma ia kumu Kanawai e akoakoa ka | Ahaolelo i kela a me keia elua makahi;ki. A o ka mea e ohumu ana e pau j ka Ahaolelo aole e noho hou ma keia ; h' >pe aku 41 he kipi ia- " j Kahaha nui au i ko ka Elele wehewehe ana i na mea pili i ke kumu kanawai a me kona hoopili ana i ka olelo i hai ia mai ai ia'u he kipi ka ia, pehea, | pehea la ka Elele i ike ai he kipi ia, Ina ua hoopoina oia i na olelo a pau i hoikeia ma kela mokuna 6 pauku i o ke kanawai Hoopai Karaima, ana i hohoole mai nei aolela he loea kanawai, no ke aha ka mea i hiki ole ai i ka Elele ke hoomaopopo i na olelo o ia mokuna, no ka mea, ua olelo maopopo loa ia mokuna i na mea pili i ke kipi. Eia ke ano o ke kumukanawai a ka Elele i hoike mai nei. Ina ua loaa aku kahi poe e akoakoa ana rna ke ano e ohumu ana ina e noho mai ka Ahaolelo o ke aupuni, alaila, e keakea lakou i ka.noho ana o ka Ahaolelo, a e kue i ko lakou hana ana i na mea nili i ka pono o ke aupuni alaila, e hopu ia lakou no ke kipi, oiai ua hookah«Ta ia ko lakou manao maluna o ka ohumu kipi.

Penei hou : Ina ua hookahua kekahi poe i ko lakou manao kipi i ke aupuni ma na aina e, a holo mai lakou a hiki i keia aupuni alaila hooko lakou i ko iakou manao ohumu kipi, alaila he kipi ia, aka, aole loa pela ka manao oka poe nana i kamailio mai ia'u, aka hoi, ina e hiki io mui ana ka poe nana au i olelo mai a hana lakou i ka ohumu kipi iloko o keia aupuni alaila, ua pono lakou ke hopu ia no ke kipi, oiai ua hooko ia kela manao o lakou i hookahua ai ma na aina e. Pehea ? Ua hele mai nei anei ia poe iloko nei o keia aupuni e keakea ai i ka noho ana o ka Ahaolelo, a ua hana ia anei kahi o ia hana i keia kau Ahaolelo iho nei ? Aka, oka Elele ka hoike nui nana e hooia mai, aole no,

aole loa no. Ua ninau ka Elele, ke kipi nei ane ka Lahui Hawaii i ke Akua; no ka hiki i>le i ka Elele ke hoike i ka haina kupono o kana ninau, alaiia na'u c hai aku. Ae, ke kipi nei ka lahui Hawaii i ke akua, aka, aole he mea kino ke akua, he uhane no, ao ke kanaka he mea kino ia, aka, ina h« uhane ke Akua, alaila na ka uhane e kue i ka uhane, a na ka mea kino hoi e kue ika mea kino.

A penei ke kipi ana o ka Lahui Hawaii i ke akua» oiai hc mea kino ka Lahui Hawaii. O ke akua ka mea nana i hana i ka Hawaii, aole o na pipipi, aole o ?kjaa laau, pohaku, a manu, aka T o ke akua nui o ka iani. Hana mai' i ke kanaka ma ke ano like mc ke akua, ka ano a Hemolele, aka } haule kc kanaka iloko o ka heWa, kaili a aku ke akua i ke ano Hemolele o ke kanaka a koe iho ka hanu ola iloko o ke kanaka, a me ka uhane makamae o ke akua iloko o ke kanaka, a ua kauohaia kela uhane iloko o ke kanaka, e hoomana aku i kela akua nui ma ka hni, a e hoopili wale aku no iaia i na manawa a pau o keia ola ana. A i ole e hana pela kela nhane iloko o ke kanaka a horko hoi i na mea a pau i ka »ohaia i kela uhane, alaila, ua kipi aku kela uhane i kek uhane nui m.t ka lani f>ela ka Lahui kanaka o ka lsaraela, ua kobo ke akua ia lahui kanaka nona. a ua kanohaia lakou e hoo nuna aku i kela uhane nui ma ka lani, aole e hoomana i na raea e ae* aka nae, ua haalele kela lahui kanaka ia olelo huli a hooaiana i na akua e i hana ole i ka lani ameh honua. a nie ke kauoua maopopo malaila ko lakcfo kipi j anaikeakui Pek oo *a lahui kaoa.}

ka o Hawaii nei * is2a. ua r ki n:r< ka. olelo a ke akm mikna o ?-r: sah«i ka | naka, a oa aponoaia o keb: eh&n? nni ma ka lini ke 2kux a oia. ■ akua ka e hooiaana ?«c« ai ko sa k.o*3 mao uhane ko ikaika. ke. kino pQ hoi. aka. niai o laila ; aa haakW kekahi pof ia o*ck hoohikī a bkoa ua hah no iahi hapa oka ?a hui Hā«aii a hoewoana t na akua !apowale. a Ulo nui isa ka!e3 pau » ale o keia ao, a e kupa!& ana i ko likou kino ame ko !akoo iihan#' ke ahi pīo ose. mabjia ua maop&pō « { oa ke kipi o keia llahui kanaka i ke akua, aole e hiki i ka i Elek ke hoole i kuia niea, no ka niea. Ihe hua oia no keis mau au e hoi jke nei. a he hiki ro nae i ka Ek!e ke pee ae malak> ona manao pono o*e. aole nae au e ahewa aku ana iaia ma īa mea. nana no e ike nona iha Ke hoakaka hou mai nei ka Eiele 1852-3, hahao n»i la ka mai bepera maiuna o ka aina a pau iho la i ka iuku ia he mau tausant kinp kanaka, a lilo o Kakaako i maia tanu kanaka. A pehea ua kipi aaei kanaka i ke akua ia mau la ? Mahalo au i kd ka Eieie nmau ana \ ke kipi oka lahui Hawaii i ke akua 1852-3, aua lifo ka Klele i makapo maopopo ioa m& keia ninau ana. E hoomanao Eiele 1851-2» oia na makahiki i piha ai ka lahui Hawaii i piha at ika uh*t»ha a me ke kipi ike akua, mamuli o ke kuahaua a Kaomi, ua oleloia, he mau la ia i pih&|ū na kanaka i ka moe aku moe a mai, lilo loa i ka inu waiona, nui ka haunaele a me na mea like o ia ano, a kakaikahi ka poe hele i na luakini iloko oia mau la a 1853, hiki mai 1a ka luku a ka hepera i keia lahui kanaka, mamua ke tcipi oka lahui, mahope ko ke akua hahau ana mai a 1854, make ka .\foi KauikeaoulL Ua maopopo ma keia e ka Elele kou makapo ana, a aole oe i hoomaopopo i na manawa a keia lahui kanaka i kipi ai ike akua, i nolaila kamailio hewahewa oe me he kanaka la e hele ana ilalo o ka lua kupapau. t Hoakaka hou ka Elelele, ua minamina lakou ik'u i ko'u alakai hewa ia e keia poe haole, aole loa pela, ina au i alakai hewa ia e lakou, ina ua huna au ika lakou mau olelo, aole pela, he uhane ike ko'u ake akua i* haawi mai ai a na'u e koho no'u iho aole na ka lalau a hai, nōlaila ua lawa au ma keia, m i ka oiaio a pau. S. L. Desha Ma ka Poakolu nei, ua make ma Honolulu-waena o Kalua. Aloha ino.