Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIV, Number 6, 7 February 1885 — KA MOOLELO KAAO O Kahanuopaineki, Ke keiki alii o ke aupuni o Italia Ka Olali o na Waoakua o Arabia, Ka Naita nana i kuekaa na lua huna o na Powa. [ARTICLE]

KA MOOLELO KAAO O Kahanuopaineki, Ke keiki alii o ke aupuni o Italia Ka Olali o na Waoakua o Arabia, Ka Naita nana i kuekaa na lua huna o na Powa.

Mahope iho o keia, ua hele aku la ke koa opio a nonoi aku la i kana aloha e hookuu mai iaia no kekahi mau hora o ia po, no ka pii ana aku e kuka pu me kona makuakane, a ua ae mai la ua ui la i keia noi. Puka aku la ia a ku ma ke alanui pii, a kahea aku la i kona lio, a ku ana no hoi ia me ka hie nui, a Iko ianei kau ana iho, o ka wa no ia i ahai aku ai ka pupuhi, noho ana i kona hale alii. Lele iho ia i lalo, a pii aku la a komo iloko o ka rumi hookipa. Ua hoopuiwa koke ia kona makuakane i kona ike ana mai i kana keiki, a hopu mai Ia ia a puili ae la; a me ka malie laua o ke kamailio ana, a holo keia mau mea, ua kena koke ia ka haku puuku e kauoha aku i ko laua mau tausani naita no ka hele ana mai imua

o laua no ka wae pono ana i na naita makaukau no ka hele i ke kaua.

AOLE he mea nana e hookuihe i ka manao o ua haku puuku la, ua kuu aku la ia i ke kani pohapoha o kana o-le daimana r e hoonakulu ana hoi kona leo i na paia o ka lewa, a he mea hoopuiwa keia i ka hiamoe nui o na naita o ua mau awawa nei, a puoho ae la lakou me ka manao he pilikia ko ka pa alii; holo mai la kela a me keia o lakou me ka lako pono i na mea kaua, e ne-he ana ka lakou mau pahikaua, e haukawewe ana hoi na koi, e walaoa ana na ihe, a ku ana Ika pa alii. Ke ninau aku a ninau mai nei hoi ua mau kae'ae'a nei : Auhea ka enemi ? Eia ka hoi aole. Puka mai la ka haku puuku a ku ana īmua o na naita, a wae pono mai la i na naita kupono no ka hele ana i ke kaua, a ua hanaia keia mea me ka hikiwawe loa mamua o ka huli hoi ana aku o ko lakou alii opio no ka hale alii o kana aloha. Ika pau pono ana o keia mau hoonohonoho ana, oiai ka pouli e aaki paa ana maluna oua mau kuahiwi anoano la, ua kali aku la lakou o ka puka mai o ke koa opio.

I ka puka ana mai o ua opfo nei, ua ike koke aku la kona mau tausani naita iaia, a haawi mai la lakou i ko lakou mau leo huro hoomaikai, a pela no hoi ua opio la i panai mai ai ma ia haawina hookahi. Ua hai pokole aku la ia no kona kumu o ka hiki ana aku i ua po nei, a me kana mau hoolala ana no kona mau puaU, a i kekuu ana īhoo kona leo, ua hoopiha koke ia ka lewa i ko lako i mau leo uwauwa o ka hauoli; a no kona manao hope loa, ua hoike niai la ia, e ka-i aku lakou no ka hale alii o kana aloha, a oiai hoi ua kokoke loa mai na enemi. No keia leo kono a ke alii opio i kona mau naita, ua ku laina koke ae la kela a me keia mahele me ko lakou mau alakai pakahi, a hoomaka aku la ka nee ana. I ka hala ana aku o ua mau kae'ae'a nei, oiai no hoi ka pouli e hohola ana maluna o ka ho nua, a i hoomaamaamaia hoi e na la-

malama kukui i ike pono ia ke ala e iho ai, ua hoi aku la ke koa opio a kamailio aku la i kona makuakane Moi e hoomakaukau koke iaia iho a me kana wahine ka ui Lalinia, a e liuliu hoi no ka ukali ana aku i ko laua mau puali naita, oiai lakou ma ke ala e hiki aku i ka hale alii o ka Ui Pua Rose, he manawa ole, ua makaukau mai la laua, a hoomaka aku la ko lakou nee ana.

A iko lakou kokoke ana aku e hui, ua loheia aku la he mau halulu papaai na no na mea kaua, a ia wa i pane aku ai o Kahanuopaineki i kona makuakane : E kuu papa aloha, e wiki aku kakou, no ka mea, ke hali'ali'a e mai nei ia'u, me he la, ua hiki mai na enemi, a ke hoouka la hoi ike kaua. He mana wa ole, ua halawai aku la lakou iloko o ka ululaau. (Hemea oiaio ka ke alii opio mea i upu ai, oiai ua hiki mai ke keiki alii Puliana o Palani me ka powa kaulana 0 kona aupuni a me kona mau haneri tausani naita, a ke ulupa mai la hoi lakou i na makaainana 0 Ai;abia, a ke komo aku nei ka maeele oka makau iloko o ke kulanakauhale alii.) Oiai ke wehewehe ae nei kaiao, ua hoea aku la lakou nei mawaho o ka ululaau, aia hoi, oili mai ana keia mau lio elua tnai kai maL Holo mai ia laua aku ana imua o Kahanuopaineki, a haawi mai la Iko laua aloha. Me na waimaka e hiol* ana ma ko laua mau paoalina, unuhi ae la kekahi o laua he leta a haawi mai la la Kahanuopaineki, a me ka awiwi oia i heluhelu iho ai, a ike īho la i na manao kupilikii o kana aikane, oiai ua hiki mai na enemi ma ia po a hoouka iho la ike kaua me ko uka

nei poe; a ua nui na makaainana i pau i ka make a auhee aku kekahi iloko o na ululaau. No keia mea, ua kauoha ae la o Kahanuopaineki i kona makuakuakane e alakai akn i kona puali m'e ka awiwi loa ma ka aoao hema ma kahi ikaika loa o ke kaua, a o ke koena hoi 0 na puali e hoi loa aku no ka pa alii. 1 ka hala ana aku o ua Moi nei me kona puali, a e hele ana hoi me ka awiwi, ua huli hoi loa aku la no hoi lakou nei no ka hale alii o kana aloha.

E haalele kakou i ke kamaillo ana no ke koa opio, a e huli ae hoi kakou no kona makuakane e iho la me ka awiwi mū kahi a kana keiki i kauoha ai e hele. Aole i liuliu ko lakou hele ana aku, halawai e mai la lakou me ka poe i auhee mai ke kahua kaua mai, a poha aku la kona leo : E huli'! E huli hou aku i hope, e hoolana i ko oukou manao, a e kaua aku hoi i ko oukou mau enemi. No keia leo hoolana no ke kaua, ua huli hou mai la ka poe i auhee, a hoomaka aku la ka nee hou ana o na mahele naita no ke kahua kaua kahi hoi ana enemi e haawi ana i na elele ahailono ole o ke ola, aua lilo hoi na makaainana o Arabia i luahi na ka make mainoino; aloha wale.

I ko lakou kokoke ana aku i kahi a na enemi e luku nei i naola makamae o na kanaka, ua lohe aku la ua Moi nei i na leo auwe o ka pilikia, a e haawi ana hoi na enemi i na leo hoolana no ko lakou mau puali, a ua loaa hoi ka lanakila ia lakou ma keia kaua ana. Hiki aku la ua Moi nei ame kona mahele uuku i ke kahua hakaka, a oiai he kanaka hikiwawe keia ina ka noonoo ana i mea e holomua ai ka lawelawe ana ma ka hoehu aku i na enemi, nolaila, ua haawi koke ae la oia i ke kauoha i kona mahele naita, e lele aku maluna ona enemi a e hoopuehu aku hoi ia lakou me he opala la, a e hookau pu aku no hoi ika hoopai weliweli maluna ola kou. Ika lohe ana oua mau kae'ae'a nei o na mauna hui, ua ala like mai la keia wahi heluna uuku a hoao aku la e kue ina enemi, aka, ua lilo ka heluna nui o na enemi i mea ole imua o keia mau wahi kauna kakaikahi. Eiike me ka olapa ana o ka uwila maluna o ka honua iloko o na minute pokole, pela no ua mau hiena nei i hoopuehu aku ai i na enemi me ka hikiwawē; e holo ana kela a me keia o lakou iloko o ka enaena o ke kahua kaua, a ua puni ]v>i lakou i na mea make a na enemi; aka, he mea paani waleia no ia e lakou nei. A oiai lakou e hooili nei i keia kaua hahana, e holo ana hoi ua Moi nei mawaenakonu o na enemi me ka hili ana 1 kana pahikaua ma kela a me keia aoao, a e haule ana hoi kela a me keia enemi e loaa aku ana i kana hauna pahi, e waiho ana lakou ika honua he mau apahu kino aole ke poo, aole ka lima; he hapalua hora keia kaua ana, he mea haohao i ua Moi nei ka nee hope ana mai o na enemi ma ko lakou kulana e hoouka nei i ke kaua, aka, no

ka nui hewahewa loa o na enemi, me he mea la he hapa-haneri paha ka i pau i ka make, aka nae, aole ia he mea nana e hookuemi mai ai i ka inu ana o ka huwini oi o ka lakou mau pahikaua. E na makamaka heluhelu o keia nanea, e hoalu iki iho hoi kakou no ka Moi, oiai oia ke haawi nei ika make maluna o na enemi, a e huli ae hoi kakou no Kahanuopaineki, a me kana mau 'nana. Iko lakou wa i iho aku ai a hiki ma kekahi puu kiekie, a malaila hoi e ike ia aku ai ke kulanakauhale alii o kana aloha, ua ike aku la ia i fta halelole o na enemi eku mai ana me he ohu halii la i ke kuahiwi, a he mea e no hoi ka hikilele i ka ike ana aku i na enemi ke hoohahani loa aku nei e komo iloko o ke kulanakauhale alii, nolaila hoouna aku la ia i kekahi o kona mau puali e holo aku me ka awiwi a e! hoopuehu aku i na enemi, oiai ke ko- j koke loa aku nei e komo i ke kulanakauhale. Me he imo ana na ka maka, ua nalowale aku la lakou, anoka wa pokole keia holo ana, ua halawai aku la lakou me na enemi, a hoomaka iho la ke kaua ana. Aia no hoi ke alii opio ke nana nei i ke kaua ana o na aoao a elua, a i kona ike ana aku ua holopono kana mea i manao ai, oiai ua hoopuehu aku la kona miu wahi naita uuku i kona mau enemi, hoohuli ae la ia i kona mau nanaina ma kekahi aoao a ike aku la ua ikaika loa na enehii ma ia wahi, hoouna hou aku la ia i ke kolu o kona mau puali, a i ko lakou hiki ana aku, ua hoouka iho la lakou i ke kaua; a no ka ike hou ana o ka opio ua holopono kana mau hooiala ana, oiai ua hoopuniia ae la na enemi e kona mau wahi mahele naita, nolaila, ua hooholo iho la īa e holo aku lakou ma kahi a na enemi e hoopuehu la i na makaainana aloha o kona aupuni. No keia mea, ua iho awiwi aku la ia a kau ae la ma luna o kona lio, a hoomaka aku la lakou e holo me ka puahi nui, a emoole, kapalulu aku la ua mau hololio nei, a i ka halawai ana aku o ua opio nei me kona mau enemi; hoouna aku la ia i kekahi o kona ukali e hoihoi aku i ko lakou Moiwahine i ka hale alii o kana aloha. I ka hala ana aku o ka ukali ine kana ukana makamae e hali la no ka hale alii, ua huli aku la ua opio nei a me kona mau ukali a luku aku la i na ene-1

mi e kue mai ana iaia, a ma ka nana aku ia lakou a pau, me he makani puahiohio la e puhi ana i kekahi puu opala nui, a lele liilii io a ianei, pela iho la ua eu nei a me kona mau wahi kauna naita kakaikahi e luku nei ina enemi. E holo ana ua opio nei maluna o kona I lio kupua me ka nanaina hauoli, oiai j o Kahanuopaineki e hili ana 1 kana pa- ! hikaua oi lua ma kona mau aoao, a ke | haule makawalu nei hoi na enemi me jhe kuaua loku la o ka hooilo, a he hapaha hora ko Kahanuopaineki hoomau . ana ma īa kulana, ua o-pa pu ia aku la na enemi oiai lakou nia ko ianei wahi e holo aku ana, a ua auhee aku la hoi kekahi poe ona enemi no ka ike ana mai i ka nui o ka make ma ko lakou aoao; a i ka ike ana o ka opio ua auhee aku kona mau enemi, huli hou ae Ia ia he ala okoa, a e luku ana hoi i kona mau enemi me*ka weliweli nui, a ike aku la īa i kona mau ukali ua komo poo aku lakou iloko oka enaena oke kaua ana me na enemi. Pu-ki mai la ia ike kaulawaha o kona lio, aia hoi ike aku la ia ma kona ala i hele mai ai, aia he mau heana o na kino ona enemi e muu mokaki mai ana me ka manaonao nui, a aole hoi he mea hookahi i aa mai e ku a e paio mai iaia, oiai ua auhee aku lakou mai ona aku. Kau aku la kona mau maka maluna o kona mau nnta, a hoomaopopo koke iho la ia, aohe he mea nana e hoohaulehia kona mau ukali ma ka oi o na mea kaua.