Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIV, Number 14, 4 April 1885 — Ka Makai-Kiu kaahele i na AINA HIKINA. [ARTICLE]

Ka Makai-Kiu kaahele i na AINA HIKINA.

Ma ke ahiahi Poaiua, Mar. io, ua haaleie iho la au i ko u Home imi naauao no ka uwapo o Ainahou; ama ka hora 4 ponoi o ia ahiahi, ua kau aku la ma ka oneki o ke kaupu aukai o ka moana, (lwalanL) Ma ke kauoha ake kapena, ua hookuuia mai la ka laina o uka, oni ae la hoi na mea hana o loko, kue nome ae la ka huila, a nee imua ka Iwalani, e hanu ana ka ihu i ka maka- ♦ m, a no ka Rain Apuakea ka pahu hopu.

Ia makou e haalele ana i ka lai o ke laona, he malie maikai ka moana, ua kalania na ale, ua hamau hoi na kikiao makani hooni puuwai, ua mau ka nee malie o ka moku imua e pakika pāhee ana ika ohuku ale. Ma ka hora 12 a oi iki o ia po, hoohahana ana ua kaupu nei ma na aekai o Kahoolawe, kani ae la kona leo, pau ka oni ana o ka huila, ua* hoolai iho la na ohua. Mahope o ke kali loihi ana, ua hiki mai la ka waapa ukana o uka, me na kao no Hana. Ma ka hora 3, ua haalele makou ia Kahooiawe no ke awa lai o Hamoa i ka iihi one o Malulani; a ma ka hora 7 a oi, ua hekau aku la makou ilaila, hauoli ka manao, lele aku la i uka, kau ma na iie no ka home, hui pu me ka ohana me ka hauoli. la'u ma ka home, nana aku au e hiu ana ke kaupu hehi ale no Hamakua, Hawaii. KA HELE ANA I KA HAI.AWAI. Ma ka hora 2 o ka auina la, ua hiki mai ke Kahu o ka Ekalesia o Hana rna ko'u wahi, ua kono mai oia ia'u e hele ika halawai. —Me lea eleu kamahele, kau ma ka lio a hele aku laUa akoakoa ae no na hoahanau, me ka hoihoi ko makou launa pu ana a hiki i ka hookuu ana 0 na hana a ka Haku. KA LUAKINI HOU MA MAKAAI.A£ He mea huuoli i ka ike ana a*u, ua ku keia Luakini hou o ka Haku ma ia apana, nona ka loa 40 kp. 20 kp. laula, 13 kp ke kiekie oka pou. *He nani a kilakila kona kulana ke nana aku, aole nae i pau pono na hemahema i keia mau la. He mau manawa loihi i kaahope ae nei ka hooikaikaia ana o keia Luakini, akahi no a hooko ia.

Ua malamaia na hana haipuie i na makahiki loihi i hala, ma na hale moe o kekahi mau hoahanau; ai ka manawa i ku ae nei ka mahi ko o Mokae, ua malama ia na hana haipule maloko o ka haleaina o na kanaka kumakahiki o ka Hui; i kekahi manawa, ua malama ia maloko o kekahi rumi pahupahu. Aole no ikui ka nani a maemae ka malama ana ma keia wahi, he nui ka hohono kainano o ka haleaina, e kuku ana na pahu pol, e hio ana hoi kekahi poe; aka, ua hoomanawanui no ka poe na lakou i hapai i ka hana a ka Haku, a hiki wale ika loaa ana mai ona kokua mai a W. H. Cummings, ka luna nui o ka Wili ko o Mokae, J. K. Ha nuna ka Peresidena o ka Hui o na Hawaii Ponoi ma ka aoao mahi, ?. Kawaiku ka luna alanui o ka apana o Hana no ke kukulu ana i Luakini. E mahalo pu ia hoi na makamaka o ka pono oia na Mokupuni, i ko lakou kokua pu ana mai ma keia hana maikai. Ke ku nei keia Luakini maluna o ka aina o ka

Hui, ua ninaninau kamahele i ke kuleana pono o keia kukulu ana maluna o ia aina, a ua hoike ia mai penei: E hana ana ka Hui i palapala hoolilo 1 kela kahua no ka Ekaiesia o Hana. Ina pela io, alaila, e ku io ana ka Hale 0 ke j Akua me ke kulanalana ole ma keia au e nee mai nei.—E pono hoi e hana ko-1 ke ia me ka hoopanee ole, i pulelo mau i ai kona kamahao, 4, Home I-ai j Church." ' i KE ANO NUI O K.\ PONO MA HANA | He ano anoninoni iki na hana a ka | Haku ma keia Ekalesia i keia mau la, i ko na la i aui aku la. Ua hoi mai ke Kahu me kona ohana, a ke noho nei i ka hale a ka Ekalesia i kukulu ai nona; ke komo nei i na hale, ke hapai nei i na halawai ma na apana, ua ikeia ke aia ana mai o kekahi poe a paa pu mai i na hana. Ua koho hou ia he mau luna ma ka hakahaka o ka poe i make; ua kohoia he Kahu Kuia Sabati hou, ua maiamaia Ina hana me ka mikioi a rula no hoL ! Aoie pela i na la i hala, aohe maopopo o ka wa pule, aohe mau halawai apana, he noho mau ke kahu o Kipahulu, he heie mai no a hoi aku; —he manao nae ko ka mea kakau, aoie no paha i pau loa ke aioha hoomanao o ua Kahu ia i kona home kulaiwi KE KULA OLELO BERITAN*IA MA KA APANA O HANA. Ke ku nei keia Kula maialo o ka noho poo ana o B, Kahoopai Esq., a no ka nui o na haumana, ua kokua ia oia e Henry Kaipo a me Rahela kana wahine. Ua mahaio nui ta keia Kula ma ka holomua ma na haawina i ao ia» a me ka maiuhia i ka wa kula. O kekahi 0 na haawina i ao nui ia ma keia Kuia, oia ka himeni a me ka haioleio; ua hiki kino ka mea kakau maiaOa, Mar. 13, oia ka wa o na haawina haioidd; a ma ka'u nana ana, ua maikai ke kuiana kino o na keiki, ke kuhikuhi ana o na U-

j ma,—a oka oi loa aku o ko r u makalo, j oia no ka pakika a pahee o ka kkou I olelo ana ma ka olelo Beritania t»e he ; olelo makuahine la. Mahope o keia, { : ua himeoi mai la na haumana nun ii. a I ma ka iohe ana i ko lakou mau leo,* ua kohu ke olelo ae : Ooe no ka oioi o Maui hikina. Ua mahaio nui la na! kumu no ko lakou ano karistiano, a ma ko lakou alakai nui ana i na haamana i ke Kuia Sabati t oia auanei ke kahua e oni paa ai ka naaauao i ao ia i ua mau opio la, a e pomaikai io ai ka iahui opio o Hawaii. XA HANA UIKIALA MA KA APANA O HAN.A.

Ke nee nei imua ka hana oka Hui o Mokae, ke ai mau nei na niho o ka nau ina ko, ama ka nana aku, aole i la-u-a mai na ko i 00.

Ke hoouna mau ia nei na eke kopaa i Honolulu ma na mokuahi elua, oia ke kaupu hehi ale oka moana (Iwalani,) a me Likelike.

Ke pii mahuahua ae nei ke ano kuonoono o na keiki papa o keia aina, ma 0 ke ku ana o keia wili o na kanaka Hawaii. He maikai ka noho ana ona haku o keia mahi ko, me ko lakou mau paahana; ano ka ike ona haku ika maikai o na paahana, ua hoopau lakou 1 ka makai; aole i ulu wale mai ka maikai o na paahana, aka, he mau hua ia i loaa ma ko lakou hoohuliia ana ika pono Karistiano. Ke ku nei ma keia apana o Mokae, he elua halekuai lole, he mau Hawaii ponoi na ona nona keia mau hale; he mau hoike maopopo ia 0 ka holomua 0 ka apana ma na hana mikiala. NA HAPAKUE. Ua hoike ae nei au mamua, no ka holo maikai o na hana pono a me na mikiala ma keia apana, aka, aole ia he mea e olelo ae ai, ua hemolele loa ua aina U ua lanihaahaa" nei, aka he mau hapakue no. HAPAKUE MUA.

He nui ka ona īloko o keia mau la e naue nei; ua ikeia na kanaka ano aoo e holo ana ma ka lio e hoohi-o ana i kona kino aoo io a īanei, me he kanaka opiopio la; aia hoi maloko o kekahi i mau hale ano kahiko, he anaina ona e noho ana, e hula ana kekahi, e walaau ano ole ana kekahi, e namu ana kekahi, a nia ka hoolohe āku, me he ana la no na powa keia mau hale. Oka hua hope o keia ona ana, oia ka hakaka a pau na maka i ka poholehole; ka hoolapuwale i ke kino, a me ka hoohapakue i ka inoa maikai o ka apana. HAPKUE ELUA. He nui ke kuai waiona me ka laikini ole iwaena ona kamaaina o ka apana, oena Ona o na halekuai kekahi e hui pu nei ma keia hana haihai Kanawai; a ma ia hana, ua hoopalahalahaia keia ahi oka ino ma keia apana. Ua kunana wale na makai, ua kani ka aka a ka Luna makai. nolaila ua holopono keia mau hana haihai maluhia a hoopilikia. HAPAKUE EKOLU.

Ka hoopahn ī'a me ke giana pauda. "Auwe oe e Betesaida ! auwe oe e Golazina !! e aho ka hewa ana o Sodoma ame Gomora i kou ika la e hookolokolo ai !!! " Ua ike nui ia na kane a me na wahine, na keiki me na makua, e noho ana ma na aekai, na olalae, na kuono me na ole kamokoi liilii, me na upena liilii poepoe ma ko lakou mau lima, e kiei a e halo ana na maka maloko o ka hohonu o ke kai; ina e ike ia aku kekahi naho i'a, alaila, o ka hookuu koke no ia i ka makau o ke giana pauda, a pau na i'a ika make. He liilii ka mokoi e hele ai i kahakai, he i'a nunui nae ke hoi mai; he upena liiiii ke paa ana ma ka lima, ua hei mai la nae na i'a loloa.

Ke hele akea nei na kanaka i ka ho-1 opahu i'a me ka makau ole, ke kuu nei i ka loa me ka laula o ka apana ma ke 1 ano haihai Kanawai; aole loa e hiki i kekahi o lakou ke ku mai a hoole ae imua o ka aina i keia oiaio. Heaha ka mea i hopu ole ai ka makai ? Ua oleioia mai, he wahi maunu keia na ka luna makai, i mea e koho ai na kanaka iaia ne ke kau o iSS6 e hiki mai an& E na poo o ka oihana, ua pono anei keia ae ana e haihai i na Kanawai ? aole loa peia ko'u manao. He hoohapakue ana keia i ka pono a me ka oiaio o ka apana, he hoohuli ana hoi i ka oi o ke Kanawai ilaio, he kue maopopo i ka noho Moi o Hawaii, he lumai ana i ka lahui iloka o ka hoinoia. Ua pono | anei e hoomau ia keia hana ? aole ! aole ioa !! Ua noho ka poe karistiano o ka apana a nana maiie aku i keia hana ino, aole i haawi i ko iakou mau leo; he kaumaha no nae, he minamina, a he aloha; aka, ua waiho lakou 1 mea e maopopo ai ka hemahema a palaualelo o na a me ka luna makai o ke aupuni ma keia apana; a e maopopo loa ai ke poho o na daia o ke aupuni i keia poe haihai KanawaL Mai nana hou i ko lakou hana ino, a hoino 1 ka inoa o ka apana, mai kaukai i na makai, ua maopopo ko iakou moiowa a kokua hewa. He mea minamina ke oleio ae, he apana hapakue keia, aka, aoie keia he inoa hooiii waie aku, he mea oiai* i hanaia. Aole okeia apana ka i hapakue

ma keia mea, aka, oa hapakee pu ke aupuni holokoa ma. o ka ae ia ozia o ka inu waiona e ka Ahaolelo o a me ka hoonohoii o na lona aap«rsi hooko pono o!e i ka hkou oihana. Ma ke ahiahi Peakola. Mar. „18, ua kau eeai ka Makai-Kiu kaahele no ke Capital Ciiy o Honoiulu me keia mau kee oka ?m*. He maoaolana oo nae, na ka nuī o na poino i loaa ma ka inu waiona, e hoopau ai i ka inu waiooa ma keia mua aku. Me ka welina i na paahana o ke KilOHAE. M. H.