Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIII, Number 50, 13 December 1884 — KA MOOLELO KAAO O Kahanuopaineki, Ke keiki alii o ke aupuni o Italia Ka Olali o na Waoakua o Arabia, Ka Naita nana i kuekaa na lua huna o na Powa. [ARTICLE]

KA MOOLELO KAAO O Kahanuopaineki, Ke keiki alii o ke aupuni o Italia Ka Olali o na Waoakua o Arabia, Ka Naita nana i kuekaa na lua huna o na Powa.

IKA WA i huli boi aku ai o ua mau iwa nei, a o ka ut hoi o Arabia kekahi iwaena o lakou, ua huii mai !a ia imua o Kahanuopaineki, ame ka malie oia i pane mai ai : Ano, e kuu aloha, mai haawi i kou mau manao a pau maiuna o lakou, aka owaū wale no. A nolaila, mai poina no keia mau olelo a'u e hai aku nei; a haawi mai la oia i kona ae ma kona kunou ana mal Oiai hoi ke koa opio eku ana me ke kilakila, e papahi ana hoi i ka lei nani a na kaikamahine alii ona aupuni like ole o ka honua i hookau mai ai mamuli oka lanakila hiwahiwa i loaa i iaia, he mea ia e haawi mau ia ai na huro no ka piha hauoli o kela a me keia oke anaina holookoa. A aia no hoi na ukali o ua koa nei ke ku nei me ka makaukau e pale aku i na pilikia e kau mai ana maluna o ko lakou haku alii opio.

Ku mai la ka Moi, a wehe ae ia oia maiioko ae o ka Paiki ili, a heie mai la a ku iho ia imua o ke k'oa opio a pane mai la : Eia ka ; u makana ia oe eka naita opio, a unuhi ae ia oia i kekahi Kea nui, a hulali olinolino ae la kona •kino holookoa i ka maiamalama oka la. O keia Kea, he daimana waie no a puni, i hoonaniia me na pohaku makamae; a i ka hoomaopopo aku i ke kuinukuai io o ua Kea la, me he mea ia, ua hiki aku no ia i ka hookahi miliona daia. A iloko o keia manawa, ua o-mau mai la ka Moi i ua Kea nei ma ka umauma o K?hanuopaiheki. * Ktf lou iho ia ka Moi maiuna o ka poohiwi akau o ke koa, a hoopili mai ia i kona mau lehelehe ma ko ianei pepeiao, a me he wai-puna ia, puai mai la kana mau huaolelo waipahe, i ka hawanawana ana mai : Ano, e kuu keiki; i keia la e liio no oe i k£iki na'u. A e hoomanao pu iho no hoi oe; o ko'u haawi ana aku ia oe i keia Kea, ua like no ia me ka lilo ana o ke aupuiii o Sepania holookoa nei ia oe, a e noho aku wau he kanaka hooponopono wale no malaio o kau mau kauoha; a i hoi oe i kou aupuni, e noho oe me ka hoomanao mau no makou.

Huii mai ia ua Moi nei a omau mai la i kekahi hoku nui ma ka umauma o ka haku Makuisa, a pane mai ia : Eia ka'u makana ia oe e ka ukali wiwo ole 0 ke aiii opio, a he hoaiiona hoohanohano ia nou. I ka pau ana o keia mau kamailio ana a ka Moi, ua huii aku la ia ma kona noho, a hoi akii la no hoi 1 ko lakou hale ioie, oiai na ukali e he ie ana ma na aoao o ko iakou alii. Hiki aku la lakou nei i ko lakou haie iole me na huro hoomaikai o ke anaina, a komo aku la iaua iioko. Poha mai ia kekahi ieo i ka pane ana mai : Eia ka manawa no na naita i koe o ke koa opio, e heie mai iakou a pau imua 0 ka MoL He manawa oie, ua puni koke ae la ua Moi i na ukali o Kahanuopaineki, a ku ae ia ka Moi a pane mai la : E na naita puuwai ahi o Arabia, ua nui ka mahaio o ko'u puuwai no oukou i keia ia, a maluna hoi o ko oukou alii opio ka pahola ana aku i ko'u hoomaikai palena oie; noiaiia, ke ; makana aku nei au ia oukou pakahi he mau Kea i kinohinohiia me na pohaku makamae o na wailiooiuu iike oie o keia a me keia ano; a he mea hoohanohano hoi no oukou. Wehe mai la oia j mailoko ae o kana paiki a unuhi mai ia I he 20 Kea, a omau aku ia ma ka uma-1 uma pakahi o keia a tne keia naita, a pane aku la : E a'u mau keiki puuwai hopo ole o ke kahua mokomoko, ano ka manama no'u nei e haawi aku ai au 1 ko'u aloha a mahalo nui no oukou, a e hoi oukou ma ko oukou wahi, a e kaii no ka iealea i koe, oia hoi ke kaka iaau; a ina ua ike oukou ia mau iealea, alaiia, e ku mai no oukou ke hiki mai ka manawa e kahea ia aku ai oukou, ua ae mai U lakou, a huli hoi aku la no ka hale lole kahi a ko lakou alii opio a me ka Makuisa e noho mai ana me ka hauoli no ka lanakila i loaa ia iakou ia la. A iloko o na minute a pau, e hooho mau mai aoa ke anaina i ieo hauoll Kani mai la ka pu a ka haku puuku, ikeia aku la ka puka ana mai o kekahi kanaka ano Nunui, ua kahikoia oia mt ka a&hu o ka pot hahai hoioholona o

Scpacu, a ku iho la ml ke kahua iealea. Kani hou nui no Ka pu. oili hou eiai la k2 lua, a he Hke ao nie ka mea mua, aku ana ike kaha v Ikeia aku la ka hookuene pono ar» * iho o ua mau moho nei iko laua kula/a. 1 keia wa, ua ulele iho ia ua mau noho n£t m<£ ka haawi mau ana o ke,» %me keia i kona ike kaka !aau, a ? ak« he mau moho wale no iai? o ka papa akahi o 'na ? ;s>ho ikaika; a oiai laua e hakaka ana, hiki ke lohe ia ke kani pohapoha ( ka iaua mau laau ma kahi he elua h"jien anana, a ua hoomau ia ka hakaka ana a ua mau moho nei a hala he ha «alua hora, ua hoopau mai la ka Moi i <olaua hakaka ana, no ka mea aole he xaau haawina o ka poino i kau aku malu«ia o laua, oiai, ua like a like ko laua aikaukau ma ia raea he kaka laau. No *eia kumu, ua ninau mai la ka Moi, ins he mea ike e ae kekahi e hele mai e hookuku me kona mau moho. Aole " liuliu īho, ike,, ia aku la kekahi keiki i£ opiopio i aahuia me ke kapa o ka poe kuawahit o na ululaau o Sepania, a -te papale hulu bea ma kona poo, a o t*ua wale no ke ike ia aku me ka maopOpo ole o kona helehelena. : 'i

I ka hiki ana mai o u.V opio nei i ke kahua mokomoko, ua mai la kekahi 0 ua mau moho nei * »awi mai la i ka huaolelo oke aloha, no hoi ua opio nei i panai aku a||na ia haawina hookahi, a hoomaka ka hakaka ana. Aole i liuliu ki|' hakaka ana, ua haawi mai la ka opit;i kana hauna laau hope me ka ikaik*, he u-i-na ka mea i lohe ia, a waiho &iu la ua Nunui la i ka ili honua, e ana ke koko ma kona kino, loaa aku ia i ka hauna laau a ka ma ka lae, a na-ha iho la; aia hoi kea kino ke waiho oni ole ana oiai ua iuake īoa. Huro ae la ke anaina no ka aka, he mea hoonauluaki m «a a»v ho. No kona piha ioa ika inaina, ua lele mai la ua Nunui nei a hahau mai la i kana laau maluna o ka opio me ka paukiki, aka, ua haule ia mau kuko lapuwale ana, no ka mea, ua loaa koke j ! aku la ia i ka hauna laau a ka opio ma ka puhaka akau me ka hikiwawe loa; a no ka ikaika o keia hauna laau, na ia mea i hooponiuniu aku i ua Nuhui ia a haule aku ika honua. Na keia mea i hooi loa aku ika huro ana o na kanaka no ka hanle mau o na moho a ka Moi. Ika meha ana iho o keia ulua!oa ana o ka lehulehu, ua hoouna ia ! mai la na kokua a kaiaiupeia aku ia ua mau Nunui la a waiho aku la ma kahi | e. Ku iho la ka opio me ke kilakila i: ke kahua mokomoko, e kaii ana oka j hoea o kekahi mea e hakaka pu ia. 1 1 Ikeia aku la ka oili ana mai o kekahi j mau naita elua aku ana ike kahua, a haawi aku la ua opio nei i kona aloha imua oua mau naita la, aka, aole ioa i haawi la mai ka ieo aloha, oiai o ka hoomakue oko iaua mau maka ame ka nanakee ana ka mea i haawiia mai, a o ka wa no ia i hoomoe mai ai kekahi,o iaua i kana iaau me ka hookaulua oie iho; alo ae ia ua opio nei a hala ia hauna, hoomaka hou ae ia oia e hapai i kana iaau a hahau hou mai, aka, eiike me ka ieie ana o ke Tiga e nahu i kana mea i makemake ai e ale, pela ua opio nei i iele aku ai a uhau aku ia i kana laau, aia hoi, haule aku ia ika iepa Aoie no i liu iho, ku raai la ka iua o na naita,% uhau mai la i kaoa iaau maluna oka tiaita opio, aka, ua ioaa e aku ia i ka hauna iaau aka opio me ka hikiwawe ioa, a waiho aku la i ka honua.

No ka lanakila mau o keia opio, oiai he 4 mau moho i pau i ka eha a make hoi kekahi, ua haawi mai la ke anaina hoiookoa i na leo huro o ka hauoli, me ka pakui pu ai* mai me keia mau hua oielo hoohiluhilu : E oia mau ka opio kuawahie i ke Akua Mana Loa, a e mau ka pa-e ana o kou inoa ma na wahi a puni ka honua nei Ua hoomauia keia hakaka a hiki i ka pa» ana o na moho he 24 i ka hoohina ia e keia opio kuawahie; aia hoi he mea hoopuiwa i ka manao o ka lehulehu, oiai, ua ikeia aku ia kekahi huakai e heie mai ana i kahi o ke kahua mokomoko, no lakou ka heluna he Poha hou enai ia ka leo ikuwa oke anaina e hooho ina : Eiae o Rotario, ka powa kauianaoka hema o Eepania, ke pukonakona oia mau ululaau me kona mau naita he 21. Komo mai la ua mau kae ae'a nei ike kahua, a hele loa aku la imua o ka Moi; hiki aku ia iakou a ieie Hke iho la ilalo mai ko iakou mau lio iha Kukuli aku ia iakou a pau imua oka Moi, a paxi« aku k : *oia mao ka \

Moi a kau ika pua aneane. Ua haa*i mai la no hoi ka Mai i koai hoomaikai ina o kona kunou ana mai imua o ua poe naita nei. Kau hou ae la !akou maluna oko lakou ma iio, a huli hoi aku la no ko iako<l waht hoomoa

.1 ko lakou hoea ana aku, a me ka h&iwawe lakou i lele iho ai, lia hoi he minuie pokole loa, aia lab.ou a pau ma W laina hoe&ahi eka a*e i» kaukau no ka hooko ana ike kauoha. Aia hoi hoouna mai ia ua j>owj Rorario nei i kona haku puuku me ke kau- ; oha pu mai : Ano, e ko'u haku puuku, e hele oe a e iawe ike oia o keia wahi keiki ai waiu, e lawe i kona ola e, pono ai. Hele like mai la iakou aku mai ia ma kahi kaawale, a hele loa mai la e hui me ka naita opio eku nei ma ke kahua mokomoko me ka makaukau no ke pale aku i na poino e ili mai ana maluna ona. Hiki mai la ua puuku ia i kahi a ka opio e ku ana, me ka pane ieo ole, uhau mai la ua puuku nei i kana laau maluna o ka opio, aka, o ia hana paukiki ana, he wai auau ia no ka opio, oiai ua pahu*a kona ikaika ame kona akamai kaka laau, ua aloalo wale ia mai la no eua opio nel Aia hoi he mea hoehaeha i ka manao o ka powa Rotario, oiai ua loaa mai la kona puuku ika hauna laau aka opio, a e waiiho ana kona kino i ka honua. Ika ike ana mai o ua powa nei ua haule kona haku puuku, o kona wa no ia i haawi ae ai i ke kauoha i kona mau naita no ka lele ana aku e hopu pio i ka naita opio a e lawe aku imua ona no ke koli ola ana iaia, a e puhi ia hoi kona kino ike ahl Ia wa ua lele like mai la lakou me ka lakou mau laau e

hoomoe mai maluna o ianei; ia manawa, poha aku ia ka leo o ua opio nei i ka i ana aku : E na powa puuwai eleele o ka Kema o Sepania nei, mai aa mai oukoii e paio tviai me ka mea e ku iku |ei 4mujy»^kou s noka»mea, aoie oukou i- ike i kona* Js?tana a me kona wahi i hele mai ai; a o ka mea a oukou e aa mai nei e paio, he ahi ia, a he a-la paa no na mauna hui o kona aupuni, nana auanei e paiukuiuku aku ia oukou a pepe iiilil Ikeia aku la ke emi hope ana o ua opio kuawahie nei a he mau anana ke kaawale, wehe ae la oia i kona aahu kuawahie; ia wa i ike aku ai ke anaina holookoa, o ka mea a iakou e kuhihewa nei he keiki kuawahie no na ululaau o Sepania, aoie ia he mea e, aka, o ka naita opio no o Arabia. Hooho mai la ke anaina hoiookoa me ke kahea leo nui ana : Oka naita opio puuwai ahi o Arabia no ia, e oia mau ioa oe, a hooki iho ia ke anaina i ko iakou mau leo hauwawa.

Ia wa lele aku la ua opio la imua o kona mau enemi, a uhau aku la i kana laau ma na poo pakahi o lakou, a elike hoi me ka papaaina o ka hekiii iloko o ka wa hooilo, e holo ana hoi ke kani oeoe a puni ka honua, pela no oia i haawi aku ai i na hauna laau a Kawelo. Oiliili ae la kana iaau mawaena o na enemi. He mau minute pokole, ua pau ioa iho la lakou i ka haule i laio, mamua o ka hiki ana mai o na kokua oka naita opio : Poha ae la kona leo nahenahe me he leo hanehane la :

"E na puuwai i hoopiha i ka awaawa I ka awahia mulea o ke omo koko, Aole no paha oukou i lohe Eia ka eueu o na mauna hui. Pii ae ka manao piha hookano, O ke aiii powa o ka hema. Hoouna i kana kauoha e make, Aka, he wai auau no nei kino; Auhea —ia; ua ha la. Kuu ia aku i pau na īke, a he mea e ka hauoii o ke anaina. Oiai na enemi e waiho ana me ke poniuniu, ua pohaia i ae la ua ahi powa Rotario nei, kukuli mai la ia imua o ka naita opio, a me: ka leo hoomaikai no ke kaia ia ae e ka opib, pane aku la ia : E ke koa opio hopo ole, ke kukuli aku nei au imua ou, me ke noi pu ana aku i kou aloha e pahoia tho i kou huikaia ana maiuna 0 makou nei. Aole he mea hookahi ma Sepania holookoa nei nana i hoohoka mai ia'u ma na mea kaua, a ia oe e ka opio ka hoi au e hauiehia aL He mea hOahila ka haule pio ana o ke alii powa Rotoiio kauiana o ka hema, maiaio ou e ka opio wiwo ole. Ano, e kuu keiki, aia ke aupuni, e hoi kaua a e noho Moi oe no ia aupunL Pane |aku la ke koa opio : Aole au i manao 1 pela, eia waie no ko'u maoao ia oukou, | e noho kakou mt ka maiuhia, a i kulia ko'u mau ia piiikia, alaiia e kauoha mai | no au la oukou a e kokua ae oukou, a I pela kakou e pono aL E kuu opio wi- | wo ele, ke haawi nei au i ke aupuni imioa waiwai a pau oou ia, a oo

jka hiki mai o kau kauohA no kv.>u [Mih kia, e hooko koke ia ia iioko o ka w~a pokole, a e no au a me fco*u mau naita i na kokua ana nou. 1 Ao.'t i *ax.}