Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIV, Number 10, 7 March 1885 — HE MOOLELO KAAO NO Ka-Mahina Malamalama [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO Ka-Mahina Malamalama

I I Kc Keiki Alii 0 ka welau anu o ke aupuni I 0 Hinedu, ka Hiapaiole ona waoakua ! ka::«ika ole o Punealia, ao ka naiI u loi nana i uiupa na lua huna o na powa. (h\\kauir no ke KUOKQA~) ECIHA auanei paha na hoa hooipo 0 keia nanea ke hele wale ; : nua me ka loaa ole ona hoaiai ana : ..e alii e waiho mauleule la iloko o ~na oiai kona haku puuku e noho k...! ana ma kona aoao me ka haawi i na apu iaau e oluolu ai, a ma ka ..ehe'na kaiao 0 kekahi la ae, he mea hau ili loa i ua haku puuku la ka ike an:t īho ua pohala kona haku alii, a i malamalama loa ana ae, ua ikaika pono ae !a ua Moi nei, a o ka mea i puka inua mai kona waha mai, oia no kona nsr.au ana i kahi i nalo ai o kana keiki i kona puuku, aka, ua hoole aku la ka puuku aoie i ike i kona wahi i nalo ai, a 0 ka manao i hookahuaia iloko o ko laua mau puuwai, ria ko laua manao paa ana ua lilo pio ka naita opio nr.a ka lima 0 na pilikua, a i ole hoi ua make. Ma keia wahi, e kamailio iki kakou i ka hoi ana o ka Moi me kona puuku i ke kakela, a e waiho iki ae hoi kakou i ke koa opio e hanuhele ana i ka meheu 0:u enemi. Kau ae la laua nei raaluna 0 n.i iio a hoi aku la no ka home, a ia laua i hoea aku ai, ua kukala koke ae la ke alii e noho kona aupuni iloko 0 ke kanikau kumakena no kana keiki, a emoole no hoi, welo ae la na lepa o ko kanikau ma na wahi a pau o kona aupuni i noho mana ai, a ua uhi paa ia ke kakela me ia haawina hookahi. Oiai he mau la loihi keia nalo ana o ka naila opio iwaena ona enemi. (Maanei i manao «ii ka mea kakau moolelo ua lawa ae ia paha na hoakaka ana no ke alii, a e waiho hou kakou iaia e noho me ka walohia no kana miliinili i make, a e nana hou aku kakou i kr ala hele o ke koa opio e hookolo la i ka nui o na pilikua noho waokele o ia lua huna.)

I ka wa o ke poo nui puhuluhulu o ke alii o na pilikua i lele ae ai mai ka apahu kino ae, o ka wa no ia a ka naita kiai i holo aku ai a puliki ae la i na wawae o ke koa opio, a pane aku la oia me na huaolelo mahalo no kona lanakila ana maluna o ka mea ana i paulele ii oia ka oi ma ka lua oie o ka ikaika a puni ka honua, a waiho pu aku la oia i kana hoohiki e hele oia mahope o ke koa opio i na wa a pau, a ma kona wahi e make ai, malaila pu me ia. Pau *e la keia mau papa leo ana, a hoomaka aku la laua e hele, a aole nae i hala he mau kauna kai'na wawae, lohe aku U laua i ka nakeke a me ka halulu o na pani puka mamua pono mai o laua, * ia wa i pane ae ai ke kiai i ka kakou koa, eia ae ke alii pilikua lima muumuu Lo:ila, a o ka muli ponoi o ke alii Do Palado i make aku nei ia oe. O keia »ait.\ a hoea mai, wahi hou ana, he naita paakiki loa keia, he hiki iaia ke hakaka i ka enemi me kona mau naita a hiki i ke koe ana aku oia wale no imua o ka enemi, aole loa oia e ae aku ana e haawi pio iaia iho a o ka-make kona hopena; he hiki no iaia ke paio hookahi me ka wiwo ole a hiki i kona wa e haule ai i ka honua, a o keia no ka naita muumuu nana i kaili ae i ke ola o naiia Laehaokela o na lalani mauna 0 Europa holookoa, A aole nae ia he mea nana e kono mai ana i ko'u wanao e holo mahope ona, aka, o ka'u hoohiki, e paa ia a mau aku, wahi hou no a ke kiai me ka leo kuoo. He-oiaio na hoakaka ana a Ra piii kua kiai imua o ke koa opio, oiai oia o na koa i hele pu me keia alii muumuu ma ke kaua a ua ikeia kona hopo ole, aka, ua muumuu nae. a pehea U i loaa ai iaia ka lanakila me ko--114 apahu kino wale. no, a he mea haopaha ia i o'u mau hoa hoohialaai o k *ia nanea. Ae, he muumuu oia, aia na apahu o kona mau lima a elua he aiau pahi a puni, a ui hiki no ke hoomohala ae a wanao-a, a Q poi ae hoi e like me ka makemake; a 414 hoi mamua pono o ka apahu o ko- ** liaia akau ua hoopaaia poka nona na paona he kanalima, a ua 4 °°paaia no hoi kekahi mau mea nana * utas i ktia poka i hope i ka wa «

hoolele ia ai imua, a o ka loihi o kahi e lele ai he hapaha mile. Ninau aku la ke koa opio i ke kiai i ka manawa e hoea mai ai ua muumuu la me kona mau koa ? Pane mai la ke kiai he hapalua hora. No ia mea, lalau iho ia ke koa opio i ke koi kaua a ke alii Do Palado a me kana pahikaua a paa ae la ma kona lima; hoouna aku la oia i ke kiai e holo a hai aku i ka puali naila a me ko lakou alii muumuu a hoike aku e haawi pio mai mamua o ka lele kaua ana mai maluna ona, a he mea emoole hoi īa i ke kiai a nalo aku Ia iloko o ka naele o ua lua huna nei. Emoole, ku ana keia imua o na laina pilikua a me ke alii, a hoike mua aku la i ka lono kaumaha no ka make ana 0 ko lakou alii a me na mea i hanaia e ke koa opio maluna o kona kino, a mahope iho hoike aku la oia i ke kauoha a ka tjaita opio ma o na la, a wahi ana, e haawi pio aku malalo o kona ihiihi, a 1 ole pela e lilo no kakou i heana na ka make e like me ko kakou inau mua e waiho la he lepo o na lepo.

I ka wa i lohe ai ke alii muumuu i keia mau olelo a ka elele, la wa 110 i pii paumi ae ai kona huhu, a o ka wa no hoi ia i mohala ae ai na pahi i hoopaaia ma kona mau apahu lima a-wanao-a ana iwaho, a einoole no hoi ua niniu ae Ia ua mau pi hi nei e like me ke kaa ana o ka huila, a owaowaka mai la ka hulali o na pahi me he anapu ana la na ka uwila, lele mai la oia imua o ka elele a pane mai la, I keia hora ano, e ike ai oe i kou hopena awahia a e hoonele ia ai kou lua uhane i ke ola, i keia wa no hoi aole oe he naita i helu ia no ko'u mau puah naita, a i paa hoi malalo o ka inoa laahia o ko'u kupunakane kuakahi—o ka make kou alii, a o ka lua kupapau kou home e luakaha ai, a he ulia ke ola nou a me kou haku hou. Ia wa no ka muumuu i kena ae ai i kona mau koa e lawe koke ae i ke ola o ka elele, a anehe aku la lakou e hooko, aka, hao e nku la ka elele i ka holo a moe a make ana ana imua o ka naita opio, oiai na koa o ke alii muumuu e uhai ana mahope o ka lakou pio me ka niaina. Heaha keia ? wahi a ka naita opio. He mau enemi, inu aku a hoea mai, iaia i pane ae ai me ka leo paupauaho. Aole no hoi i upu iho, ku ana ua poe nei me na maka hulili, a me ka pane leo ole, hahau mai la lakou i ke koa opio e ku ana, aka, me he olapa ana na ka uwila haule aku la lakou a pau he luahi na ka make a koe aku ekoiu o lakou e ahai ana ka pupuhi imua o ko lakou alii, aka, me ka eleu ke koa opio i unuhi ae ai i kana pahi poomuku pepehi holoholona a wala aku la mahope o la kou a haule a make aku la kekahi o lakou i ka honua.