Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIV, Number 8, 21 February 1885 — KA MOOLELO KAAO O Kahanuopaineki, Ke keiki alii o ke aupuni o Italia Ka Olali o na Waoakua o Arabia, Ka Naita nana i kuekaa na lua huna o na Powa. [ARTICLE]

KA MOOLELO KAAO O Kahanuopaineki, Ke keiki alii o ke aupuni o Italia Ka Olali o na Waoakua o Arabia, Ka Naita nana i kuakaa na lua huna o na Powa.

Hbttfmai fa ua alii poiw iuna o kona Ho me ka eleu nui a e p»i3 ana hoi ia i kana koikaua oi lua ma kona lima akau; i kona kokoke ana mai ina kahi a Kahanuopaineki e luku nei i kona mau enemi me ka hoopuehu liiiii ana hoi ia lakou, hapai ae ia ua 'iii powa nei o Palani i kana koi a pane | mai la nie ka leo weliweii : E kahi pupule a me ka hehena, e emi aku i hope a e haawi pio mai hoi e na wahi keiki ai waiu imua o ka mea e ku aku | nei imua ou, o kau aku auanei ka hoopai weliweli maluha ou, a e ike auanei kou uhane, na na manu e ai i kou kino me ka mainoino, a o kou mau iwi, e lawe no au i ko'u aupuni, a e puhi ia i hoi i ke ahi. I keia wa a ua alii powa nei e kamailio nei, aohe hoolohe ia mai; e ka opio; ua hoomau aku la no ua koa iopio nei i ka iuku ana i na enemi, a ia wa no i pii malie ae y ka inaina wela iloko o ka puuwai o ke alii powa, a ho-1 lo mai la īa me ka makaukau no ka la-! we ana i ke ola o ke koa opio ma ka j maka wini oi o kana koi. Hapai ae la' ia i kana koi a uhau mai la maluna o' ka opio, aka, me ka eleu nui ua opio nei i hopu mai ai i ke koi, a hlo aku Ia i ka naita opio, a hokahoka waie iho la; no ua aiii powa nei; ike iho la la ua nele ia 1 ke koi kaua ole, unuhi koke ae la ia i kana pahikaua a hoomoe mai la maluna o ka opio, aka, ua pale ae la ua opio nei me ke koikaua a hala-hu aku Ia ia puu make; hapai hou no ua alii i kana pahikaua no ka lua o ka manawa a uhau mai la ma ka puhaka akau o ka opio, aka nae, me ka hikiwawe loa, ua hemo ae la ka ianei pahikaua, a pale ae la no keia; hoomoe hou j no ke alii {>owa i kana pahikaua malu-1 na o ka opio, aka, me he imo ana la na ka maka, pela no o Kahanuopaineki i uhau aku ai i kana pahikaua a loaa po- j no aku la ka pahi a ua alii powa nei, a | haki pu ae la mawaenakonu. No keia nele hou ana o ua alii powa nei i kana mea e hoohana aku ai me ke koa opio, nolaila, ua ike iho la ia aohe ona wahi e pakele ai, no keia kumu, hoohuli ae la ia i kona lio me ka manao e holo a haalele hoi i kona mau tausani naita na lakou no e imi i wahi no lakou e pakele ai. Aka nae, mamua ae o kona manao ana e hooko i kana mea i upu ai, ua paa e aku la kona pu-a-i i na lima wikani hao sila o Kahanuopaineki, a lewalewa ana kona alelo iwaho. Hapai ae ia o Kahanuopaineki i ke alii powa a kiekie a waiho aku la iaia i ka ih honua, aia hoi e waiho a make ana ia me ke umi ana i kona hanu i kuhihewa ia ai ua make; aka, kauoha ae la ke koa opio i kona mau ukali e lawe aku i ke pio a e hoopaa ma ka halepaahao, a e kiai makaala loa la hoi laua me ka hoohemahema ole ia f a e lawe ae hoi i kana mau mea kaua mai kona kino ae. No keia kauoha, ua hookoia no ka manawa pokole. O na naita aku i koe ua haawi pio mai la lakou a pau imua o ka naiia opio, a e waiho mokaki ana hoi ka lakou mau mea kaua i ka honua Kauoha ae Ia o Kahanuopaineki i kona mau ukali e ku laina koke i na pio a e kai aku ka huakai no ke kulanakauhale alii o ka Ui Pua Rose. I ka hiki ana aku o ka huakai i ka pa alii, ua hoio mai la ua ui nei a kukuli mai ia imua o ke koa opio (kana aloha) a puana ae la : E na lani e, nani kou malania maalahi ana i ke ola o ka'u mea i aloha ai. Ku ae la o Kahanuopaineki a hele aku la ma ka nimi auau no ka hoomaemae ana i kona kino, a i huii hoi ana mai, ua hele loa aku la ia e ike * ka ohana alii A mahope iho o keia ike ali» ana, ua kauoha ae la o Kahanuopaineki i kona mau hoa naita e liuhu a e makaukau i ka papaaina no ka hoopiha ana i ka lua o ka inaina; a mahope iho o ka pau ana o ko lakou paina ana, e huli hou aku ai lakou no ke kahua kaua, no ke kanu ana i na kino make o na Paiam, a o na naita i loaa i na pa!apu, e hoihoi mai :a lakou maloko o na haiemai e lapaau ia ai. E hana hoi i keia mau mea me ka naau aloha, aole o ko lakou lik ana i mau enemi a hana ino aku ia lakou, aka. e kanu i na enemi me ka puuwai i hoopihaia me ke aloha, pela auanei e kaula-

}na ai ko kakou mau inoa a pum ke ao ihoieokoa no ka kakou mau haiu nui

k.ii Ia wa no i paiakuli ae ai ka lewa i na ieo huro o ka hauoli mai kona mau nana mai, a i ke kuu ana iho o keia mau lexs hauoli, ua makaukau na mea ai a hoomaka iho la iakou e paina, a oai lakou e paiiia ana» aia hoi na ma •kaainana o ka Rose ke nana mai nei e ake ana t> ka ike aku i n* helehelena o ka naita opio ka mea hoi nana lakou i hoopakele ae mai ke keiki alii Puliana mai, aka nae, he ole ka ike lihi ia aku, no ka mea, aia keia iloko o ka haie aiii kahi i iuakaha ai me kana aloha a me ka ohana alii hoi, a me ka | lehulehu o na maka hanohano i konoia. i I ka pau ana o ka paina ana o na kae a- ; e'a 0 na mauna hui t ua hoi hou aku la j lakou i ke kahua kaua elike me ke ka- j uoha a ko laVf>u haku alii opio, a iloko i no hoi o ia wa i kuahaua ia aku ai ka lohe ma na kihi a pau o Arabia e hele mai no ka pa ahi, no ka hooholo ana i ka make e kau aku ana maluna o Puliana a me kona alii powa, oiai ua waiho aku ke alii opio na na makaainana e hooholo i ka mea a lakou e makemake ai; he make*paha, a i ole he hookuu 'ku paha ia laua e hoi i ko iaua aina.

Aole i hala he hapalua hora, ua lohe ia aku ia na elele e kala heie ana ma na huina alanui i na makaainana e hele ae i ka pa alii elike me ka mea a ke 'lii opio i makemake ai. He manawa ole, ua piha mai la ka pa alii i na makaainana me ka haawi ana i na leo hoomaikai no ke koa opio, a e mele ana hoi i na mele i hakuia e lakou no ko lakou pakele ana mai ka make mai a na enemi. Ia wa no i oili mai ai ka makuakane o ka Ui Pua Rose a kuka leo nui mai la : Imua o oukou e o'u mau makaainana aloha o Arabia nei, ke kono aku nei au i ko oukou hanohano, e hoi aku oukou ma kahi i hookaawaleu» no ka hana ano nui a ke alii opio i kauo-! ha aku ai ia oukou e hele mai, a malai-; la auanei oukou e ike ai i ko kakou hoola. Ua haawiia kekahi rumi nui o ka hale alii i wahi no na makaainana e hooluolu ai a hiki mai ka 1 ka hiki ana mai o ka manawa, ua piha ae la ka rumi hookipa i ka ohana alii a mr na makaainana, a o ka wa no ia i oili mai ai o Kahanuopaineki me kana aloha, a ia wa koke no i mele ia mai ai i ke mele lahui o Arabia, na mea kani o kela a me keia ano e uhene ana, a oiai hoi na leo o keia mau mea kani e hoalii ana iloko o ka rumi hookipa, ua ku mai la ke anaina iluna me ka haawi ana mai i na hoomaikai palena ole imua o na alii opio; a i ke kuu ana iho o keia mau leo hoomaikai, ua noho iho la ke anaina me ka malie, a e kali ana hoi o ka puai mai o na hualelo waimeli mai na lehelehe ula lelo mai o ka opio. I ka meha ana īho o keia mau leo a me na hamumu, ua ike ia aku !a ua opio nei i ke ku ana ae a haawi mai la i ko na mau hoomaikai ana imua o ke anai na, a haiolelo mai la : Imua o oukou e na alii hanau o ka aina, na maka ha nohano i hiki mai, a me na makaaina na aloha o ka Moi, aole a'u mea nui e hai aku ai imua o oukou, aka, he hoo kahi wale iho no, a oia hoi keia : Ma ka hooili kaua mawaena o makou a rae na enemi, ua iilo mai ma ko makou aoao ka ianakila hanohano o ke kahua kaua, a no ka hopena o ke kaua ana, ua iawe pio mai au i ke keiki alii Puliaifti, a me kona aiii powa. A no iau« hoi ke kumu nana i kono mai ia'u e kauoha aku ia oukoi> 'e akoakoa mai maloko o ka hale aiii nei, no ka hoopai e hookau aku ai maluna o iaua; a ke waiho aku nei au na oukou e hooholo i ka hoopai a oukou i ike ai he pono; e li paha ma ka amana» a i ole e hoola paha. la wa no i puai mai aī na leo o na makaainana : E li ia oia e pono ai ! Ia wa i ku mai ai ka makuakane o ka kakou eu a ninau mai la : Ina o ka poe i hooholo i ko lakou ae he make ka hoopai e kau aku ai maluna o na pio, e ku mai iakou iluna, ia wa ua ku mai la ke anaina ho!ookoa iluna. A i ko iakou noho ana iho, ua mnau hou aku la ua 010 mana nei no ka poe ma ka aoao e hookuu ana i na pio, a ua ku |mai la kekahi wahi luahine a kamailio | mai la imua o ke alii opio : Ano, e j ' kut> Moi ppio aloha. ke noi aku oef au imua o kou ibi kapu, e hookuu aku i ke keiki aiii Puiiana a me kona aiii powa me ka laelae, a he mea hoi ia e waia ole ai kou inoa a me ka inoa o kou au puni, a e kaulana auanei kou inoa a kau aku i kau mamo he alii puuwai aioha. Ke ike nei no hoi au, ma ko'u

ano he kilo nui no ke alo alii nei, a i kou wa auanei 0 hooko ai i kou inaina tnaluna o Uua ma ka lavrc ana i ko Uua ola, e ah mai auanei ke koko o kou oiikuakane o Puluka a uhau mai i ka make mainoino maluoa ou, * Oia auanei kou wa e ike iho ai, o ka mea au e hookiu aku ai ika make. he pokii oUio 4oa ia nou. T»«inoiholi*e&>kekamaapfe£ v hine ka Ui Pu* Rase a kamailio aiu ii «mua o kana kane : «Ano e kuu aioha, he aikane no hoi kau i ike i na mea ! huna e hiki mai ana. a noUila ke haawi ! nei au nana e hooko a e kaana hoi i ka |mea a koha lunaikehala e koho ai he pono, a malia o kana paha ka oiaio, a 'o ka keia kilo paha. Ku mai la kahi aikane a Kahanuopaineki a pane mai la : Mamuli oka hanohano i hooiliia mai maluna o'u, no ka hooholo ana i hoopai e kau aku ai maluna o na pio» a ke hai aku nei au i ka mea pokole : He elua puie mai keia la aku, e li ia o Puliana a me kona alīi powa maluna o ka aniana, i mea e loloiahili ole ai na hana. So keia mea, ke hoopokole nei au i kau kamailio ana, a na ke au o ka manawa e hoiko mai i na wanana a ke kilo kauiana o maua. Ika lohe ana o kahi luahine kilo i ka hoopai e kau aku ana maiuna o Puliana a me ke alii powa, na mea hoi i komo iloko o kona koko ponoi mai kona mau kupuna mai, ua uwe kapaiili ae ia oia a hoio mai ia a puili ae Ia i na wawae o ke koa opio, a pane mai ia : Eke alii, ke noi hou aku nei au i kou hanohano, e hookuu aku i kona ola, no ka mea aohe ou mea e pio ai, a eiike hoi me ka'u mau hoikeike ana iho nei no kou piii i ua keiki la, ahe pokii oiaio ioa hoi nou. Oiai 0 ka makuahine o keia keiki, he kaikuahine ponoi loa ia no kou makuakane, a pehea ia oe e manao nei e hookau aku i ka hoopai maiuna o kou pokii ? 1 1 ka kuu ana iho o keia mau oielo aka iuahine kilokiio, ua ku aela ke aiii opio ,a pane mai ia : Ke manao nei au ma | keia, e kali au Ika hoopai 0 ke keiki 1 aiii Puiiana, ( malia he oiaio na wanana a ka iuahine.

Ku hou mai la kahi aikane a Kaha* nuopaineki a pane mai la : Auhea oe e kuu aikane aloha, ke hai aku nei au ia oe, aole ooe e kuu haku opio ka pili ponoi o Puliana elike me ka wanana apuhi wale a ka luahine kilokilo e hoike nei imua o kou hanohano; o ka oiaio a'u e hai aku ai, o ua luahine kiiokilo la ka mea i pili ponoi loa aku i ke keiki aiii Puliana, a ke makemake nei oia e ola ua keiki la, i mea nana e hoonaueue mau ka noho maikai ana o ka Moi ame na makaainana. Nolaila, ma ke olua haawi ana mai i ka hanohano o ka hooko ana i ka hoopai o na pio maluna o'u» ke hai aku nei au, e make laua mtluna o ka amana Ii kanaka o Arabia nei mahope iho o ka hala ana o na pule elua mai keia ia aku, a mai hoolohe hot i na olelo apuhi a kela kīlokilo. Ia wa ku koke ae la ka luahine'a pane mai la me ka ieo oka inaina : E kahi keiki pupuka, ka mamo hoi aka poe e hoomana ana i na manu o ka lewa, aole anei oe i ike owau ke kiio kaulana a puni ke ao f a o ka'u mau kamailio ana a pau he ko wale no. Nolaila, e kau aku ana au ika hoopai weliweli maluna ou, a ina he nui kou mana a roe ka ikaika, a i uuku hoi, e hoolilo no au ia oe i mau kino holoholona o na ano like ole, a e hoi auanei oe me iakou e noho pu ai I ka lohe ana o kahi aikane a Kahanuopaineki i keia mau olelo a kahi !uahine kiiokilo o na mauna o Alexata, ua pane koke mai la oia Aole au e ike, aka, ooe no ke ike ana i ka hopena awahia o ka make e kau aku ana maluna o kau mea e pai nei. O ko'u raa* nad paa, e hooko ia ka make maluna o na pio. A mahope iho o keia ua hookuuia aku la ke anaina e hoi i ko lakou mau home iho, aka ua paa ko lakou manao e h ia o Puliana a me kona alihikaua, a ke kaii nei hoi lakou oka hoea mai o ua la nei

Mahope iho oka hookuu ana oke anaina, ua haaiele iho la o Kahanuopaineki i kana aloha a me ka ohana alli iloko o ka rumi hookipa, a ouka aku ta ia e hui pu rae kona mau naita, a i kona hoea ana aku imua o lakou, !ua haawi mai la lakou i na hoomaikai imua o ko lakou haku alii ooio, * ua ninau aku ia i ka mea ana i kauoha ai e hele ina paha ua hooko ponoia ao r e paha; aka» ua pane like inai lakou : O oa kauoha a p>au a ko makou haku alii ua hooko ponoia.