Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIV, Number 13, 28 March 1885 — Page 2
| This text was transcribed by: | Rosemary Mccune |
| This work is dedicated to: | Jean Y. L. Ahu |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII
Ka Nupepa Kuokoa
No Ka Makahiki.$2.00
No Eono Mahina.1.00.
-KUIKE KA RULA.-
Poaono.Maraki 28, 1885
KE DALA
HE nui ke kamailioia o ko kakou dala Hawaii iloko o keia mau la, a he wahi ano kuhihewa iki no paha ko kekahi hapa i ko makou poe heluhelu no ke ano o ke kanawai o ke dala gula e waiho nei. Ua wehewehe moakakaia ka pomaikai o ka lehulehu mamuli o keia kanawai e J. O. Carter (Keo Kaaka) maloko o kana palapala e puka aku nei i keia la: a pela no hoi me ka manao a kekahi o ko makou kalai olelelo, e kau ana ke poo "Kakauia no ke Kuokoa." E oluolu ana ko makou poe heluhelu e nana akahele ia mau manao a elue, a e loaa no na hoomalainalama ana o ka noonoo no keia nanau e pili ana i ke dala.
O ka manao o ke kanawai i hanaia i ka makahiki 1884 iho nei, e pili ana no ke dala gula, he mea ia e hoopomaikai ai i ka lehulehu, ma ka hoolaha ana i ke gula mawaena o kakou malokoo na hana a pau. Ina he uku hana malouna o ka umi dala, ina he kumukuai maluna o ka umi dala, he hiki ia oe ka mea hana a mea kuai paha, ke koi aku ikau dala ma ke gula. Oia ke ano o ke kanawai, a ina e hookoia pomaikai ka aina;
noho mau ke gula ma ka aina nei a komo no hoi iloko o na pakeke o ka lehulehu o ka poe piele a poe hana no hoi.
Eia nae ka mea apiki, ke hoao nei kekahi poe e hookahuli i ka pono o ke kanawai. He hana pono ole ka lakou e alakai nei, no ka mea ua kue i ke kanawai, a ua kue pu no hoi i ka pomaikai imi waiwai o ka lehulehu.
Na Hoike Hapaha
MA ka la apopo e malamaia'i na hoike huina hapaha o na akula Sabati o Kawaiahao a me Kaumakapili, maloko o ko lakou mau luakini pakahi. He mau hana ano nui keia, a ua hoomakaukau mua iho nei na kula. Owai la auanei na kula e oi ana? A keia pule ae hoolaha aku makou.
Ma ka po iho o ka la apopo, imua o na anaina hui o na luakini a elua ma Kawaiahao, e kamailio ana o Mr. H. J. McCoy. O keia makamaka malihini, o Makoe, oia ke kakauolelo o ka Ahahui o na kanaka opio o ke kulanakauhale o Kapalakiko.
Maluna mai nei o ka mokuahi Alameda kona hoopae ana ia nei me kana wahine, a e noho ana no kekahi mau la pokole. He kanaka ui eleu keia, ua ike i na ano a me na iini o ka poe opiopio, a e waiwai ana ka poe lohe i kona mau manao kokua a hoonaauao i ka po o ka la apopo.
Auhea na Makamaika?
ILOKO o na pule mua o keia makahiki, ua make ma ka Halemai o ka Moiwahine kekahi kanaka o na aina e, a he wahine Hawaii kana, ua manao wale ia no Waikiki, Ua haalele mai ua kanaka nei he mau waiwai kino eia ke waiho nei, a ua makemakeia ka poe i pili e kii mai me na hooiaio ana e pono ai. Ina o ka wahnine a keiki paha a ua haole nei, a i ole na hoa pili e ae paha, ke iki lakou a lohe paha i keia hoolaha, e hele mai i ke keena o ka nupepa KUOKOA e ninau ai, a e loaa no ia lakou ka pomaikai.
Na Manao o ka Poe Noonoo.
O NA manao malalo iho, ua laweia mai e makou noloko ae o ka nupepe P. C. Advertiser. Ua Hoiliiliia keia mau manao e kekahi o na kakauolelo o ia nupepe, mamuli o kona launa kino ana me ua poe nei nona na inoa malalo iho, no ka hoomaopopo ana i ko lakou manao e pili ana i ka laikini ana o na hale kuai waiona ma na apana kua o kakou. O ke ano nui o ko lakou manao ka makou e lawe mai nei. Eia iho ka manao o
MR. J. AUSTIN.
Aohe ona kanalua i ka olelo iho o ka wehe ana o ka hale kuai waiona maloko o ekolu a eha paha mile mai na mahiko aku, he mea i e poino ai. Aole maopopo loa iaia na hana kupono no ka ninau waiona. Aohe kanalua ana no ka apana o Hilo ke hoopukaia he laikini no ia wahi, he mea e poino ai.
MR. W. C. PARKE.
Hoike mai o Mika Paka, iloko o kona noho ilamuku loihi ana no keia aupuni, aolo oia i hoomanao he hookahi hihia kuai hewa i ka waiona i hoahewa ia mamuli o ka hoike ana o ka poe kuai rama; nolaila o ka hoopuka ana i mau laikini kuai waiona ma na apana, ma kona noonoo ana, aohe ia he mea e emi ai ke kuai malu ana o na waiona.
MR. S. B. DOLE.
Ma kona noonoo ana, he mea hiki no i ka poe e kuai nei i na waiona malalo o na laikini ke pale aku i na kuai malu ana, ina pela ko lakou makemake, aka o ka mahuahua nui ana o na wahi e loaa ai o na waiona he mea ia e ulu ai ka inu ana, a oiai o ka makemake o ka poe kauai e inu nui ia ka rama, nolaila aohe hooikaika poe kauai malolo o na laikini e kinai i ka hana a ka poe kuai malu. O kona manao, e hoomahuahuaia ana ka poe inu ke hoopukaia na laikini no na apana. Ma kona manao, ina e ae ia na wahine e koho, e hoole ana ka hapa nui o lakou i na hale kuai waiona. Aohe o lakou makemake i na kane e inu rama.
MR. A. J. CARTWRIGHT.
O ko Kakalaika manao, ina e manaoia ana e hoopuka na laikini kuai waiona mawaho o Honolulu, e pono e waihoia aku na ka poe o ka apana e hooholo no lakou iho. Ina o ka makemake o ka hapa nui o ka poe koho o ka apana i hale kuai waiona, alaila e ae ia; aka ina e hoole lakou, aohe pono ke haawiia he laikini. Manao oia e ae ana no na wahini i ka hoopukaia o na laikini ma na apana.
MR. P. C. JONES JR.
O kona manao he mea pono ole ka hoopuka ana o na laikini kuai waiona. Aka, aole paha i makaukau ka lehulehu holookoa no ka hookapu loa ana i ka rama i keia wa, nolaila e aho e hoopukaia na laikini no Honolulu wale no, a e koe na apana kuaaina. Ma kona noonoo no hoi, o ka hoopuka ana i na laikini aole ia he mea e pau ke kuai malu ana o na waiona. He mea pono ole ke hoopukaia ka laikini no kekahi apana, ke ikeia ua kupono ole ia i ka makemake o ka hapa nui o ko laila poe noonoo maikai.
MR. HENERE WATERHOUSE.
He minamina loa oia ke hoopukaia na laikini kuai waiona no na apana kuaaina. O ka manao o na mea a pau i ike i na hana a ka waiona iwaena o na Hawaii, ua maopopo he poino ia no ka lahui.
MR. T. H. DAVIES.
Ua hoike maopopo oia nei i kona manao no ka poino iwaena o ka lahui kanaka maoli mamuli o na waiona. Ua pau ka noonoo ana no ke ola o ka lahui, ina me ko lakou mau hooikaika ana no ke ola e waiho pu ia aku na keakea ana o ka waiona i hoonoaia. He le@a kana na kekahi makamaka mai o Hawaii, e olelo ana aohe mua aku o ka lahui Hawaii ke laikiniia na waiona iwaena o lakou. He mea pono ke hoopau loa ia ke kuai ana o na waiona maloko o keia aupuni.
MR. W. G. IRWIN.
Olelo o Iwini aole oia i noonoo nui no ke kuai ana o na waiona a me ka hookapu ana. Aka, ina e haawiaa na laikini i ka poe kupono, ka poe e hana pololei ana, aole no paha ia he mea e hewa ai.
COLONEL CLAUS SPRECKELS.
O ka Ona Miliona keia. Olelo oia ua kue ikaika loa oia i ka haawi ana i laikini no Kahului. [O Kahului kahi a ka nupepa Advertriser i olelo mua ai he pono ilaila ka hale kuai waiona.] Olelo ka Ona Miliona he mea ia e hoopoino ai i ka waiwai, a ua kue oia i ka wehe ana o na ipuka e loaa hou aku ai na waiona a ona kanaka, a poino pu hoi me ka waiwai.
MR. W. L. GREEN.
O kona manao o ka wehe akea ana o na waiona iwaena o ke lahui Hawaii, he mea e hikiwawe ai ko lakou make. A o ka wehe ana o na laikini no na apana kuaaina, he mea e oi loa aku ai ka hikiwawe o ka poino. Ua mahalo oia i ke ano akahele o kahi hapa hui o ka lahui ma o ka hoonoaia ana o ka waiona. Aka, aohe waiwai o ka wehe ana o na hale kuai waiona ma na apana kuaaina, ua lawa iho la no ka makemake o ka lehulehu, a ua loaa i kele a me keia, ua maopopo no hoi o ka hopena o ka laha nui ana o ka waiona iwaena o keia lahui, he mea e poino ai.
A keia pule ae hoopuka aku makou i ke koena.
PALAPALA A KEO KAAKA.
I O'U poe hoa makaainana Hawaii:
Ua konoia mai au e ko'u noonoo e kakau aku ia oukou ma na mea e pili ana i keia dala o ko kakou aina; no ka mea ke hopo nei au aole paha oukou i hoomaopopo i ka pilikia e kau mai nei maluna o kakou, mamuli o ka hooko ole ia o ke kanawai.
E hoomanao ana no oukou, ua ae aku ko kakou aupuni i ka laweia ana mai o hookahi miliona dala iloko nei o ka aina, ma ke dala keokeo seleva; (2) ua hooholo no hoi ko kakou Ahaolelo he kanawai e olelo ana, he hiki wale no ke hookaaia na aie o ka umi dala a malalo iho ma ua dala keokeo nei; (3) ina ua aie kekahi mea maluna aku o ka umi dala, alaila ma ke gula e hookaa ai. E pono e hoomaopopo oukou a pau i keia mau mea ekolu.
Ua hooholoia keia kanawai e ka hapa mahuahua loa o na 'lii a me na lunamakaainana, ma ka hoike ana aku a ke Kuhina Waiwai a me ka Loio Kuhina he kanawai maikai. O na kanaka noonoo o ko kakou nei aina, o na kanaka maoli a me na haole, ua manaoio lakou he kanawai maikai keia, a ma ko'u noonoo no hoi he kanawai maikai no ke hooko popo ia.
O kekahi poe, mamuli o ko lakou noonoo iho a no na kumu no hoi a la kou i ike ai, ua hoole i ka hooko ana o keia kanawai; a eia nae ka mea haohao, aia na kokua ana o ke aupuni me ua poe haihai kanawai nei. He mea kupono anei keia a na kuhina e hana ai?
Ke hookaika nei ka Banako o Bihopa ma a me kekahi poe o ko kakou poe kaiepa e hookopono i keia kanawai, a e uku aku i ke gula i na Hawaii, na Pake, na Pukiki a me ka poe Iapana no na hana a lakou e lawelawe nei ma na mahiko, a o ka mea kupaianaha loa nae ke kue nei ke aupuni i ka poe e malama nei i ke kanawai. Ua oluolu ke aupuni i ka malihini, ka mea haihai kanawai, aka ke hookaumaha nei i ka Banako a me na poe kalepa i noho pu iho nei me kakou no pa makahiki loihi, a he poe no hoi e malama nei i ke kanawai.
O ka manao a'u e makemake nei e olelo aku ia oukou, ka poe nona ka aina, e pono ke paneia ma keia ano a oia keia-E pono ia oukou e hooikaika aku i na mea a pau i malamala ke kanawai, e like me ka mea hiki ia oukou. Ina ua kaa aku maluna o ka umi dala ko oukou uku mahina, e pono e koi aku oukou e hookaaia mai ma ke dala gula.
E olelo mai auanei kekahi poe, he mea makehewa ke hoi aku i ke gula ina ua ae mai ka poe mea waiwai e lawe i ke seleva (dala keokeo) no na kumukuai o ko lakou mau waiwai. E nana iho kakou i keia mea. (1) O ka hapa nui o na mea a pau a oukou e kaui nei, no na aina e mai ia mau mea, a ua kuaiia me ke gula. (2) Aohe waiwai o ko kakou dala seleva ma na aina e ma ke ano he dala maoli. (3) O ka waiwai io o keia mau dala aia wale no ma ke kaupaona ana ma ke ano he metala - i keia wa he 80 keneta o ke dala, a 38 keneta o na hapalua. Ua ike ka poe o na aina e i keia, a aole lakou makemake i keia dala, Ua haiia mai au ua hoole kahi poe i holo mai maluna o na mokuahi hope iho nei, aole kuai i na hua ai a ko kakou poe piele, no ka mea i ka wa i haawi mai ai lakou i ke gula ua wawahiia aku ma ko kakou dala keokeo. He mea keia e maopopo ai ia oukou, ua poho oukou mamuli o keia dala i ae ia e ko kakou mau kuhina e komo mai iloko o ko kakou aina.
Ina ua manao ko kakou poe kalepa e kuai na waiwai ma na aina e i mea kuai hou aku ia oukou, a ina o keia dala keokeo wale no ka lakou, alaila e uku ana lakou he 120 dala o ko kakou seleva no na waiwai i kupono i ka 100 dala ke kumukuai. A he mea hiki ia oukou ke hoomaopopo, ina pela ko kakou poe kalepa e kuai ai i ka lakou mau waiwai, alaila e pani ana lakou ia poho ma ka hoopii ana i ke kumukuai maanei, a o oukou ka poe e poho ana mamuli o keia dala mama.
O ka noho lio i hiki kona kumukuai i ka 20 dala ke kuaiia me ke gula, e pii ana i ka 24 dala ina ma ke dala keokeo ka hookaa ana. O ke kuka he 10 dala ke kumukuai ma ke gula, he 12 dala ina ma ke dala keokeo. O ka paa lole wawae he 5 dala me ke gula, he 6 dala ma ke dala keokeo. A ua pili keia i na mea a pau a oukou e kuai ai mai na aina e mai.
Penei kekahi hoomaopopo ana: Ina he 20 dala kou uku mahina o kou hana ana, a ina hookaa ia aku ia oe ma ke dala keokeo, o kou waiwai io he 16 wale no dala ma ke gula. Ina he 40 dala kou uku mahina ma ke dala keokeo, he 32 dala wale o ma ke gula, aka, he mea hiki ia oe ma ko kakou kanawai e koi aku i kou uku piha ma ke gula, a he mea pono ia oe e kio aku i kou pono ma ke kanawai a pau
Ua kuai au i na dala keokeo i keia mau la iho nei no 95 keneta, a e haule hou ana no ko lakou kumu kuai, a e hiki mai ana no ka manawa e loaa ai na dala keokeo no ke 80 keneta a emi iho paha.
No keaha la oukou e lawe ai i keia mau dala keokeo ma ke ano he haneri
keneta a kuai hou aku i ka ai a me ka lole ma ke ano he 80 keneta ka waiwai? Aohe pono oukou ke hana pela, no ka mea ke olelo nei ke kanawai ina he koina kou maluna aku o ka umi dala e hookaaia mai ma ke gula.
E kono aku ana au ia oukou e kokua i ka poe e makemake nei e hooko ia ke kanawai.
I ka wa a ko kakou Moi i pii ae ai i ka Nohoalii, ua hoike mai oia e noho alii ana oia ma ke ano e hiki ai i na mea a pau ke hauoli no kona lilo ana i Moi. He mea hiki ole keia ina he hooluolu aku kona poe kuhina i ka poe o waho mai e haihai ana i na kanawai.
O kakou , ka poe o ka aina nei, e pono e hui pu kakou e kokua i malamaia na kanawai o ko kakou aina, a i ole e ili mai auanei maluna o kakou ke poho nui. Ko oukou makamaka.
J. O. CARTER (KEO KAAKA.)
Honolulu, Mar. 25, 1885.
-.-
(Kakauia no ke Kuokoa)
MA KO makou hoomaopopo ana i ke kulana o ka aina i keia wa, ke ikea nei kona haule malalo o na mea i ikeia mamua. No keia kumu, ua hoea mai na ninau iwaena o ka lehulehu, heaha la ka hopena, a aia la ihea ka palena o keia emi ana o ko kakou kulana i keia manawa? Ke hoole mai nei kekahi makamaka o ka apana o Wailuku aole he uwe o ka lehulehu no na pilikia e ikeia nei ma ka hapanui o kona manao i hoolahaia ma ka pule i hala, a ma ka hapa hope o kana ke heluhelu iho kakou, ke hoike hou mai nei oia he poino io no ko ka lehulehu no ka moni, e like me ka makou e hoolaha nei. Eia ke ano nui o ka Haole mau olelo i hoolaha ai ma KUOKOA, ma ka pokole,-"aole he uwe o ka lehulehu no na pilikia i ka moni, oia ke dala Hawaii; na pilikia ka Waihona no ke dala ole; ua haohao oia i kahi i auwana ai o ka hookahi miliona dala Hawaii i hoaie ia iho nei e ka Aha Kuhina; ke manao nei paha oia aole i komo io mai keia miliona dala Hawaii nei; he mau dala okoa no paha he piha welu paha; he keu o ka palamimo hikiwawe, a ke hele nei ke aupuni i ka nui o ka aie; nolaila wahi ana, na ka mea hookahi no i alakai me ka naauao nui me ka maalea loa, me ka waha wale e hoopahee ana i na naau haimalule o ka poe hana kanawai; a ina kakou e emi pinepine ana e loaa aku ana ka ua kolohe nui la, he luahine aikanaka." Oia iho la ke ano nui o na wehewehe ana a Haole.
Ma keia mau hoike ana a ka makamaka o Wailuku, ke hooia mai nei oia i ka oiaio o ka makou mau wehwwehe ana e pili ana i ke ano o ke dala Hawaii, i hoolahaia i kele mau pule i hala aku nei. Eia kakou i ke au o ka pili kia e noho nei. Ke hoike mai nei na lono mai kela pea a keia pea o ka aina i ka pilikia, aole e like me ka ka makamaka e koho la. Ua emi na loaa a pau o kela a me keia ano hana; ua lohe pono mai no makou i kekahi keiki papa o Wailuku, i ka haule o ka loaa o kana hana e hookele la he kanalima hapa haneri o na loaa i maa iaia i ka wa mamua; a pela iho la no ko makou ike ia Oahu nei; pela no ka hoike mai a na makamaka o na kuaaina mai Hawaii a Niihau. Ke kulou
pahaohao nei ka lehulehu no keia mau ano. A eia ka ninau - Heaha ke kumu? A no wai ka hewa? He mau ninau nui keia, a he palahalaha kona kahua. He piha na aoao a pau o ka kakou nupepe, a aole no e lawa ka wehewehe piha ana no ke kumu o keia pa malo o ka aina, a aole no e like ana ka manao o na mea a pau no ia mea. Mai ka haalele ana mai o na hoowaiwai ana o na moku okohola ia Hawaii nei, ua hooulu ikaika ia ae ko kakou kumu imi waiwai e ola nei i keia wa e ka poe mea dala a naauao no ka imi loaa a akamai hookele hana, oia ka oihana kanu ko. I hiki pono na hana e ae a pau o ka aina nei mamuli o ka holomua o keia oihana, a e like me kona pii ana a emi ana, pela no e pii ai a e emi ai na pono a me na pomaikai o kakou a pau.
O keia hana nui e pahola nei i ka aina ka mea nana e kii i ke dala o waho a lawe mai iloko, i o kakou nei, a mahele liilii ia aku i kela mea keia mea - i ka ona mahiko a me na paahana, a mai a lakou aku a ina halekuai lole, na halakuai mea ai, na hale inu ki, i ke kanaka mahi aina, i ke kanaka hoopukapuka a me ke kanaka kalewa i kana mau mea kuai. Mailoko mai o ka loaa o keia oihana nui he mahiko i loaa ai ia kakou a pau na dala e hiki ai i kela a me keia ke hoolawa iaia iho i na lako o ke ola kino. i na aahu a me na anoai o ka makemake. Nolaila, ma keia mea kakou e ike nei i ka hoopapau o ka poe naauao e apo mai i na kumu a pau e holomua ai ka lakou hana, a no ia kumu no hoi lakou i makaala ai e loaa mai na lala a pau o ke aupuni na kokua maikai a me na kau kanawai ana e hooholo pono ai i ka hana imi loaa hookahi o ka aina, a kakou e ike like nei i keia manawa. Ua ike kakou i ka wa holopono o ke kumukuai o ke ko ua ola kakou; a i keia wa emi o ke ko ke ike nei kakou i ka pilikia. Pilikia ke kanaka, pilikia ke 'lii, pilikia pu me ke aupuni. Oiai aole he mau lua dala o ka paeaina nei, a aole no hoi he hiki ia Hawaii ke hoolawa iho i kona mau hemahema a pau, ua hilinai kakou e loaa keia mau mea ma o ka hooula ana i ka mea hiki ke lawe ia ku i kahi o ke kala a loaa ma ia mea he kala, a na ke kala e imi aku i na lako a me na hemahema o ka aina nei, e lawa ai na nohona a me na makemake o ke kanaka. Na ke dala a ke ko e ku nei i na aina e e hoolako nei ia kakou i na dala e kaa ai ko kakou mau auhau i ke aupuni. Na keia kumu hoowaiwai hookahi no i hoopuipui ae i ko ke kanaka mau loaa a hoonui aku i kona mau uku ana i ke aupuni. Pela i pahola ia aku ai ke dala ma na palena a pau o ka aina. Malalo o keia kumu i hiki ai ia kakou ke malama i ko kakou noho'na kanaka, a i hiki ai ke malama a hoomau aku i ka noho'na aupuni. Na ka loaa i imi ia e ka poe mahiko a me na limahana o ka aina, i hoolawa mai ia kakou i na kumu e hiki ai ke malama ia a hoopiha ia ka waihona o ke aupuni, a mailoko aku o na loaa aupuni i hoolawaia ai ka ai, ka ia, ka hale, a me na pono a pau o ka Moi, na Lunakanawai, na Kuhina a pela aku i na luna aupuni e ae a hiki wale i ke ola o na lawehala e noho ana malalo o na hoopai a ke kanawai.
Malalo o keia kumu i kuleana ai na poemahiko, ka poe kalepa, na limahana, ka lehulehu a pau, e kamailio no ke Aupuni, mai ke Poo a ka hiu, ke ku i kahi o ke kamailio, ke ike kakou i ka pono ole o ka malamala ana o na hookele aupuni ana e pono ai ko kakou noho'na, a me ka kakou mamo ma keia hope aku, no ka mea, mai a kakou aku ko lakou uku, mai ka kakou hooikaika ana i loaa mai ai na pono o ka Waihona i hiki ai ke ukuia. He nui na hoino ia o na mahi ko, na kalepa, a me kekahi oe e ae, i like ole ka manao me ka poe e hopepe wale nei mahope o na Kuhina, no ko lakou kamailio a hoahewa i na hana a na Kuhina,m a lakou i manao ai he pono ole. Ke manao nei makou, malalo o keia mau wehewehe ana, he kuleana nui ko kakou a pau e kamailio. Ina kakou ua ike ua hewa ka Moi, he kuleana ko kakou e hoike aku malalo o na alakai ana a ke Kanawai i kona hewa, oiai o kona ola mai a kakou aku no ia. Ina ua hewa na Lunakanawai, na Kuhina, a me na Luna Aupuni e ae, he kuleana ko kakou e ahewa aku. Aole nae pela ka manao o kekahi poe, aole pela ko Haole manao. Wahi ana, ua pono ka Moi, ua pono no ka kuhina, o na lunamakaainana ka i hewa, - a ke olelo hou mai nei, he luahine aikanaka ka kekahi me hewa.
Nana ma ka aoao ekolu
_._
ANOAI I KE KAI MALINO.
Iloko o keia mau la e nee nei, ke nohoalii mai nei ka la ia Kona nei, ua piha na mahina ekolu a oi o ka la ana, ke nana aku i na mea kanu ua like me me ka mea i puhiia i ke ahi, i ulu ae no ka hoi i ka haule wahi pakaua iho, a no ia mau hiona o ka aina, ke ikeia aku ia nei ka hoi hou ana mai o ko na Kona nei ipo aloha i na au i hala aku la, oia hoi ka W-he-i-Wi.
MA KE KAUOHA.
OLELO HOOLAHA: -Ke papa loa ia aku nei ma kanaka a pau aole e auau ma ke Kawa (kiowai) o Kapene, Nuuanu, a ma na ano e ae paha e hoohaumia ai i ka wai, a i ke komohewa ana paha ma na wahi e pili ana. O ka poe kue i keia hoolaha, e hoopii ia e like me ka piha pono o ke kanawai.
CHAS.B. WILSON.
Luna Wai.
Aponoia
CHAS. T. GULIKA.
Honolulu, Mar, 25, 1885. 2117-4ts.
_____________________________________________________________________
AHA HOOKOLOKOLO KIEKIE O KO Hawaii Pae Aina. Ma ka hooponopono waiwai. Ma ka hana o ka Waiwai o NUUMEALNN1 (w) oWaiahole, Koolaupoko, i make. Ma ke keena imua o ka Lunakanawai Nui A. F. JUDD.
Ma ka heluhelu a me ka waihoia ana mai o ka Palapala noi a me ka Papa Hoike a Asanitana (pake) Luna Hooko o ka waiwai o Nuumealani (w) i oleloia i make, e noi ana e aponoia na hoolilo he $84.00 a e hoike ana o na mea i loaa mai iaia he $200, a e noi ana e nana ia a e apono ia kela mau mea, a e kauoha ia e mahele ia na waiwai e waiho ana ma kona lima i na mea i kuleana malaila, a e hookuu ia oia a me kona mau hope mai ko lakou noho ana ma ia ano.
Ua kauoaha ia, o ka POALUA ka la 28 o APERILA, M. H. 1885, ma ka hora umi o kakahiaka, imua o ua Lunakanawai la ma ke keena, ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, oia kahi a me ka manawa i koho ia no ka hoolohe ana i ua noi la, a me na Papa Hoike i oleloia, a o ka poe a pau i pili malaila e hele mai a e hoike i ke kumu, ina he kumu oiaio ko lakou, e ae ole ia ai ua noi la, a malaila e hoike mai ai na hoike o na mea i kuleana maloko o ka waiwai i oleloia. A o keia kauoha ma ka olelo Hawaii, e pai ia ma ke KUOKOA he nupepa i pai a hoolahaia ma Honolulu, i ekolu pule mamua ae o ka manawa i olelo ia no ka hoolohe ana. Kakauia ma Honolulu ko Hawaii Pae Aina, i keia la 23 o Maraki 1885.
A. F. JUDD,
Lunakanawai Nui o ka AHA Kiekie.
Ikea: HENRY SMITH,
Hope Kakauolelo. 2008-3t
_____________________________________________________________________
AHA KIEKIE O KO HAWAII PAE AINA. Ma ka Hooponopono Waiwai. Ma ka hana o ka waiwai o H. PAKEOKEO, o Honolulu, Oahu, i make.
Olelo Kauoha e koho ana i la e hooiaio ia ai ka Palapala Kauoha, a no ka hoolaha ana.
No ka mea, ma ka la 23 o Maraki M. H. 1885, ua waihoia mai imua o ka Aha, kekahi Palapala, i olelo ia, oia no ke Kauoha Hope Loa a H. Pakeokeo, i make aku la; a me ka Palapala Hoopii e noi ana e hooiaio ia kela Palapala Kauoha a e hoopuka ia hoi ka Palapala Luna Hooko ia Naneo w., ua waihoia mai e Naneo (w) i oleloia.
Nolaila, ua Kauoha ia o ka POALUA oia ka la 14 o APERILA M. H. 1885, ma ka hora 10 kakahiaka ma ka Rumi Hookolokolo o ia Aha, ma Aliiolani Hale ma Honolulu, oia ka la me ka hora, e hooiaio ia'i ia Palapala Kauoha, a e hoolohe ia ai hoi no ia noi ana mai, a me ka poe a pau i pili, e kue ana ia Palapala Kauoha, a me ka hoopuka ana i ka Palapala Luna Hooko.
A ua Kauoha houia, e hoolaha no ia mea no na pule ekolu iloko o ke KUOKOA he nupepa i paiia a i hoolahaia ma Honolulu.
Kakauia ma Honolulu, ko Hawaii Pae Aina Maraki 23, 1885.
A. F. JUDD.
Lunakanawai Nui o ka Aha Kiekie
Ikea e HENRY SMITH, hope Kakauolelo o ka Aha Kiekie. 2117-3t.
_______________________________________________________________________________
UA ike iho au i ka hoolaha a kuu kane mare Hao, ma ka Nupepa KUOKOA, e pili ana no kuu haalele iaia; aole au i haalele e like me kana i hoolaha ai, a ke hoike aku nei au ma ke akea, o Hao ka i haalele mai ia'u ma ko'u home ma Honokua, Kona. Ke hoike aku nei au ma keia pane, aole he waiwai paa a hale hoi'o kuu kane mare, i akaka ai kana hoola ha no kuu haalele iaia, oia ka noho mai malalo o'u a oia no ka i haalele iho ia'u a e papa pu ana aole e hoaie a kii i kana mea kanu, ke pane aku nei au, he mana ko'u e kii a ai i pono e ola ai. A he mana pu no koi au maluna o na waiwai lewa a kuu kane e hoolilo ae ana.
MRS. KAWAI HAO.
Honokua, Kona. Mar. 28, '85. 21173t.
_____________________________________________________________________
OLELO HOOLAHA: - Owau o ka mea nona ka inoa malalo nei, ke papa a hookapu aku nei au i kuu pa hale a me kuu aina mahiai kalo e waiho la ma Kahaluu, Kona ak. Hawaii, ma ka inoa o kuu makuakane o Malaihi, aole e hoolilo wale ia i alanui no na kanaka a o ka mea e kue i keia e hoopii no au ma ke kanawai. Ua koho aku au ia Kanaau i hope no'u, a ua mana oia e hopu a hoopii paha me ka oiaio. NAWELU MALAIKI. 2117-2t.
____________________________________________________________________
MA KEKEENA O KA LUNAKANAWAI KAAPUNI Apana Elua o ka Hawaii Pae Aina. Ma ka Waiwai o KEA (w) no Honokowai,Maui, i make.
Ua heluheluia a ua waihoia ka palapala noi a Pueo (w) a me Kaiawaianui (k) e noi ana e hooponopono ia a waiwai Kea (w) no Honokowai, Kaanapali, Maui, i make, a e hooholo ia i na hooilina.
Nolaila, ke kauohaia aku nei na kanaka a pau, ke pili, o ka POALUA, oia ka la 14 o APERILA 1885, ma ka hora 10 A. M.; ma ka hale hookolokolo ma Lahaina, oia ka la a me kahi i kohoia no ka hoolohe ana i na noi la, a me na kue ke hoikeia.
ABR. FORNANDER.
Lunakanawai Kaapuni Apana Elua H. P. A.
Lahaina,m Mar. 20m 1885. 2117-3t.
____________________________________________________________________
OLELO HOOLAHA: - Ua haalele kumu ole mai kuu wahine mare ia'u, o KAWAI o Honokua, Kona Hema, Hawaii. Nolaila, ke papa aku nei au i na mea a pau mai hoaie iki kekahi iaia, aole au e hookaa, maluna o oukou ko oukou poho ke hoolohe ole oukou i keia kauoha.
Ke papa pu nei au i ka'u mau mea a pau, aohe ona mana e kii me kuu ae ole.
Owau iho no me ka oiaio.
HAO (K.)
S. Kona, H. Mar.10, 1885 2015-4@.
NA HOOLAHA HOU.
Kuai Kudala
-.-
NA AINA WAIWAI
A ME NA
KAI LAWAIA.
Mamuli o ke kauoha a na Kahu Malama Waiwai o ka Waiwaio Lunalilo, e hoolili aku ana au make kuai na waiwai i hoikeia malalo iho,
MA KA
POAKAHI la 27 o APRILA, 1885.
Ma ka hora 12 awakea, ma ke Keena Kudala, ma alanui Moiwahine, Honolulu.
Apana A. 1 2-100 eka; Apana B. 1 4-100 eka; Apana C. 97-100 eka; Apana D. 1 11-100 eka; Apana E. 2 28-100 eka; Apana F. 4 98-100 eka;
Apana G. 1 46-100 eka; Apana H. 4 3-100 eka; Apana I. 16 eka. O keia mau Apana aina mai ia A ia I., aia no ke waiho la ma ke kahakai ma KAALAWAI, mao aku o Leahi, a e huli pono mai ana ma ke alaloa o Kapiolani mai Honolulu aku, a ua kupono loa no ka noho ana, me na wahi auau kai akea e pili pu la.
Apana J-Ke Kai Lawaia o KAPAHULU, molupuni o Oahu.
Apana L-Na Kai Lawaia o WAIEHU mokupuni o Maui.
He kuike ke dala; o na lilo no na palapala me ka mea kuai. E ike ia no hoi na kii o na Apana aina mai a A. ia J. ma ko'u kudala.
E. P. ADAMS. 2116-5
_____________________________________________________________________
OLELO HOOLAHA: - E malama ia ana ke koho balota no ke koho ana i ka HOA EKOLU o ka Papa Kula Apana o ka apana o Honolulu, mokupuni o Oahu, ma ka Halekula Aupuni o Kawaiahao, i ka Poakahi, la 30 o keia malama o Maraki e hele nei, iwaena o ka hora 10 o kakahiaka me ka hora 2 o ka auina la. O ka poe wale no i paa ko lakou mau inoa ma na pepe helu inoa i kakauia, a i waihoia ae i ka Luna Kula, e na kumu kula apana ma ka olelo Hawaii, ka poe e ae ia e koho.
W. JAS. KAMIKA.
Luna Kula o Honolulu.
Oihana Hoonaauao, Mar 12, '85. 2015-2t
_____________________________________________________________________
HOOLAHA LUNAHOOPONOPONO WAIWAI. Ke hoolaha aku nei ka mea nona ka inoa malalo, ua hookohuia oia i lunahooponopono no ka waiwai o Cpat. Thos. Spencer o Hilo, Hawaii, i make. Nolaila, ke kauohaia aku nei ka poe a pau he mau koina ko lakou e hoike koke mai me na hooiaio kupono iloko o na mahina eono mai keia la aku, a i ole ia, e hoole mau ia aku no lakou. A o ka poe he aie ko lakou i ua waiwai la, e hookaa koke mai.
C. S. KITTREDGES.
Lunahooponopono Waiwai o ka waiwai o Thomas. Spencer, me ka Hooilina i huiia.
Hilo, Oct. 5, 1884. 2000-6m
_______________________________________________________________________________
KUAI HOOKO MORAKI: - O kela apana aina waiwai nui ma Hilo. Ma keia, ke hoolahaia aku nei no ka hooko ana o kekahi mau moraki elua i hanaia e Hiram A. Bridges ia Mrs H. E. Cooke ma ke ano kahu no ka waiwai o J P Cooke i make, a i kopeia ma ka buke 82 aoao 221 a me ka buke 88 aoao 133, e kuaiia aku ana ma ke kudala akea ka aina i oleloia maloko, i ka me koho keikei loa, ma ka rumi kudala o E P Adams ma Honolulu, i ka hora 12 awakea o ka POAKAHI, MARAKI 30 1885. - O ka aina e kudalaia ana, oia no ka aina a me ka hale o Briges ma Hilo, ma ka aoao akau o ke alanui Waianuenue a mawaena o kahi o Kipi a me ko ka lunakanawai Laimana wahi. Oia kekahi o na wahi nani loa ma kela kulanakauhale nani o Hilo. He 340 kapuai ka loa o kahi e pili la i ke alanue, a ua holo aku hoi a hiki i ka muliwai o Wailuku, a he 2 1/2 eka, he hale hou ka hale a he kulana kilakila, a aohe wahi e ae ka nani mamua o keia malaila.
W R KAKELA.
Loio no ka mea moraki mai. 2116-2ts
_____________________________________________________________________
MA KE KEENA O KA LUNAKANAWAI KAAPUMI Apana Elua o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka Waiwai o MEO (k) no Kanaio, Honuaula, Maui, i make.
Ua heluheluia a ua waihoia ka palapala noi a S. KALAOLA, e noi ana e hooponoponoia ka waiwai o MEO (k) no Kanaio, Honuaula, Maui, i make, a e maheleia iwaena o na hooilina.
Nolaila, ke kauohaia aku nei na kanaka a pau, ke pili, o ka POAHA, oia ka la 2 o APERILA 1885, ma ka hora 01 A.M., ma ka hale hookolokolo ma Lahaina, oia ka la a me kahi i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la a me na mea kue ke hoikeia.
ABR. FORNANDER, Lunakanawai Kaapuni Apana Elua H. P. A.
Lahaina, Ma. 5, 1885. 2015-3t
_____________________________________________________________________
MA KE KEENA O KA LUNAKANAWAI KAAPUNI Apana Elua o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka Waiwai o IKEOLE (k) no Honolua, Maui, i make.
Ua heluheluia a ua waihoia ka palapala noi a ASAM a me KELIIPOINA, e noi ana e hoonohoia i Luna Hooponopono, no ka waiwai o IKEOLE (k) no Honolue, Maui, i make.
Nolaila. ke kauohaia aku nei na kanaka a pau, ke pili, o ka POAHA, oia ka la 2 o APERILA, 1885, ma ka hora 9 A. M. ma ka hale hookolokolo ma Lahiana, oia ka la a me kahi i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la a me na mea kue ke hoikeia.
ABR. FORNANDER, Lunakanawai Kaapuni Apana Elua H. P. A.
Lahaina, Mar. 5, 1885. 2015-3t.
_____________________________________________________________________
HE HUI HOU.
Eia iho malalo nei na inoa o na lala a pau o ka Hui i kapaia ka "Hui Imi Pomaikai o Kipahulu."
Adamu Puaaloa - Puuku
J Nakila - Kakauolelo.
J. E. Lyons & W. B. Kiha na Kahu Waiwai.
D H Kahanu, Mrs. K Harbottle
Mr. Palau, Mrs. K Kanalulu.
Miss E Pueiki, Miss Debora Puhi.
Mr. Naehu (makua) Mr. Kanalo.
Mrs, Kaolulo, D H Kalehua.
S M Keoho, M S Kekulanui.
S W Kahele Jr., Kelekia Kalehua.
Mr. Napahi, Mr. D Kaluna
Mr. Kaowili, Mr. Nua (makua).
Mr. Kaaumoana, Mr. Kalele.
Rebeka Kewalo, P M Kaluna.
Keo Kaaimoo, Mr. Koikoi.
Jno. Kaloi, Moses Ulunahele.
John Pueiki, Mr. Pahio.
Mr. L. Ai, Mrs. Makaau.
Mrs. Kalawela, Mr Kahaulelio.
Mrs. Halaki, Miss Lilia Lyont.
I W Hapai, Kahookipa Hakuole.
Keauhee Jr. I U Iosepa.
Mary Ann Iosepa, Levi Iosepa.
J W Keaumakalani, Mr. Puri.
Miss Loloa Cummins, John Maii.
Kahaleanu Jr., Haipu Poepoe.
Kahu a Iosua, Ahulii (opio.)
Kaonohi Noa, Enoka Kawaiaea.
Naal@ha Hakuole, Kaipoleimanu.
Kahalepuna Kaai, Nuikui Pokii.
W. Hakuole, Kuualoha Makawahine
Mr. J. Inaina, Mr. Kaiwaie
Sarrah Kamila, J, Kalawaiakamalii.
B K Pae, Mr. Kahelekukona.
Mr. Kaalakea, Kaaikuahu.
Nelesona Manu, Iosepa Kehuakona.
Emalia Kaai. 2116-3ts.
NA HOOLAHA HOU.
KUAI A KA ILAMUKU:- Mama@@ @ kekahi palapala hoomalu waiwai @ @@@ pukaia e ka Aha Kiekie, ma ka @@ 21 o Novemba, 1884, ia AONA a@@@ Pale @@ ka @@ o Long Hing, mea hoopi ka huini @@@ @ $205.85 ua hoomalu au, a e @@@@ @ @@@ @@@ ma ka Hale Hookolokolo ma
@@ @@ kaa, @@@@ o Hamakua, mokupuni o Hawaii, @@@@ @@@ 12 Awakea, o ka POALUA, la @@@ MALAKI, 1885, na pono @ me na kuleana a @@@ Aona i oleloia aoao pale e like me a @@@@@ iho, ke ole e hookaa mua ia mai na @@@@ @@@@ keia ae la a me ko'u mau lilo a pau @ @@@ @@@ no ka hoomalu ana.
Penei na waiwai e hoolilo ia @@ @ @@@ hale @@au, 16 loi kalo @@ 11 @@ @@@ @@@@@ 4 noho ukana, 2 bakeke, 3 ipu@@@, @@@@
le po, 2 ipukukui hale, 2 pahi @@@@ @@@@@@@ pe, 1 ipuhao nui hoom@a @@ki, 3 @@@ @@@ @@ a me ka hoolimalima o ka aina e @@ @@@ ka mea kuai.
JNO. H, SOP@@
Ilamuku.
_____________________________________________________________________
HOOLAHA HOOKO MORAKI @ @ KE KUAI. Mamuli o @@@@ @@@@ kuai i hoikeia maloko o kekahi @@@ @ @@ @@ ki i hanaia mawaena o A. K, KUN@@@@@@ no Honolulu. Mokupuni o Oahu @@@ @@@ mua, a me HENRY DIMOND o ka @@@@ @@@@ ma ka la elua o Aperila, A. D. 1884. @@@@ @ kope i@@na ke keena o ka Hale A@@@@@ @@@@ 83, aoao 478 & 479; a mamuli o ka @@@@ @@ o na kumu aelike o kela mo@@ka @@ @ @@ uku ole ia o ka ukupanee malala o ka @@@@ nolaila, ke hoolahaia aku nei @ ka @@@ @@@
ka aoao elua o ua mo@a@i nei, e k@ @@@ @@@ ia moraki, a ma ia hooko ana,e k@ @@@ @@@ ana ia i ka aina i hoikeia ma ia moraki, @@@@
kakaia malolo ae nei, ma ka POAONO o 4 APERILA A. D. 1885, ma ke keena @@ @@ o E.P. Adamu, ma Honolulu, ma ka @@@@@ o ia la.
Aia ma kahi o Kini a me Peterson na @@ lo hoakaka no keia mea.
Hanaia i keia la 3 o Maraki A. D. 1885, ma Honolulu.
HENRY DIMOND,
Ka a@@@@ @@
Penei na aina e kudalia ana: Ke k@@@@@ a pau o A.K. Kunuiakea ma na aina @@ @@ kaia malalo nei; -oia hoi: Ke Ahupuaa Waimea, Koolauloa, Mokupuni o Oahu @ hoakakaia ma ke Kuleana Helu @@, @ @@@@ @a Sila Nui Helu 880. -He apana @@@ @@@@ alanui Beritania a me Rikeke ma H@@@ @ oleloia, i hoakakaia ma ka Palapala Sila Nui Helu 4461, a Kuleana Helu 7@@. Ke A@@@@@ aa o Kau, ma Kona, Mokupuni o Hawaii hoakakaia ma ke Kuleana Helu @@@ Ke Ahupuaa o Kukuau, ma Hilo. Mokupuni o Hawaii, i hoakakaia ma ka Palapala Sila Nui Helu 1666, Kuleana Helu 8515. -Ke Ahupuaa o Laimi, ma Hilo @ oleloia, @ hoakakaia @@ ke Kuleana Helu 8520. -Ke Ahupuaa @ W@ aka, ma Kohala Hema, Mokupuni o Hawaii i hoakakaia ma ka Palapala Sila Nui Helu 1668. -Ke Ahupuaa o Pahoehoe, ma Kona, Mokupuni o Hawaii, i hoakakaia ma ka i Palapala Sila nuie Helu 1668. -Ka aina @ kapaa Mala, ma Lahaina, Mokopuni o Maui, @@@ kakaia ma ka Palapala Sila Nui Helu @@@@ @ Kuleana Helu 5483 --Ka aina i kapaa @@@ nakea, ma Lahaina, Mokupuni o Maui, @ @@@ kakaia ma ka Palapala Sila Nui Helu @@@@ Kuleana Helu 5483. -Ka aina i kapaa @@ nakui, ma Lahaina i oleloia, i hoakakaia ma ka Palapala Sila Nuie Helu 6777, Kuleana Helu 5483. -Ke Ahupuaa o P@@@ ma @@@@ na i oleloia, i haokakaia ma ke Kuleana Helu 8520. Ke Ahupuaa o Puunoa, ma Lahaina oleloia, i hoakakaia ma ka Palapala Sila Nui Helu 1667, Kuleana Helu 8515. Ka aina kapaia Owa, ma Wailuku, Mokupuni o Maui, i hoakakaia ma ka Palapala Sila Nui Helu 2155. -Ke ahupuaa o Halehaku, ma H@@@ kua-loa, Mokupuni o Maui, i hoakakaia ma ka Palapala Sila Nui Helu 1666. Kuleana Helu 8515. -Ka aina i kapaia Pua@@@ M Kupuni o Molokai. -Ka aina i kapaia K@@@@ lani, ma Honolulu, i hoakakaia ma ka Palapala Sila Nui Helu 2647, Kuleana Helu @@@@. Ka aina i kapaia "Pelly Place," i hoakakaia mo ka Palapala Sila Nui Helu 3. -Ka aina kapaia Luakaha, ma Honolulu, i hoakakaia ma ka Palapala Sila Nui Helu 6776 Kuleana Helu 8515.
E hoakakaia ana ne mea E pili ana i ke ka leana o keia mau aina, i ka manawa e @@@@ ia ai.
____________________________________________________________________
HOOLAHA A KA LUNAHOOPONOPONO WAIWAI: -E ike na mea a pau ma @@@ hoolaha, ua hookohu pono ia mai ka m@@@ @@ ka inoa malalo iho i Lunahooponopono E waiwai o WM. BELL, o Kohala, Hawaii, i make.
O ka poe a pau he mau koina ke lakou @@@ ua waiwai @a i oleloia, e waiho koke ma@@ki lakou mau hoakaka kupono a me na @@@@@ ana i ka mea nona ka inoa @@@@ iho ikolo o na mahina eono mai ka la ak@ @ puka ai keia hoolaha a i ole pela e h@@@ @@@ ia no lakou.
A o ka poe he mau aie ko lakou i @@ @@@ la i oleloia, e hookaa koke mai i ka mea @@ ka inoa malalo iho ma kona Keena hana@@ Alanui Kaahumanu, Helu 4. Honolulu
J. AUSTIN
Lunahooponopono Waiwai o Wm. Bell
March. 5th, 1885 2@@@-@
_____________________________________________________________________
MA KE KEENA O KA LUNAKANA WAI KAAPUNI Apana Elua @ Hawaii Pae Aina. Ma ka Waiwai o K@@@ @ AIKAUA (k) Moakea, Molokai, i make.
Ua heluneluia a ua waihoia ka palapala @@ a J. W. M. POOHEA, ka Luna Hooponopono o ka Waiwai o KAHULIAIKAUA @@@ @ Moakea, Molokai, i make, e noi ana e haaw@@@@ laikini e kuai kudala ana i ka waiwai @@@ Kahuliaikaua, i mea e hookaaia ai na @@@@@@ waiwai la.
Nolaila, ke kauohaia aku ne na k@@@@@ pau, ke pili o ka POAKAHI, oia ka la @ APERILA, 1885, ma ka hora 9 A.M., @@ @@ hale hookolokoloma Pukoo, Molokai, @@@@@@ ma kahi i kohoia no a hoolohe ana @@@@@ la a me na mea kue ka hoikeia.
ABR. FORNANDER.
Lunakanawai Kaapuni Apana Elua H.P.A.
Lahaina, Mar. 5, 1885. 2015-@@
_____________________________________________________________________
OLELO HOOLAHA: -No ka mea @@@ hookohuia ka mea nona ka ia a @@@ iho nei, e ka Mea Hanohano ABR. FORNANDER, ka Lunakanawai Kaapuni o Apana Elua o ko Hawaii Pae Aina, i Lunakanawai pono no ka waiwai o PEELUA (k) @ K@@@ Koolau, Maui, i make aku nei.
Nolaila, ke kauhoha ia aku nei ka p@@@@@@ i aie mai ia Peelua (k) e hookaa koke @@@@@ lakou mau aie ia'u; a o ka poe hoia pau i he elua i aie aku ai, e hoike koke mai ia @@@@ o na mahina eono; o hoole mau ia ka @@@ mau koi ana.
MAHIA@.
Lunahooponopono Waiwai O Peelua (k)
Wailuku, Maui. Feb. 27, 1885. 2@@@-@
___________________________________________________________________________
AHA HOOKOLOKOLO KEIKEI KO Hawaii Pae Aina. Ma ka hooponopono Waiwai. Ma ka hana o ka Waiwai Petero Wahakane, o Hilo, Hawaii, i make kauoha ole. Olelo kauoha mamuli o ke @@@@@ Lunahooponopono Waiwai no ke k@@ @@ kekahi Waiwai Paa.
Ma ka heluhelu a me ka waihoia @@@ @@ ka Palapala Noi a W. Austin Whi@@@@, @@@@ hooponopono Waiwai o Petero Wahakane make e noi ana e kauoha ia oia e kua @@@@ hi waiwai pea o ka mea i make i ole@@ @@@ iho la ma Hila a me Hamakua Hawaii. @@@@ akaka ana i kekahi mau kumu ku i ke k@@@@@ e ae ia ai e kuaiia ua waiwai paa la.
Ua kauohaia e hele mai na pili k@@ @@@ mea i make me na mea a pau i kuleana @@ waiwai @a imua o keia Aha, ma ka P@@@@ @ la 27 o Aperila 1885, ma ka hora 10 @@ @@ kahiaka, ma ke Keena Hookolokolo ma Honolulu, ma ia wa a ma ia wahi e hoike ma@ @@ ina he kumu kekahi e hoopuka oleia ai ka olelo kauoha e kuaiia @@ waiwai la.
A ua kauoha hou ia e hoolahaia keia olelo kauoha no ekolu pule mamua ae o ka la e hooloheia i oleloia, iloko o ke KUOKOA a me ka Hawaiian Gazette he mau nupepe i pana ma Honolulu i oleloia. Hanaia ma Honolulu, ko Hawaii Pae Aina, Maraki 16, M.H. 1885.
BENJ. H. AUSTIN,
Lunakanawai o ka Aha Kiekie.
Ikea: HENRY SMITH,
Hope Kakauolelo. 2016-3t.