Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIV, Number 5, 31 January 1885 — KELA ME KEIA. [ARTICLE]

KELA ME KEIA.

Ua pohala iki ae nei ka mai o ka loia Ruseh i keia wa. He 19,000 ka heluna nui o na kanaka c hana la ma ke alawai o Panama. E weheia ana he aha mele na kekahi mau opio. E nana ae ika lakou hOO- - e puka aku nei. O Mrs. Hardey he wahine Hawaii, ua make hikiwawe loa oia ma alanui Liiiha oiai oia e paani pepa ana. Ma ke awakea o keia la e holo aku ai ka mokuahi Alameda no Kapalakiko me ka piha ukana no ia awa. Ma ka mokuahi Likelike i ka Poakahi nei i laweia aku ai he 9 poe pukiki paahana no Molokai. Ua hoao iho la he 3 sela o ka moku kiapa Dacca e mahuka, a ua pau nui i ka hopuia a hiki i ka wa e holo ai ka moku. He iwakalua tausani a oi he poe Cieremania e lawelawe la i na hana like ole ma ke kulanakauhale 0 Ladana. He 452 poe wahine e lawelawe la i ka oihana hooponopono nupepa ma Enelani, a he 1,309 wahine he poe pai kii. Ke noho ona ia nei e kekahi mau ludaio ma Rusia he 1,250,000 eka aina, a ke hoohanaia nei e lakou he 1,500,000 eka aina hoolimalima. Ma ka auina la Sabati i ku mai ai ka mokuahi Ki-lanakauhale o Kikane ma ko kakou nei awa. Maluna mai ona na paahana pake hou. Ma ka Poalua nei i haalele aku ai ka mokuahi Kulanakauhale o Tokio ia lokahama no keia awa me kekahi heluna nui o na paahana pake. Ma na po Poakahi, Poalua a me Poaha i hoonanea ae ai na keiki puhi ohe oke aupuni ma ke kuea o Ema. He hauoh po mahina. Ma ko makou aoao eha ka moolelo piha o ka hoike kula Sabati nui o na mokupuni 0 Maui me MolokaL E nana ae e na makamaka. Ke huliia nei no ke kumu o ka pau ana oka halekuai o Chas. J. Eishel a me ka nui iho i ke ahi no kekahi mau kumu i haohaoia Ma o ke kauoha a ka Ilamuku Soper, ua kudalaia na waiwai banekarup\ o A. W. Richardson & Co. ma ka Poaha nei e ka luna kudala E. P. Adamu. Ke wawaia mai nei e hoakeaia ana ke alanui Hotele a me kekahi alanui e ae i manaoia e hoakea, a ua kohoia iho nei he mau komile no ka hooponopono ana ia hana. Ua hopu hou ia iho nei no ka ona o ka Heiau o na Paikini ma ka Poalua nei, no ka loaa hou ana he mau waiwai hou no i hoopae malu ia mai e like no me mamua. Ma ka lokomaikai 0 kekahi makamaka, ua waiho mai oia he kope o kekahi roau mele haku i meleia e kekahi o na Kula SaBati o Molokai ma ka hookahakaha nui o na Kula Sabati ma Wailuku. Eia mai ke puka aku la.

Ua hoonaue hou mai nei ke olai ma Sepania ā ua hooneleia na kanaka i na home, hoopoinoia na waiwai, make pu me na holoholona. Ma keia olai ua kokua pu ia e ka hau, ka makani, a ua ikeia he heluna nui o na kanaka i make i ke anu.

Ma o na hana mikiala a eleu no hoi a ka Ilamuku Soper, ua hopu iho la oia i kekahi sela moku me umi tini opiuma ma kona kino. Ua waihoia ae oia imua o ka lunakanawai hoemalu a ua hoopaiia he eono mahina hoopaahao me hookahi haneri dala kaulele iho.

Ma oka eleu a me ka mikiala ona hana aka hope makai nui o Wailuku, ua hopuia mai nei eia he 134 hapalua tini opiuma no kekahi pake paahana o ka hui mahiko Spreckelsville. Ua hoo paiia oia imua 0 ko laila lunakanawai hoomalu no hookahi la hoopaahao me 25° dala. I na Kahu Kula Sabati o Hawaii Akau ame ko oukou mau Elele, na haumana kupono 4 a pela aku, e like me ka hiki, mai Kaala ma ka aoao hikina a Puako ma ka aoao hema. Ke paipaiia aku nei oukou e hele kakou ke kanalua ole # oiai e kipa ana ka mokuahi Malulani ma Mahukona a me Kawaihae a lawe aku a hoihoi mai me ka uku oluolu; oiai aia i Waiohinu, Kau, ko kakou halawai. W. A. Mio,

Ma ke ahiahi Poakolu nei, Jan. 28, 1885, ua hanau mai na Mr. a me Mrs. L. Eleneke, he kaikamahine nui mohaha, ma ka home noho 0 Mr. Dole, (Mikakolo) ma Honolulu-waena. E hoomau ia aku ko laua hoohua ana mai i na hua maikai, no ka holomua o ke au Hooulu Lahui 0 ko kakou Lani MoL

Mahope koke iho 0 ka hora 1 0 ka Poalua nei, ua lauahea ae he lono i ka halewai ua hanaia kekahi karaima hon pahi ma alanui Moiwahine makai ae o Kawaiahao. Ua eleu koke ae la ke kapena makai Wra. Tell malaila, a o na mea i ikeia aole he hou pahi, aka, he wahi hakoko mawaena o ke kane me kana wahine, a ua loaa no na palapu maluna o ka wahine. Ua hoomaemae hou ia iho nei ka hale moe 0 na koa, a ua lohe wale ia e haawiia ana he la no na makaainana e hele ai malaila no ka makaikai ana. 0 keia mau hoohiwahiwa ana, malalo no ia o Kapena Hele (Hayley), a o keia iho la ke ano 0 na wahi 0 na koa ma na aupuni nui. He hoohanohano ana ka ia i ka oihana koa o ke aupuni Hawaii. Malia paha o na lima o Esau, a o ka leo hoi no lakoha.

O ka nui 0 na kanaka i make ma ke kulanakauhale o Parisa, he heluna nui ia i ikeia malaila i na kau mai korela a pau i laha ae mawaena o na makaainana. Ua huli akahele ia ka heluna oka poe i make iloko o na la e pahola ikaika ana ka mai, a ua ikeia he ewalu haneri a oi, oia hoi he elua pule wale no, koe na la e kualilii ana ka mai. O ka heluna nui loa i ikeia o na kanaka i pau ika make, mawaena no m o elima a me ka eono haneri, e hoomaka ana mai ka la 9 0 Novemaba 1884 a hiki i ka la 15 o ia mahina no.

Ua oleloia ka Moiwahine Victoria o Enelani he nui kana mau punahele e noho la ma kona alo alii. Ano koke mai no, ua make kekahi o ia mau punahele, oia hoi he haole kaulana ma ke akamai i na mea kani, a o kona oi ma ka pila kuolo (violin): he haole keia nona na makahiki he kanaiwa, a ua noho oia ma ia alo alii mai kona manawa he iwakalua a oi makahiki. Ua noho oia malalo o na pono a ka Moiwahine e loaa aku ana, a ua like no oia me kekahi ona kanaka waiwai loa. He punahele no hoi oia i ka ohana alii o Enelani. He kanaka e noho ana ma Amerika i hoohiki aole oia e puka mawaho o ka hale, aole no hoi e ako i kona lauoho a me ka umiumi a hiki i kona lohe ana ua puka ka aoao Democarata ma ka noho Peresidena ana, alaila he la luhile ia nona. Ua noho oia iloko oka hale no na makahiki he 21 me ka hooko pono ana i kana mau hoohiki a pau. He lole ano kona e aahu mau ai me ke apo ma kona puhaka. Ika wa 1 puka ae nei ka aoao Democatata, akahi no oia a puka iwaho, ako i kona lauoho, kahi ka umiumi a pela aku. O kekahi 0 na nu hou ano nui ma ka mokuahi Alaraeda mai, oia no ke kulana o Farani ma ke kahua kaua imua 0 kona mau enemi. Ma na lono mua aia he heluna nui o na koa Farani i makaukau me na lako kaua a me na pono ai ma ke kahua hoomoana, a ke hoomauia la na halihali koa no ka hoopuipui ana aku i na puali ma Kina. O na hoalala ana a na Kenerala no ka hoohele ana i ko lakou mau pualikoa iwaena o ka enaena o ke ahi pauda, ua holopono ia, a ua makaukau mau ke Kuhina Kaua hou o Farani me 3,000,000 koa i na wa a pau no ka hoouna aku. Ma na wahi a pau o Kina i lilo 1 na Farani iloko 0 na kaua mua, ua lilo ia mau wahi i kahu ikaika loa no na Farani ma ke pale ana aku i na elele make a na enemi, aia no hoi ma ke alahele no Tonakuina he pualikoa nui, a ua manaolana lakou oia ka puali mua loa nana e pulumi pau aku i ko laila mau pualikoa pake; a ke lanakila na Farani ma keia ano, alaila, e nana mai auanei kekahi mau aupuni nui 0 Europa me na maka wiwo no ka lilo ana o kekahi oko lakou mau koo ikaika. O keia no kahihoolulu moku o na aupuni kokua ia Kina.

He nui na lono hoehaelia i ka naau e hanaia mai nei ma na aina e, aka, aole keia pepa i manao ma ia wahi wale no, ma ko kakou mau poai no kekahi. Aka, he hauoli no ke hoomaopopo iho aole ia mau ano hana i ikeia maloko nei o ko kakou aupuni iloko o na makahiki he nui i hala ae, o ke ano o keia mau hana oia no ke kanu ola ana i na keiki hanau hou, penei kahi moolelo iki no kekahi bebe hou i kanu ola ia : Aia ma kahi kauhale o Belfast, Irelani, e noho ana he wahine, a o keia wahine he makuahonowai no na makua o keia bebe hou. Ua aku la keia wahine i kekahi kanaka eli lua kupapau e hoomakaukau i lua oiai he keiki kana i make a ua makemake oia e hoonalo koke. Ua makaukau ae la na mea a pau a o ka mea make koe a komo iloko o ka pahu. Aole i īke ke kanaka eli lua i ka wa i hookomoia'i ke keiki iloko o ka pahu. Ua makaukau keia a laweia aku la e kanu. I ka manawa e kanuia ana, loheia iho la ka leo uwe o ke keiki iloko o ka pahu; me ka hikilele nui hue hou ae la kekanaka eli lua i ka pahu a wawahi ae la, a he

mea e kona haohao i ka ike ana iho e ola ana ke keiki. Ua hoike koke ia keia mea imua 0 ka Ilamuku o ia wahi, a ua hoopiiia keia wahine a me ka makuahine oke keiki; iloko o na noonoo pokole ana oka aha, ua hoopaiia laua ma o keia karaima pepehi kanaka. E na makua Hawaii, mai hoohalike me keia mau hana.