Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIV, Number 10, 7 March 1885 — Ka Naita Kamahele O ke kuluaumoe. [ARTICLE]

Ka Naita Kamahele O ke kuluaumoe.

Ma ka hora 9 kakahiaka, Feb. 16, ua hoeu ae la ka huakai a ka naita kamahele, a haalele aku la i kana lede a me na opuu rose o ko laua mau puhaka e luakaha i ka olu o ka home a kau ae la ma ke kaa e hookeleia ana e kekahi lede aoo, a e lawe kiauia ana e ka lio puakea, a he hapalua hora paha ka manawa i poahi nomeia ai e na huila a kaalo ana ke kaa ma na alahele o ke kulanakauhale alii nona ka puana ana, Ua !ulu kuu kino malu i ka leo, I ka leo koiuia i ka uka. I ka eha oke ano ahiahi, ua kau ae la ma ka oneki o ke aliiwahine aukai e kauaheahe ana i ka ihkai mahope iho o ka hemo ana o ka laina, ua oni ae la na mea hana a huahuai ae la ke kai e o-la-o-la ana mahope, a i ka huli pono ana ae 0 ka uwele-bao no ka nuku kahi o na hunakai nona na hoohenoia ana, A waho ae o Mamala, Pulu au i ka hunakai. 1 ka pehia ae mamua, Kiheahea ana i ka īli. A ke panee la i hope na kualono, ka uluwehi oke taona. a he wahi moku kuna ke latia-pauti ana, e hoopuka īwaho, oiai ke kiu e kolonahe ana i ka ilikai, a oia no ka wa a kekahi keonimana i puana ae ai, nona la 1 aui aku mao o ke kanalima makahiki, a nona na hooheno a kona leo e kuwili ae ana, Kohu nuao nc hoi na moku-pea, Aohe kohu o ka nu kahiko. I ka pulelo ana aku o ka wahine aukai mawaho o ka nuku o ke awa, e waīho alaneo mai ana ka ilikai me he wai la ua lana malie, a i ka • moku e pua a« ana ka uwahi mawaho ae o Waikiki, ua huli aku la ke alo o kamahele e kilohi aku ika aekai o Kalehuawehe, e oili mai ana ka huini o lubile iwaena ona lau niu a me ka uliuli o ke kiawe rae he kukuna malamalama la no ka la e olino mai ana iloko o na ao polohiwa, a e hamama pono ae ana ka waha nui o ka liona o ka aekai, me he la e ake ana e inu i na pakaua o Kulanihakoi, a ma kela hnli aku e oni ae ana ka lae o Kawaihoa, a e waiho lai mal ana ke kuono o Waialae, me he pualikoa la o Peleioholaai e hookaha ana i ke kahua kaua. Ika halii ana mai oka molehulehu i ka ilikai, ua oili molale mai la na elele ahi o ke kukui oka lae o Kalaau he mau miie ka mamao, aka, he mau hora helu wale no, ua kaalo ae la ke kaupu Likelike, ma kela huli ae, e moe malie mai ana na ale kuehu o fca moana o Pailoio, a ma ka hora umi, ua pili mai la ka huelo botia ma ka aoao hema oka Li>celike a kau aku la kamahele no Kaunakakai, & e hoaumoe ana o Mokolii no ke kali ana ina pipi amena ukana, a noiaila, ua ulele koke iho la ke kamahele i !eta na kana aloha a ma ka hora 12 ua kau ae la ua naita nei o ke kuluaumoe ma ka iio hulupala nene aukai a kiliopu aku la no Pukoo, e pailata ia ana e Samu a me James.

He mea e ka nani ameb maiie o ia po, aka, he maeele no nae na kui i houhou o ke anu, a e imoimo mai ana na hoku ine ka nani; a o na hoku lde ! ke haupakaki ana me he mea la e paikau ana. E moe maiie ana o ianai ma ka aoao hema, a o ka hapa komohana o Maui, ua uhi paapuia e ka ohu kewai, a he meha pu wale no ka hele'na o ia Kaha \ox A hiki i Kamalo, akahi no a ike ia aku he mau kukui o na kauhale e uiuiki mai ana» a ma ka hora 4 a. m. i hiki aku ai i kauhale, e hiolam ana kuu Nohoanu, a ma ka hope o oa hoohiolo ana i na mapuna o ka stea

? - ? o i e he aloha, ua he&Lile aka Ula | rui!Ji i ke paikea Samu, e pii i kuahiwi ; '•*y oaū 112 moa kane e kar»s -ru. ke loiī» i hookahi co ia kua oa oka upena U ka Ijiiraku3u niake no ke kaana We [ ke, ai no i ka mea hou o * Kina Kuiia i iii. Ami ka loa ana ae o :ka la, ua he!e ka naiu e maka&ai ike I kahua oka haaa aua hoolana ii ka

| manao o ke kamahele e hakoko a e I paio me ka enemi a hiki i ka hopena, a | ua hoohikileleia na kainaaiaa no ke ahi ! a Lonomakua nai ka poka pahu mai a ika naiu, e ok e haukawewe mai na | paka ua o Kubnihakoi no na la ekolu, ina aohe ahailono o tta enemi, papa* | pau he kupueu ko ka aina. Aka nae, ke liuliu hou nei ka nakano ka mana;wa hoDe loa me ka manao hope ole e 4i nee imua a inu ika wai awaawa" wahi

a Kalani Sui Ma ka ia 22 oia ke Sahati, ua noho kuene aku la ka naita e kaipuu ina apana herena iwaena o na hipa a me na keiki hipa a ka Haku mailoko mai o ka pahuume a ke keiki iaulana o Tareso i Kilikia maialo o keia ki (key,) li O ke ala hou ana o Kristo mai ka make mai, oia ke ki i hamama ai ka ipuka oka lani no ka poe manaoia A ma ka aluna ahiahi o ka la 27, ua kau aku la ma ka waapa no ka iai o Hauola, a i ka waapa e laiku ana mawaho o Keawaiki he mea e ka huihui o ka puuwai 1 ka loku maeele a na kulu waimaka i ka ike ana aku i ka uka iu ano o Lahainaluna nani, ka ipukukui pio oie i ka makani he Kauaula, ka home hoonui ike 0 na manu hulu like 0 Kaukaweli, Ke kula nui e, Hauoli e hauoli, Ma keia la maikal

I ka niau ana aku ma ka aekai o Hauola ua hookipa koke ia ke kamahele e ka puuwai hamama heahea o ka mea kaulana Mr. Haula, a nona ke kakamaheie e haawi aku nei i na mahalo piha no kona lokomaikai. Ua hali'ali'a pu ae no hoi ke aloha o ke kamahele no ka lai o Lele, no ka mea, ua mehameha loa ia o Lahaina i keia wa, ua apulu a popopo maoli no na kauhalekuai kakaikahi o Lahaina i keia wa. Anoano kahi o ka makua Ba!auina e waiho helelei ana, a o Luaehu no hoi ka Haie Kau Kanawai mua loa o ke aupuni kahi i kapaia "na Kanawai o Luaehu." Ua hihipea ia kona mau ipuka eka punawelewele, a e palauhe aiia kona mau lanai. Aloha ino o Luaehu ! Nani ka noho mehameha ana o ke kulanakauhale i piha i kanaka 1! He puloku oia iwaena o na kulanakauhale alii !!1 Aka, oka nani a me ka hiehie oka Malu Ulu kauiana o Lele, aole ona lua e hke ai a puni o Hawaii nei. Ika hora 2 wanaao, ua kau ma ke Kinau, a ma ka hora 9a. m. ua hui hou na maka i Kou me na hoa'loha, a halawai me kuu Peresilla aloha ma ka lihiwai o Apuakehau no ke kaa Bage hiki i ka home, e neo ana; aohe kanaka aia i Mana. Puakauahi. (Koena mai ka aoao eha mai o ka manao o Keliinokaha. Kolamu 5.) Aole olepe ae i na e-ka lepo a hamama, kanu iho hoi na wahi mea kanu maluna o ua mau aina nei ou; ke waiho wale nei no keia mau aina ou raa Kohala nei, oia o Kalihi a me Hookukakii i kai o Kahua.

No kou piha molowa ioa i manao ai oe e ola malalo o ka hana kuai rama I me ka laikini ole, a me kou umauma no i pilia i ka palaualelo, pela hou no oe i lawe hele ai i ko ihu a hoopaaia me ke apo hao keleawe e ka Uniona o Puehuehu, a ioaa hou mai īa inoa ou o Puhikomoalinalina; malaila e loaa mai kahi ola pule e like me ko ka haku makemake, aole ma kou makemake. Aole oe i hana e like me kau i ao mai nei la'u e hookuonoono, aia iho !a no ka manao ma ia olelo au, e hana, e mahi i ka aina, e like me oe ka ona aina nui ma Hilo, a ma Kohala nel Pela epili | pono ai ka olelo a ke Akua, me ka hou ! o kou lae e ai ai oe i ka ai. £ia hou, !e ao i ka hana pono, e waiho i ka hana | ino, e hke me oe. Eia au maluna 6 ia | kahua au e ao mai nei, malaila kuu ola [amekuu ohana, he hoike oiaio oe a | me na lehulehu o kauaj ua haawi i ka ikaika o ke kino e hke me ka hiki, ua paeii, ua olepe ae i ko lalo maluna, ua hoopiha i na mea kanu e loaa ai ke v ola kino a me kahi pomaikai no keia. ola ana; koe aku oe o kaua, ka mea e noho mana ana maluna o na tausaai eka aina, I hu no hoi ka aka ia oe e Kaailao. Kou | mea nae hoi i piha loa i ka aka ia oe e Kumuhea Kaailau, ko lawe he!e ana aku nei i au mau wahi puolo maea a ano ino ke ea ke hom aku» a ku ana ma ka puka o ke keena o ka Paeaiiia, I me koa manao paha aose i ike mai ka 1 ona puuwai hao sila o ka Paeaina; hele [ loa aku ana oe a ku ana ma ke a!<\ hookapakahi aeana oe i ko wahi papa | ie kapu i hele a hapaupau i ka malake- ! ke, me kou manaokna paha e awihi iki : mai la hoī T e huli ae ana ko alo iluna a hoopili ae ana oe i ko ihy i ka hila o ke kamaa buti o ua ona aupepa nei, pau hoi ia» e pekupeku mai ana kela ia mua o ke kamaa buti i ua mau puolo nei a ka ooa aina nui o Kohala nei, mamae no boi ka iwi aoao ia oe e Kaailau; e ole e hoomaaawanui k» i kekeenaeka Eieie, a m fca m«a ao

. | hoī piha oia pa>p& pai i ka honi ina mea ln<y, i e like no hoi me kona home he ekaeka» nokili loaa ii ia oe he rumi e noho aL Laki no ua hoioholona ahiu nei o kuahiwi Hoold mai nei o&io Ka&£au ike koioka hookamani oisa maluna o'u, me ka i mai, eia nie au o Koamu; hoike ole no hoi oe ika mea oūuo* ka ino hoi o kou poe akua ta au e pole hoo* manamana nei, malalo o kou noho pu ana e ao me Kamalamailalo he mau makahiki ka nui, a eia oe malak> o ia hana pegana e noho nei me kou maka* ukau piha ma ia hana. No keu hoo piha i kou naaa ia mea ino, nolaila, hana naaupo ai oe i ko keiki a me ko wahi noho kapae. Otai ka ieo walohia 0 kau keiki i pane mai ai i kekahi mea 1 hiki aku ilaila i kona wa e kokoke lea ana e haule, ma ka leo i pa<e aku ma kona mau pepeiao, "Pilikia oe e Haitama." u Ae, ua hai-na ia wau e Kaailau e make." Heaha ke kumu o keia haina ou i kela keik ī, wahi aka olelo a kela keiki ika mea ninau ? O kou ak* e lilo ia oe a me ko kaikamahine ka aina hooīlina o kela keiki mai kona mau kupuna mai, kahi au e kaena nei he kuonoono oe. Heaha hoi ko mea i hana naaupo ai i ko wahi noho kapae ? 0 kou ake no e loaa ona mahele nou mailoko mai o na waiwai o kona makua; mailoko mai o ia mau hana nanu-

po au, mai ko mau aumakua mai au e malama nei i kokdaia mai e ka mea au iao ai me Kamalamailalo, i hele kino mai ai oe imua o'u a me ka'u wahine e kuai i ka moa uakea a maua no hookahi dala; no ka lua oka manawa, hoouna mai oe iko kaikamahine a me ko kaikoeke e kuai hou no me maua i ka moa alae no hookahi dala no. He mau moa aha keia au i opulepule mai ai ? He mea hoonana, hooluolu \na aumakua o olua me Kamalamailalo, me kou manao oia ka mea e paa mai ai ka uhane oke keiki a me ko punua pee poll Hu hewa kou noonoo eke kanaka naau i piha ika hana diabolo. Lalau oe no kou ike ole ika Palapala Hemolele; eia ka olelo, aole e hiki i ke kanaka ke kuai i ka uhane me na waiwai apau o keia ao, a o ke ao holookoa no a pau, aole no e paa mai ka uhane. Pehea oe i hana hookamani ai imua o ka ohana oko wahine, me kela moa uakea a me ka moa alae, e hoonamunamu ai oe me ko pule anaana a olua me Kamalamailalo. No'u iho, e like me kau pahe no Aiwohi, aole o'u manaoio no kau olelo hapala; no kou nele i ka mea e kamailio ai, nolaila, ohi kui wale no na olelo. Ma ka inoa ona lani, aole i paumaele ko'u lima, ko'u kino, ko'u uhane malalo o ia hana pegana au e pena mai nei ia'u; ua hamama ko'u naau no ka Haku lesu f mai ko'u la keiki a hiki i ko'u hoonaauaoia ana ena makua o ka pono, a hiki mai i keia la; aole au i hoopaumaele ia'u iho malalo o la hana puuwai eleele au i li'a nui ai iloko o keia mau la au e ola neL Ke hoolapaau nei oe ma ke ?no hoomanamana. Oia la i lohe oe; wela i ka poka daimana a Lau 01iva. Ka'u kamailio hope loa ana keia me oe ma ka nupepa. oka li'a mau no o ko'u puuwai o ko kaua hui kino no he alo a he ala Ina no hoi ua puiwa loa oe oia iho la no. Kuhi au o oe kekahi i helu pu ia me ka puuwai waipahe o Honomakau G H. Pulaa, ka maamaalea ma ke kamailio nupepa. J. H. Kkliinokaha.