Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIII, Number 46, 15 November 1884 — Page 1

Page PDF (1.72 MB)

This text was transcribed by:  Hartwig Hermann
This work is dedicated to:  Akileokani

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

NUPEPA KUOKOA:

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII

BUKE XXIII, HELU 46. HONOLULU, POAONO, NOVEMABA 15, 1884. NA HELU A PAU, 1198

 

NA HOOLAHA KUMAU

 

MAIKAI KA HOI KA PAPA

 

A ME

 

KA LAAU O KOU HALE!

 

NOHEA LA !

 

KA I NO HOI NO KAHI O

 

WAILA MA !

 

@A@A AKU NO HOI IA LA, OHI KA IO O

LA LAAU O MAKAWO I KA UA M@A O

KA NANI.

 

NA PAPA! NA PAPA!

A ME

NA PONO KUKULU HALE.

O na Ano no a Pau.

AIA MA KE KIHI O NA ALANI

 

Papu me Moiwahine,

HONOLULU

@alaila @e loaa ai e like me ka makemake no ke

KUMUKUAI MAKEPONO LOA.

 

PAPA! PAPA! PAPA!

NA PAPA HONOLULU,

NA PAPA MANOANOA.

NA PAPA I KAHIIA,

NA PAPA KEPA,

NA PAPA HOLE KEOKEO,

NA PAPA HOLE ULAULA.

 

Na Laau, Na Laau,

NA KUA,

NA KAOLA,

NA AAHO,

NA MOLINA,

NA PEAPEA.

PINE HULUHULU,

PINE I KAHIIA.

 

A PAPA A ME NA LAAU ULAULA.

PILI ULAULA,

PILI KEOKEO,

PANI PUKA,

PUKA ANIANI,

PANI PUKA ANIANI,

PUKA OLEPEPE.

 

PENA

O NA ANO A PAU

@Hulu Pena mai ka liilii a ke nui,

Aila Pena,

Alla Hoomaloo

Waniti, Pat@e,

 

@NA LAKO O KELA A ME KEIA ANO.

 

NA AMI PUKA HALE,

NA AMI PUKA PA,

ANIANI.

 

PEPA HALE A ME NA LIHILIHI,

E loaa no malaila.

 

PAAKAI HELU I,

O

KARAOOKO ME PUULOA.

 

No ke Dala Kuike e loaa no na mea a pau i @@@ ae la no ke K@umukuai Emi Loa. O na @@oha m@@ Hawaii a Niihau, e loaa aku no @ @@@ @@o@o polole@a pa nui laila ike @@io 905 @ i

 

NA HOOLAHA KUMAU

 

KE KUAI HOEMI NUI

A WAIPAHE O NA

Waiwai Aiwaiwa

 

CHAS. J. FISHEL.

 

EIA LA

NA PAPALE @BIVA HOU LOA,

PAPALE WAHINE KAE HULUHULU O NA ANO A PAU LOA,

NA LIHILIHI HOU E HAA AI NA

 

PIHAPIHA, A E HAO AE AI OE.

LINOHAU LUA I NA KALAKOA

HOU LOA A HEHEE OLE IHO,

A I NA GINIHAMA HOU IHO OE E

 

LILO AI OE I KA WAI A E

KU AI KAENA A NA IWA HOOHEHELO O UA KAONA NEI KE

KUAI MAI I NA HULUMANU HOU.

 

E loaa no ma ka halekuai o

 

Chas. J. Fishel

 

NA PAPALE PAHUA LAIKI, O

NA ANO A PAU.

 

Na kakina hou a me na

 

MEA LIILII E AE E PANIO AI NA

LEDE MA NA KEONIMANA.

 

Na Waiwai hou o ka hoea ana mai nei no

no keia Halekuai.

 

Na Paikini hope loa hoi o ka loaa ana mai nei no mai Europa mai o na lihilihi kuuwelu hou loa, a i kupono loa hoi no keia mau wahi.

 

NA KAMAA HAAHAA O NA LEDE

O NA ANO A PAU.

 

Na lihilihi puka aniani nani hou loa, he waipahe na auhau no ka I @a.

 

Ua loaa nmai nei iloko o keia mau la koke i o ne@i he 100 paa lole o na keiki, oia ke kuka, lole wawae, puliki, a e kuaiia aku an no

 

Hapalua Dala

Wale no o ka Paa hookahi. Heaha la ia!

 

Na lole Lilina hou loa

MA KA HALEKUAI EMI O

 

CHAS. J. FISHEL.

 

Ina oukou e makemake e ike i ka oiaio, a e kulike ai hoi me ko oukou mau iini, e ku ae no a maloeloe a hele pololei mai no io'u nei a hooiaio no oukou iho, oiai ke kuai aku nei au i na waiwai a pau me ka emi loa i ike ole ia ma kekahi mau wahi e ae o keia aina. E naue mai

 

MA KA HALEKUAI O

 

Chas. J. Fishel,

 

@hi o @@@ Papa me Ho@ala 1190@@.

 

 

KA MOOLELO KAA O

Kahanuopaineki.

 

Ke keiki alii o ke aupuni o Italia

Ka Olali o na Waoakua o Arabia.

Ka Nuita nana i @kuokaa na lua

huna o na Powa.

 

I KA pau ana o ko lakou paina ana, ua uleu like ae la kela a me keia no ka rumi i hoomakaukauia no na hana ma ia po. I ka hiki ana ae i ka @ 6 @ ua @ @ ak la o @ @ @ o @ @ o ke anoano wai-liu-la  ke hoopunana iho ana maluna o ke· kulanakauhale alii, ua lohe’a aku la na leo hone o na mea kani, a hoomaka iho la na hana lealea o ia po, i pakui pu ia hoi me na lealea hulahula, a i ka naua aku hoi i na kamaaina e hula ana, he ku maoli no hoi i ka maikai a me ka hauoli. I keia wa a na kamaaiua e hula nei, i iho la o ahanuopaineki iloko iho ona: Ka, he maikai wale no hoi na mea a pau a na kamaaiua e hula mai nei, aka nae, aohe nae i helu ia i ka hapalua ike hulahula o na koa o Arabia. Noho pu iho la no lakou nei me ka hoomau ana no i ke kilohi a ha-lo ana i ka lakou la hula mai, a ke haanou mai nei hoi ke kaikamahine alii imua o ka kakou koa, i ka maikai o ka hula ana a kona mau makaainana, he ae wale aku no ka ianei. Ke iniki mai nei kahi aikane a ianei, ke kaomi aku la no hoi keia me ka malie oiai, ua pii ae la ko iala manao e hele e hula pu me na kamaaina, aka, ua hoopau wale oia i kona manao ma ke ka-u—a ana ’ku  a kana aikane. I ka pau ana o ka hula no ka manawa mua, ua hoomaha iho la ke anaina no ka hapalua hora; a  pau keia manawa, ua hoomaka hou ka hula ana, a ua kono pu ia mai la ka kakou koa, kana aikane, a me na ukali a pau o ka kakou koa, e komo pu aku me ke anaina hulahula no ka hula ana. Kii aku la ke kaiamahine alii i kona mau ukali a ku ana imua o lakou, a ku like ae la no hoi ka kakou mau koa, a huli hele aku la kela a me keia ukali o Kahanuopaineki me na ukali o ke kaikamahine alii, a o kakou koa no hoi me ua kaikamahiue alii la. Ke hele nei lakou me ke kuikui lima pu ana o kahi me kekahi, a i ka hiki ana aku ma ke kahua hulahula, ua huro mai la na kamaaina no ko lakou alii opio no ekolu manawa, a pau neia mau leo, ua poha mai la na leo hone o na mea kani, a hoomaka iho la ko lakou nei hula ana. Ia wa, aole ka kakou mau koa i kuupau aku i ko lakou ike hula oiai, ua haawi ae la ka kakou koa i kekahi hoailona i kona mau ukali i kumu no lakou e ike ai he manuao ko ko lakou Haku alii opio, a o keia hoailona no hoi, he mea ia i maa mau ia lukou.

            I keia wa a lakon e hula nei, ke kuupau la hoi ke  kaikamahine alii i kona ike hula, a he mea no paha ia na kona mau makaainana e kaena ai, o ko lakou aliiwahiue opio no ka helu ekahi o ke kahua hula, aka nae, na ke au paha o ka manawa e hoauhee aku ia mau manao kuhihewa o lakou. I ka hula ana o lakou nei a pau no ka lua o ka manawa, he hookahi wale iho no mea i mahaloia e ke anaina, oia no ko lakou aliiwahiue opio, me ko lakou kahea pu ana: O ko kakou aliiwahiue opio ka mea naua i lawe ae ka hnuohano o ke kahua hula, a o ka helu ekahi no paha ia. I ke kuu ana iho o neia mau leo hauwalaau o ke anaina, ua hoomaha iho la ka hula ana, a noho iho la ka kakou koa me kona mau ukali ma ko lakou mau noho; a hala he hapaha hora, ua huli aku la o Kahanuopaineki a kamailio aku la i ke kaikamahine alii, e ae mai iaia a me kona mau ukali o lakou wale no ke hula, a aole hoi me ia a me kona mau ukali; ua ae oluolu mai la no hoi kela me ka olelo pu mai: Pehea la o kohu ai ka oukou hula ana o oukou kane wale no? He pono wale no ka ianei huaolelo. I ka hiki ana i ka manawa hula no ka ekolu o ka manawa, ua haawi koke ae la ka kakou koa i kekahi hoailona, a ua maopopo wale aku la ia i na ukali. Huli ae la o Kahanuopaineki a kamailio aku la i ke kaikamahine alii: Ke makemake nei au e hoonoho aku i kekahi o ko'u o mau ukali ma kahi o ka pila, a e hookaawale ae hoi i kou ukali ka mea e noho ana malaila, a i ko makou wa e hula ai, na ko’u ukali ponoi no e hookani i ka pila; ua ae mai la no hoi ke kaikamahine alii, a hele aku la ia no ka ho0ko ana i ke kauoha: Ia wa, hookaawaleia ae la ka mea mua nana e hookani, a hookani iho la ua kaikamahine alii nei ma kekeahi leo kahea no ka mea a ka ka kou koa i makemake ai, a ua lohe pono aku la ua koa nei i keia mele i meleia aku. Ia wa, hoona akul@ia i i kona naita o ka hulu omaomao, i @nea nana e hookani ka pila, a ua hoo@oia no ka na kauoha. I ka hiki ana aku o ua naita la a hookau iho i kon@ mau manamana palupalu maluna o @@ pila, ua hoomaka iho la ia e hooka@ i kekahi mele no ka hoomakaukau ana o ke anaina hula, a he ku ma@@@ i ka@na@ a @@ maikai, a w@hi a ke anaina ia lakou iho: He lohe wale no hoi i ka leo o na mea kani, a he maikai no hoi ia, aole nae hoi elike aku me keia leo mele ka maikai. I ke kuu ana iho o keia leo mele, ua oili mai la ka kakou koa me kona mau ukali, a e kuilima pu ana hoi oia me kana aikane aloha, a pela pu no hoi me kona mau ukali.

            I keia wa i kani hou mai ai o ka pila a ua naita la me kekahi leo mele maikai i oi aku i ko ka @mua, a na keia leo mele i kono aku i na mea a pau o loko o ka rumi e nana aku i ka mea nana e hookani nei i ka pila; a i ko lakou kiei ana aku, eia ka he anaina hula na ka eu o Arabia; aia hoi, ke hookeke mai nei na kanaka, ke aumeume.mai nei na wahine a me ka lehulehu,no a pau e loaa kahi kupono e ike lihi wale aku ai la hoi i ua mau eueu la, aka he ole ka ike lihi wale aku. I keia @a no hoi i hookuu pau aku ai ua e@ nei i kona ike hula, a pela pu hoi m@ kona mau ukali, a he mea paha ia e p@oina ole ai i na puuwai palupalu o ia ha@e alii, a ua haawi mau ia na leo aha@lo no ka kakou mau eu. A ua hooma@a ka hula ana a hiki i na hora liu w@le o ka anaao, ua hookuuia aku la na mea a pau e hoi aku no ko lakou mau home pono@ iho, a hookuu aku la @o hoi na lihilihi o ua mau eu ne@ e hele aku e ike i ka nani o ka aina uhane.

            A i ka hiki ana mai @@ @@@@@ aka, ua makaukau na mea a pau, a kii ia aku la no hoi ka kakou mau eu a hoalaia e hele mai o paina. I ko lakou hiki ana mai, ua hoomaka iho la lakou e paina, a ia. lakou e ai ana, ua hoonanea ia lakou e na leo hone o na lede, a ua piha hauoli lakou i na manawa a pau, a ua hookuu@a ke naina a na malihini m@ ka hauoli. Pela no lakou i noho ai ilaila a hala na pule elua, ua liuliu iho la ka lakou nei huakai no ke kulanakauhale alii o Sepania, kahi a ka Ui Lalinia e noho @ai la i ka wekiu o kona kakela nani. Ma ke kakahiaka o kekahi la, oia@ ka malamalama  o ka la e hoolele pau mai ana i kona nani,kilakila maluna o ka ili honua, ua ike ia aku la kekahi huakai nui o na naita a me ka lehulehu e hoopuka mai ana mailoko mai o kekahi hale, a e kamoe ae ana lakou no ka hale alii, no ka hele ana e ike i ko lakou Moi opio, oiai oia e haalele mai ana ia lakou. Pau ka ike alii a na alii a me na makaainana, ua haawi ke aloha hope o  na kamaaina me na malihini, kau ma na lio, a hele aku la no ke kulanakauhale alii o Sepania ka pahu hopu. No elua la o ko lakou nei hele ana maloko o ka ululaau, a i ke kolu o ka la, ua hoea aku la lakou nei i kai o ke kulanakauhale alii o Sepania, a noho aku la lakou nei maloko o kekahi hotelo no kekahi mau la kakaikahi. Ike kakahiaka o kekahi la, puka mai la kekahi mau hoolaha, a na ia mea i hoohikilele ae i ka manao o ka kakou koa, oiai aia maloko o ua mau hoolaha nei, e kauoha ana i kela a me keia kanaka ikaika o na aupuni a pau e hele aku ma ke aupuni o Sepania o hookuku   hakaka me ka naita helu ekahi o ke aupuni o Sepania nei; a ua ae ia no hoi na kamahele ina he makaukau ko lakou ma na mea kaua; a o ka mea e lanakila maluna o ua naita la, oia auanei ka mea nana e lawe haaheo i ka makana mai ka lima aku o ke kaikamahine alii o Sepania nei, a e lilo no hoi ia@a ke kaikamahine alii; aolo nae e ae ia kekahi naita ina hookahi e elua paha, aka aia a piha pono ka heluna i makemakeia, o lakou auanei ke kupono e hakaka no ke ola a me ka make paha o ka naita kaulana o ke aupuni o Sepania,ua ku i aku ka lono ma na aupuni a pau o ka honua e hookaulana ana i ka inoa o ua naita nei, a me kona ikaika lua ole. Ua kapaia aku no noi ua naita la me kona mau ukali he @@ he mau hiena o woakua kanaka ole, a he mau liona inu koko o na pali ku he @@ o Spepaia holookoa, ao kona inoa i kapaia aku e na kanaka o Sepania, o "Liona;Bulu.” I ka pau: ana o ka ianei nana ana i ua hoolaha nei,huli ae la keia a kamailio aku la i kona mau ukali: Laki maoli ka hoi kakou. No ke aha hoi ko kakou mea i laki ai? wahi a ka ninau a kona mau ukali. No ka mea, maloko o keia hoolaha a’u i nana iho nei, ua ike iho nei au i kekahi kauoha, e kono ana i naita ikaika o na aupuni a pau a me na kamahele iua nae ua makaukau i na mea kaua e hele aku e pa@o me ka @@@@ Sepania nei, ka mea i kapai@ ka @@@@@@ He ekolu pule i koe alaila hiki mai i ka la e lealea ai, a he la nui io ia no keia aupuni; nolaila, o ko’u manao. e kali kakou a hiki mai ua la nei, a o ko'u makemake o kakou pu kekahi e lealea ma ia la; oiai ua lawa kupono ko kakou heluna elike me ka mea i makemakeia. No keia mea, ke lana nei ko’u manao e hele aku e hoao me ua naita la, a ua holo like ae la keia mea ia lakou. Ua kali lakou nei o ka hiki mai o ka wa e hookoia ai keia hoolaha. I ke kokoke ana mai o ka manawa, ua ike ia aku la na aumoku e nee papa mai ana i ka moana, e kau ana na hae o kela a me keia keiki alii o kela a me keia aupuni, a ua hele wale a kauluwela na aekai o Sepania, no ka nui launa ole o na moku, a i ko lakou hookomo ana mai, ua piha ke awa, a hala loa ’ku i kahi hohonu. I keia mau la, aolo e hiki ke hele aku ma @hnina alanui ua piha loa i na kanaka. Ma keia aumoku i hoea mai ai na alii, na poe hanohano, na keiki alii na kaikamahine alii, a aia

iwaena o keia poe, ka nani o Rusia, a me ka ui nohea o Arabia, na mea nana i hoohoka aku i ka nani o na kaikamahine o na aupuni e.

(Aole i pau)

 

HE MOOLELO KAAO NO

KE A O MELEMELE.

 

KA PUA NANI IUIU O

 

Kealohilani, Kahiapaiole Nuumealani a me

Kuaihelani; ka mea nana i uneune ia

Konahuanui a kaawale o Waolani

ka aina o ka poe eepa a pau i

noho ai.

 

Hoopukaia e ka Haku Moolelo kaulana

Mose Manu, no ke Kuokoa

 

HELU 6.

 

            Aia ma keia mele a Kalauakolea me kona leo nahenahe, e kani honehone ana me ke kapalili, ua hoopuni ia na manao o na malihini.

  Ma keia leo honehone a_Kalauakolea e hookani nei me kona mau manamana lima, ua like no ia me ka pu la i a Kahalaomapuana i hookani aku ai ka mea nana i hoolauna aku ia lakou me Laieikawai. O keia ka mea nana i hiu palaka aku i na manao maikai o ka poe malihini, a no ka hiki ole ia lakou ke uumi iho, nolaila, ua hamumu ae la lakou me na leo nahenahe, a no ia mea, ua olelo aku la o Kukulokahiki ia Waiola e hele aku e ninau i ka haku wahine nona ka hale, a holo ia mea, ua hele aku la o Waiola a hiki imua o Poliahu, oiai oia e hiam@oe hookalakupua ana, a iaia i hiki aku ai a hoala aku la, me ka ninau iho,  i hele mai la au e ninau ia oe e ka mea hale.

            I ke aha ? wahi a Poliahu. Pane iho la o Waiola, nawai la ka mea hookani lealea e hookani ae nei? Na’u no, wahi a Poliahu. Ma keia mea, ua hoi aku la o Waiola a hiki imua o kona mau hoa a hai aku la ia laua i kana hoi ilohe ai ia Poliahu, a no ia mea, ua hoopuni paa loa ia na manao iini i ke keiki alii o Waolani no keia hana a ka wahine noho mauna, aia no hoi i keia wa a Waiola i hoi mai ai, ua ulele hou mai la no o Kalauakolea i kana mea kani mamuli o ka makemake o Poliahu ka mea a na malihini e ku@nihewa nei i na olelo a ka mea hale, a ua like paha ia mea me keia mau lalani mele nahe.

Puni au i ka mali leo a he kauka.

Kuhi au i ka pelo leo la he oiaio.

Ma keia hookani hou ana a Kalauakolea, ua oi palua ae ia i ko ka mua.

            Aia i keia manawa i hele aku ai o Kukuluokahiki a launa pu iho la me Poliahu ma ke ano he kane a he wahine, a ma keia mea, ua olelo aku la ua ui nei o Waolani ia Poliahu, o oe wale no auanei ka wahine hookahi o keia uka nei ? Pane aku la o Poliahu, aole, he ekolu makou, owau a me ko’u mau kaikaina elua. Auhea laua ? wah@i a ke kane. Ina aku no il@eko o ka hale lau@.

            Aole anei e hiki ia oe ke olelo aku ia laua i mau wahine na ka’u mau aikane Hiki no ia'u ke olelo ia laua i kau mea e hai mai nei. Ma keia mea, ua hooko like ia ko lakou mau makemake a pau ia wa, a ma keia mau hana no hoi, ua poina loa ia ka, manao ana o Kahaiakekua no Paliuli a hala kekahi mau mahina o ko lakou noho ana ma ia ano, a he mea maopopo ua hoohihi loa na manao o ua poe malihini nei i ka. ui o ua poe kaikamahine nei o ka maun, a ma ia kumu no lakou i noho ai maiaila a hiki wale no i ka @huli ana o Paliuli ia Hawaii a puni me ka loa@a ole iaia, a ma ia ano no hoi i hiki mai ai o Ke@me@@@@ika @@@ Hawaii nei, a no@@aila, e wa@@o @@ @kakou@ i ke ka@a@lio ana no Kukuluokahiki a me kana mau aikane a he mea pono ia kakou ke kamailio no Paliui.

            Aia i ke awakea o kekahi la, ua pauhia loa o Paliuli e ka hiamoe, aia nae

ma ia hiamoe ana, ua ike aku la oia @i kona kaikunane kane e noho ana me kekaki wahine ui, a mamuli o ia ike ana, ua pihoihoi loa ia kona manao no ka huhu no kana mea @i ike ai ma ka moeuhane, a no ia mea, ua puoho ae la oia mai kona hiamoe ae me ka manao eia la i ke kino, a no ia mea nohoi ua noonoo iho la oia i ke ano o ia moe ana i ike ai, he oiaio paha aole paha, aia nae ua ulu mai la na manao pono ole iloko ona ia wa, a haule mai la na waimaka me ka okumokuahua o kona naau a no ia mea aole oia i hele aku imua o Waka la e hai ia mea, aka, mamuli o ko Waka a haohao mau iaia, ua hele mai la oia a hiki imua o kana hanai, a iaia i ike aku ai i na helehelena o ke kaumaha a me na waimaka e hoopulu ana i kona mau lihilihi a me kona mau papalina, ua ninau koke aku la ia. He waimaka aha keia e kuu lani e uwe nei ? A no ka pane ole mai o kana hanai iaia no kana ninau, nolaila ua palua a pakolu aku la kana ninau ana, a ia wa i pane aku ai kana hanai, heaha mai ka hoi kau, ua ike iho nei au i kuu haku lani kaikunane e noho pu ana me kekahi wahine a’u i ike ole ai mamua a ma ia ike ana o’u  ma ka mo@au@hane, ua punia loa ia au i ka huhu nona me kuu manao eia la i ke kino, eia ka he moe, a oia ko’u mea e uwe la a hiki wale iho la oe i keia wa, nolaila e nana mai oe i ka hoike a ka po, he oiaio paha aole paha, e nana iki mai hoi oe i keia.

            Ma keia olelo a Paliuli imua o kona kahu hanai, a ma kona ano mana kupua no hoi ua ike koke oia a hai aku la ia Paliuli, he mea oiaio ka hoike a ka moeuhane ia oe i keia awakea, aia ko kaikunane kane me ka wahine e noho la i keia manawa, aole nae oia wale no, aka, oia a me na aikane ana i hele pu aku nei, aia la me na kaikamahine noho anu o Maunakea, ka poe no lakou ke kapa hau, a he mau kaikamahine no ka welelau o na pali o Hamakua a no ke alahaka ulili o Koholalele. 

            Ia lohe ana o Paliuli i keia mau olelo a Waka, he mea e ke ku pouli o ke aloha iaia iloko o kela wa a uwe hamama ae la oia me ka leo nui e pa@iauma ana, a no keia mea, ua pane aku la o Waka: E kuu lani kuu lei hoi, ano e hoopau i ka uwe ana, nolaila, e hele au e ike i ke ano o ko kaikunane ma kana huakai i hele aku nei, a ina ua like pu me ka’u i hai aku nei, alaila na’u no e hai mai ia oe ia mea, no ka mea, he kuaaikahu ia mea a he hiapaiole hoi, a he hana ka i ka ai, kuu @ia aku i kona makemake, a no keia mau olelo maikai a Waka, ua akahele malie mai la ka uwe ana o Paliuli, a i loa no hoi a pau ka laua olelo ana, ua kahea koke aku la oia i ka manu nui oia hoi o ke kaupu au moana, a he manawa ole no hoi, malu ana ua manu la mamua o ka pu ka o ka hale a laua e noho nei.

            Aole no hoi i liuliu iho o ko Waka kau koke aku la no ia maluna o ua kaupu nei a he manawa ole no hoi hele ana laua nei maluna pono o ka piko o Maunakea, a ia laua nei e hoolai ana maluan o ua wahi nei, aia hoi ua loaa iho la ia Waka ka ike ia Kukuluokahiki ma e noho pu ana me na wahine, a oiai lakou e nanea ana i ka noho me ka manao ole ae eia ke kiu maluna iho o lakou kahi i hakilo ai, me ka palanehe, a me ka ike ole ia i komo aku ai o Waka me kona alanui manu iloko o  hale a loa pono iho la o Kukuluokahiki me Po@iahu a me kana mau aikane me ka laua mau wahine. Ma keia ike ana aku o Waka ia lakou e moe pu ana make anu he kane a wahine, ia wa i pane koke aku ai o Waka me ka leo nui:

  E Kahanaiakekua, o Paliuli anei keia wahine au e moe pu mai nei olua ? Ma keia leo o Waka, ua hoop@uniwaia ae la ko lakou mau manao no keia leo ninau a malihini hoi i ko lakou lohe ana, a aole no hoi i pane ia mai keia ninau a Waka e ke kane a kana hanai, nolaila, pane hou aku la o Waka, ano, e ku koke ae oe i keia wa a hele mai me a’u a hoi kaua, a ina aole oe e hoi pu me a’u alaila e hiki koke no au imua o kou mau kahu hanai ma Waolani, a e hai no au i k@ou haule ana iloko o ka hewa a me ka haumia i ae ole ia o lakou, a e loaa no ka uku no kau hana, a me ka hoopai ino maluna ou, nolaila e ku ae oe i keia wa a hoi ae kaua me ke kaulua ole o kou manao no kuu mea e olelo nei @ia oe. I ka pau ana o keia mau olelo, ua ku koke ae la o Kukuluokahiki a hele mai la.

  E like me ka olelo a ko laua kupuna wahine me ka hai aku i kana olelo kauoha i kana mau aikane elua oia hoi o Waiola, a me Kanukuokamanu, auhea olua e a’u mau aikane aloha, eia au ke hoi nei mamuli o ke koi o ke kahu hanai o ke kaikuahine o kakou, aka nae, eia ka’u olelo ia olua, e noho malie no olua me na wahine a kakou ia nei, aole au i maopopo i ka wa o kakou e halawai hou ai, nolaila e hoomanao olua i keia mau olelo me ka poina ole, a pau keia mau olelo ua kau like aku la laua nei maluna o ua manu kaupu nei, aole no hoi i liuliu iho hiki ana laua nei ika hale kahi hoi a Paliuli e noho u aku ana me ke aloha, a i kona ike ana mai i kona kaikunane e hoi aku ana me kona kahu hanai, ua olioli loa oia, a ma ia hope iho ua hahai aku la o Paliuli i kana moe e like me ka mea i hai ia ia Waka maluna ae nei, a ua ae aku kona kaikunane me ka pololei.

            E na hoa heluhelu, e kamailio pokole kakou no ka Poliahu mau hana me kona hiki kino ana ma kahi o Paliuli a me kona kaikunane e noho ana. Ia Waka ma i hoi aku ai, ua noho iho la o Poliahu me ke aloha nui a me kona mau muli pu, me ka hiki ole i ka lakou mau pelo a mali hoi ke kaohi aku iaia, a ua lilo oia i ka ulaia. A i kekahi la ae ua makaukau iho la o Poliahu no ka hele ana. A iaia i liuliu ai no ka hele ua ninau mai la kona mau kaikaina iaia Ano ke haohao nei maua nou, me he la e hele ana oe, nolaila e hai mua mai oe ia maua, a ia wa i hoike aku ai keia ia laua penei: Auhea olua e na pokii, ua ike olua i ke kumu o kuu hele ana, a aole ia he mea ninau na olua, a ina hoi i pono ka’u hele ana oia iho la no, a i ole no hoi ua hiki no. Ma keia olelo a Poliahu ua maopopo i kona mau pokii kana wahi e hele ai, a mamuli no o ko Poliahu ano mana, ua hiki mai la oia ma ko Paliuli ma wahi mau e  noho nei, a iaia i hiki ma@i ai malaila, ua noho oia maloko o na ululaau a hiki i ka poeleele ana, ma kahi e ike ole ia ai oia, a i ka uhi ana mai o ka malu o ka po, ua hiki aku la oia mawaho o ka hale o Paliuli ma, me ka hoohalua ana no kana mea i manao ai.

            Ia Poliahu i kokoke loa aku ai mawa ho o ka hale, aia no hoi ma keia po, aole i loaa iki ia Kukuluokahiki ka hiamoe maikai, oiai ka wahine noho mau@na e noho hoekepue aku nei mawaho. O na kiai hoi o ke kaikamahine alii Paliuli a me kona kupuna wahine Waka ua pauhia loa lakou e ka hiamoe nui a me ka manao ole o lakou eia keia eueu mawaho kahi i noho aku ai, a ia Polia@hu e noho nei me ka ike ole ia mai me he la e i ae ana keia mau mapuna mele

Akahi hoi au a ike lea,

I ka hana noiau a ke aloha.

I ka aneane ana aku e hiki i ka hapalua o ka po, ua hele aku la o Poliahu a komo aku la iloke o ka hale me ka ike ole ia mai, no ka mea ua pauhia loa ia Paliuli e ka hiamoe nui, a o kona kaikunane hoi e hiaa ana no oia, o kona mau maka wale no ke pili, aole nae he hiamoe no kona manao nui no ia Poliahu, aole no hoi paha oia i halawai me na hihio no na kahoaka e hiki mai ana kana mea e hiaa nei o ka po loa, aka aia nae iaia e manao ana pela, ua komo aku. la o Poliahu me he popoki la a me ka nehe malie oia i hiki aku ai ma kahi a Paliuli ma e hiolani ana, a i kona hiki ana malaila, ua loaa pono aku la o Kukuluokahiki, a iaia e haha ana ma kona lae, ua puiwa koke ae la oia me ka ninau pu ae, owai keia e haha mai nei ? Owau no, wahi a Poliahu. A @ia wa i holoholo hou ai na manao no ka hoi hou ana i ko laua wahi mua, a ia wa i aha@i hou ai ka pupuhi he ia no Ukoa.

 

  O ke@ia keena kuai lole mua iho nei o Ku Kima ma alunui Nuuanu, ua manao wale ia e lilo ana i ka hui o Kong Lun Chung. Hoomakaulii no hoi ka Pake, ka i no ka haole wale no hoi la.