Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIV, Number 6, 7 February 1885 — Page 3

Page PDF (1.48 MB)

This text was transcribed by:  Rob Escuadro
This work is dedicated to:  ko'u anakala John "Johnny" Baker o Maili, Oahu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Ka Nupepa Kuokoa.

 

     Paiia e THOS. G. THRUM ma ka Halepai o ka nupepa "SATURDAY PRESS."  Keena Hooponopono, ma na kihi o Alanui Moiwahine me Nuuanu.

     E hoouna muai mai na Olelo Hoolaha ma ke Keena Hooponopono mamua ae o ka hora 12 o ke awakea o na Poaha a pau.  Aole e hoopukaia na Olelo Hoolaha ke laweia mai manope o ka hora i hoikeia maluna.  E hooko piha aku ana makou i keia rula maluna.

     E hooili mai i na leta a pau a me na kauoha a me ka uku pepa ia KA NUPEPA KUOKOA ma Honolulu.  Ina e loaa pono ole aku keia pepa i kona poe lawe, e hai mai me ka hakalia ole i keia Keena.

     Oka uku a keia pepa e haawi ai i kona poe luna, he umi keneta no ke dala, koe ka apana o Kona, Oahu, a me kekahi mau apana e au kahi nui o ka luhi i ka halihali ana i ka pepa, ma ia mau apana, e hooiia ka uku luna.

 

KELA ME KEIA.

     Ua hookohuia o Mr. J. H. Reist oia kekahi o na kakauolelo o ke Keena Kalaiaina.

     O ka heluna nui o na haumana o ke Kula Nui o Sana Lui, au hiki aku no ia i 352.

     Ma ka mokuahi Kinau o ka Poalua nei, i holo aku ai ke Komisina Pukii no ka mokupuni o Hawaii.

     He $1,000 i loaa i ka waihona o ka Ekalesia o Kaumakapili no na lilo o ka puoa elua.

     Ke luakahaia nei na rumi o ka hale aupuni hou Kapuaiwa e ka poe i hookaawaleia no lakou ia hale.

     Ua hoohuiia ma ka mare o Paawela me Kahanahookahi e D. Kapali, ma Moanalua, Kona, Oahu, i ka la31 o Ianuari 1885.

     Aia ma Amerika Hui ke hoolahaia la i keia manawa he 623 nupepa ma na ano olelo like ole, a me kekahi mau mea e ae e pai ia la.

     O Dexter ka inoa o kekahi lio heihei e kakele ia mai ana ma Amerika, a nona na makahiki he 28, a ua manaoia oia kekahi o na lio holo loa ke holopono na kakelekele ana.

     No 32,000 lahui Ilikini ma ka mokuaina o Dakota, he 30,000 he poe i makaukau i ka olelo haole.  Ke pii mahuahua la ko lakou naauao ma na mea a pau.  Eleu no hoi keia lahui.

     Ma ke ku ana mai o ka mokuahi James Makee i loheia mai ai, au pa ikaika ae ka makani Kona ma Kauai i ka la Sabati nei.

     Ua holapu ae la ke ahi ia 20 eke ko o ka mahi ko o Kealia, a ma o na lima kokua i pio koke ai ke ahi mamua o ka lilo ana o ia mahi ko i puu lehu.

     Eia ke Kahuikula Nui D. D. Baluina ke makaikai nei i na kula o ke kulanakauhale nei.  I ka Poalua a me ka Pookolu iho nei kona makaikai ana ae i ke kula o Alanui Papu.

     Ua oluolu i ke 'Lii ka Moi ka haawi ana aku i mau palapala hookupa no Kauka Ja. Brodie a me Kauka Rolando Kuehn o Lahaina.

     Ua hoohuiia ma ka berita o ka mare i ke ahiahi Poalua iho nei, o Tom. Lucas o keia kulanakauhale me Miss Eliza Foster o Komalo, Molokai.

     Oiai ka Lilinoe e kolo ana i ka moku kalepa Banca i ke ahiahi Poalua nei, moku ae la ke kaula i ka wa i kokoke aku ai i ka hale ipukuku; aole nae i poino.

     Ke pii ae nei ke kulana o ka luakini Bihopa hou, a ke nana aku no i eia wa, me he a he oi aku ka nani ke pau pono ka hana.  He kulana kona o ka hiehie e ku nei i keia manawa.

     O Mr. Harrison ka mea a makou i hoolaha aku ai no na poino i loaa iaia, a i hoopaneeia'i kona mare ana me Miss E. Nott, ua oluolu oia a ua hookoia ka mare no laua ma ka Poaha nei.

     Ke kokoke loa mai nei ka la Poni Moi, heaha la auanei na hana lealea ma ia la?  E kaa auanei paha ka lealea o na kanaka ma ka la hapenuia o ua pake, i ke komo wale ma kauhale e konohi ai.

     Oiai ka mokuahi Alameda e ku'e hope ana i ka wa i hemo aku ai ka laina mai ka uwapo aku, ua eku aku la kona kila iloko o ka lepo, a aole nae i liuliu loa ma ia kulana.

     Iloko aku nei o kela mau a i loheia mai ai ke onawaliwali o ka Makua Daimana, a o na lono hoi i hoea koke mai nei, ke kanaaho iki mai nei oia, aole nae i maopopo loa aku, ua loaa he hiamoe maikai ana.

     Ma ka Poaono o ka pule i hala, au holapu ae la ke ahi i ka lole o ke kauwahi kaikamahine uuku nona na makahiki mawaena o 5 me 6, a ua loaa no na alina a ke ahi maluna o kona kino, ua palekana nae ke oe ma o na lima kokua.

     Ua loheia mai na lono no kela mau kanaka i nalowale ai oiai laua ma ka lawaia, ua hiki aku laua ma Molokai me ka palekana, aole i make e like me na manao kanalua o ko ke kulanakauhale nei.  Aia laua ma Molokai i keia manawa.

     Ma ka holo ana aku nei o ka moku kalepa Phillips ma ka Poalima o ka pule i hala, au holo aku maluna on a he mau wahi kauna pake kalepa o ke kulanakauhale nei no ke one oiwi, e malama'i paha i ka la kulaia hapenuia iloko aku o keia mau pule.

     Ua haule iho la ke keiki a ka Luna wai Chas. B. Wilson ma ke awakea o ka Poalua nei oiai oia maluna o kekahi wahi kiekie o na ahua pohaku e hanaia nei ka luakini Bihopa hou.  Ua haki kona lima heina ma kahi kokoke i ka pulima.  Ua loaa koke na lapaau ana a ke kauka a me ka manaolana e oluolu loa ana.

   

MRS. LOWELL SMITH.

(Kamika wahine.)

     Ma na hora i au wale aku la o he kakahiaka Poaono Ian, 31, i pahoia ae ai ka lono no ka haalele ana iho o ka hanu ola o Mrs. Lowell Smith (Kamika wahine,) a hele aku la ka uhane me ka mea nana mai ia, a haalele iho la i ko ka honua e paiauma aku nona mahope nei.  He nui na makamaka i kamaaina i keia makuahine misionari i hala aku la a ua nui kona aloha ia e lakou.

     Ua hanauia oia ma kahi kauhale o Barre, ma ka mokuaina o Makekuseta, ma ka la 4 o De. 1809.  Aole oia i liuliu malaila me kona mau makua, ua nee ae lakou ma Brandon, Veremoneta, a malaila oia kahi i noho ai i kona mau la opiopio.  Ma ka makahiki 1828, a o ak piha hoi ia o na makahiki he 19, ua lilo oia i hoahanau a hoa lawe hana no ka Haku; a ma ka makahiki 1832, ma ka la 2 hoi o ka malama o Okatoba, ua hoohuiia laua ma ke apo gula o ka mare me ka Rev. L. Kamika.  Ma ka la 21 no o ia mahina, ua hoouna mai la ka Papa Amerika i kekahi mau misionari no ka Pae Aina Hawaii nei, a ma ia huakai pu i hoounaia mai ai laua me ka makua Rev. B. W. Paleka me kana wahine maluna mai o ka moku Mentor no ka halihali ana mai i ka lamaku o ke ola iwaena o keia lahui kanaka.

     Hiki ma Honolulu nei i ka makahiki 1833, a o kahi a laua i luakaha mua ai ma ka mokupuni no ia o Molokai, a ua kamaaina nui ko Molokai poe ia laua.  Ma ka makahiki 1834 mai, ua nee hou mai laua a noho ma Ewa, Oahu, no kekahi manawa loihi, a ua kamaaina pu no hoi me ko laila poe ia laua.  Malaila laua i kanu hou ai i na anoano o kaolelo a ka Haku me ka hoomanawanui i na kuia a ua ulu, a ke hua nei no ia.  A i ka 1836 mai hoi, ua hoi loa mai laua no ke kapitala o Honolulu bei, a maanei i hooikaika hou ai laua i ke ao ana i na kanaka a hiki wale i kona haule ana aku la iloko o ka luakupapau.

     O ka makuahine i hala aku la, oia kekahi o na kumu kahiko loa i hiki ma Hawaii nei, a i aloha nui ia hoi e ka poe a pau i ike i kona kulana oluou.  Ma ka hapanui o ka manawa ua hookauwa oia iaia iho ma ke ao ana aku i na opio Hawaii a me na opio o na lahui e ae no hoi.

     Ma na hana pono a me ka hooikaika ana e holomua ka lahui ka hoopapau nui loa a keia makuahine; ua ao aku oia i na haumana i ka naauao a me ka ike e hiki ai ia lakou ke hooponopono no lakou iho, a mawaena o kana mau haumana i ao ai, o ke Alii ka Moi Alekanedero Liholiho kekahi.  Ua waiho mai kona makuahine ka mea Kiekie Kinau i kana keiki malalo o na ao ana a Kamika wahine.  Ua aoia oia ana ka olelo Beritania a ua ikeia kona holomua a me ka aapo ma ka ike, a ua ike pu ia no hoi ko ke alii aloha i kana kumu, ua kapa aku oia ia laua he mau makua.

     Ma ke ao ana a keia makuahine i na keiki ua ikeia ko lakou naauao nolaila ua hookohu mai ka Papa Hoonaauao iaia i kumu kula, a ua kukuluia kekahi kula maanei, a ua hoopihaia me kekahi heluna nui o na keiki Hawaii a haole.  Ua kupu koke ae ka naauao iwaena o lakou a ua hookomoia kekahi o lakou ma ke Kula Alii o Kahehuna.  Ua hemo mai laila a loaa na hana a eia ke lawelawe nei i ka hana.  Mamuli o ka naauao i hookahuaia e Kamika wahine iloko o na keiki, pela lakou i lilo ai i poe hanohano no ka aina.

     Ma ka la Sabati Feb. 1 i laweia ae ai kona kino lepo ma ka luakini o Kaumakapili, a malaila i ike hope loa ai na makamaka iaia.  Ua hoopihaia ae ka luakini e na Hawaii a me na haole no ka ukali ana aku mahope o kona huakai hoolewa, a ha hoike ana hoi i ko lakou aloha paumako no ka makuahine miionari i hala aku, a no kona koolua a me ka ohana pu ke komohia pu ana aku o ke anaina iloko o na kaniuhi ana.  Ua make oia i ke 75 a oi makahiki.  "Pomaikai ka poe make, ke make iloko o ka Haku."

   

Hoohokaia na Luna Helu Kanaka.

     Ua loaa maiu ia makou kekahi leta mai kekahi Luna Helu Kanaka mai o ka apana o Honolulu nei e hai mai ana, au hoohokaia oia e na Luna Nui o ka Helu Lahui, oiai oia i kii aku i kona wahi luhi aka ua hooleia mai la oia a au kuhikuhiia aku la i hikauhi i Kaunanakai a pela wale no ka apaia ana a pili i ka luhi.  A mamuli o ke noi hoohune ana i loaa mai ai, aole ma ka manaoia ana mai au hana i ka hana.

     Oia ka makou i kamailio ai i kinohi, he helu kanaka apiki keia a me he mea la ua iho ae nei na dala a ka lahui ma ke eke a Hasai, a o ka poe i luhi maoli i ka hana, aole i uku pono ia aku, aia nae keia hemahema nui maluna o na luna nui i hookohu pono ia aku, ua kaha ka maka i ka puu dala a ka lehulehu - Pau ole ka apiki.

 

Ko makoa kuahine ua hala.

E Mr. Lunahooponopono: -

     E ae mai ia'u i ke kauwahi kaawale o kau nupepa, i loaa ai ia'u ke kahua kupono e kamailio aku ai i kekahi manao walohia e pili ana i ka make ana o ko makou pokii kuahine i aloha ia, o Luka Wahinehoopii Kamakaimoku, i ke 30 o kona mau makahiki.  I ka po Poakahi, Ianuari 19 o keia makahiki, kona make ana.  Aia mahope iho o kona hanau ana i ke keiki i ka la Karisimasa i hala, ua loaa oia i ka fiva, a na ke kaomi ikaika ana a ia mai makamaka ole i kaili aku i kona hanu hope loa; a mamuli o ka oluolu ana i ka Mea Mana Loa e lawe aku iaia.  Auwe ka manaonao o ia mau minute!

     Ua hanauia o Luka ma Palawai, Lanai, mai na puhaka mai o Kauhi (k) me Pelekila (w).  He 16 ko makou nui ma ka hanau ana a na makua; o Luka no nae ka 14 o na keiki, ka 9 hoi o na kaikamahine.  Aka, ua hala mua 8, koe hookahi o Luka; pela hoi 3 keikikane ke helu pu ia me ko makou hiapo Heleikolani i make ma na aina e , a koe iho makou 4.  Ua hoonaauaoia o Luka ma na kula apana o ka mokupuni, a i ka hiki ana i ka wa pono, ua mareia oia me Samuel Malulu.  Ua hanauia na laua 7 keiki, ua make 6 ke huiia me ka bebe hou i ukali aku iaia, koe o Mis Mauliola.

     He nui iaia na keiki a kona mau kaikunane, na pula kaumaka hoi i manao ia no na la e hiki mai ana Auwe kuu pokii e!  He wahine lokomaikai, he puuwai akea, a he makua maikai hoi no ka noho ohana ana; he noiau ma na hana lima.  O ka walohia no kuu kuahine aole loa ia e hiki ke holoiia.  Na makou a pau e noho u aku iloko o na manao kaumaha, a e kanikani aula aku hoi ma keia kae o ka lua kupapau, me ka walohia paumako, hoeha puuwai a manaonao.  Aka, no ka nui o na oleo hoolana, e ike me ka olelo, "Na ke Akua no i haawi mai, a Nana no i lawe aku, e hoomaikai Kona inoa."  A pela i hoolanaia'i ko makou manao.  Ma ka la 21 ae, mamua o kona laweia ana e kanu, au malamaia he anaina pule, ma ke mele ana i ka himeni 549, a me ka heluhelu ana i kahi mau pauku ma Ioba mokuna XIV; "O ke kanaka i hanauia e ka wahine, he hapa kona mau la, a ua piha i ka popilikia.  Puka mai no ia me he pua la, a au akoia aku; a holo aku no ia me he aka la, aole ia e mau."

Owau no me ka luuluu,

W. N. PAHUPIULA.

 

MANAWALEA.

     I ka Nupepa KUOKOA, E olulolu oe e hookomo iho i ka'u wahi puolo ma kahi kaawale o kou mau kolamu, a nau ia e kukini mama aku i ike mai ai na lehulehu o kaua mai Hawaii nui o Keawe a Kauai o Mano, ka poe hoi i makee i ka pono a me ka pololei, a e hapai ana i na hana maikai a ka Haku; nolaila,

      O makou o na hoahanau o ka Ekalesia o Siloama, ke pahola aku nei makou i ko makou anoai ia N. B. Emerson, Komite huli dala no ka luakini o Siloama, ma Kalawao nei, no kona hooikaika ana a loaa keia puu dala nui he $232.00, me ka uku pono ana i na aie a pau, a o ke koena iho eia ma ka waihona o ka ekalesia he $38.65; a maluna on a a me keia mau Iwa malalo iho nei ko makon welina piha, a na ka Makua Nui e hoopomaikai like ia kakou.

                                                                                    Bishop & Co.,………………………………………………………………………     $50

                                                                                    P.C. Jones Jr……………………………………………………………………….. $10

                                                                                    A.W. Peirce, ………………………………………………………………………..$10

                                                                                    R.W. Meyer, ………………………………………………………………………..$10

                                                                                    G.W. Macfarlane & Co.,…………………………………………………………….$10

                                                                                    F.A. Schaefer,……………………………………………………………………….$  5

                                                                                    Lewers & Cooke, ………………………………………………………………….. $10                                                                                  

                                                                                    Hollister & Co., ……………………………………………………………………..$10

                                                                                    A friend, …………………………………………………………………………….$  5

                                                                                    T. H. Davies, ………………………………………………………………………..$10

                                                                                    E.O. Hall & Son, ……………………………………………………………………$10

                                                                                    Castle & Cooke, …………………………………………………………………….$20

                                                                                    Dillingham & Co., ………………………………………………………………….$10

                                                                                    A.L. Smith, …………………………………………………………………………$  5

                                                                                    J.W. Robertson & Co., ……………………………………………………………..$  5

                                                                                    A friend, ……………………………………………………………………………$  5

                                                                                    A friend, ……………………………………………………………………………$  5

                                                                                    Ahahui Mikanele wahine, …………………………………………………………..$25

                                                                                    H. Waterhouse, ……………………………………………………………………..$10

                                                                                    J. Keau, ……………………………………………………………………………..$  2

                                                                                    J.S. Emerson, ……………………………………………………………………….$  1

                                                                                    S.N. Emerson, ………………………………………………………………………$  1

                                                                                    R.S. Smith, ………………………………………………………………………….$  1

                                                                                    E.W. Alfred, ……………………………………………………………………….   $ 1

                                                                                    W.L. Wilcox …………………………………………………………………………$ 1

 

                                                                                    Huina,………………………………………………………………………………$232.00

JA'S. W. M. KAHOKUMAKA.

Kalawao, Molokai.

 

AHA MELE PONI MOI!

     A no ka mea hoi, o ka la 12 o Feberuari e hiki mai ana, ka la i Poni ia ai na Alii ka Moi kane a me ka Moi wahine, e lilo ana hoi ia la i la kulaia a puni ke Aupuni; nolaila,

     E wehe ia ana he Aha Mela Nui Poni Moi maloko o ka luakini o Kalihi waena ina ia po, no ke kukulu ana i Hale Kahu no ia Ekalesia.

     O ka Hui Himeni o ka Ua Kuahine o Manoa ka mea nana e kakele ae ana ke kahua loa, me ke kuukuu ana mai o Julia Walanika i na kani pohapoha ekolu i ka wa hoookahi a kona kileo, a e hoonipo mai ana ka Hui Kupanihi me ke kaulele ia mai e ka puukani o Hua'ika Ulu o Lele, a i iniki ia hoi na aoao e ka huihui o Wailohia.

     Ke poloai akea ia aku nei na mea a pau, e naue mai e ike kumka i na oi o ia po, na ka Ua paha e kaulana nei, na ka awawa paha i nohoia'i e ka olu, a i ole e kaena auanei paha ko Maui kini:  "Eo no ia Maui."

     E kukini ae ana na kileo like ole ma ia po; a nolaila, he po le'a nui keia o Halalii.  E hele mai na mea a pau, mai noho o lohe pepeiao!

 

Ka lede i makeawelawela ia

KA MEA I KAPAIA

KE ALIIWAHINE LIMA

APAKAU.

     Mawaena o na ohua o kekahi kaa ahi i haalele aku ai i ke kulanakauhale o Kikako a hiki aku la ma kahi hoolulu o na kaa ahi ma ka hema, kekahi wahine ui a kulana hanohano no hoi; he loihi kona oiwi kino, a nona paha na makahiki ma ke koho wale ana i ke kanakolu a oi.  He wahine koko Farani keia, a ma kona lima e hii ana he wahi ilio uuku i kapaia he Spaniel.  Ua aahuia keia wahine me na lole kukukuai kiekie, e laa na lole silika, a mawaho loa ae o kona mau pono kino a pau he koloka hulu Seal.  Ma kona mau pepeiao e lewalewa ana na kula pepeiao daimana, a e anapa mau ana hoi me he mau tausani hoku la, oiai kona mau maka tausani hoku la, oiai kona mau maka uliuli poniponi e hoike mai ana i kona popohe malalo o na lihilihi maka, a he nani kona i hiki ke olelo ae he lede hanohano loa oia a i ole he aliiwahine paha no kekahi aupuni.  Oiai, ma na wahi a pau loa a keia wahine e hele ai, e hele pu ana me kona wahine lawelawe.

     Haalele iho la laua no kahi hoolulu o na kaa ahi a holo aku la maluna o na kaa holo honua no ka hotele; ku ke kaa malaila a lele iho la laua ilalo no ka noho ana ma ia hotele.  Komo aku la ua lede la iloko o ke keena hookipa o ka hotele i ukali pu ia e kana kauwa wahine, a hele loa aku la no ka papa kahi e kakau ai na inoa o ka poe e makemake ana i mau rumi moe malaila, a oiai oia i lalau iho ai i ka peni no ke kau ana i kona inoa ma ua papa la, ua ike ia mai la oia e kekahi kakauolelo o ua hotele la a puka koke mai la oia e

HALAWAI PU ME KA LEDE

     A pane mai la:  E ka lede, ua minamina loa au no ka hoike ana aku imua o kou hanohano, aole he mau rumi kaawale o ka hotele nei, ua pau loa i ka piha.  Me na helehelena hoomakue i huli ino ae ai ua lede nei a hele aku la no kekahi hotele.  Me ka hikiwawe loa no hoi, kakau iho la ke kakauolelo nana i hoole makawelawela aku i ka lede he wahi apana pepa me na huaolelo e hoike ana penei:  E akahele mai i ke "Kaikamahine Alii, Ka mea a'u i hoohoka koke aku la.

     Hoouna aku la oia i kekahi o na kiai hotele i ka pepa i kakauia no kekahi hotele aku, kahi hoi a ka lole e kamoe la.

     Hiki e aku la ke kiai hotele a haawi aku la i kahi apana pepa i kakauia i ko laila kakauolelo, a pea ae la no hoi ana.  Mai keia kanaka hoi, haawi aku la ia i na kauoha i kona mau kiai hotele, e hoole aku i na noi ana mai a kekahi mea a mau mea paha e hoea aku ana.  Aka, o ka makamua loa keia o ka poe i hoea aku iloko o ia mau minute no ke noi ana i keena, o keia wahine a me kana kauwa lawelawe, a ua hoole hou ia mai la no elike me na kauoha.  Kau hou ae la ka lede no kekahi hotele, a o na mea i hoikeia mai no ka hotele elua, oia no na mea i haiia aku i ka luna nui o ke kolu o na hotele.  Hoea hou aku la no ka lede ma ia hotele, a ua hoole koke ia mai la no; pii ino ae la ka ukiuki o ka lede, a kauoha aku la i ke kahu kaa e holo aku no kekahi hotele.  Kauoha koke ae la no hoi ka luna nui o keia hotele i kekahi o kana mau kauwa e holo a hai aki i ka lono i ka eha o na hotele aole e hookipa aku i keia lede.  Hiki koke aku la ka ahai lono ilaila, a hoike aku la i na mea i hanaia no ka lede.  Hoea aku la ke kaa o ua lede nei, a hele aku la oia e noi i keena nona a me kana kauwa wahine, aka, ua haiia mai la, aole he keena i koe no laua, ua pau wale no i ka piha.  O ka ehe iho la keia o na hotele a ka lede i komo ai, a o ka eha iho la no hoi ia o kona hoohokaia ana.  Ma keia hoohokaia ana o ka lede opio, ua hooholo iho la ia i hookahi ana hoao ana i koe a i nele, huli hoi loa oia no kona wahi ma Nu Ioka, nolaila, holo hou aku la oia no ka ima o na hotele.  Iaia i hiki aku ai malaila, ua hiki mua ka lono ma ia hale, a i kona wa i hoao aku ai e noi i keena, ua panai pu mai la ka haku hotele e like me ka hana a kona mau mua maluna o ka lede opio.  Piha ae la ke kauna a keu o kona hoohokaia ana, nolaila uwe iho la ia a huli hoi 'ku la no kahi hoolulu o na kaa, a o Nu Ioka ka ihu.  O ke kumu i makawelawela loa ia ai keia lede, oia no ka mea i hoikeia e ke kakauolelo o ka botele mua ana i komo ai, i kekahi mea kakau nupepa o Piladelepia, a i hooia ia mai hoi keia mau hoike e kekahi o na ona hotele o Nu Ioka, ma ke ano he

LEDE AIHUE KEIA,

     A o kana mea e hoike ana, oia keia malalo iho:  Ua lohe au i kona oolelo, a ua hoomaopopo koke no au a kona ano i kuu manawa i kipaku aku ai iaia; aole au i ike mamua i kona mau helehelena, aka, he haili wale ana ae no ia ioko o'u a kipaku aku la au, oiai o na mea a'u i heluhelu ai a i lohe ai hoi no kona ano, oia kekahi mea a kekahi mau ona hotele i hooiaio loa mai ai, a nolaila aole i hookipaia keia lede e lakou ma ko lakou mau hotele.  Aka, he ekolu paha makahiki i hala ae nei, u hoea mai la keia lede ma keia hotele ma ke ano malihini a hookipa aku la ka ona hotele oiai au aole maanei; iaia i haalele iho ai i keia hale, ua lawe aihue aku oia he puwai daimana, a o kela manawa ana i aihue ai, oia no ka wa e ai ana mea a pau ma ke keena aina; ua komo hele oia ma na rumi moe a pau a lawe ae la i na waiwai makamae.  Ua hele kaapuni oia ia Europa, a he mau makahiki i kaa hope ae nei oia ka wa i hiki ai ke Duke Alexis ma Piladelepia, ua lawe aihue iho la keia lede he huina dala nui.  Ua nui kahi a keia wahine i lawe aihue ai i na waiwai, a ua ike pinepine ia oia ma ke kulanakauhale o

NU IOKA ME WASINETONA,

     A ua hoike ae kekahi mea malama hotele i kona aihue ana i kekahi mau waiwai daimana, a haalele koke iho ia laila no ka mokupuni o Cuba.  He mau la malaila o kona noho ana, huli hoi mai la oia no Nu Ioka, a malaila oia i hopuia ai no ka aihue, aka, aole he mau hoike oiaio no kona aihue.  Aole no i liuliu, hoea mai la na lono e hoike ana, no ka lawe aihue ana mai o keia wahine i kekahi puuwai daimana.  O na lono a pau e hoea ae ana no na mea i aihueia a i hoohuoiia paha ma kahi o keia lede e noho aku ai, aole loa na ona hotele e kuhikuhi aku ana i ka mea e, aka, i keia wahine no, ina paha e lilo ana i ka mea okoa a e noho ana nae keia lede ma ia wahi i lilo ai, a e manao ia no auanei na keia wahine no, no ka mea, o kona moolelo ua laha loa ma Europa a puni, a me kekahi mau mokuaina o Amerika.  Nolaila oia i makawelawela loa ia ai e na ona hotele.

 

DILLINGHAM & CO.

NA WATI

He huina nui o na Wati Amerika maikai loa

e hoolilo pau ia aku ana ma ke kuai ma

ka halekuai o

DILLINGHAM & CO.

Malalo o na iho o na kumukuai a pau e kuai

ia nei ma kekahi mau wahi e ae o ke kulanakauhale nei.

HONOLULU.

NA WATI

 

NA WATI

O na makamaka a pau loa e hoolilo ana ma

ke kuai a i hiki aku ka huina i ka $25.00,

e haawi makana ia aku he

WATI KAU HALE

O na ano a pau loa, mai ke nui a ka liilii,

e hooia no na makamaka ke hele kino mai

e kuai ma ko'u halekuai

ALANUI PAPU.

NA WATI

 

J P HANAAUMOE.

He Loio a he Kokua ma ke Kanawai ma na

Aha Hoomalu a Apana o keia Aupuni.

E loaa no au ma Puna, Hawaii.

 

E G WALLER (WALA.)

Mea kuai io bipi ma Alanui Puowaina, ma ka hale

i kapaia "Kawaiahao Market," malaila e loaa ai

na io bipi momona, a e hoolawa ia a ka makemake

o na makamaka.      2006-iy

CHAS H PULAA.

HE LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI

A e loaa no au ma honomakau,

Kohala Akau, Hawaii.     2001-tf

 

JOHN MAHIAI KANEAKUA.

LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI

MA NA AHA HOOKOLOKOLO A PAU O

KEIA AUPUNI.

Keena Hana me Hon. E. Preston (loio Poekane)

ma Alanui Kaahumanu, Honolulu

 

W A. KINI.

LOIO, LOIO, LOIO.

KEENA HANA:  Helu 15 Alanui Kaahumnu Honolulu.    tf.

 

W O. SMITH.

LOIO, LOIO, LOIO.

KEENA HANA Helu 36 alanui Kalepa    tf.

 

W R. KAKELA.

LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI.

He Luna Hooiaio Palapala.    tf.

 

A ROSA. (AKONI.)

LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI.

He Luna Hooiaio Palapala.

KEENA HANA:  Ma ke Keena Loio Kuhina.    tf.

 

S B DOLE.

LOIO, LOIO, LOIO.

He luna Hooiaio Palapala.

KEENA HANA: Ma Alanui Kaahumanu.    tf.

 

NA HOOLAHA KUMAU

 

KAKELA & KUKE,

E laa na pahiolo, koi hole,

hamale, koi nui a me liilii, kila,

wili puaa, rula, apuapu, kui o na ano

a pau, kala kaa, hao hoopaa puka

pohaku hoana, kepa, lei ilio, kaula

hao ilio, pahi, upa, pahi umiumi,

kalapu, kope hulu, pulupulu, oepa kalakala,

lina hao, ami, keehi, a me ke

- KAULA OPU -

Palau o na ano a pau,

oo, ho, kopala, pe, kipikua,

hao kope, au ho a pela aku,

kua bipi, lei bipi, kaula hao bipi, uwea pa,

uwa keleawe, hao pili

piula, kaa palala, ipuhao, ipu ti

PA PALAI MAKAU ME KE AHO

Ili wai, papa holoi, kopa ala, kaula

kuaina, hu'akai, ehi wawae,

hulu pena, a pela aku.

Pena wali, kini nui a me liilii o na

ano a pau , me ka pepa kuhikuhi,

pena keokeo, aila pena,

aila hoomaloo, vaniki kaa,

a ma vaniki moe,

PENA HOOMALOO

- a me aniani hale -

AILA MAHU, AILA MIKINI, AILA HAMO ILI,

AILA KAA, INIKA KAMAA.

PAUDA KUKAEPELE, KIANA

PAUDA, UIKI IPUKUKUI O NA

ANO HE NUI A LEHULEHU.

LOLE MAKEPONO

- E laa ua -

AHINAHINA, KALAKOA.

KEOKEO, LEPONALO, HULUMANU,

UWE - WAHINE, KUI HUMUHUMU,

A ME KA LOPI.

Ke Kuike a loaa no la ma kahi o

Kakela & Kuke!

 

NA MEA PIULA,

Mikini HJumuhumu

Mokini a WHEELER a me WILSON

MIKINI A WILCOX ME GIBBS

NA MIKINI A

- REMINGTON -

He nui loa na mea hao me na ukana e

ae o na ano a pau, aole hiki ke hai pau

ia aku hewa i ka wai na maka ke ike.

 

Laau Lapaau Kaulana Loa

A DR. JAYNE,

LAAU HOOMAEMAE KOKO

LAAU HOOPAU NAIO, LAAU

KUNU, PENIKILA, HUAALE

PAAKAI, LAAU HOOPAAHI,

A Me na Laau Hamo a Pela 'ku.

Kakela me Kuke.

1195 @

 

NA HOOLAHA KUMAU.

J T. WATERHOUSE.

(Walakahaui.)

 

HALEKUAI KUKAA NUI ME LIIL.

Ua piha pono me na waiwai makamae

hewa ai na maka i ka nui o ka lehua.

Heaha no la hoi la

- MAILALA -

Na Apa Kilika o na ano a pau,

Pahoehoe o na ano a pau,

Alapia o na ano a pau,

Huluhipa o na ano a pau,

Na Huluhulu holeku,

Na Keokeo Paina,

Lilina lau puu.

Wetoria.

Leponaio,

Lainakini.

Ahina pelekane,

Na Kihei o na ano a pau,

Na Koloka o na wahine,

Na Kihei Huluhulu,

Na Kalakoa o na ano a pau,

Na Kihei uhi moe,

Na Koloka o na wahine,

Na uhi Kilika,

Na uhi Alapia,

Na Hainaka nunui a liilii

- Eia hou. -

 

HE HELUNA NUI ONA PAA LOLE

O NA KANE A ME NA KAMALII.

Na Apa paina maikai loa,

Polu manoanoa a lahilahi,

Huluhulu manoanoa a lahilahi,

Na Apa huluhulu a pahee,

Na paa lole huluhulu, kane, me kamalii,

Na Pililakeke loloa a pokopoko,

Na Palule kaula o na ano a pau,

Na Palule keokeo,

Na Palule kalakoa,

Na Paleili.

Na Papale wahine i kinohinohiia me na pua

me na hulu nani, a he heluna nui o na

kane a me na kamalii o na ano a pau

 

HE HELUNA NUI O NA KAMAA.

Na Kamaa buti,

Na Kamaa pihi,

Na Kamaa buka,

Na Kamaa laholio,

Na Kamaa weleweka.

 

HE HELUNA NUI O NA NOHO LIO MAIWA

Na Noho Igtalia,

Noho pulu mamua

a mahope o kela a

me keia ano.

NA AILA O KELA A ME KEIA ANO.

Na Aila honua helu i he aiai me he wai.

Aila pena, aila hoomaloo, aila Oliva,

Aila inu, Aila lauoho,

Waiala maikai.

NA PENA WAIHOOLUU LIKE OLA.

Keokeo,

Eleele,

Polu,

Melemele.

&c.,  &c.,  &c.,  &c.

Ina Iho Ina Iho.

Na ipuhao, na ipu ti,

Na koi nui a liilii,

Na pahi nui a liilii,

Na pahi olo, pakani

Na pahi olo palua

Na tabu nui a liilii,

Pakeke nui a liilii,

Na lako kamana,

Na lako amalu,

Na kamaa lio,

Na moe hao,

Na pela uwea

NA LAKO HAO, MA KA AINA A ME KA WAI

Na lako pa,

Pa nui a liilii,

Na bloa,

Na kiaha aniani,

Na aniani kilohi,

Na ipukukui o na ano a pau.

 

HE HELUNA NA MEA AI.

Palena poepoe,

Palena poepoe palu

Palena huinaha,

Palaoa o na ano a pau

Na kamano maikai loa me ka pahu,

Na kamano tini,

Paakai o Livapulu,

Paakai inu,

Paakai hu,

Mauu Kaleponi,

Palani ai a ka lio.

 

He heluna nui o keia mau waiwai aiwaiwa ko'u mau halekuai aole i pau i ka huaiia aku na oukou no e hele mai a kilohi no oukou. 

Ua waeia keia mau waiwai me ka maiau, ma Pelekane, Farani, a me Amerika, no ka pono a me ka pomaikai o na kanaka Hawaii

me na kauoha mai na mokupuni hookoia a e ka eleu loa.

J. T. WATERHOUSE.