Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIV, Number 11, 14 March 1885 — Page 2

Page PDF (2.18 MB)

This text was transcribed by:  Alika Olsen
This work is dedicated to:  Brother Hartwell O. Olsen

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Ka Nupepa Kuokoa

No ka Makahiki................$2.00

No Eono Mahina...............1.00

KUIKE KA RULA

Poaono.............Maraki 14, 1885

 

Ka Waiona.

 

            He ninau nui ka ninau e pili ana i ka hoole waiona i keia wa, ma na aina malamalama a puni ka honua.  Ke ulu nei ka poe hoole waiona, a ke hooi aku nei lakou ma na hooikaika ana e hoopau ka lana ana o ka ona.  Mawaena o ko makou poe heluhelu, aole i nele ka hoomaopopo ana o kekahi hapa nui o lakou i na hoino i ili mai maluna o ka lahui, a maluna no hoi o na home pa kahi o keia pae aina, mamuli o ka inu waiona.  O keia poe i hoomaopopo i ke ino o ia mea a me ka poino i ili mai, he poe hoole waiona lakou.  Aole lakou e lawe a inu, aole no hoi haawi aku ia hai e inu, a o ko lakou makemake o ke kinaiia o keia mea hoopoino, e like me ke kinaiia o na mai ahulau.

            O ka manao o ka poe hoole waiona, aole ia he manao keakea a hoohaiki i ka pomaikai o kanaka, e like me ke kuhihewa o kahi poe.  Aka, he manao aloha ko lakou i ka poe e paheleia ana iloko o na kipuka o ka ona.  He aloha ko lakou i na home e anaiia aku nei a neoneo, na wahine a me na keiki i hoilihuneia mamuli o ka waiona.  O ke kulana o ka hoole waiona, he kulana lokomaikai a he aloha a he ake e hoola.

            Ua kaulana maikai anei kekahi poe mamuli o ka ona?  Ua waiwai anei kekahi poe mamuli o ka inu waiona?  Ua hooikaikaia anei ke ola kino ma ka waiona?  Noloko mai anei o ka poe ona na poe maikai nana e hoohanohano ka inoa o ka lahui?  Noloko mai anei o na puulu kamalii inu waiona na haumana akamai o na hale kula, a me ka poe naauoa nana e hooholo mua na hana maikai o ka aina?  Noloko anei o ka ona e ulu ai ka lahui?  A e loaa anei kauwahi pono hookahi no ka lehulehu mamuli o ka inu ana i na waiona?  O ka pane kupono i keia mau ninau a pau, he ole kukahi a hiki i ka ole loa.  Ua haule loa o Inuwaiona ma imua o kaaha hookolokolo ihiiihi o ka Pono Aupuni a me na Home Hawaii.  Ua hewa o Waiona, no ka mea he enemi oia na ka maluhia o ke aupuni, a he enemi i ka home o ke kanaka Hawaii.  O kona mana e hana nei, aole ia he mana aloha e ola ai; o ka mana ia o ka liona a me ka bea e hoohalua ana a e poi ana i na mea nawaliwali, a e haehae ana a weluwelu na iwi a me na io o na mea kino ola.

            Mamuli o keia mau ano o ka waiona a makou i ike maopopo ai, he mea kahaha ke ae aku na poe hanohano o ka aina e hoakea ae a e hoopuni i na home o ka lahui me keia mau kumu hoopoino.

 

Lulu Manawalea.

 

            Ma ka la apopo e lulu ana ko Kawaiahao anaina no ka halekula hou o ka poe Iapana i manao ia e kukulu ma Honolulu nei.  Ua noi mai na luna e hoolaha aku makou i ke akea, i lohe na mea a pau a hele ae me ka makaukau.  He hana kupono keia, a ke manaolana nei makou e hapai lokahi ia keia mea a kukulu hakalia ole ia ka hale.  He lana no hoi ko makou manao e hapai ana no na luakini e ae o keia kulanakauhale i keia hana a kokua pu i keia halekula, aole o ka aoao hoomana hookahi, aka, o na aoao a pau.  E alu like e pono ai, alaila mama ka hana.

 

Mahalo.

            Iloko o kekahi mau pule i hala ae nei, ia Maluaikoo o Manoa e hele ana i kai o Honolulu, oili aku la he wahi buke hoomanao mailoko aku o kona pakeke a haule i ke alanui me kona ike ole.  Aia iloko o ia buke he haneri me umikumamalua dala ma ka pepa.  O ka hele no keia o Maluaikoo a hiki i Auwaiolimu, a ilaila kahi i hoomaopopo ai ua haule kona waiwai.  Me ka pihoihoi loa kona hele ana ae a i kekahi hale pai nupepa o ke kulanakauhale nei, me ka manao e hoolaha aku ma ke akea i ka mea nalowale i kumu e loaa hou mai ai ia, aole nae he dala e uku aku ai no ka hoolaha, a hoi wale oia no Manoa me ko ole o kona makemake.  Iaia e hoi nei a mawaho ae o Punahou, halawai oia me kekahi Pukiki, o Alika kona inoa.  Ninau aku la keia ina paha ua loaa he mea haule, a ae mai la o Alika me ka hoike pu mai i ka buke me na dala no a mau loa.  E mahaloia ka hana a keia Pukiki, ua makana aku no hoi o Maluaikoo iaia he elima dala.

 

(Kakauia no he Kuokoa.)

            Ma ko makou hoomaopopo ino i ke kumu o ka hoakeaia ana o ka waiona e na Kuhina, he mau hana imi pono pilikino no keia a lakou.  Oiai ua nui na poino o ka lehulehu e ikea nei, ma o ka lakou mau alakai ana, ke imi nei lakou i keia wa, i wahi mana, i mohai na lakou e hoomalielie aku ai i ka manao o ka lehulehu no ka lakou mau hana, a i kumu e maliuia mai ai na moho o ke aupuni ke hiki mai ke kau koho balota.  He mau hana maaloa no kou, a he mau hana no e hei ai kekahi poe, ke ole e hoomaopopo mea ia ke ano o kela mau hana.  I mea e ko ai keia manao o na Kuhina, ua poloaiia aku nei na hoa i ike mua ia no ko lakou manao aia ma ka aoao Kuhina.  I ko makou lohe mua ana ua hiki mai na hoa o ka Aha Kukamalu mai na kuaaina mai, ua lana kuhihewa ae la ko makou manao, e hoala mai ana na Kuhina i kekahi mau hana no ka noonoo ana i na pilikia o ka aina, aka, ua hala wale ia koho ana a makou.  Me he la, hookahi wale no mea nui iloko o ka noonoo ana o keia Aha Kuhina, o ka imi i na kumuhana e pono ai ko lakou kulana i keia wa a ma keia mua aku.  I ka nana aku ua piha hopohopo ko lakou mau manao no lakou iho, a no ia mea, ua hoopapau ka manao no ko ke kino pono, me ka haalele wale i ko ka lehulehu mau pilikia.  He nui no na hana a ke kanaka manao maikai, e hana ai i keia wa, e loaaa ai kekulana maikai a me ka mahaloia.  Aka, e like me ko makou ike no keia poe, aole o makou manaolana he wahi mea uuku hookahi kai loko o ko lakou noonoo ana no ka pono a me ka holomua o ka aina.  He poe no kekahi i waiho i ko lakou manao no keia Aha Kuhina, me ke kali a ike maka i ka lakou hana, a mahope o ka ike maka ana, he lohe ia nei ia poe, e ahewa ana i keia Aha Kuhina mamuli o ka pono ole o ka lakou mau hana.  I ko makou hoomaopopo iho, ke aneane huliamahi aku nei ka manao o ka lehulehu no na Kuhina, a i ko makou manao ua kupono no ka hilinai ole ia o keia Aha, no ka maikai ole maoli no o ka lakou mau hookele ana.  Aole keia mau manao he imihala, he kue kumu ole, a hoowahawaha wale aku no, ua ulu mai keia mau olelo no ka make maoli no o ka aina.  He nui ka poe e ike nei i ka emi pu o na hana e pono ai ka noho ana, mai ke kanaka nui o ka loaa a ka mea ilihune.  A eia ka ninau, ia wai kakou e hooili ai i keia mamake, ke ole maluna o ka poe hoonohoia e kiai i ko ka lehulehu mau pono?

 

Holo pee i ka Pakapaka o ka ili.

 

            E hoike ana keia malalo iho i kekahi mea ano hou, a o ka mea nana i hoike mai keia, na ko makou makamaka kakau mea hou, oia o Mr. W. Lehia, a penei na hoonipo ana a kana penikila:  I kuu Kuokoa – He wahi nuhou ka'u e hoounauna aku nei ia oe, a ma ou la hoi e kilohi ai ou mau tausani poe heluhelu i kou mau kolamu, a malia o hene iki iho hoi kahi aka a ka opua i na hana apiki a kaua ili ulaula, - a penei hoi na mea i ikeia:  Ma ka la ekolu aku nei o keia mahina, ua pau nui aku la kekahi mau kane, wahine, a me na keiki o Kaunakakai nei i ka naholo e pee iloko o ka nahelehele; o ke kumu nui o keia holo ana, oia no ka pahola ana mai o kekahi lono maanei, e hele mai ana ke kauka e nana i na kanaka o Kaunakakai nei ma o ka wehe ia ana o ka lole a olohelohe, a e pau ana na wahi a pau o ke kino i ka lolelole ia e ke kauka, no ka hoomaopopo ana ina he mau hoailona kekahi o ka mai lepera maluna o lakou, alaila lawe ia i Kalaupapa.  No ia kumu ua makau honua na kanaka a pau nui aku la i ka pee iloko o ka nahelehele, a hoaiki mai la na maka i ka hoea aku o ke kauka maloko mai o na lau nahele.  O ka oi loa aku nae o ka poe pee haalele loa, oia no ka poe i hele ka ili a mahuna pakapaka i ka noke mau i ka awa-manao nui iho la paha i ka pua mai o ka ula kanaka maikai i na maka, he hoailona ia o ka mai.  I kahi e no ke kauka, pau e no lakou nei i ke kuikui hana pele, holo i uka, holo i kai, holo iloko o ka nahele e pee ai a nalo.  "Pee ka i ka pakapaka o ka ili."  Pehea iho la oe e ke kuu Kuokoa?  Mamae iho la paha ou mau iwi aoao i koa aka?

 

            Ae, ke lo'u nei ke poo o'u mau wahi limahana.                       S. E.

 

Ka Ona ma Hilo.

 

                        O ka ona, oia kekahi o na hewa kuluma mau i ko makou Aha Hoomalu i keia mau la, a o kekahi o ia mau ona, oia no ka ona a hakaka ma Papaikou i ka la Sabati i hala, Mar. 1, a penei na lohe no ia ona:

            He elua mau kanaka e kaena mau a i ko laua ikaika, oia o Kalauli (keiki o Kauai,) a me Ioela Kupau (keiki Koolau,) a e loheia ana ko laua kaena e ka lehulehu i na la mamua aku, oia ko laua wa ona, a no ka loaa ole o ka wa pono e hoike ai i ka ikaika o ko laua mau io uala, oia ka mea i lohi loa ai o ka lohe ia ana o ke pohapoha o ka laua mau puupuu.

            A ma ka la i hoikeia maluna, ua inu keia mau kanaka a ona me ka oia a me ka uala awaawa, a he nui wale ka poe i inu ma keia la, a e lealea ana hoi me ka olelo ae o kekahi o lakou, "O aole pilikia Papaikou boe, eia kakou ma kahi o ka haole, hiki no ke lealea i keia la," a no ka nui maoli no o na hana lapuwale a ka ona, pela: ulu mai ai he hakaka mawaena o ua mau kanaka ikaika nei, oia o Kalauli me Ioela Kupau.  Ua hoomaka he wahi hoopaapaa liilii me ka hakaka ana, a hele loa i ka nui, a ia wa i hoolei pau ai laua i ka oi o ka laua mau puupuu maluna o kekahi me kekahi, a o ka hopena, ua halawai aku la o Ioela Kupau me na mana kukui ma ka maka, a e kaheawai ana ke koko ma ka lae a ma ke kauwahi e ae o ke kino, a ua ona loa hoi ua Ioela la.  Ua hoopii ia o Kalauli no ka hewa ko eha, a ua hoopaiia no 25 dala me 3.50 dala koina, a ua hoopaiia hoi o Ioela no ka ona.  O keia ae la na mea i loheia no ka ona, a he nui wale aku no.

                        S. P. Kanohomauna.

            Pueopaku, Hilo, Hawaii

 

Ka peku hoki Kaleponi.

(Keena mai kela pule mai.)

           

            Pehea la i maopopo ai ia oe e Kaailau nona ka puuwai lokoino, he enemi o S. Aiwohi i make no'u?  Oiai au e noho kauwa ana na Aiwohi i ke kau o ka holo balota i lilo ai iaia ka noho hanohano o Kohala nei, i ke kau o 1882.  O ka mea au e kuamuamu mai nei kekahi luna hooikaika balota no Aiwohi, ua hookuu au i ko'u ikaika a pau ma ia la no ka pono o Aiwohi ma ia kau, a i haule ai kona poe holo balota pu me ia ma ia la, a mamuli o kona ike ana ia'u, ua loaa ka lanakila iaia ma ko'u hooikaika ana, ua haawi makana mai oia ia'u i kekahi komo lima gula i kuniia i kona ma hua kumu, a eia ia makana me a'u a hiki i keia la.  Ina paha ua hoolilo aku au iaia i enemi no'u, heaha ko'u mea e haawi i ko'u pono kono balota nona a me ko'u hooikaika ana ma lalo o kona inoa?  Hoike hookamani mai nei oe he piha oe i ke aloha no ka na keiki a me ke aloha ana.

            He hana aloha ole wale anei anu ko ike iho aia o Hairama kau keiki iloko o ka mai kulipolipo, ko pani ana i ka hale, ki aku a paa, a haalele ino iho oe i kela keiki e waiho me ka pilikia aole mea nana e kokua?  Ia oe e lawe hele ana i ka hipa moe poli a kou makamaka haole a hoa aloha nou, maloko o na apana ko o R R Hind, J Wood, a me Keoki Homa; ia oe hoi e lilo ana i ka lealea o ke kino, a e hoekepue ana me ua hipa moe poli la a kou makamaka haole, maluna iho o ko mea a ko ma kamaka haole i aloha ai kokoke eha ae mahina o ko huna ana malalo o kou puuwai eleele aloha ole i ka makamaka e like me kou aloha ole i kau keiki. 

            Waha lepo mai nei oe e ua puuwai eleele nei no'u ka o kuamu.   Pehea la i maopopo ai oe no'u ia akua lapuwale?  Aole anei o ka poe eepa o ka po kau ia ia e malama nei?  Oia no hoi kela buke a me kela wahi puolo lehu paka ona a olua me Kamalamailalo, au e hoopi likia nei i ka lehulehu, a'u hoi e lohe mau nei ia mau hana, a kipi iho no ia hana i ke keiki me ko aloha ole wale.  Ma ka mai ana o ko wahine noho kapae i maopopo loa ai kou malama i na mea au i ao ai me Kamalamailalo malalo o keia mau kumu:  Kuai oe hookahi kakini puaa hiwa paa, hookahi kakini moa uakea, a hookahi kakini moa alae.  O keia kau mau mea i hoomakaukau ai i mea e hooluolu aku ai i na eepa a olua, i ole e make ko mea aloha, a o kau hana hope loa a make ai aloha la au oia no ko noi ana aku i ko akua e noho ana maluna o kekahi o oukou ma kekahi po, e hoopakele ae i ke ola o ua punua nei au, a i paneia mai aole e ae no ka mea ua haawi oe ia makou e ai a make.

            He hana aloha anei keia au i ko alo ha au e ao mau nei i ka hoopunipuni imua o ke akea?  Aole anei he hana puuwai eleele nau ko malama i kela mau mea ino i hoakakaia ae la, a me kou hoolilo i kou kino ano keonimana i kanaka hele ma ka hana diabolo?  Oia hoi ka hoomanamana a me ka ma a me ka malama unihipili, ka malama i ke kuai i na waiona me ka laikini ole, O na hana diabolo oia kau i hoohamama ai iloko o kou naau a me kou ipuka hale, a aole loa nae oe i hookipa mai i na mea maikai, a pela i lili loa ai oe i kuu hoike i kau mau hana lapuwale.

            Kamailio hou mai nei oe no kuu hele i ka halawai makai a Moanauli a me Kaulukou-aole he sekona, minute, a i hora hoi a'u i noho pu ai ma ia halawai me laua, aole no hoi au i ike iki ia ma ia wahi oiai ka halawai e noho ana, ina paha o oe no ka i hele ilaila me ka manao e lilo ia oe kahookohu makai ana o Honomakau, alaila, o kuu uhane kau i ike ma ia halawai ma o ko buke kilokilo la.  Hoike aku au ia oe i ka mea oiaio, elua wale no a'u la i hele ai, o ka mua, kuu hele ana e ike ia Kaulukou, a oia kona hiki malihini ana mai, o ka lua hoi, kuu hele ana e ike i ko Kalai hookolokolo ana a me kana hooholo i ka hihia kue a J. Kailihao ia Kamaka Paea no ka hoeha, a mai ia la mai hoi a hiki i keia la aole loa au i ike hou ia malaila.               Kellinokaha.

 

HOIKE KULA SABATI KAMAHAO MA WAIOHINU, KAU.

            E ke Kuokoa e, Aloha nui oe:

            Eia iho he ukana kamahao, a nau hoi ia e auamo hele aku ma na kapakai o Hawaii mai o a o.

            Ua hoomakaia na hana me ka pule a Rev. G. W. Waiau, me ka himehi hui 240 o ka Hoku Ao Nani.  (Ke hoouna aku nei au i keia ma na mea ano nui o na hana o ka Hoike kamahao i malamaia ma Kauahaao.)

            Ma ka hora 9:30 ponoi o ke kakahiaka o ka la 8 o Maraki ka hoike.

            Na ke kula o Kohala Akau i wehe mua ka hanohano o ka la hoike.  Ua hoike mai keia kula i kona elua ma na mele himeni a me na ninau pu no hoi.  Nahenahe a anoano na himeni.  Ka i no hoi o ka nani aku la kela, eia hou no ka Loi keia mau leo hone mai na manu noho ae kai mai o Pukaana, malalo o ke Kiu o ia ae kai kaulana, T. K. Robert.  Ke kuhi aku nei hui ke Kiu hookolo mea hou, o keia wale ae la ka hoene a me ka hone, eia hou aku no ka hoi ua nani i na manu inu wai o Haao.  He nani, he maikai na mea a pau.  Auwe! Nani wale!! O na generala, oia ke 'lii Hon, J. S. H. Martin, Mr. Kapo, T. K. Keouli, a me Madam J. W. Smithies.

            Hala ia, eia hou no ka hoi o Konawaena me kona mau genera G. W. Kahikina, a me ka Lede Mrs Likia W. Laisa, he nani okoa no hoi keia.  Kuhi au ua pau la ka hone, eia ka hoi o Kopala Komohana; he nani a maikai.  O ke alakai o keia kula, he mea ia na'u i mahalo loa ai, oiai he kanaka oia no ka aina i kapaia o Aferika, o Jack Lewy kona inoa, a he mea hoi i ike ole ia e alakai ana iwaena o na Kula Sabati o kuu paeaina aloha.  Mahalo me la hoomaikai.

            E kuhi ana ke Kiu ua pau ae la na leo hone, eia ka hoi na kahuli leo lea o ka ae-kai o Holualoa a me Kailua e hoea mai ana, a hookahi ka hone ana, me ko lakou genera David Alawa.  Ka i no ua pau, hone ana na ioanu o ke Kai hawanawana, ka Rain Naulu, a me ka lepo peuhu o Lalamilo, a o kuu hoa Wm Kalani, ke alakai.  I ke kuu ana iho, hone ana ka leo o na manu o ka lepo kuehu ula o Naalehu i ka makani me Moae.   Nani na himeni a me na ninau.  Ua haawiia mai kekahi mau hai olelo anoano eehia, ku i ke aloha, me he la e hookulukulu mai ana i na huna wai kaulana o Haao.  Mahalo piha i na alakai, Y. K. Kaapa, Jno. K. Kaliula, Miss. Kamakanoe Hao, a me Master. V. I. Hao.

            Mahope iho o keia na manu o ke kula o Hamakua Hikina, maikai no.  O J. N. Haena ke alakai.  Hala ia, lele auna mai ana na manu o ka ulu niu o Makalea, me na leo o oli anoano.  O J. K. Nahale ke alakai o ka puali, a me G. W. Pilipo.  Mahope aku, o Hamakua waena, o Peter. Kaaekuahiwi ke alakai.  Kula aku o Honuapo, aohe mau mea ano nui o ia kula, ua like no a like Limunui.  Ua like no ka kula o Hamakua Komohana me keia maluna ae.  Auwe!  He nuheu, eia la!  Heaha ia nuhou kamahao?  E hai mai!  He Kula Sabati no na makamaka pake o ka Ekalesia o Kekaha, he opio Hawaii ponoi ke alakai, o S. B. Kaalawamaka; a nana no i alakai ke Kula Sabati o Kekaha me ka maikai a me ka hauoli.  A na J. W. H. Kukapu, i alakai ie ke kula o Kekaha, oia hoi ke Kula Sabati o Makalawena.  Pau ia ke Kula Sabati o Honaunau, uhene no hoi keia kula; he elua wale no haumana a o ke alakai ke kolu, oia hoi o Jos. Kaeo.  Nohenohea no na leo, &c.

            Ua lawelaweia na hana me ka maluhia a me ka maikai, a ua haawiia mai he mau haiolelo hoolana e J. Kekipi, a me Z. Kalai.  Ua malamaia ka hoike ma ke ano alele ma o a maanei.  Aole a'u mea e ai e olelo ai ma keia, a he hookahi wale iho no o ka mahalo.  Aka e pono ia'u ka hoike ae, o na Kula o Waiohinu, Kauahaao a me Naalehu, Kohala Akau, Kona waena, Pukaana, Helani, Kohala Hema, Kohala Komohana, na kula i kau i ka Helu 1.  Kula o Kailua, Kekaha, a me Honaunau, ua manao ka mea kakau aia, aia lakou ma ka helu 2, a o Hamakua hikina, Waena, Komohana, a me Honuapo, o lakou na Kula ma helu 3.

            He hoike keia i aneane e piha na haumana i ka 375 a oi aku a emi mai paha.  Mahope iho, ua paipai manao mai kekahi mau Kahu, Rev. O. Nawahine, S. L. D. Kiwini, W. M. Kalaiwaa, G. P. Kaonohimaka, a me na komite e i kohoia e ke Kahu Kula Sabati Nui o Hawaii Komohana.  He nui a momona na manao i haiia mai.

            Ma keia hoike nae, aohe he Kula ma Kealakekua a me Waimea i hiki mai.  A ihea la na haumana o keia mau Kula?  Oiai, ua hoike mai na Kahu he holomua ia mau kula, eia ka apiki, aole he mau kula mailaila mai; nolaila, e pono kou oluolu e ae mai i keia.  A maluna ae hoi o na mea a pau ko'u mahalo o na K. S.  Ke haawi pu ae nei au i ko'u mahalo i ke Akua no kona aloha, a ke panai pu aku nei hoi i ko'u hoomaikai i ke 'Lii Hon. J. S. H. Martin, kana Maraea, ka ohana a me na kamaaina a pau loa o Kauahaao, no ko lakou hookipa ana ia makou na malihini me ka maikai, a puana ae nei Leia maka peni: "He aie kaa ole keia o makou no ko lakou lokomaikai."

            "Good-bye ke aloha no oukou a pau."            `           Owau iho no,

                        J. W. H. Isaac Kihe. (Naita Kiu hookolo mea hou o ka manawa.)

 

LULU O MA LUAKINI.

            E lulu ana ka Ekalesia o Kaumakapili no ko lakou luakini hou, ke hiki aku i ke Sabati la 22 o keia mahina.  Nolaila, e ala, e ui, e ku iluna, e ka Ekalesia makua o Kaumakapili, a e nee aku imua ma ke poo o ka puali, no ka mea, ua kokoke kakou e lewa i ka hae o ka lanakila.  He mau kaina wawae wale no koe, a hiki aku i ka pahu hopu.  Nolaila, imua e na hoa, na poohiwi, na lima, na kuli, na wawae, umi'a ka hanu, moe na maka, haawi ka akau a me hema, i ka ke Akua no kona hale.

            Ua oluolu pu ia na mea a pau he kuleana ko kakou i keia halepule, a me na mea a pau e manao ana e hookomo mai i kuleana no lakou iho, ua hamama ka puka no oukou a pau.  E ku ae iluna, a naue ae ma kahi a me ka manawa i oleloia maluna, a o ka Haku pu me oukou.  J. Waiamau.

 

            Ma o ko makou piha loa i na hoolaha a me kekahi mau manao waiwai ano hou, nolaila ua lawe hapa mai makou i na nuhou o na aina e.

           

            Ma Kawaiahao, Maraki 11, 1885, ua hanau mai la he keikikane maikai a mohaha, na Mr. a me Mrs. Keliaa.

           

            Ma ke kulanakauhale iho nei na Hon Aholo, Kuihelani, Kaulukou, Kaunamano a me Hanuna; a ua huli hoi aku no ma keia pule no.

 

            Ua kauia iho nei ma ka haka kahi mokuahi kolo hou Kamapuaa, a ke hana hou ia nei.

 

            Ua lilo iho nei ia Allen & Robinson ma ke kuai kudala ka moku kalepa Ceylon.

 

            O ka Poalua o keia pule ae ka la 17 o keia mahina, oia ka la hanau o Kamehameha III., a i hooholoia'i i la kulaia aupuni.

 

            O ka hihia kipu o Adolph Spreckels ua hoopaneeia ka hookolokolo hou ana a i ka la 23 o keia mahina.

            E nana ae e na makamaka ma ko makou aoao eha i na leta a na makamaka mai na aina e mai.

            He wahi hoonaue ana a ke olai ma Hilo ma ke kakahiaka o ka la 4 o keia mahina, aole nae he mau poino i ikeia.

 

MA KE KAUOHA

 

            I KULIKE ai me ka Olelo Hooholo i hooholoia e ka Ahaolelo Kau Kanawai o Mei 4, 1882, i ha'a, e hooliloia ka La Hanau o KAMEHAMEHA III, Mar. 17, i La Kulaia Aupuni, a e pani ia na ipuka o na hale a me na Keena Oihana Aupuni o ke aupuni hoolookoa ma ia la.       CHAS. GULICK.      Kuhina Kalaiaina.

 

            MA KE KEENA O KA LUNAKANAWAI KAAPUNI Apana Elua o ko Hawaii Pae Aina.  Ma ka Waiwai o Meo (k) no Kanaio, Honuaula, Maui, i make.

            Ua heluheluia a ua waihoia ka palapala noi a S. Kalaola, e noi ana e hooponoponoia ka waiwai o Meo (k) no Kanaio, Honuaula, Maui, i make, a e maheleia iwaena o na hooilina.

            Nolaila, ke kauohaia aku nei na kanaka a pau, ke pili, o ka Poaha, oia ka la 2 o Aperila 1885, ma ka hora 10 a.m. ma ka hale hookolokolo ma Lahaina, oia ka la a me kahi i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la a me na mea kue ke hoikeia.

            ABR. FORNANDER, Lunakanawai Kaapuni Apana Elua H. P. A.

            Lahaina, Ma. 5, 1885.             2015 3t.

 

            MA KE KEENA O KA LUNAKANAWAI KAAPUNI Apana Elua o ko Hawaii Pae Aina.  Ma ka Waiwai o Ikeole (k) no Honolua, Maui, i make.

            Ua heluheluia a ua waihoia ka palapala noi a Asam a me Keliipoina, e noi ana e hoonohoia i Luna Hooponopono no ka waiwai o Ikeole (k) no Honolua, Maui, i make.

            Nolaila, ke kauohaia aku nei na kanaka a pau, ke pili, o ka Poaha, oia ka la 2 o Aperila, 1885, ma ka hora 9 a.m. ma ka hale hookolokolo ma Lahaina, oia ka la a me kahi i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la a me na mea kue ke hoikeia.

            ABR, FORNANDER, Lunakanawai Kaapuni Apana Elua H. P. A.

            Lahaina, Mar. 5, 1885.            2015 3t

 

            MA KE KEENA O KA LUNAKANAWAI KAAPUNI Apana Elua o ko Hawaii Pae Aina.  Ma ka Waiwai o Kahuliaikaua (k) Moakea, Molokai, i make.

            Ua Heluheluia a ua waihoia ka palapala noi a J. W. M. Poohea, ka Luna Hooponopono o ka Waiwai o Kahuliaikaua (k) no Moakea, Molokai, i make, e noi ana e haawiia he laikini e kaui kudala ana i ka waiwai o ua Kahuliaikaua, i mea e hookaaia ai na aie o ua waiwai la.

            Nolaila, ke kauohaia aku nei na kanaka a pau, ke pili, o ka Poakahi, oia ka la 6 o Aperila, 1885, ma ka hora 9 a.m., ma ka hale hookolokolo ma Pukoo, Molokai, oia ka la a me kahi i kohoia no ka hoolehe ana i ua noi la a me na mea kue ke hoikeia.

            ABR. FORNANDER, Lunakanawai Kaapuni Apana Elua H. P. A.

            Lahaina, Mar. 5, 1885.                        2015 3t.

 

            OLELO HOOLAHA: No ka mea, ua hookohuia ka mea nona ka inoa malalo iho nei, e ka Mea Hanohano Abr. Fornander, ka Lunakanawai Kaapuni o ka apana Elua o ko Hawaii Pae Aina, i Lunahooponopono no ka waiwai o PEELUA (k) o Kaloa, Koolau, Maui, i make aku nei.

                        Nolaila, ke kanoha ia aku nei ka poe a pau i aie mai ia Peelua (k) e hookaa koke mai i ko lakou mau aie ia'u; a o ka poe hoi a pau a Peelua i aie aku ai, e hoike koke mai ia'u iloko o na mahina eono; o hoole mau ia ka lakou mau koi ana.    MAHIAI.

            Lunahooponopono Waiwai o Peelua (k).

            Wailuku, Maui.           Feb. 27, 1885. 2015 4t.

 

            OLELO HOOLAHA: E malama ia ana ke koho balota no ke koho ana i ka HOA EKOLU o ka Papa Kula Apana o ka apana o Honolulu, mokupuni o Oahu, ma ka Halekula Aupuni o Kawaiahao, i ka Poakahi, la 30 o keia malama o Maraki e hele nei, iwaena o ka hora 10 o kakahiaka me ka hora 2 o ka auina la.  O ka poe wale no i paa ko lakou mau inoa ma na pepa helu inoa i kakauia a i waihoia ae i ka Luna Kula, e na kumu kula apana ma ka olelo Hawaii, ka poe e ae ia e koho.  W. JAS. KAMIKA.  Luna Kula o Honolulu.

            Oihana Hoonaauao, Mar 12, '85         2015 2t.

 

            HOOLAHA LUNAHOOPONOPONO WAIWAI.  Ke hoolaha aku nei ka mea nona ka inoa malalo, ua hookohuia oia i lunahooponopono no ka waiwai o Cpal. Thos. Spencer o Hilo, Hawaii, i make.  Nolaila, ke kanohaia aku nei ka poe a pau he mau koina ko lakou e hoike koke mai me na hooiaio kupono iloko o na mahina eono mai keia la aku, a i ole ia, e hoole mau ia aku no lakou.  A o ka poe he aie ko lakou i ua waiwai la, e hookaa koke mai.       C. S. Kitteridges.

            Lunahooponopono Waiwai o ka waiwai o Thomas Spencer, ma ka Haoilina i huiia.

            Hilo, Oct. 5, 1884.      2000 6m

 

NA HOOLAHA HOU.

 

OLELO HOOLAHA:  Ua haalele ko mauole mai kuu wahine mare ia'u, o KAWAI o Honokua, Kona Hema, Hawaii.  Nolaila, ke papa aku nei ao i na mea a pau me i hoale iki kekahi iaia, aole au e hookaa, maluna o oukou ko oukou poho ke hoolohe ole oukou i keia kauoha.

            Ke papa pu nei ai i ka'u mau mea a pau, aohe ona mana e kii me kou ae ole.

            Owau iho no me ka oiaia.

            HAO (K.)       

            S. Kona, H. Mar. 10, 1885      2015 4t

 

            MA KE KEENA O KA LUNAKANAWAI KAAPUNI Apana Ekolu o ko Hawaii Pae Aina.  Ma ka Waiwai o KUEHU (k,) no Hawaii, i make.

            Ua heluheluia a ua waihoia ka Palapala Noi a Keamo (k,) e noi ana e hoonohoia oia i Luna Hooponopono no ma waiwai o Kuehu k. no Hawaii, i make.

            Nolaila, ke kauoha ia aku nei na kanaka a pau, ke pili, o ka POAKAHI, oia ka la 16 o MARAKI, 1885, ma ka hora 10 a.m. ma ka Hale Hookolokolo ma Hilo, oia ka la a me kahi i kohoia no ka hoolohe ana i ua nohoi la a me na mea kue ke hoike ia.

            F. S. LYMAN, Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu o ko Hawaii Pae Aina.

            Hilo, Feb. 10, 1885.    2012 3t

 

            MA KE KEENA O KA LUNAKANAWAI KAAPUNI Apana Ekolu o ko Hawaii Pae Aina.  Ma ka Waiwai o PUHIPUHI (w,) no Kahuwa, Hilo, Hawaii, i make.        

            Ua heluheluia a ua waiho ia ka palapala noi a Moke k. e noi ana e hoonoho ia D. Kamai, i Luna Hooponopono no ka waiwai o Puhipuhi (w,) no Kahuwa, Hilo, Hawaii, i make.

            Nolaila, ke kauoha ia aku nei na kanaka a pau, ke pili, o ka POAKAHI, oia ka la 16 o MARAKI, 1885, ma ka hora 10 a.m. ma ka Hale Hookolokolo ma HIlo, oia ka la a me kahi i kohoia no ka hoolohe ana i ua nonoi ia a me na mea kue ke hoikeia.

            F. S. LYMAN, Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu o ko Hawaii Pae Aina.

            Hilo, Hawaii, Feb. 10, 1885.   2012 3t.          

 

            MA KE KEENA O KA LUNAKANAWAI KAAPUNI Apana Ekolu o ko Hawaii Pae Aina.  Ma ka Waiwai o Kamaipiialii (k,) no Hilo, Hawaii, i make.

            Ua heluheluia a ua waihoia ka palapala noi a Kaonohiula (k,) e noi ana e hoonoho ia oia i Luna Hooponopono o ka waiwai o Kamaipiialii (k,) no Weloka, Hilo, Hawaii i make.

            Nolaila, ke kauohaia aku nei na kanaka a pau, ke pili, o ka POAKAHI, oia ka la 16 o MARAKI, 1885, ma ka hora 10 a.m. ma ka Hale Hookolokolo ma Hilo, ola ka la a me kahi i kohoia no ka hoolohe ana i ua nonoi la a me na mea kue ke hoikeia.

            F. S. LYMAN. Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu o ko Hawaii Pae Aina.

            Hilo, Feb. 10, 1885.    2012 3t.

 

            KUAI A KA ILAMUKU: Mamuli o kekahi palapala hoomalu waiwai i hoopakaia e ka Ana Kiekie, ma ka la 24 o Novemaba, 1884, ia Aona, aoao pale no ka pono o Long Hing, mea hoopii, ka huina dala o $205.85, ua hoomalu au, a e kuai ia aku ana ma ka Hale Hookolokolo ma Honokaa, apana o Hamakua, mokupuni o Hawaii, ma ka hora 12 awakea, o ka POALUA, la 31 o MARAKI, 1885, na pono a me na kuleana a pau o Aona i oleloia aoao pale e like me ia malalo iho, ke ole e hookaa mua ia mai na kala i hoikeia ae la a me ko'u mau lilo a pau e pili ana no ka hoomalu ana.

            Penei na waiwai e hoolilo ia aku ana: 1 Hale laau, 16 loi kalo oo, 11 loi kalo opiopio, 4 noho ukana, 2 bakeke, 3 ipuhao, 2 kukui hele po, 2 ipukukui hale, 2 pahi nunui, 2 Oo kope, 1 ipuhao nui hoomoa raiki, 3 paku makika a me ka hoolimalima o ka aina e aau ana no elua makahiki.  O ka lilo o na palapala me ka mea kuai.       JNO. H. SOPER.

            Ilamuku.

 

            MA KE KEENA O KA LUNAKANAWAI KAAPUNI Apana Ekolu o ko Hawaii Pae Aina.  Ma ka Waiwai o Makalele (k,) no Puumo, Hilo, Hawaii i make.

            Ua heluheluia a ua waihoia ka palapala noi a Kaaihue (w,) e noi ana e hoonohoia o B. Beniamina i Luna Hooponopono no ka waiwai o Makalele k. no Puumoi, Hilo, Hawaii i make.

            Nolaila, ua kauoha ia na mea a pau i pili, o ka POAKAHI, oia ka la 16 o MARAKI, '85, i ka hora 10 kakahiaka, ma ka Hale Hookolokolo ma Hilo, oia kahi a me ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la a me na mea kue ke hoike ia.           F. S. LYMAN,

            Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu o ko H. P. A.

            Hilo, Hawaii, Feb 10 th 1885.   2012 3ts.

 

            Hoolaha a ka Luna Hooponopono Waiwai:  Ua hookohuia mai ka mea nona ka inoa malalo iho i Lunahooponopono no ka waiwai o KAAUWAI (k,) no Waikapu, Maui, i make, e ka Hon. Abr. Fornander, Lunakanawai Kaapuni Apana Elua.  Ma keia ke kauoha ia aku nei ka poe a pau he aie ko lakou i ka waiwai o ka mea i oleloia, e hookaa koke mai i ka mea nona ka inoa malalo iho, a o ka poe a pau he mau koina ko lakou i ua waiwai la i oleloia, ina ma ka moraki a ma kekahi ano e ae paha, e waiho mai i ka lakou mau koina me na hooiaio kupono iloko o na mahina eono mai ka la e puka aku nei keia hoolaha, ma keia Keena hana ma Wailuku, a i oe pela, e hoole mau ia aku lakou.     

                        J. W. EVERETT.

            Lunahooponopono o ka waiwai paa o Kaauwai k. o Waikapu, Maui i make.            2012 4ls.

 

            Kuai a k a Lunahooponopono no na waiwai paa ma Lahaina, Maui, a me Molokai.  Ma ke kauoha a ka Aha i hoopukaia e ka Hon. A. Fornander, Lunakanawai Kaapuni Apana elua o ko Hawaii Pae Aina, ma keia la 5 o Feb. 1885, ua loaa mai ia'u ka mana e kuai aku ma ke kudala ana, ma ke alo iho o ka hale oihana ma Lahaina, Maui, ko H. P. A. ma ka POAONO, MARAKI 14, 1885, ma ka hora 1 p.m.

            Na kuleana a me na pono a pau o Ellen Nowlein, no Lahaina, Maui, i make, a me 1/2 o na pono i hookaawale ole ia iloko o ka apana aina a me ka hale pohaku e ku la ma Lahaina, Maui, e pili pu la me ka hale o Mr. E. L. Pond, nona na (poles) he 27 a oi aku a emi mai paha.  E hoomaka ana ke koho no ke kumukuai mai ka $200 a pii aku.  O na lilo no na palapala me ka mea kuai.

            A ma ia wa a ma ia wahi no hoi e hoolilo ia aku ai ma ke kuai he apana aina e waiho la ma Kaluaaha, mokupuni o Molokai, nona na eka he 2.88-100 a oi a emi mai paha; a maluna iho he hale e nohoia nei e E. Lililehua, ka hope Maka nui.  A o kekahi o na waiwai o Ellen Nowlein i oleloia, mai ka $150 ke kumukuai o lalo a pii aku.            

            Thos. W. Everett.

            LUnahooponopono o ka waiwai o Ellen Nowlein i make.

            Lahaina, Maui. Feb. 11, 1885.            2012 4ts.

 

            OLELO HOOLAHA:  E ike auanei na kanaka a pau ma keia Olelo Hoolaha.  Aole loa he mana o na hoolimalima hou ia ana ia hai i ka aina o Kaimihale (w) ma Honuaino 3, e waiho ana mauka o ke alanui aupuni o uka, ma ka apana o Kona Akau Hawaii, ke ole e loaa ka aeia aku ma kekahi palapala e ka mea nona ka inoa malalo iho.

            E hoopii koke ia no ka mea a mau mea paha e komohewa ana i ka aina, a me na hale e ku ana maluna iho, ke kue ia na olelo o keia hoolaha.           

                        G. W. PILIPO,

            Loia a me Agena o Kaimihale (w).

            Kona Waena, Feb. 4, 1885.

 

            OLELO HOOHAHA:            E ike auanai na kanaka a pau, owau o ka mea nona ka inoa malalo, ke papa a hookapu loa aku nei au i na kanaka a pau, aole e komo wale iloko o kuu aina kuleana, e waiho la ma Kahaluu, Kona Akau, Hawaii, ma ka inoa o Kaeha.  O ka mea hookuli e hoopii na wau ma ke kanawai; a ke hookohu aku nei au ia Kaleikuiha i luna nana.  Eia kekahi, ina he waiwai lewa ko kekahi mea a mau mea paha maluna o kuu aina kuleana i hoikeia maluna, e hoonee koke kakou me ke kali ole, iloko o na la he 15 mai keia la aku.

                        MRS. HELANI.

            Feb. 28, 1885. 2011 15i

 

NA HOOLAHA HOU.

 

            AHA HOOKOLOKOLO Kaapuni Apana Eha o ko Hawaii Pae Aina, ma ka hooponopono waiwai.  Ma ka waiwai o POPOLANI (w) no Koloa, Kauai, i make.  Imua a ka Lunakanawai Kaapuni ma ke keena.

            No ka mea, ma ka la 24 of Feberuari, 1885, ua waihoia mai imua o ka Aha, kekahi Palapala i oleloia, oia no ke Kauoha Hope La@ Popolani (w) i make aku la; a me ka Palapala Hoopii e nui ana e hooiaio keia Palapala Kauoha a e hoopuka a hoi ka Palapala Luna Hooko no Jared K. Smith, ua waihoia m@@.

            Ua konohaia o ka POAONO ma ka eono MARAKI 1885, i ka hora 10 a.m. ma @mi hookolokolo o ia Aha ma Ku@, ma ka la a me ka hora, e hoolahaia ai ia @ Kauoha, a e hoolohe no ia noi ana mai a me ka poe a pau i pili, e kue ana ua @oha, a me ka hoopuka ana i Ka@ Hooko.

            A ua kauoha hou ia e hoolaha @ mea no na pule ekoulu ma ke Koo@ he @ pepa i paiia a i hoolahaia ma Honolulu.

            Kakauia ma Koloa, Kauai, Ko Hana@ Aina Feberuari 24, 1885.

                        JACOB HARLY        Lunakanawai Kaapuni Aha Eha

                                    @@@

 

            AHA HOOKOLOKOLO KIEKIE O KO Hawaii Pae Aina.  Ma ka hooponopono waiwai.  Ma ka hana o ka Waiwai o PIUS F. KOAKANU i make @ole.  Ma ke keena imua o L. McCULLY.

            Ma ka heluhelu a me ka waihoia ana @ ka Palapala Noi a LANIHAU a me OPEKA kana kane mare, e hoike ana ua make ka@ole o Pius F. Koakanu, o Honolulu, ma Pauoa, Honolulu, i ka la 20 Maraki, 1885, @ noi ana e hoopukaia ka Palapala Ho@ Lunahooponopono Waiwai ia Opeka @.

            Ua Kauohaia, o ka POAKOLU, ka la 25 o MARAKI, 1885, ma ka hora umi kakahiaka oia ka manawa i hohoia no ka @ ua noi la, imua o ua Lunakanawai la, @ na keena, ma ka Hale Hookolokolo, ma Honolulu, a ma ia manawa a ma ia @ hele mai ai na mea a pau i pui e @ ke kumu, ina he kumu oiaio ko lakou, e ae la ia ai ua noi la.  A o keia kauoha e h@ ma ka olelo Hawaii, i ekolu pule maka@ Kuokoa he nupepa ma Honolulu.

            Kakauia ma Honolulu, Ko Hawaii Paeaina.  Maraki 4, M. H. 1885

            LAWRENCE McCULLY,

            Lunakanawai o ka Aha Kiekie

Ikea:  Henry Smith, Hope Kakauolelo.                      2014 3t

 

            HOOLAHA HOOKO MORAKI ME KE KUAI.  Mamuli o kekahi @kuai i hoikeia maloko o kekahi palapala moraki i hanaia mawaena o A. K. KUNULAKEA no Honolulu, Mokupuni o Oahu @ mua, a me HENRY DIMOND o ka au@ ma ka la elua o Aperila, A. D. 1885, i @ hope ia ma ke keena o ka Hale Aupuni, @ 85, aoao 478 & 479: a mamuli o ka ohana @ o na kumu aelike o kela moraki, waihoia uku ole ia o ka ukupanee malalo o ka @, nolaila, ke hoolahaia aku nei e ka mea @ ka aoao elua o ua moraki nei, e hooho ana ua ia moraki, a ma ia hooko ana, e kudala akea ana ia i ka aina i hoikeia ma ia moraki, hoakakaia malalo ae nei, ma ka POAONO la 10 APERILA A. D. 1885, ma ke keena kudala o E. P. Adamu, ma Honolulu, ma ka hora 10 o ia la.  Aia ma kahi o Kini a me Peterson na olelo hoakaka no keia mai.                         Hanaia i keia la 3 o Maraki A. D. 1885, ma Honolulu.

            HENRY DIMOND, Ka aoao elua.

 

            Penei na aina e kudalaia ana: Ke kuleana a pau o A. K. Kunuiakea ma na aina i hoakakaia malalo nei; oia hoi: Ke Ahupuaa o Waimea, Koolauloa, Mokupuni o Oahu, a o hoakakaia ma ke Kuleana Helu 13, a Palapala Sila Nui Helu 880.  He apana aina ma ka alanui Beritania a me Kikeke ma Honolulu i oleloia, i hoakakaia ma ka Palapala Sila Nui Helu 4461, a Kuleana Helu 711.  Ke Ahupuaa o Kau, ma Kona, Mokupuni o Hawaii, i hoakakaia ma ke Kuleana Helu 133.  Ke Ahupuaa o Kukuau, ma Hilo, Mokupuni o Hawaii, hoakakaia ma ka Palapala Sila Nui Helu 1666, Kuleana Helu 8915.  Ke Ahupuaa o Laimi, ma Hilo i ole oia, i hoakakaia ma ke Kuleana Helu 8520.  Ke Ahupuaa o Waiaka, ma Kohala Hema, Mokupuni o Hawaii, i hoakakaia ma ka Palapala Sila Nui Helu 1668.  Ke Ahupuaa o Pahoehoe, ma Kona, Mokupuni o Hawaii, i hoakakaia ma ka Palapala Sila Nui Helu 1668.  Ka aina i hapaia kakuia ma ka Palapala Sila Nui Helu 6777, i Kuleana Helu 5483.  Ka aina i kapaia K@nakea, ma Lahaina, Mokupuni o Maui, i hoakakaia ma ka Palapala Sila Nui Helu 6777, a Kuleana Helu 5183.  Ka aina i kapaia Mauna kui, ma Lahaina i oleloia, i hoakakaia ma ka Palapala Sila Nui Helu 6777.  Kai@@ Helu 5483.  Ke Ahupuaa o Puou, ma Lahaina i oleloia, i hoakakaia ma ke Kuleana Helu 8520.  Ke Ahupuaa o Puunoa, ma Lahaina i oleloia, i hoakakaia ma ka Palapala Sila Nui Helu 1667, Juleana Helu 8515.  Ka aina i kapaia Owa, ma Wailuku, Mokupuni o Maui i hoakakaia ma ka Palapala Sila Nui Helu 2155.  He Ahupuaa o Halehaku, Hamakualoa, Mokupuni o Maui, i hoakakaia ma ka Palapala Sila Nui Helu 1666, Kuleana Helu 8515.  Ka aina i kapaia Puahale, Mokupuni o Molokai.  Ka aina i kapaia Kuaihelani, ma Honolulu, i hoakakaia ma ka Palapala Sila Nui Helu 2647, Kuleana Helu @.  Ka aina i kapaia "Pelly Place," i hoakakaia mo ka Palapala Sila Nui Helu 3.  Ka aina i kapaia Luakaha, ma Honolyly, i hoakakaia Helu 8515.

            E hoakakaia ana na mea e pili ana i ka kuleana o keia mau aina, i ka manawa e kudala ia ai.

 

OLELO HOOLAHA.

                        I mea e oiaio ai, Ke papaia aku nui na me Lio, Bipi, Hoki, Piula, Kao, Puaa, ia ma holoholona e ae, aole e hookau a hele maluna o keia mau aina.  Lei Alii, oia hoi, o Kawailoa, Kaluapuhi loko, Kaluapuhi waho a me Halekou, ma Kaneohe, Koolaupoko, Oahu.  A ke koho a hookohuia nei o John Malama a me Daniel Naki, i mau Lona Paniolo no ia mau aina.  A ina he mau holoholona ko kekahi poe e hele ana maluna o ua mau aina la, e lawe koke mai keia la aku ai ka la hope o keia malama.  Ina e loaa mahope iho o ia mau la, he $5 o ke poo holoholona hookahi.

            G. MEHEKULU, Hope Kanohia@   2014

 

            HOOLAHA A KA LUNAHOOPONOPONO WAIWAI:  E ike na mea a pau ma inu hoolaha, na hookoho pono ia mai ka mea a ai ka inoa malalo iho i Lunahooponopono no @ waiwai o Wm. Bell, o Kohala, Hawaii, i make.

            O ka poe a pau he mau koina ko lakou ao ua waiwai la i ole oia, e waiho koke mai a @ ana i ka mea nona ka inoa malalo iho iloko o na mahina aoao mai ka la aku e puka ai keia hoolaha, a i ole pela e hoole maa ia no lakou.

            A o ka poe he mau aie ko lakou i ua waiwai la i oleloia, e hookaa koke mai i ka mea nona ka inoa malalo iho ma kona Keena hana ma Alanui Kaahumanu, Helu 4, Honolulu.

            J. AUSTIN, Lunahooponopono Waiwai o Wm. Bell.

            March, 5 th , 1885.         2014 4t

 

            OLELO HOOLAHA:  E ike na kanaka a pau, o makou o na mea nona na inia malalo iho, a ma ke a hoolaha ke hoolealea loa aku nei makou i ka lilo ana o ko makou hapa iloko o ka aina o IAEA . i make, ma Wailua, Hilo, Hawaii, i moraki ia e Moepono Iaea ia Hako, i ka la 20 o Maraki, 1877, a i hooliloia e Bako ia Kale, Kulika, a ma ia apana helu Palapala Sila Nui, 961.  He 7 72-100 eka e waiho nei ma Wailua, Hilo, Hawaii.  O makou no a i keiki ponoi a Iaea k. i make, i aponoia e ka Aha Kiekie o keia aupuni.  Nolaila, ke kue loa aku nei a hoole loa aku nei makou i ke kudalaia ana o ua aina la i ka la 16 o March 1885 e hiki mai ana.

            No ka oiaio o keia ke kau nei makou i ko makou mau inoa.

            Kauiuaolala, Laka Kimo. 2014 2t