Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIII, Number 41, 11 October 1884 — Page 3

Page PDF (1.69 MB)

This text was transcribed by:  Leilani Lindsey-ka'apuni
This work is dedicated to:  Henry K. Lindsey Foundation

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Ka Nupepa Kuokoa.

 

Paiia e THOS. G. THRUM ma ka Halepai o ka nupepa “SATURDAY PRESS.”  Keena Hooponopono, ma na kihi o Alanui Moiwahine me Nuuanu.

E hoouna muaia mai na Olelo Hoolaha ma ke Keena Hooponopono mamua ae o ka hora 12 o ke awakea o na Poaha a pau.  Aole e hoolahaia na Olelo Hoolaha ke laweia mai mahope o ka hora i hoikeia maluna.  E hooko @ aku ana makou i keia rula maluna.

            E hooili mai i na leta a pau a me na kauoha a me ka uku pepa ia KA NUPEPA KUOKOA ma Honolulu.  Ina e loaa pono ole aku keia pepa i kona poe lawe, e hai mai me ka hakalia ole i keia Keena.

 

NUHOU KULOKO.

 

            Ia makou e puka aku nei i keia la ke waiho nei ke ‘Lii Pauahi me ka nawaliwali loa ma kona hale ma Kaakopua.

            He mau wahi kilihune ua ko ke kaona nei i keia mau i ho nei, akahi no a kulu hou na pakaua.

            E nana ae e na hoa makamaka i na hoolaha hou e puka aku nei i keia la.

            Ma ka po Poaha, ua hopuia o Sam. Kamakaia a me Kaihanu, no ka ona rama.

            Ua hala aku ke Kiaaina Dominis ma ke kakahiaka Poalima iho nei no Waialua, maluna o ka mokuahi James Makee.

            Ua hooleleia ae na Pukiki o ka mokuahi Bordeaux i ka Poaono o ka pule i hala makai o Kakaako.

            Ua hoomaha iho nei na keiki Puhi Ohe o ke Aupuni i keia mau la.  He hookahi mahina ka manawa hoomaha.

            O ke Kapena o na Makai Kiu iho nei, oia o A. B. Hayley, ua hookohuia oia i Birigada Mekia no na pualikoa o ka Moi.

            Ma ka make ana iho nei o Mr. H. May, ua waiho iho oia he elima tausani dala no ka halepule bihopa hou e kukulu ia nei.

            Ma ka mokuahi Iwalani o ka Poakolu nei i holo aku ai ke Kahukula nui Balawina no ka nana ana i na kula o Kauai, e hala ana paha iaia na pule 3.

            Ke kakelekeleia mai nei na waapa heihei hou iloko o keia mau ahiahi e nee nei, he liuliu paha no na La nui i keia mahina ae e hiki mai ana.

            Ma na lono i loaa mai ia makou, he nui ka ua ma Kohala, Hawaii, i keia mau la, ke hele la a hakukele na alanui no ka nui o ka ua.

            Ma ka mokuahi Mariposa o ka Poalua nei, i huli hoi mai ai o Henry Walakahauki, Hon. J. Kalua, a me kekahi mau kamaaina e ae o ke kulanakauhale nei.

            Ma na lono e lohe ia aku nei, e hoopuka hou ia ana ka nupepa “Ke Ola o Hawaii,” mai kona make loihi ana iho nei.  Ka i no he Ola ia, eia ka he mauleule, wahi a lakou ae nei.

            E kamailio ana ka Hon. John. W. Kalua a me Mr. Henry Waterhouse, imua o ke anaina hui ma Kawaiahao i ka po la Sabati, hora 7:30.

            Ua haule ka huakai gula o Kaleponi i keia pule, no ka loaa ole ana mai o ke kope ia makou.

            Ua laweia ae imua o ka Aha Hookolokolo na paahana Pukiki o ka Mahiko Star ma Hilo, a i ka hookolokolo ia ana, ua hoopanee ka olelo hooholo a ka Aha maluna ae.

            Ma ke kakahiaka Poaono o ka pule i hala i ku mai ai ka mokuahi Zealandia mai Kapalakiko mai iloko o na la holo 6 me 15 hora.  Aole he mau ohua kamaaina no ko kakou awa nei, a holo loa aku oia no Kikane ma ia la.

            He pauahi maluna o ka moku Kalepa Forestqeen i ka wanaao Poalua nei.  Ua a ae ke ahi ma ka rumi o lalo o hope o ka moku.  O ke kumu o keia ahi wahi a na lono, oia no ke pahu ana o ke kukui a hanini ka aila.

            Ma kekahi Hui paahana ma Kohala, ua hoikeia mai he nui ka hoohalahala o na limahana i ko lakou uku no ka uuku loa, a aia no a nui alaila hele i ka hana; a ma kekahi Hui hoi, ke hoao la na kanaka e noho mai ka hana mai ia kumu hookahi no.

            Mamua ae o ke kani ana o ka hora 12 awakea ma ka Poaono i hala, ua halulu mai la ka ihu o ka mokuahi Kinau mai kona mau awa mai no Honolulu nei, a o keia kekahi o kana huakai holo loa.  Ua lawe mai oia he huina nui o na leta no ko na aina e, a ua laweia aku ma ka Alameda.

            O ka waapa hou o ka Moi e hanaia nei e Sorrenson ma Ulakoheo, he pula kaumaka ia na na kanaka e makaikai mau ia.  He waapa loihi keia a nani no hoi, a oia no paha ka waapa loihi i hanaia maanei.  He kilakila kona kulana, a ma ka ike a kekahi poe he waapa holo.

            He lono ka i loaa mai ia makou, oia no ka make ana o D. B. Lyman, ke Kumukula Nui o ke Kula Hanai o Hilo.  Aloha wale oia, ka mea nana i hanai i na opio Hawaii i ka ai o ka naauao.  Ua make oia ma ka Poaono la 4 o keia mahina, a ma ka la Sabati ae, la 5, oia ka la i hoolewaia aku ai kona kino kupapau, a waiho aku i kahi mau o ke kino.

            O kela moku Kalepa Farani Tawera i holo aku ai no Kapalakiko ma ka la 10 o keia mahina aku nei, ua ku hou mai nei oia i o kakou nei ma o kona piha ana i ka liu; ua oia i kekahi ino nui ma ka moana.  Ua hoikeia mai he 700 mile kona mamao mai kona awa e komo aku ai a i kahi ia i loaa ai i ka makani, nolaila ua huli hoi mai ia no Honolulu nei.

 

NUHOU O NA AINA E.

            Ua hoole ae ke aupuni o Farani aole ka i kuahaua kaua akea ae o Kina.  Nolaila, aole e kaheaia ana he Aha Kuka mamua o ka la 15 o keia mahina.  Ua hoi aku ke Kuhina noho ma Kina no Farani.

            He lono ka i pahola ae ma Sanahai e olelo ana no ka hekau ana aku o kekahi moku kaua Rusia ma ke awa kumoku o Corea, a aia ka nui o na moku ma Nagasaki kahi i kali ai no na kauoha.

            He lono no ka la 30 o Aug. ka i laulaha ae ma Ladana no ke kipoka ana aku o na aumoku Farani i kahi taona o Manahore Makegasaka, ma ka hema aku o ka apana aina o Tamatare, a ua lawe pio ia ae la.

            Ua hoounaia ae na kauoha ma ke awa kumoku o Dover no ke kiai makaala loa ana i na mea hoopahu e hoao ia ana e hookomo aku ma ke kulanakauhale o Ladana mai na wahi e ae.  Ke noke la na makai i ka huli i na ukana o na mokuahi a me na wahi opeope o na ohua mamua o ka lele ana aku i ka aina.

            Suakina, Sept. 29—Ua hoea aku ma Suakina kekahi mau elele mai ka ohana Amaras a hoike aku la i ko lakou pilikia oia hoi e hoolakoia aku lakou i ka ai, na pono kaua, a me na aahu, i hiki ai ia lakou ke hoomau aku i ke kaua ana aku i ka lahui Hadendowas e hana ino mai nei ia lakou.  Ua hoike pu aku no hoi keia mau elele aole no i lawa na kokua e hiki ai ia lakou ke kupaa aku imua o ka enemi ma o ka nui loa o ka poe i eha mainoino ma ko lakou aoao, a na ia kumu auanei paha e hiki ole ai ia lakou ke hoomau aku i ke pale ana.  O ko lakou alakai nui, oia no o Osman Digra, aia he elua haneri a oi wale no mau ukali, a o kekahi hapa o lakou, ua kauliilii aku lakou ma o a maanei no ka nele i ka ai ole a me na mea e pono ai.  Ua akea loa ke alanui o na enemi e komo mai ai a kue mai ia lakou.

            Maseila, Sept 26—Ua hoikeia mai kekahi mau lono mai na okana aina ma ka hema o Farani, ke laulaha loa la ka mai korela malaila me ka weliweli, a he nui ka poe i make.

            Ua hiki aku ke kuhina o Perusia ma Roma, Italia a waiho aku la i kekahi palapala ano nui imua o ke Kadinela Jacobini, he palapala e hoike ana i ke kahua kahi a Perusia i ku ai a hoole loa aku i na hana kuikahi o na oihana kalepa me ia lahui.

            Ua hoole ae ke aupuni o Geremania aole oia e ae e hoouna ia aku na moku kaua elua ana i hana iho nei no Kina malalo o ka hae Geremania.

            Ua lawe pio ia ae ke kaikuono o Passemdove, Madegaseka, e na aumoku Farani ma ka la 8 o Aug. a ua kukulu iho la lakou he papu malaila.

            Viena, Sept. 23—Ua loaa aku kekahi wahi hoahu mea hoopahu i na makai, a ua hopuia kekahi poe i manaoia na lakou ia hana i lawelawe.  Ma kekahi mau hale ua komo aku ka poe aihue a lawe aku la i kekahi mau mea.  Ma ia wahi no ua pahu ae he lua mine.

            Sept 23.—Ua pahuia ae ka Town Hall e ka mea hoopahu dainamite i hanaia e ka mea opuino, a ua nui ka poino.  Ua loaa aku i ka Meia he leta mai na ka poe nihili e hoike aku ana i kekahi mau olelo hooweliweli imua ona, oia hoi ko lakou hooko ana i ka hoopai maluna ona.

            Parisa, Sept. 23—O ka haku Laiana ko Beritania Elele i Farani, ua waiho aku oia i kekahi palapala noi i ko Farani Kuhina noho Ferry e kuu laula ia kahi kapili o ke aupuni i kumu e loaa ai i ka poe ilihune he wahi hana e kokua mai ana i ke pale ae i ka pilikia.  Ua hoike aku ua kuhina la aohe ona mana ma ia mea, nolaila e waihoia i mua o ke kuhina nui.  He mau tausani o na paahana i nele i ka hana ole, a ke hopohopoia la.

            Berlin, Sept. 23—Ua hoi hou ae ke keiki alii Bisimaka no Tarzina.  Mamua o kona haalele ana iho i ke kulanakauhale, ua hele mua aku oia e hui pu me ko Farani kuhina noho malaila.

            Ladana, Sept. 23—O ka mokukaua Beritania Wasp ua ili ae oia ma na kuaau o ka mokupuni Tory ma ke komohana hema aku o na kapakai o Irelani.  He 52 kanaka i make.  E lawe ana keia moku he eha mau pu, a o kona kaumaha he 456 tona.  Mawaena o ka poe i pau i ka make o kona mau aliimoku kekahi a pau, he eono wale no poe i pakele aku.  He wahi ino loa keia e hiki ole ai ke palekana ke hoao e holo aku maluna o kahi waapa uuku no ka hoopakele ana i ke ola.  Ua hoea aku ka manuwa Valiant malaila no ke kokua ana, ua lohi loa.  Ua pakele kela poe eono ma ko lakou hoao ana e holo aku maluna o ka waapa lawaia.

            Sepatemaba 16.—Mahope iho o ka hui aloha ana ma kahi hookio o na kaaahi, ua hele pu ka Emepera Uilama i ka halealii me ke Czarina, i ukaliia e ka Emepera Francis Joseph a me ke Czar.  Ma ka aoao akau o ka halealii, na Emepera o Geremania a me Auseturia; a ma kekahi aoao ke Czar a me ke Czarina o Rusia; ma kauwahi ke Keikialii Bisimaka, ke Cauna Kalnoky, M. de Giers a me kahi mau hoa o ke alo alii.  O ka poe wale no i ikeia, a i ukali mai hoi i keia huakai hele a na Emepera mai Warsaw a Skierniwice o na koa.  Aole i aeia kekahi mea e ku ma na wahi hookio o na kaaahi; a ua kauohaia na luna o ke alanui kaaahi e pani i na puka aniani o ko lakou mau hale.

            E hoike ana kahi mau lono mai Zavia Terpoli mai, he wahi kue i ke Kiaaina o Tureke.  Ua haule ke Kiaaina iloko o ke aloha me kekahi kaikamahine Arabia, a he aloha no hoi ia na kekahi keiki kaukau alii.  O ke Kiaaina keia ua piha loa oia i ka huhu, hopu aku la oia iaia a pepehi iho la a aneane make; a o ka hoahanau o keia keiki, ki aku la oia i ke Kiaaina i ka pu no elua manawa, aka, ua hala nae.  Ua laha aku la keia hana a ke Kiaaina, ala mai ka lahuikanaka a pepehi aku la a make ke Kiaaina.  Ua hiki ae he mau pualikoa Tureke ma kahi o ka hewa i hana ia ai, a hopu i kekahi heluna o ka poe nana i pepehi no lakou ka nui he 15 tausani; a e hoouna hou ia ae ana no he mau pualikoa ilaila e hoopau ai i keia haunaele.

            Sept. 22—E hoike ana ka nupepa Manawa penei:  He wahi ano kupilikii ma ka aoao o na Pake ma o ko lakou paniku ana i ka nuku muliwai Woosun, a oiai no hoi he wahi kowa no na moku e ae e komo mai ai a e holo aku ai.  O ke kumu nui o keia paniku ana, oia no ka hoohaiki ana aku i na iini o Farani.  Ua poino loa na oihana kalepa o na mana e ae, a ua noi aku lakou i na mana o Kina e noonoo no keia mea.  Ua noi aku ke Kanikela Bertania e loaa na kokua no Bertania ma ka wehe laula ana i ka nuku o ka muliwai i panikuia.  Ua hoike ae ke Kanikela Rukini e hoomalu no ia i na pono a pau o Farani i ka wa a ke Kanikela Farani e haalele iho ai i ke kulanakauhale.  O ko Rusia mana kaua ma na kai o Kina, he 6 mokukaua me 6 mau moku liilii hoopahu, a ke upuia la he 3 mau moku kaua hao i koe a halulu ae ilaila.  O keia mau mana kaua o Rusia imua o kona mau wahi pono uuku wale no iloko o Kina, he hoike ana paha ia i kona mana nui ma ka noonoo wale ia.

            Parisa, Sept. 23—Ua hoikeia ae ke pahola la ka mai maluna o 4,500 poe koa ma ke kauhale o Toraquina, a ke pahola loa la ma ka akau o ka apana aina o Quong Yen.

            Cairo, Sept. 23—Ua maki koke aku ka alihikaua Wolsaley no ka muliwai Nile me ka hookaulua ole iho no ke kali ana i na pualikoa e hoea hou aku ana.  Ma ka hoike a kekahi poe kalepa mai El Obeid, aia o Generala Mahdi ke hookahua la me 25,000 a he 10,000 koa i makaukau i na pu raifela Reminatona a me na pukuniahi Krupp he 20.

            Ua haalele iho la ko Kina alihikaua a alakai nui o na pualikaua ia Pekina a holo aku la no Tien Tsim no ka hoala hou ana i pualikoa hou.

            Ua koho ae o Adimarala Coubeta, ua hiki aku ke poho o ke aupuni o Kina ma ka 10,000,000, no na wahi a pau i ki pokaia e kona mau mokukaua.

            E hoike ana kekahi mau lono ma Ladana penei: Aole i ake loa na Pake e paniku loa aku i ka nuku o na muliwai Wang poo me Woo sun, kahi o ke kulanakauhale o Sanahai e ku la.  Koe wale iho no ina e hoao aku ana na aumoku Farani e komo kue aku, nolaila, aia ma ka nuku o keia mau muliwai he mau haneri o na waapa i piha me na pohaku e lana la a i hoomakaukau mua ia e hoopiholo i ka manawa a na moku kaua e kue mai ai i na Pake.

            Ua hoike ae kekahi lono no ka maluhia o ka okana aina Deba, Aigupita, a o ka lahui Mereaweh a me Baba, ke pioloke nui la lakou i na puali huli o na Berirania ma ka muliwai Nile, a ua haalele iho kekahi poe i ko lakou mau home.

            Ua hoike ae ke Kanikela Farani ma Katuma, o na lawelawe no ka hoopuni ana a lawe pio ae ia kulanakauhale, ke kokua ia la e na apana aina e pili koke aku ana ia kulanakauhale.

            O na hoolala ana mai nei a ka Adimarala Coubeta o na aumoku kaua Farani ma na kai o Kina, oia no kona manao ana e hoolele aku i kona mau koa ma ka aina a hoao e lawe mai i na kiekiena o na ohana Pake e noho nui la me ka makaukau.  Ua manaoia, o na hoolala ana a keia

Adimarala, aole no ia e holopono ana, no ka mea aia no he mau tausani koa o na Pake ke kiai la me ka makaala no keia wahi a na Farani e upu nei.

 

KA AHA HOOMALU O KA APANA O LIHUE, KAUAI.

 

            E ka nupepa KUOKOA e, Aloha oe:—

            Ma ka la 1 o Okatoba nei, ua oluolu i ka makua Kiaaina o ka mokupuni o Kauai, ka hookohu ana mai i ka mea mahaloia S. R. Hapuku i Lunakanawai Hoomalu no ka apana o Lihue; a ma ka Poaono, Oct. 4, ua wehe ae ua Lunakanawai la i kana Aha Hookolokolo mua loa, ma ka Hale Hookolokolo ma Kuhiau.  Ua akoakoa ae malaila ka Hope Makai, S. Kaiu, ka Loio T. Kalaeone, a me ka lehulehu.

            Ua hoomaka na hana me ka pule a E. M. Hanuna; pau ka pule, ua heluhelu mai la o S. Kaiu, i ka Palapala Hookohu mai ke Kiaaina mai; mahope o ia ua ku mai la ka mea i mahaloia S. R. Hapuku, a haiolelo mai la imua o ke anaina, a e ike ia no ia malalo iho nei:

KA HAIOLELO.

            “E o‘u mau hoa’loha iloko o na hana o ke Aupuni, a me na makamaka maikai o ka aina, ke hoike aku nei au me ke aloha.  Elike me ka makemake o ke Kumukanawai a me na kanawai o ko kakou Moi aloha, a i kulike ai hoi me ka manao o ke kanawai i aponoia i ka la 13 o Iune o keia makahiki 1884, e hoonoho ana i Lunakanawai Hoomalu no ka apana o Lihue nei.  Nolaila, malalo o keia kanawai, ua maopopo ua pau ka noho ana o keia apana ma ka inoa “Aha Apana o Lihue,” a ua kapaia kona inoa hou i keia wa, “Aha Hoomalu o Lihue.”  Ua noho keia Aha ma ka inoa mua, he 37 makahiki; a ua noho Lunakanawai hoi keia mau keonimana no kela apana, no lakou na inoa malalo iho:

KUEHUEHU,

KALUA,

KAMAKAHIKI,

D. KUALAAU,

J. H. OPUPAHI,

SOLOMONA KAMAHALO,

A, o ka mea e ku aku nei kekahi iloko o ia puulu hookahi, a owau no hoi ka ehiku o na Lunakanawai Apana o ka Apana o Lihue nei.

            A ma ka la 1 o Okatoba nei, ua oluolu i ke Alii Kiaaina o ka mokupuni o Kauai, ka Mea Hanohano Paul. Puhiula Kanoa, e hoonoho hou mai ia‘u i Lunakanawai Hoomalu no ka apana o Lihue nei, elike me kuu Palapala Hookohu a oukou i lohe ae la ma ka heluhelu ana mai nei a ka Hope Makai Nui o Lihue nei, oia hoi o S. Kaiu Esq.  Nolaila, ma ke kau hou ana mai o keia hana maluna o‘u, alaila, ua loaa ia‘u he kulana hou i oi ae mamua o ke kulana mua, a e lawelawe ana au me ka hooi aku i ke kulana o ka hana elike me ka hiki ia‘u ke hana ma ke ano he Makua ko ka Apana o Lihue nei malalo o ke kanawai.

            Ke manao nei au e hooikaika me kuu noonoo a pau, i loaa ona olelo hooholo pololei me ke kaulike no keia Aha, elike me ka makemake o ke kanawai.  A e hookaawale no hoi au ia‘u iho mai na manao hoopili ma kela a me keia aoao, aole no hoi au e nana i ke kulana kiekie a haahaa o ke kanaka ina aia laua imua o ka Aha kahi i hookolokoloia ai.  A e pale aku no hoi au i na manao enemi, a me na manao hoino a pau o kela a me keia mea e kue mai ana i ka‘u olelo hooholo.

            E na Makai, o oukou na lima akau o ke Aupuni, ua hilinai ke Aupuni maluna o oukou, a ua paulele no hoi i ka oukou mau hana maikai, nolaila, e lawelawe aku oukou i ka hana me ka hooko pololei i na kuhikuhi ana a ke kanawai, e makaala mau oukou me ka hoomalu i ka Apana, i ole e ulu mai na hana kue kanawai iloko o ka Apana nei.  E hoolilo no hoi oukou ia oukou iho i poe hoopono oiaio me ka malama i ka hanohano o ka oihana, mai hoike oukou ia oukou iho ma ke ano e lilo ai oukou i poe e maka‘u ole ia ai e ka poe haihai kanawai.  Ia oukou e hele mai ai imua o ka Aha nei, e hele mai oukou me ka hanohano o ka oihana maluna iho o oukou, e hoike mai ana ia oukou iho he mau Makai hoopono a hooko pololei i ke kauoha me ka malama i ka nani a me ka ihiihi o ka mana o ka oukou hana malalo o ke kanawai.  A pela auanei e haawi mai ai ke Aupuni i kona mahalo ia oukou a me kakou pu a pau.

            A na hoa maikai o ka Papa Loio, i ko oukou lawelawe ana i ka oukou hana imua o keia Aha, e lawelawe oukou me ka hoopono, oiai he oihana nui ka oukou e hana la, e hana no me ke kaulike, me ka malama no i ka maluhia o ka Aha, a e hoolohe i na kauoha hana a ka Aha malalo o ke kanawai.  Aohe no hoi he makemakeia o na noi kumu ole malalo o ke kanawai, a me na ala kai i ka Aha i mea e hoole ai i ka pono oiaio.  Aole no he makemake o ka Aha i na ninau ano ole ku ole i ka pono, a mai hoohaahaa no hoi oukou i ka hanohano o ka oukou oihana.

            Nolaila, e oluolu mai oukou a pau, e lokahi kakou a pau e nonoi aku i ka Lunakanawai Kiekie Loa ma ka Lani, e kokua mai ia kakou a pau i holopono ka kakou mau hana, a i loaa hoi ona olelo hooholo pololei no keia Aha i na manawa a pau.

            A ke hoopau nei au i ka‘u kamailio ana, me ke kukala pu ana aku, ua weheia na hana o keia Aha malalo o ko‘u noho Lunakanawai Hoomalu ana.

Me ka haahaa.

S. R. Hapuku.

Lunakanawai Hoomalu o Lihue, Kauai.

            I ka pau ana o ka haiolelo a ka Aha, ua ku mai la o S. Kaiu a pane aku la ma ka aoao o na Makai o ka Apana o Lihue me kekahi mau olelo i ku i ka naauao a me ke aloha.

            I kona noho ana iho, ua ku mai la o T. Kalaeone, a pane mai la ma ka aoao o na Loio.  I ka pau ana o kana, na Hanuna i panai mai ma ka aoao o ke anaina i kekahi mau olelo mahalo i ka Aha.

            Mahope iho o ka pau ana o na olelo panai mawaena o na makamaka, ua noho ka Aha e hoolohe i ka hoopii a Lalau (k.) kua ia Wiliama (k.), he koi e hoihoi mai i kekahi moa wahine keokeo ma ka lima o Wiliama; o S. Kaiu ke kokua ma ka aoao hoopii, a o T. Kalaeone ma ka aoao hoopiiia.  Ua hoopanee ka Aha a ka Poakahi, Oct. 6, e hoopuka ai i kana olelo hooholo no keia hihia.  Aohe nae au i lohe i kana olelo hooholo, oiai, ua kau mai au ma ka mokuahi “Iwalani” ma ke ahiahi Poaono, no ke kapitala o Honolulu.  Oia iho la ka hihia mua loa a ka Aha Hoomalu o ka Apana o Lihue, Kauai.

            He kanaka kuokoa o S. R. Hapuku, he hoopono ma kana mau hana a pau.

E. M. HANUNA

Honolulu

 

Na mea hou o ka Ahahui Opiopio o Kaunakakai.

            E ka nupepa KUOKOA e Aloha oe:—

            E oluolu mai ia‘u kou ahonui i ka‘u wahi ukana e kau ae la i ka piko o Hanalei, nona kela mau hua a ke aupuni Hawaii e noho nei i ka maluhia, a oia ka pono.

            I ka noho ana o keia Ahahui Opiopio hookahi makahiki, mai Oct. 4, o 1883, a hiki i Oct. 4 o 1884 nei, ka la i olelo ia e ahaaina, ua hooko ia no ia mau kuko ana.  Ua hoomakaukau ia na mea a pau e pono ai keia hana nui, aka, ua haawi mai ka Makua Lani i kona aloha piha maluna iho o kela a me keia puuwai o na makua a me na opio e lokahi ka manao, a hookahi no manawa ua piha kahi i hoomakaukauia me na ono o kela a me keia ano.

            Ua hui pu mai na lala a pau ma ka Betera o Mokuola, a ma ka hora 9 o ke kakahiaka, oia no ka wa o Hanale i kala leo nui mai ai:  Eia au ke hele nei, a o Keonifulu aku ma ko‘u wahi.  Ke oloio nei na pahi, nakeke na pa, hooihoiho lua na o, halakau na spuna.

            Pau ka paina ana, ua hoomaka na hana o ka La, me ka pule a ka luna hoomalu, oia o J. Koa, pau ka pule, ua ku mai ka papa Himeni, e mele i kekahi mele hoa’lohaloha i ke anaina, ma ke alalakai ana a H. Elia a me kona hope, Mrs. Laea.

            I ka hookuu ana iho o na leo hone o ua mau manu nunu la, ua lawelaweia na hana lulu dala no ka waihona o keia Ahahui, a ua loaa ka heluna mahuahua he $82.02, maikai no ke kani a keia Pelehu, he pokeokeo, oia na hana pono a keia Hui i hoomanawanui ai i na pono o ka uhane.

            O ka nui o na lala o keia Hui, he 9 wale no, nolaila, ke pahola aku nei au i na boy a me na opiopio maka palupalu a me na olo pala o ua kaha pili nei o Aiakea, a e kaupaona i keia hana maikai a keia poe ma ko oukou puuwai.

            I ka pau ana i ka ako o na pua oliva a ke aloha, ua mele mai na opio i kekahi himeni haku, a pau ke mele ana, ua ku mai ka haiolelo o ka la, oia o J. Hihilani, a hoike mai i ka olelo aole i hoike mai i ka mokuna a me ka pauku, pau ia, ua mele mai ka Papa Himeni a pau ia, ku mai o Laea a hoike mai i ka olelo ma Mat. 9;37.

            I ka pau ana o ka haiolelo a ia hoa, ua ku mai ka Papa himeni, a ua haawi ia he mau haialelo hoolana e kakahi mau keiki, a ua mele ia na himeni haku, a me na kokua ana a na malihini.

            Ma keia la he nui ka poe i akoakoa mai a ua piha pono ka betera a kuku mai mawaho.

            O ka hapa nui o na hana o keia la, oia no na haiolelo paanaau a na keiki a me na himeni haku, a hiki wale i ka hora 5, a hookuu no hoi me ka pule a D. Kuimehena.

JOS. KOA.

Kaunakakai.

 

            Ua kuai kudalaia ae kekahi mau opala ukana o ka mokuahi Bordeaux i ke kakahiaka Poalima makai o ka uwapo.

            Ua ku mai nei ka mokuahi holo nui Paeli i ke kakahiaka nui Poalima nei hora 6 me hapa, mai kona mau awa ku mau mai no Honolulu nei.  A pehea la hoi o Lilinoe me Palanehe he holo no hoi laua la aole nae he hiki mai, o Paeli wale no ia i ku mai nei.

            No keia pa lauili o ka makani a me na kilihune ua-liilii, ua naue ae ka poe puni lealea a kumu alakai hoi i na opio ma kela hale holo lio ma Huehue no ka hoohalua ana no ka lakou mea e ale ai.  Eia ka makou mea i minamina nui ai o na keiki hookuukuuwaleia.

            Ma ka Poalua nei, ua hukiia ae ka mokuahi Lehua maluna o ke Alahukimoku no ka hoomaemae hou ana i kona mau wahi i popopo.

            Maluna mai o ka mokuahi Mariposa i loaa mai ai kekahi lono, oia no ka make ana o James Booth, kekahi o na opio Hawaii i hoounaia i Italia no ke ao ana i na mea ike kaua, a ua hooiaio pu ia mai no hoi keia lono, ma ka loaa ana mai he leta i ka Moi mai ke keiki Alii mai o Italia; a o ke kumu o kona make ana, oia no ka holapu ana ae a ka mai Corela ma ia mokuaina.

           

NA HOOLAHA KUMAU

 

KE KUAI HOEMI NUI

A WAIPAHE O NA

Waiwai Aiwaiwa

—O—

CHAS. J. FISHEL.

 

EIA LA

NA PAPALE BIVA HOU LOA,

PAPALE WAHINE KAE HULU-

HULU O NA ANO A PAU LOA,

NA LIHILIHI HOU E HAA AI NA

PIHAPIHA, A E HAO AE AI OE

LINOHAU LUA I NA KALAKOA

HOU LOA A HEHEE OLE IHO,

A I NA GINIHAMA HOU IHO OE E

 

LILO AI OE I KA WAI A E

KU AI KAENA A NA IWA HOO-

HEHELO O UA KAONA NEI KE

KUAI MAI I NA HULUMANU HOU.

E loaa no ma ka halekuai o

Chas. J. Fishel.

NA PAPALE PAHUA LAIKI, O

NA ANO A PAU.

 

Na kakini hou a me na

MEA LIILII E AE E PANIO AI NA

LEDE ME NA KEONIMANA.

           

Na Waiwai hou o ka hoea ana mai nei no keia Halekuai.

 

Na Paikini hope loa hoi o ka loaa ana

mai nei no mai Europa mai o na lihilihi

kuuwelu hou loa, a i kupono loa hoi no

keia mau wahi.

 

NA KAMAA HAAHAA O NA LEDE

O NA ANO A PAU.

 

Na lihilihi puka aniani nani hou loa, he

waipahe na auhau no ka I-a.

 

Ua loaa mai nei iloko o keia mau la koke

i o nei he 100 paa lole o na keiki, oia ke kuka,

lole wawae, puliki, a e kuaiia aku ana no

Hapalua Dala

Wale no o ka Paa hookahi.  Heaha la ia!

 

Na lole Lilina hou loa

MA KA HALEKUAI EMI O

CHAS. J. FFISHEL.

 

Ina oukou e makemake e ike i ka oiaio, a e

kulike ai hoi me ko oukou mau iini, e ku ae

no a maloeloe a hele pololei mai no io‘u nei a

hooiaio no oukou iho, oiai ke kuai aku nei au i

na waiwai a pau me ka emi loa i ike ole ia ma

kekahi mau wahi e ae o keia aina.  E naue mai

—MA KA HALEKUAI O—

Chas. J. Fishel.

Kihi o Alanui Papu me Hotele.           1390-ft.

 

NA HOOLAHA KUMAU.

 

J. T. WATERHOUSE,

(Walakahauki.)

 

HALEKUAI KUKAA NUI ME LIIL.

 

Ua piha pono me na waiwai makamae

hewa ai na maka i ka nui o ka lehua.

 

Heaha no la hoi ia!

 

—MALAILA—

Na Apa Klika o na ano a pau,

Pahoehoe o na ano a pau,

Alapia o na ano a pau,

Huluhipa o na ano a pau,

Na Huluhulu holoku,

Na Keokeo Paina,

Lilina lau puu,

Wetoria,

Leponalo,

Lainakini,

Ahina pelekane,

Na Kihei o na ano a pau,

Na Koloka o na wahine,

Na Kihei Huluhulu,

Na Kalakoa o na ano a pau,

Na Kihei uhi moe,

Na Koloka o na wahine,

Na uhi Kilika,

 Na uhi Alapia,

Na Hainaka nunui a liilii.

—Eia hou.—


HE HELUNA NUI ONA PAA LOLE

O NA KANE A ME NA KAMALII.

Na Apa paina maikai loa,

Polu manoanoa a lahilahi,

Huluhulu manoanoa a lahilahi,

Na Apa huluhulu a pahee,

Na paa lole huluhulu, kane, me kamalii,

Na Pililakeke loloa a pokopoko,

Na Palule kaula o na ano a pau,

Na Palule keokeo,

Na Palule kalakoa,

Na Paleili.

 

Na Papale wahine i kinohinohiia me na pua

me na hulu nani, a he heluna nui o na

kane a me na kamalii o na ano a pau

 

HE HELUNA NUI O NA KAMAA.

Na Kamaa buti,

Na Kamaa pihi,

Na Kamaa huka,

Na Kamaa laholio,

Na Kamaa weleweka.

 

HE HELUNA NUI O NA NOHO LIO MAI.

Na Noho Italia,

Noho pulu mamua

a mahope o kela a

me keia ano.

 

NA AILA O KELA A ME KEIA ANO.

Na Aila honua helu 1 he aila me he wai.

Aila pena, aila hoomaloo, aila Oliva,

Aila inu, Aila lauoho,

Waiala maikai.

 

NA PENA WAIHOOLUU LIKE OLE.

Keokeo,

Eleele,

Polu

Melemele,

&c.,     &c.,     &c.,     &c.

 

Ina iho Ina iho.

 

Na ipuhao, na ipu ti,

Na koi nui a liilii,

Na pahi nui a liilii,

Na pahi olo, pakahi

Na pahi olo palua

Na tabu nui a liilii

Pakeke nui a liilii,

Na lako kamana,

Na lako amala,

Na kamaa lio,

Na moe hao,

Na pela uwea

 

NA LAKO HAO, MA KA AINA A ME KA WAI

 

Na lako pa,

Pa nui a liilii,

Na bola,

Na kiaha aniani,

Na aniani kilohi,

Na ipukukui o na ano a pau.

 

HE HELUNA             NA MEA AI.

Palena poepoe,

Palena poepoe palupalu,

Palena huinaha,

Palaoa o na ano a pau,

Na kamano maikai loa ma ka pahu,

Na kamano tini,

Paakai o Livapulu.

Paakai inu,

Paakai hu,

Mauu Kaleponi,

Palani ai a ka lio.

 

He heluna nui o keia mau waiwai aiwaiwa ko‘u mau halekuai aole i pau i ka huaiia aku na oukou no e hele mai a kilohi no oukou.  Ua waeia keia mau waiwai me ka maiau, ma Pelekane, Farani, a me Amerika, no ka pono a me ka pomaikai o na kanaka Hawaii me na kauoha mai na mokupuni e hookoia ka eleu loa.

J. T. WATERHOUSE

(WALAKAHAUKI.)