Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIV, Number 5, 31 January 1885 — Page 3
| This text was transcribed by: | Lawrence Gersaba |
| This work is dedicated to: | Judith Nalani Kahoano Gersaba |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
Ka Nupepa Kuokoa.
Haiia e THOS. G. THRUM ma ka Halepai o ka nupepa "SATURDAY PRESS." Keena Hooponopono, ma na kihi o Alanui Moiwahine me Nuuanu.
E hoouna muai mai na Olelo Hoolaha ma ke Keena Hooponopono mamua ae o ka hora 12 o ke awakea o na Poaha a pau. Aole e hoopukaia na Olelo Hoolaha ke laweia mai mahope o ka hora i hoikeia maluna. E hooko piha aku ana makou i keia rula maluna.
E hooili mai i na leta a pau a me na kauoha a me ka uku pepa ia KA NUPEPA KUOKOA ma Honolulu. Ina e loaa pono ole aku keia pepa i kona poe lawe, e hai mai me ka hakalia a e i keia Keena.
Oka uku a keia pepa e haawi ai i kona poe luna, he umi keneta no ke dala, koe ka apana o Kona, Oahu, a me kekahi mau apana e ae kahi nui o ka luhi i ka halihali ana i ka pepa, ma ia mau apana, e hooiia ka uku luna.
KELA ME KEIA.
Ua pohala iki ae nei ka mai o ka loia Rusela i keia wa.
He 19,000 ka heluna nui o na kanaka e hana la ma ke alawai o Panama.
E weheia ana he aha mele na kekahi mau opio. E nana ae i ka lakou hoolaha e puka aku nei.
O Mrs. Hardey he wahine Hawaii, ua make hikiwawe loa oia ma alanui Liliha oiai oia e paani pepa ana.
Ma ke awakea o keia la e holo aku ai ka mokuahi Alameda no Kapalakiko me ka piha ukana no ia awa.
Ma ka mokuahi Likelike i ka Poakahi nei i laweia aku ai he 9 poe pukiki paahana no Molokai.
Ua hoao iho la he 3 sela o ka moku kiapa Dacca e mahuka, a ua pau nui i ka hopuia a hiki i ka wa e holo ai ka moku.
He iwakalua tausani a oi he poe Geremania e lawelawe la i na hana like ole ma ke kulanakauhale o Ladana.
He 452 poe wahine e lawelawe la i ka oihana hooponopono nupepa ma Enelani, a he 1,309 wahine he poe pai kii.
Ke noho ona ia nei e kekahi mau Iudaio ma Rusia he 1,250,000 eka aina, a ke hoohanaia nei e lakou he 1,500,000 eka aina hoolimalima.
Ma ka auina la Sabati i ku mai ai ka mokuahi Kulanakauhale o Kikane ma ko kakou nei awa. Maluna mai ona na paahana pale hou.
Ma ka Poalua nei i haalele aku ai ka mokuahi Kulanakauhale o Tokio ia Iokahama no keia awa me kekahi heluna nui o na paahana pake.
Ma na po Poakahi, Poalua a me Poaha i hoonanea ae ai na keiki puhi ohe o ke aupuni ma ke kuea o Ema. He hauoli po mahina.
Ma ko makou aoao eha ka moolelo piha o ka hoike kula Sabati nui o na mokupuni o Maui me Molokai. E nana ae e na makamaka.
Ke huliia nei no ke kumu o ka pau ana o ka halekuai o Chas, J. Eishel a me ka nui iho i ke ahi no kekahi mau kumu i haohaoia.
Ma o ke kauoha a ka Ilamuku Soper, ua kudalaia na waiwai banekarupa o A. W. Richardson & Co, ma ka Poaha nei e ka luna kudala E. P. Adamu.
Ke wawaia mai nei e hoakeaia ana ke alanui Hotele a me kekahi alanui e ae i manaoia e hoakea, a ua kohoia iho nei he mau komite no ka hooponopono ana ia hana.
Ua hopu hou ia iho nei no ka ona o ka Heiau o na Paikini ma ka Poalua nei, no ka loaa hou ana he mau waiwai hou no i hoopae malu ia mai e like no me mamua.
Ma ka lokomaikai o kekahi makamaka, ua waiho mai oia he kope o kekahi mau mele haku i meleia e kekahi o na Kula Sabati o Molokai ma ka hookahakaha nui o na Kula Sabati ma Wailuku. Eia mai ke puka aku la.
Ua hoonaue hou mai nei ke olai ma Sepania a ua hooeleia na kanaka i na home, hoopoinoia na waiwai, make pu me na holoholona. Ma keia olai ua kokua pu ia e ka hau, ka makani, a ua ikeia he heluna nui o na kanaka i make i ke anu.
Ma o na hana mikiala a eleu no hoi a ka Ilamuku Soper, ua hopu iho la oia i kekahi sela moku me umi tini opiuma ma kona kino. Ua waihoia ae oia imua o ka lunakanawai hoomalu a ua hoopaiia he eono mahina hoopaahao me hookahi haneri dala kaulele iho.
Ma o ka eleu a me ka mikiala o na hana a ka hope maikai nui o Wailuku, ua hopuia mai nei eia he 134 hapalua tini opiuma no kekahi pake paahana o ka hui mahiko Spreckelsville. Ua hoo paiia oia imua o ko laila lunakanawai hoomalu no hookahi la hoopaahao me 250 dala.
I na Kahu Kula Sabati o Hawaii Akau a me ko oukou mau Elele, na haumana kupono 4 a pela aku, e like me ka hiki, mai Laala ma ka aoao hikina a Pauko ma ka aoao kema. Kepaipaiia aku nei oukou e hele kakou me ka kanalua ole oiai e kipa ana ka mokuahi Malulani ma Mahukona a me Kawaihae a lawe aku a hoihoi mai me ka uku oluolu; oiai aia i Waiohinu, Kau ko kakou halawai. W. A. MIO.
Ma ke ahiahi Poakolu nei, Jan. 28, 1885, ua hanau mai na Mr. a me Mrs. L. Eleneke, he kaikamahine nui mohaha, ma ka home noho o Mr. Dole, (Mikakolo) ma Honolulu-waena. E hoomau ia aku ko laua hoohua ana mai i na hua maikai, no ka holomua o ke au Hooulu Lahui o ko kakou Lani Moi.
Mahope koke iho o ka hora 1 o ka Poalua nei, ua lauahea ae he lono i ka halewai ua hanaia karaima hou pahi ma alanui Moiwahine makai ae o Kawaiahao. Ua eleu koke ae la ke kapena makai Wm. Tell malaila, a o na mea i ikeia aole he hou pahi, aka, he wahi hakoko mawaena o ke kane me kana wahine, a ua loaa no na palapu maluna o ka wahine.
Ua hoomaemae hou ia iho nei ka hale moe o na koa, a ua lohe wale ia e haawiia ana he la no na makakainana e hele ai malaila no ka makaikai ana. O keia mau hoohiwahiwa ana, malalo no ia o Kapena Hele (Hayley), a o keia iho la ke amo o na wahi o na koa ma na aupuni nui. He hoohanohano ana ka ia i ka oihana koa o ke aupuni Hawaii. Malia paha o na lima o Esau, a o ka leo hoi no Iakoba.
O ka nui o na kanaka i make ma ke kulanakauhale o Parisa, he heluna nui ia i ikeia malaila i na kau mai korela a pau i laha ae mawaena o na makaainana. Ua huli akahele ia ka heluna o ka poe i make iloko o na la e pahola ikaika ana ka mai, a ua ikeia he ewalu haneri a oi, oia hoi he elua pule wale no, koe na la e kualilii ana ka mai. O ka heluna nui loa i ikeia o na kanaka i pau i ka make, mawaena no ia o elima a me ka eono haneri, e hoomaka ana mai ka la 9 o Novemaba 1884 a hiki i ka la 15 o ia mahina no.
Ua oleloia ka Moiwahine Victoria o Enelani he nui kana mau punahele e noho la ma kona alo alii. Ano koke mai no, ua make kekahi o ia mau punahele, oia hoi he haole kaulana ma ke akamai i na mea kani , a o kona oi ma ka pila kuolo (violin): he haole keia nona na makahiki he kanaiwa, a ua noho oia ma ia alo alii mai kona manawa he iwakalua a oi makahiki. Ua noho oia malalo o na pono a ka Moiwahine e loaa aku ana, a ua like no oia me kekahi o na kanaka waiwai loa. He punahele no hoi oia i ka ohana alii o Enelani.
He kanaka e noho ana ma Amerika i hoohiki aole oia e puka mawaho o ka hale, aole no hoi e ako i kona lauoho a me ka umiumi a hiki i kona lohe anu ua puka ka aoao Democarata ma ka noho Peresidena ana, alaila he la Iubile ia nona. Ua noho oia iloko o ka hale no na makahiki he 21 me ka hooko pono ana i kana mau hoohiki a pau. He lole ano kona puhaka. I ka wa i puka ae nei ka aoao Democatata, akahi no oia a puka iwaho, ako i kona lauoho, kahi ka umiumi a pela aku.
O kekahi o na nu hou ano nui ma ka mokuahi Alameda mai, oia no ke kulana o Farani ma ke kahua kaua imua o kona mau enemi. Ma na lono mua aia he heluna nui o na koa Farani i makaukau me na lako kaua a me na pono ai ma ke kahua hoomoana, a ke hoomauia la na halihali koa no ka hoopuipui ana aku i na puali ma Kina. O na hoalala ana a na Kenerala no ka hoolele ana i ko lakou mau pualikoa iwaena o ka enaena o ke ahi pauda, ua holopono ia, a ua makaukau mau ke Kuhina Kaua hou o Farani me 3,000,000 koa i na wa a pau no ka hoouna aku. Ma na waha a pau o Kina i lilo i na Farani iloko o na kaua mua, ua lilo ia mau wahi i kahu ikaika loa no na Farani ma ke pale ana aku i na elele make a na enemi, aia no hoi ma ke alahele no Tonakuina he pualikoa nui, a ua manaolana lakou oia ka puali mua loa nana e pulumi mau aku i ko laila mau pualikoa pake; a ke lanakila na Farani ma keia ano, alaila, e nana mai auanei kekahi mau aupuni nui o Europa me na maka wiwo no ka lilo ana o kekahi o ko lakou mau koo ikaika. O keia no kahi hoolulu moku o na aupuni kokua ia Kina.
He nui na lono hoehaeha i ka naau e hanaia mai nei ma na aina e, aka, aole keia pepa i manao na ia wahi wale no, ma ko kakou mau poai no kekahi. Aka, he hauoli no ke hoomaopopo iho aole ia mau ano hana i ikeia maloko nei o ko kakou aupuni iloko o ma makahiki he nui i hala ae, o ke ano o keia mau hana oia no ke kanu ola ana i na keiki hanau hou, penei kahi moolelo iki no kekahi bebe hou i kanu ola ia: Aia ma kahi kauhale o Belfast, Irelani, e noho ana he wahine, a o keia wahine he makuahonowai no na makua o keia bebe hou. Ua kauoha aku la keia wahine i kekahi kanaka eli lua kupapau e hoomakaukau i lua oiai he keiki kana i make a ua makemake oia e hoonalo koke. Ua makaukau ae la ma mea a pau a o ka mea make koe a komo iloko o ka pahu. Aole i ike ke kanaka eli lua i ka wa i hookomoia'i ke keiki iloko o ka pahu. Ua makaukau keia a laweia aku la e kanu. I ka manawa e kanuia ana, loheia iho la ka leo uwe o ke keiki iloko o ka pahu; me ka hikilele nui hue hou ae la ke kanaka eli lua i ka pahu a wawahi ae la, a he mea e kona haohao i ka ike ana iho e ola ana ke keiki. Ua hoike koke ia keia mea imua o ka Ilamuku o ia wahi, a ua hoopiiia keia wahine a me ka makuahine o ke keiki; iloko o na noonoo pokole ana o ka aha, ua hoopaiia laua ma o keia karaima pepehi kanaka. E na makua Hawaii, mai hoohalike me keia mau hana.
MAKAAINANA.
Ua ike iho makou maloko o ka nupepa Elele i kona (Makaainana) ahewa i na olelo a kekahi luna kudala no ke dala Hawaii. O makou pu kekahi e lohe mau ana ia olelo, a ma ko makou hoomaopopo iho, aole no hoi i kumu ole ka hoopukaia ana o na olelo hoowahawaha no keia dala. Ua nui ko makou wehewehe ana i ke ano a me ke kumu waiwai o ke dala Hawaii, a me ke ano o na lawelaweia ana i hiki mai ai i Hawaii nei, ka haahaa o kona kumu waiwai io, a me ka hiki ole ke hooliloia ma na wahi e ae, me ke pohi ole. Ua haawiia ka mana ma ke Kanawai e laweia mai keia mau dala mamuli o na manao maikai, a he mea hoohauoli o na manao maikai, a he mea hoohauoli no hoi i ka lahui Hawaii i ka loaa ana o ke dala nona ponoi iho, me ka manao ia ua lawa pono kono io. Aka, mahope iho o ka manawa, ua hoohauleia mai ke kuhihewa o kekahi poe he lehulehu i keia wa pokole aku nei, i ka hoole ana mai o ke Aupuni, aole e lawe i ka lakou mau dala ponoi i lawe mai iloko o ka aina nei no ka hookaa ana aku i na auhau o kela a me keia ano. Ua hoolaha mau aku makou i ka waiwai ole o keia dala, ma o ka emi o kona kumu waiwai, a he mea e hoolauwili ai a e hoopoino ai i ke kalepa ana iwaena o kanaka.
Aole makou e ahewa ana i ke kii, ke ano a me ka helehelena o ke dala. Ua hoahewa makou i keia dala no ka lawa pono ole no na kalepa ana mawaena o kakou iho, a no ka hookaa ana aku i ko kakou mau aie maanei a ma na aina e aku. O ke kumu nui i hewa ai o keia dala, e like no me ka makou i hoolaha mua ai, ua emi kona kumu io. Ua maalea ka hooliloia ana o ka aie Aupuni e ke Kuhina Waiwai a me ke Kuhina o ko na Aina e, ma o ka hookomoia ana mai o ke dala i emi kona kumu waiwai malalo o ka mea i maa mau, a no ia hana, ua hoopaaia keia lahui e uku aku ma ke dala gula, ke dala i oi aku mamua o ka hookahi haneri keneta, ina na keia dala keokeo e imi aku ke gula e hookaa ai. Ua puka ino kekahi poe, a na ka lahui e hoolawa ke poho, a o oukou no ka poe nana e koho mai ka poe i puka ino. O kekahi kumu e hooheneheneia'i o keia dala, a ka Elele, e lili nei, no ka hana a ke Aupuni, a na Kuhina. I kekahi wa hoolaha mai aole e lawe i ke dala Hawaii, a mahope ike i ka hewa, a hoaa, alaila, hoolaha hou mai, e lawe ana no no na uku auhau o ke Aupuni. He mau hana kamalii maopopo keia, a he kumu no hoi e aka, a e paheneheneia ai.
Ua manao aku hoi kakou he hanohano ke dala, eia ka hoi e lauwiliia ana e laua nei a lilo i mea hooheneheneia. Aloha no paha ke dala Hawaii, me kona mau hiohiona nani, i ka hoihoi hou ia aku i Kaleponi a hoohehee hou ia aku. Ua lohe mai makou i kekahi luna aupuni ua manao ia e lawe ana ke Keena Waiwai a piha kaelua haneri tausani dala keokeo Hawaii, alaila hoopau ka lawe ana, a o ua mau dala keokeo la e hoounaia aku i kahi e, a hoolilo aku no ke kumu poho. No keia mau poho, nolaila anei keia mau hoonohonoho ana i na kanaka ma ka oihana, nana e hooweli i ka poe koho balota o na kuaaina, i komo mai na lunamakaainana e kokua ana e apoipoi i neia mau hana pono ole? E like me ia au e Makaainana i ike aku la i ka la kudala i ka hooheneheneia o ka luna aupuni nana i hookomo mai ke dala, a mamuli o keia mau hana, ua komo mai ka hoohilahila a kekahi poe ia Hawaii, a ua ike iho ua emi kona kulana hanohano mamuli o ia mau hana.
Aha Mele Nui ma ke Awana
o Pauoa.
Ma keia po Poaono Ianuari 31, 1885, e weheia ai he Aha Mele Nui, maloko o ka halehalawai o Pauoa, e na opio o ia awawa uliuli a ke aloha i noho ai; malalo o ke alakai ana a Sam. Kaaumoana A ma ia oo e kuupau mai ai ke kaikamahine o Kudanihi Club, i kona kileo kani anuunuu i ku i ka iini a loko, a me na mea kani houhene a na keiki lima palanehe o Kalehuamakanoe Club, a me Kamanukiiwai Club, a e komo pu ae ana ma ia po lea o Halalii, na keiki puukani o Wailohia Club.
Nolaila ua makemakeia na mea a pau e naue ae ma po e ike a e lohe i ke kani hone a ke Kahuli leo lea o ia uka. O na pomaikai a pau e loaa mai ana ma ia po, e hooliloia no ka hoomaemae ana ia halehalawai. E loaa no na balota ma ka lima o Kamika opio ma alanui Papu, a ma ka lima o S. H. Oni ma ke keena kuai buke o ka Papa Hawaii, a ma ka puka o ka halehalawai o Pauoa. E Hamama ana ka puka ma ka hora 7 P. M., weheia na hana ma ka hora 7:30 P. M.
UKU KOMO.
Kanaka makua.....................$.50
Kamalii............................... .25
NA WATI
He huina nui o na Wati Amerika maikai
loa e hoolilo pau ia aku ana ma ke kuai
ma ka halekuai o
DILLINGHAM & CO.
Malalo o na iho o na kumukuai a pau e
kuai ia nei ma kekahi mau wahi e ae o ke
kulanakauhale nei.
HONOLULU .
NA WATI
He mau Ilikini ola loihi.
Ua hoike ae o Kauka L. E. Geogi o Tucson i ke ano o kekahi poe ilikini e ola loihi la a hiki i keia wa ma ka akau aku o ka mokuaina o Arizona penei: Oiai oia a me kekahi poe he lehulehu wale e kaahele ana ma na kapawai o ka muliwai Colorado, a ma na awawa hoi, ua loaa aku la ia lakou kekahi lahui ilikini e noho ana ma na awawa i kapaia Wayoyao, a he lahui kuokoa lakou mai kekahi mau lahui mai. Malaila i loaa'i iaia kekahi poe e ola ana i oi aku maluna o ka haneri makahiki o ke ola ana, a o ka heluna haahaa loa hoi mai ke kanawalu a pii aku i ka 1 io a hiki i ka 175, a hookahi wahine e ola nei he 182 makahiki. O ke kumu o ke ola loihi o lakou, wahi a ke kauka, oia no ka loaa ana ia lakou na ea kupono no ke ola kino ana, a pela lakou i noho loihi ai no na huina makahiki loihi o ke ola ana e like me keia.
Hoohokaia e ke Dala Hawaii.
Ma kekahi la o keia pule, ua hele aku la kekahi wahine ma ko kakou Hale Aupuni ae nei me kana eke dala Hawaii e wawahi ai me ke dala gula a me ke dala pepa, ma o kona lohe ana he ino keia e laha nei ma ka aina. Iaia i hiki aku ai malaila, ua hoike aku la oia i kona makemake a pau a waiho aku la no hoi i kana eke dala me ka manaolana e loaa mai ana e like me kona iini, aka nae, ua hooleia mai la aole e laweia ia ano dala no ka panai ana mai i ke gula a me ke dala pepa. Huli hoi mai la ka wahine ke ka hoka loa a hoolei iho la i ua eke dala nei ma ka papahele o ka hale a pane iho la: "Aole maikai o keia dala." Aole o keia ka makamua loa o ka poe i hoohokaia e keia dala, aka, he lehulehu wale, a ua nui ka poe i holo hele ma kela a me keia hale no ka panai ana mai me ke gula a i ole ia me ke dala pepa, a ua paupauaho.
He mau kanaka nalowale
Ma ka la 6 o ka mahina o Dek. 1884, ua nalowale iho la he elua mau kanaka me ka ike ole ia o ko laua wahi i nalowale ai. Ua haalele iho la keia mau kanaka ia Honolulu nei ma ka la i hoikeia ae la maluna o kekahi waa, o ka uwapo o Hooliliamanu ko laua awa hope loa, a holo aku la no ka iawaia ma kahi kokoke i ka lae o Kalaau, a me keia holo ana ua nalo loa a hiki i keia la, aole he mau lono no laua i loheia. O na inoa o keia kanaka, o Jas. Pakele a me Kanohokula. Ke noho nei ka ohana me ka haohao no Iaua, ua make paha, a i ole ua hala loa paha i na aina e.
Hu ke Gula e!
Eia ma ke kulanakauhale nei kahi i hu ai o keia gula. Na ka elele ana ole o ka wanaao Poalua i hoike ae i ka lehulehu eia he lua gula. I ka wa i pa hola ae ai iwaena o ke kulanakauhale nei, a o ka manao nui o na mea a pau, o ka loaa o ka noho'na kuonoono; a, he kahi keia waiwai i hoea ae ma o kakou nei, he mea no hoi e i iho ai ka mea e hele ana e eli e loaa ana ia'u ka pomaikai; nolaila ua konoia ka wahine, ke kane a me ke keiki e hele ae no ke kahua o ka pomaikai; i ka nana aku aole i kanamai ua mea he gula; o ka nui paha ia la ke nana ole ia ae ka lemu, i ka ua mea o ka makahehi i ka hulali o ke gula.
LA MAKAHIKI HOU MA WAIOHINU.
HOIKEIA NA KULA SABATI.
I ka wehena mai o ka malamalama o kakahiaka o ka la ekahi o Ianuari 1885, ua ikea ka olioli ana o na mea a pau no ka la mua o ka makahiki hou. Maikai a malie mai kakahiaka a hiki i ke ahiahi ana. Nui wale na hana e hoohauoli ana i ka manao; o ka mea oi loa, oia ka maluhia. Aole i ikeia kekahi mea e haunaele ai; aole ka ona, aole ka hakaka, aka, o hauoli wale no.
Ma ka hora 10 A. M., ua hoomaka na hana pili i ka hoike ana o na Kula Sabati, peneia: Kula o Waiohinu o J. H. S. Martin ke kahu. Kai huakai mai ka hale noho o ke kahu me na hae a hiki iloko o pa luakini. Kula o Naalehu o J. K. Kekaula ke kahu. Kai huakai mai ka hale noho o ke kahu me ka hae a hiki i ka lahepule. Kula o Honuapo o Kahopu a me Wm. Kaaeamoku na alakai. Kai huakai mai ka hale noho o W. Kaaeamoku a hiki i ka halepule; kohu koa na haumana o keia kula me na papale o ka oihana kaua.
Hora 10:30 hoomaka na hana me ka himeni hui o na kula a pau. Pule o Rev. J. Kauhane, Hoikeia ke kula o Honuapo; maikai na haawina a me na mele; mama no ka hana o ka hoike ana
NA WATI
O na makamaka a pau loa e hoolilo ana ma
ke kuai a i hiki aku ka huina i ka $25.00, e
haawi makana ia aku he
WATI KAU HALE
O na ano a pau loa, mai ke nui a ka liilii,
e hooia no na makamaka ke hele kino mai
e kuai ma ko'u halekuai
ALANUI PAPU.
NA WATI
o keia kula; aka, he maikai nae, hiki ole ke uumi i ka mahalo nui ia Wm. Kaaeamoku a me na kumu e ae o keia kula. Kula o Waiohinu oia ka lua o na kula i hoikeia. He kula nui keia o na haumana; elima papa kula. Nui ka maikai o na haawina a me na mele i meleia. Ua mahalo nui ia na kumu no ko lakou eleu a me na haumana pu. Hiki ole ke kaohi iho i ka hana a loko he olioli. Kula a Naalehu oia ke kola o na kula i hoikeia. Maikai na haawina a pela me na mele; nui ka olioli o ka poe hoolohe. Mahalo nui i na kumu no ko lakou eleu; a pela no i na haumana. Mamua o ka hookuu ana o na hana, he lulu dala hanai kahu ka i malamaia; ma ia wa i haawi nui ia ai ka mahalo piha i ke keiki lalawai o Honuapo W. Kaaeamoku, no kona ikaika lua ole i ka paipai ana i ke dala no kana kula, a ua loaa na dala he 110.
Kula o Naalehu he 37 a oi dala; ma keia wahi e hiki ole iho ai ke aua i ka mahalo i na lede Mrs. Henry Martina a Mrs. W. Smithies, no ko laua eleu ma ka paipai ana i dala no ke kula o Waiohinu, a ua loaa he 206.80 dala. Nolaila o ka nui o na dala i luluia no ka hanai kahu he 353.80. Mahope iho o ka hookuu ana o na hana ma ka luakini, ua kai huakai na mea a pau me na hae i alakaiia e ka poe puhi ohe, a hiki ma ka hale noho o ka Lunakanawai J. H. S. Martin; ilaila i hoolawaia'i a kena; nui na makamaka haole i akoakoa ae o paina pu. O ka pau ana ia o na hana. E hoomau aku e na haumana a me na kumu i keia hana maikai a loaa hou ka la hoike nui i Ianuari 1886.
MAKAIKAI.
Na Leta a na Makamaka
[Na Nuhou o na Mokupuni.]
NO KE KAI MALINO.
He ekolu manawa o ka holo ana o kahi haole hoole i ke Akua, a hoole i ka Baibala i Honolulu i laau hale kula kiekie nona imua o ka P. Hoonaauao; aia hoi he new. Aia nae a hoi mai i Kona nei, hoopunipuni mai la imua o na makua, "Ekolu pule i koe, hiki mai ka laau hale kula." Pela io no! He hilinaiia ka! Holo hou aku no o ka lua ia, hoi mai ana me ka alaala hee. Hoopunipuni hou no, "Aia a pau ke dala auhau kula o Honolulu i ka ohi, alaila, hooiliia mai na mea a pau o ka hale." A no ka ili ole mai, holo hou aku new mahope iho o ka hoomaha Karisimasa, a hoi mai nei me na huhui niu o Poka-i! Ke hana pelo nei ua wahi haole nei, Ina hookahi keiki a kekahi makua, a komo i kana kula, aole uku. Ua hana mua ia no keia hana i ka kukuluia'i keia kula hapa haole, a pau ka hapaha, ohi mai ana kela $1 25. Owai keia wahi haole? O. W. Muller.
W. R. WAIKUAAAALA JR.
NO OLOWALU.
Ma ke ahiahi o ka la 14 o Ianuari, ua hoohuiia ma ka berita o ka mare e Rev. S. K. Kamakahiki, o E. N. Namealoha me Mrs. Holau o ka malu ulu o Lele. Akahi no a lai pono, na lehua o Lihau. Mahaloia.
Ma ka la 17 mai, ua huai pau ae la na ono a pau ma ka hale o J. B. Kaaoao, he wahi papaaina hoomanao no ka mare ana o kana makahiapo me Miss Maraea Kamai, o Paia, Hamakuapolo. Hulala kela. Malaila ae na mea hanohano D. Kahaulelio Esq., John Likikini, me ma wahine, na kaikaina pu no hoi, me Mrs. Kaae, Mrs. Kaiue, A. Kaukau o ka rain Nahua.
Ma ke aumoe loa ana iho, hauwalaau ana ma ke alanui, eia ka ua haawi ae la ka haku mea hale i ka makai no ka hoohaunaele o kekahi poe malaila, ka'i huluhulu i ka ala, noho ana i kauhale. Poakahi ae, $12 hele ma ke eke o ke Aupuni; $6 no ka ona, $6 no ka hoohaunaele. Auwe e ka eha koni e.
Ma ka la 21 mai, ua make o S. Kanei i ke 86 o kona mau makahiki; kuiu no na la o ke ola ana.
MAKAMAKA.
O keia la a makou e puka aku nei, oia no ka la hanau o ka Moi Lunalilo i hala aku me ke aloha nui ia e na makaainana makee alii, Ma keia auwina la e malama ia ai he hauoli puhi ohe e ka Bana ma ka Home Lunalilo.
J P. HANAAUMOE.
He Loio a he Kokua ma ka Kanawai mana
Ahu Hoomalu a Apana o keia Aupuni.
E loaa no au ma Puna, Hawaii.
E G. WALLER (WALA.)
Mea kuai io bipi ma Alanui Puowaina, ma ka
hale i kapaia "Kawaiahao Market," malaila e
loaa ai na io bipi momona, a e hoolawa ia a
ka makemake o na makamaka. 2006 1y.
NA HOOLAHA KUMAU
KAKELA & KUKE,
E laa na pahiolo, koi hole,
hamale, koi nui a me liilii, kila,
wili puaa, rula, apuapu, kui o na ano
a pau, kala kaa, hao hoopaa puka
pohaku hoana, kepa lei ilio, kaula
hao ilio, pahi, upa, pahi umiumi,
kalapu, kope hulu, pulupulu, oepa
kalakala, lina hao, ami, keehi, a me ke
- KAULA OPU. -
Palau o na ano a pau,
Oo, ho, kopala, pe, kipikua,
hao kope, au ho a pela aku,
kua bipi, uwea
pa, uwea keleawe, hao pili
piula, kaa palala, ipuhao, ipu ti
PA PALAI MAKAU ME KE AHO
Ili wai, papa holoi, kopa ala, kaula
kuaina, hu'akai, ehi wawae,
hulu pena, a pela aku.
Pena wali, kini nui a me liilii o na
ano a pau, me ka pepa kuhikuhi,
pena keokeo, aila
pena, aila hoomaloo,
vaniki kaa, a me
vaniki moe,
PENA HOOMALOO
- a me aniani hale -
AILA MAHU, AILA MIKINI, AILA HAMO ILI,
AILA KAA, INIKA KAMAA,
PAUDA, KUKAEPELE, KIANA
PAUDA, UIKI IPUKUKUI O NA
ANO HE NUI A LEHULEHU.
LOLE MAKEPONO
- E laa na -
AHINAHINA, KALAKOA, KEOKEO,
LEPONALO, HULUMANU,
UWE-WAHINE, KUI HUMUHUMU,
A ME KA LOPI.
Ke kuike e loaa no la ma kahi o
Kakela & Kuke!
NA MEA PIULA,
Mikini Humuhumu
Mekini a WHEELER a me WILSON
MIKINI A WILCOX ME GIBBS
NA MIKINI A
- REMINGTON. -
He nui loa na mea hao me na ukana e
ae o na ano a pau, aole hiki ke hai pau
ia aku, hewa i ka wai na maka ke ike.
Laau Lapaau Kaulana Loa
A DR. JAYNE ,
LAAU HOOMAEMAE KOKO
LAAU HOOPAU NAIO, LAAU
KUNU, PENIKILA, HUAALE,
PAAKAO, LAAU HOOPAA HI, A
Me na Laau Hamo a Pela 'ku.
Kakela me Kuke. 1195 tf
NA HOOLAHA KUMAU.
J T. WATERHOUSE
(Walakahaui)
HALEKUAI KUKAA NUI ME LIILI
Ua piha pono me na waiwai makamae
hewa ai na maka i ka nui o ka lehua.
Heaha no la hoi ia
- MALAILA -
Na Apa Kilika o na ano a pau,
Pahoehoe o na ano a pau,
Alapia o na ano a pau,
Huluhipa o na ano a pau,
Na Huluhulu holoku,
Na Keokeo Paina,
Lilina lau puu.
Wetoria,
Leponalo,
Lainakini,
Ahina pelekane,
Na Kihei o na ano a pau,
Na Koloka o na wahine,
Na Kihei Huluhulu,
Na Kalakoa o na ano a pau,
Na Kihi uhi moe,
Na Koloka o na wahine,
Na uhi Kilika,
Na uhi Alapia,
Na Hainaka nunui a liilii
- Eia hou. -
HE HELUNA NUI ONA PAA LOLE
O NA KANE A ME NA KAMALII.
Na Apa paina maikai loa,
Polu manoanoa a lahilahi,
Huluhulu manoanoa a lahilahi,
Na Apa huluhulu a pahee,
Na paa lole huluhulu, kane me kamalii.
Na Pililakeke loloa a pokopoko,
Na Palule kaula o na ano a pau,
Na Palule keokeo
Na Palule kalakoa,
Na Paleili.
Na Papale wahine i kinohinohila me na pua
me na hulu nani, a he heluna nui o na
kane a me na kamalii o na ano a pau
HE HELUNA HUI O NA KAMAA.
Na Kamaa buti,
Na Kamaa pihi,
Na Kamaa huka,
Na Kamaa laholio,
Na Kamaa weleweka.
HE HELUNA NUI O NA NOHO LIO MAIEA.
Na Noho Italia,
Noho pulu mamua,
a mahope i kela a
me keia ano.
NA AILA O KELA A ME KEIA ANO.
Na Aila honua helu 1 he aiai me he wai.
Aila pena, aila hoomaloo, aila Oliva,
Aila inu, Aila lauoho,
Waiala maikai.
NA PENA WAIHOOLULU LIKE OLE.
Keokeo,
Eleele,
Polu
Melemele.
&c,, &c., &c., &c.
Ina iho Ina iho.
Na ipuhao, na ipu ti,
Na koi nui a liilii,
Na pahi nui a liilii,
Na pahi olo, pakani
Na pahi olo palua
Na tabu nui a liilii,
Pakeke nui a liilii,
Na lako kamana,
Na lako amala,
Na kamaa lio,
Na moe hao,
Na pela uwea.
NA LAKO MAO, MA KA AINA A ME KA WAI
Na lako pa,
Pa nui a liilii,
Na bola,
Na kiaha aniani,
Na aniani kilohi,
N ipukukui o na ano a pau.
HE HELUNA NA MEA AI.
Palena poepoe,
Palena poepoe palu,
Palena huinaha,
Palaoa o na ano a pau.
Na kamano maikai loa ma ka pahu,
Na kamano tini,
Paakai o Livapulu,
Paakai inu,
Paakai hu,
Manu Kaleponi,
Palani ai a ka lio.
He heluna nui o keia mau waiwai aiwaiwa
ko'u mau halekuai aole i pau i ka hualia aku
na oukou no e hele mai a kilohi no oukou.
Ua waeia keia mau waiwai me ka maiau. ma
Pelekane, Farani, a me Amerika, no ka pono
a me ka pomaikai o na kanaka Hawaii. me
na kauoha mai na mokupuni hookoia ka eleu loa.
J. T. WATERHOUSE