Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIV, Number 9, 28 February 1885 — KA MOOLELO KAAO O Kahanuopaineki, Ke keiki alii o ke aupuni o Italia Ka Olali o na Waoakua o Arabia, Ka Naita nana i kuakua na lua huna o na Powa. [ARTICLE]

KA MOOLELO KAAO O Kahanuopaineki, Ke keiki alii o ke aupuni o Italia Ka Olali o na Waoakua o Arabia, Ka Naita nana i kuakua na lua huna o na Powa.

IKA hiki ana mai o ka la e li ia ai o ke keiki alii Puiiana a me kona aiii powa, ua akoakoa mai ta Ke i nui o na makaamana makaikai, na keo nimana hanohano, na Moi a me na alii hanau o ka aina, ma kahi i hoomakau- s kauia ai o ka amana li kanaka. Ika! hiki ana ae i kahora 10 o ua la nei, ka manawa hoi i kukalaia'i no ka li ana i na pio, ua puka mai la ka emepera o Arabia me ka Moiwahine a me ka Moi 0 na mauna hui me ka Ui Lalinia o Sepania, maluna o ko lakou kaa alii i kinohinohiia me na mea hoenani o kela a me keia ano, e ukali la ana hoi e na puali kaua lio he elima haneri, a mahope mai ke kaa « na keiki alii a. me ka Barona. Ika nana aku ike anaina, hewa i ka wai o ua mea o ka nani a me ka nui o ka poe i akoakoa mai ma ua la*nei. No ka mea, ua huliamahi na kanaka o Arabia mai kela a keia pea o ka aina, a ua ala mai na elemakule a me na luahine e ake ana q ka ike maka aku i ka li ia ana o ke keiki aiii o Palani. Ika hiki pono ana ae i ka hora 1 i, īke ia aku la ke kaa o na alii opio e huki ia ana ena paa ho he 12, e ukali ia ana hoi e kona mau ukali ponoi a me na puali kaua lio o kona aupuni hui. I ka hiki ana aku oua mau alii opio nei ma ko laua wahi i hooomakaukauia ua ku like mai la na alii a me na makaainana a haawi mai la i na hoomaik'ai palena ole me ka panai pu ana mai me trS-»cG huro no ko lakou mau haku alū opio, a lele *iho la laua 3 hele aku la a noho ma ko laua wahi i hookaawaleia 1 me ka hoopuni ia e kona mau ukali, a e ku makaukau ana hoi lakou i na manawa a pau no ka i ke ol£ o ko iakoiL 01 Opicxtiu na poiiW e hoea mai ana.

He hapaha hora ko laua noho ana iho, ua ku mai la kahi aikane a Kahanuopaineki, ka. Ilamuku nui 0 k3 la, a pii ae la ia a ku ma kekahi anuu, kahi hoi i hookaawaleia nona, a me ka olu waipahe a me na nanaina hoohie, wehe ae la oia i kekahi owili pepa a heluhelu mai la oia i keia mau huaolelo : "Imua oukou e na alii a me na maka hanohano, na tausani ona makaainana o Arabia nei, mai ke nui a ka liilii, a mai na elemakule ame na luahine, ka poe hoi i akoakoa mai ma keia kahua ma keia la. He la nui keia, a

he la hoi ē hauoli ai no kakou no Ka haule pio ana o ko kakou enemi malalo o ko kakou mau kapuai, ka mea hoi i hoopiha i kona naau i ka haakei a me ka hookiekie, a—puana ae la oia me na huaolelo o ka awahua, e hoolilo i ko kakou aupuni i puulehu na kona inaina; aka, i keia hora, he pio oia a me kona mau tausani naita na ke aupuni o Arabia nei. A i keia la, e ike auanei na mea a pau ala o Puliana ame kena alii powa, kona puuhonua hoi ana i manao ai e palekana ana oia, aka, ua ko ole kana mau kamailio ana pela; a nolaila, ke kauoha aku nei au i ka mea nana e li, ano ka manawa no kana apana hana, —Me ka mahalo. Hoi aku Ia ia a noho iho la, a ke kakali aku nei hoi o ka hookoia o kana mau kauoha, a pela pu no hoi me ka iehuiehu holookoa. Ikeia aku la he puali naiu nui e kai mai ana mai ka halepaahao mai t a e kai pu mai ana hoi me na pio iwaenakonu o na puali naita. Ika hiki ana mai oua mau pio nei i kahi i hoomakaukauia no laua, ua noho iho la laua ilaio, a o ka wa no hoi i£ i ku mai ai ka Ilamuku nui o ka la a pane mai la imua ona pio t ma ke ano e noi aku ia laua e kamaiho aku imuaoke anaina ina manao ko laua, oiai ko iaua manawa e ola ana. Ia wa ua pane mai la*ke keiki alii Puliana : Ao!e o'u manao e hai aku ai ika lehulehu, aka, o ka mihi wale aku no ka hoopai e kau mai aru maluna o'u a me kun alii pbwa. Ua konoia aku no hoi kealii powa e hoike mai i kona manao iinua o ke anaina ina he manao kona, aua ae mai la oīa. Me na waiI maka e hioio makawalu ana ma kona mau papalina, ku ae la oia, a me ka oluolu oia i pane mai ai: Ena alii o ke aupuni o Aiabta nei, ka poe hano* hano a pau, a me na makaainana aloha o ka aina, a—maiuna o ke alii opio kq& aloha palena oie, ka pale umauna^hoi ✓

e kau ia ai ka weli o Lvaro;vi hoiookoa a haia loa aku n\a na pea mawaho oka honua. Aole au t manao e hele mai e kue i kuu aiii a me kuu haku, oia hoi kona makuakane, ka mea hoi e noho Moi ana no aa mauna hui o Arabia nei, aole hoi e hiki he koi na na poo o ko u aupuni 1 noho aku ai; a nt> laila, o keia ka wa e molia ia ai ko niaua mau ola no ka hewa a ko maua mau iinui hana au, a oka uku hoi o ka mea hookiekie i !awe pakaha i ke ola makamae o ke alii opio o Arabia nei, a oia mau manao palaualek> ana £> maua, ua ili mai no ia haawina maluna o maua, a hookahi ka hoi mea aloha o ka wahine a nie ke kaikamahine, ke lohe aku laua ua make kona papa, a e hooneleia ana hoi oia i ka papa ole. A ina he aloha ko ke alii opio i keia mau iwi, a e lawe aku no hoi i wahi kanaka nona, alaila ke hoohiki paa aku nei au, aole e lalau ko r u mau lima i kau pahikaua a haliu kue aku i ko'u haku, a o kana mau kayoha a pau oia ka'u e hooko ai i na manawa a pau, a aia no hoi au malalo o kona mau kapuai i na wa a pau; a o ka palena hope keia o ko'u manao, a li aku ia'u elike me ka makemake o kuu haku opio,—Aloha oukou. Ua noho iho la oia ilalo me ka palulu ana ae i kona mau maka oiai na waiinaka e hiolo ana ma kona mau papalina.

I ka lohe ana o ke alii opio Kahanuopaineki i keia mau olelo ake alii jx)* wa 0 na kakai mauna o Palani, aia hoi ua hoopihaia kona puuwai me ke aloha nona, no kana mau huaolelo hoalohaloha, a iloko no hoi o ia wa i hiolo makawalu mai ai na waimaka mai ko ke alii opio mau maka mai, e hoopukiana hoi i kona mau lihilihi uliuli a hee loa iho ma kona'mau papalina ula ohelohelo, a nolaila, ua komo mai na manao aloha iloko ona no ua ahi powa la, a r>ane akina-oia i kana aikane, ka Ila-' muku nui hoi o la : E hookuu aku i J*i alii powa me ka laelae, me ka ma* hOOi>?U hu» l &U ona, a e hookuu pu aku hoi me kona mau tausani naita i koe mai ke kahua kaua mai, a e hoi oia i kona aupuni me ke keakea ole ia. Ika lohe an.i oke alii powa i keia inau olelo a ke alii oj»io aia "hoi, ua nalohia aku la na haawe o ke kaumaha e hoalii ana maluna ona, aua hoi iho la ka manao a iliwai like, a puapuai mai la na manao hauoli a me ka mahalo no ke alii opio, a mahope aku e ike ai kakou e na makamaka heluhelu i ka pili paa 0 keia alii powa me Kahanuopaineki, a me ka lilo ana o ua alii powa nei i hope nona ma ke j kalaunu, a hooponopono aupuni hoi 0 | Palani ma keia mua aku.

0 ke keiki alii Puliana hoi, ua lawe j ia mai ia oia a maialo o ka amana li ka-! naka, a malaila oia kahi i hoouhiia ai i I na pono li kapaka. I ka makaukaua pono ana o keia mau mea, ua hoopaaia aku la ke kaula ii ma ka pu-a-i o ua | keiki alii Puliana nei, a kena ia aku la ke kahunapuie e puie, a i ka amama ana, ua ku mai la ke anaina himeni a mele mai ia i kekahi himeni i ku i ke aloha; a i ke kuu ana iho o keia mau ! leo mele, o ka wa no ia i huki ia ae ai 0 na kaula a iewaiewa ana ua keiki alii 1 nei, a he hapaiua hora ke kau ana ua hookuuia mai ia ke kino iialo. Ua hoolewaia kona kino kupapau i ka ilina me ka hanohano nui mamuli o ka heie kino ana o na puali naita a pau no ka hoolewa, a o na Moi a me alii opio hoi kekahi i komo pu ma keia huakai hoo- ! lewa, a i ka naio ana aku o ke kino o ke keiki aiii Puliana, ua huli hoi aku la ! ka huakai alii no ka hale alii, a o na | pio hoi, na naita hoi o ke keiki alii Pu--1 iiana, ua hoopaahaoia iakou no na makahiki loihi la oukou e o'u mau hoa puni mooieio e noho ana mai ka la hiki a ka ia kau, ua pau ko kakou hoomanao ana no ke keiki alii Puiiana, a e huii ae kakou a kainaiiio hoi no ka hoomakaukau mare o na alii opio. 1 ka hiki ana aku o ka huakai alii t ka hale aiii, ua hoonaneaia lakou e na mea kani a hiki i ka waie i ka manawa 00 ka hoopiha ana i ka lua o ka inaina a i pau ana o ka paina, ua huii hoi aku lakou no ka rumi hookipa. I ka akoakoa ana mai o na aiii a pau, ua ku mai ia ka Moi a pane mai ia ; Ia oukou e na alii a me na kaukau alii, aohe mea e a kakou e aku ai ma keia mua aku, no ka mea, ua hauie pahu aku la ko . kakou enemi maiaio o ko kakou kapuai, a o ke aupuni o Arabia, ua kauiakaweli maiuna o na aupum a pau o ke ao nei, a o ko u manao, e hO'

ohui u na alii opio ma ka b«rita mare iloko o keia mau la aku kc ae ke alii opio i keia noi. Ika lohe ana ona aUi hanau o ka aina» o ko Ukou wa oo b i hooho * Hke mai ai : E mare ia Uua e pono ai ! !a wa, me ka hanohano, ku mai la ka makuakane o Kahanuotxvineki a pane maī la : Eiike me ka manao o ka Moi i <frai ae nei imua o oukou, pela no hoi ko'u manao; ke kaumaha nei au no ko Uua mare ole, a *MfeM|Jjigpake nui e hoohui ia laua ma ka bcrita h»«»re. Ia manawa, hoouna ia aku la ka ha ku puuku e kii aku ina aiii opio* a e heie mai no k& rumi hookipa. Kmooie, ku ana keia imua o na alii opio a pane aku la me ka haahaa ; E ke ahi e, i hoounaia mai nei au eka ohana ahi e kii mai ia olua e hele aku ma ka rumi hookipa no ke| kuka ana no na mea e pili ana no ka hooponopono aupuni, a o kou makua, ua makemake loa oia e hui me olua i keia wa. Ika lohe ana 0 ke koa opio i keia mau olelo, ua ae aku la kela a pane aku la : O hoi a mahope heie aku maua. Aole no hoi 1 liuliu iho, ua komo aku la laua iloko oka rumi kahi oka ohana alii e kaii mai ana no laua. Ku mai la ke anaina a hoomaikai mai la me ka j)anai ana mai me keia mau huaolelo hoohiluhilu : E ola mau na alii opio ike Akua, a e mau ka [>a-e ana o ko laua mau inoa a kau i ka pua aneane, a pela pu aku no hoi me ka olua pua, ka mea hoi e puka mai ana mai ko olua puha* ka, a oia auanei ka mea nana e paluku

i ke poo o na kupua a pau o ka lewa a me ka honua, a nolaila, e ko makou mau haku alii opio, e noi aku ana ma> kou i ko olua oluelu a me ko oiua aho nui, oia hoi keia, e mare koke ia olua iloko o keia mau la iho me ke kali hou ole aku i manawa hou aku, oia ka makemake oko olua mau makaainana nei. Ike kuu ana iho o keia mau niapuna olelo, o ka wa no ia i ku ae ai ke a pane mai k : Oko oukou «..nn.alU * no maua ma keia mua aktt7' keia la, aoie no hoi i ka la apopo, no ka mea, o kuu manao, aole owau wale no ke mare ke ole e loaa ka wahine a kuu aikane, nolaila e kali kakou no keia mau pu!e; e palapala ae au i kana wahine, no ka mea, ua loaa mua no kana wahine, oia hoi ke kaikamahine alii o Rusia, ka mea hoi i kapaia "Ka Wehi o Husia.'' Nolaila, mai keia la aku, e hoouna no au i kekahi o leo maua mau moku kaua, e kii i ka hooilina o ke kalaunu o Rusia i wahine na kuu aikane, a pokii hoi no'u raa kekahi 'aoao. A o oukou a pau, e hoomakaukau oukou no ko oukou mau aahu a

mc na mea e pono ai oka papaaina e lavra ai na wahine elaa, e lealea ai» a e kauoha pu aku no hoi 1 na aupuni a pau e hele mai i ke aupuni o Arabia nei no ka lealea ana iloko o na mahina elua mai ka la e mare ia ai makou» a e kauoha pu aku no hoi i na naita kaulana e hele mai e hookuku me ko'u mau ukali helu ekahi, ka poe hoi 1 kapaia ,l na Liona hopo ole ika maka ona mea kaua, a o na kae'ae'a hoi o na mauna hui o ko maua aupuni.'' I ka iohe ana o na alii, na kaukau alii, a me ka poe i akoakoa nui, ua haawi like mai la lakou he mau leo huro 0 ka hauoli i panai pu ia mai me na huaolelo hoohiluhilu : "E ola mau na alii opio i ke Akua a kau i ke ahe pua aneane, a e mau hoi ka pa-e ana o kona inoa a puni ke ao holookoa he opio nona ka puuwai hopo ole ao ka umauma hoi i lalapaia e ke ahi o ka wiwo ole, a i kauia hoi ka weli maluna o ke ao holookoa." I lea meha ana iho o ; keia mau leo uluaoa, ua ku mai la ka elemakule Moi a pane mai la : Ena [alii hanau o ka aina, ua lohe ae nei no | kakeu i na olelo a na alii opio, oia hoi, e hoomakaukau oukou īa oukou iho |me na aabu a me na pono'a pau t a eia | paha ka mea hai aku ia oukou, e noenoo kakou no aa mailhini, no ka mea, ke kuahaua ia nei na aupuni a pau, a noe na naiu kaulana o keia a me keia aupuni, e heie mai me ko lakou mau lako kaua no na lealea e hanaia ana ilo|ko o ia mau la, eia waie no ka'u olelo 1 hope ia oukou» e hoomakaukau kakou | i na mea ai a nui no ka ohana alii o ; kela a me keia aupuni e hiki mai ana. [ ' AoU i poM.)

He mau lono e iohe ia mai nei, e malama ia ana he Fea ina ke kulanakauhale nei, a o na pomaikai a pau e loaa ana, e hoolik» ia ana no na pono oka Liokini houo KnumakapiU.