Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIV, Number 6, 7 February 1885 — Ua wela ka waha o D.H. Kaailau i ka hua nioi, ke keke mai nei na niho. [ARTICLE]

Ua wela ka waha o D.H. Kaailau i ka hua nioi, ke keke mai nei na niho.

I ke Kuokoa :— E oluolu hou mai oe ia'u a rne kou mau hookele, e hookau ae oe i kuiTwahi pahi kahi uuiiumi ma ka puana-i o D. H. Kaaiiau o Honomakau. Ua puoho a oih rnai nei ke poo nui puhuluhulu o D. H. Kaailau ma ka Pae Aina o lanuan 24, Helu 4 o keia makahiki, me na maka ano hapopo, me ka nau o na ku-i niho, rne kona mau au loloa e

naka ana a pu-ke na kuli, i ka mea o ka ikaika o ka hana aka omole eoniaea maluna o Kaailau, ke kanaka i hoonaauao maikai ia e na makua o ka pOHO, Re\ s. E Bona ame D. H. Laimana. Oka laua hana iao ole mai ai ia D. H. Kaailau, oia ka piepiele kuai rama me ka laikini ole, oia nae kana ! hana e hoopu malie nei iloko o ke ko- | loka o ka hookamani, e huna malu ne< iloko oke kapa pouli oka maalea, e like me ke akamai a me ka maalea o ka popoki, pela no oia e hana malu nei me he pahi umiumi \a. O keia Kaailau ka makamua loa o ka lawelawe ana ma keia hana karairaa a puuwai eleele ma keia mau apana, a na keia Kaailau i kanu hou aku nei, ua ulu, ua kawowo, a ke lalapa nei ke ahi o ka rama ma keia mau apana. He kanaka keonimana maopopo o Kaailau ma kona mau hiohiona a me kona kulana; aka, ma kona waha a hiki i kona opu, he lua kupapau hamama.

Hookikina mai nei nae o ua o Kumulaau mo nei ia'u, no kuu hele ole ka e hoohiki i palapala hopu nona a nre na haumana ana, hai aku au ia oe i ka oiaio, ua lia mua ia oe e a'u a me kuu

noa kakele ma ka oihana makai Pulaa, oiai ko maua mau la, a malalo o kekahi mau kumu, i like rne keia : E aloha aku oe i kou Akua me kou naau a pau, me kou ikaika a pau, ua like no hoi ka lua me ia, e aloha aku oe i kou hoalauna e like me kou aloha ia oe iho. Ina no hoi aole oe he keiki papa no keia mau apana, hai aku au ia oe, he lehua mua oe, a he pio maopopo na ke kanawai. Me na maka aniani poaeae « Kalua ke kupunakane 0 ua o Kaailau i waiho mai ai iaia, me ia mau maka aniani poaeae 0 ua o D. H. K. i kupaka ae nei me ka namu pake maloko oka Pae Aina, e ohi hapuku anm ka wahie o Kapaau, me he kanaka Kiribati la, me kou manao paha i kau hoolaha pane ano ole, oia ka mea e nalowale ai ka hohono o kou inoa malalo o ka hana kuai rkma, me kou» manao e pahemo aku ana oc mai na umii a kuu wahi peni laho lio, aole oe e hala e ke kalohe nui o Honomakau, ua ki pololei ia ka poka boma i ka mea kalohe, aole i ka makani wahi a Nelekona.

Namu pake hou mai nei no .0 ua 0 Kaailau, he malama buke au na Pa u mano, aole pela oe e hoike hoo punipuni ai; e olelo ae no oe penei: He malama buke ha make loa wau na Kamalamailalo, oia ka unuhi pololei ana. A mailoko ae 0 ua buke nei a olua me ko kumu, i hana naaupo ai oe ia Hairama kau keiki, a me ua wahi buke nei no a olua, i hana naaupo hou ai oe 1 ko wahi punua peepoli. Namu Kiribafi hou mai nei no ia'u no kuu maha lo ia W. White, a mahalo ole au ia J. W. Moanauli, ma kena no ua hana na-

aupo oe e Kaailau; kupono hoi paha ka mahalo ia W. \Vhite, ua ikeia kana mau hana mai kona hoomaka ana e lawelawe i ka oihana a hiki i kona kaawale ana mai ka oihana ae. Ma ka wa a'u i hoolaha'i ina ke Kuokoa i ka mea au e lili ino maka welawela mai nei ia'u no kuu huna ole ia oe a me au haumana, a mamua iho o ia wa, oia ka manawa i noho ae ai o J. \V. Mōanauli ma ka oihana, he wa kupono anei ia īa oe eka hupo nui e mahalo aku ai ? Oiai aole i ikeia ka hana, aole no hoi i hala he manawa mahuahua o ka lawelawe ana a J. W. Moanauli i ka oihana, e akaka'i ke ano o kana mau hana ; i mai nei oe he lili au ia Moanauli no ka haawi ole mai ka o Moanauli ia'u i ka oihana makai a lilo ka hanohano ia S. W. Kawahamae; hoike au ia oe i ka mea oiaio : Aole ia mea iloko o ko'u

puuwai; ua manao paha ka ona puuwai ahi o ka Pae Aina he oiaio na olelo ptlo a alapahi a Kaailau, me ka uhiuhi lau mamane ka wai o Kapapala. Aole au i manao e pane no keia ; aka, no kuu manao o lilo na olelo alapahi a Kaailau i mea oiaio no ka ekemu ole ia aku, nolaila, hooi hou aku nei au i ka ikaika o ka mahu, i īke oe e Kaailau i ka wela ou mau maka i ka ehu o ka nioi, a manao oe e kua-i kaa nai hou mai, ua oki kaua ma na hoolaha nupepa; oiai, eia no kaua a elua i Kohala nei, e waiho kela mau olelo, Ke lalapa nei ke ahi o ka rama iwaena o na kanaka maloko o keia mau apana o Hawi a me Honomakau, i kumu paio na kaua, ma ka hoole mai oe, ama ka hooiaio aku au. J. H. Keliinokaha.