Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIV, Number 15, 11 April 1885 — HE MOOLELO KAAO NO Ka-Mahina Malamalama [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO Ka-Mahina Malamalama

Ke Keiki Alii o ka welaa «na 0 ke auponi o Hinedu, ka HiapakHe o nm waoakn* knnaka ole o Punealia, a o ka naita hoi nana i ulupa na lua huna o na powa. ( Kakauif no ke KUOKOA.) IKA mao ana ae 0 na kulu eloelo a na waimaka e hiolo makawalu ana ma ko lakou mau papalina, ua kena ae a ke alii 1 kona haku puuku e kahea aku i na kiai he umi o ke kakela, a ua emoole no hoi ua puuku la ma kana apana hana i haawiia aku ai; kani poha poha aku la kana o-le no hookahi manawa, a me he ena Ia na ka makani, ku ana ua mau eueu nei me ko iakou mau aahu piha, a haawi aku la i na hoomaikai ana e like me na rula mau o ka 01hana naita. I kauohaia aku nei oukou e hele mai e ike i ko oukou haku opio, ma oke kauoha aka Moi, wahi a ua haku puuku nei, aia wa no i lele like aku ai iakou a puili ae la i ko lakou alii opio me ke aloha i kuni paa ia i ko lakou mau puuwai pakahi, a hiolo pu aku la me na waimaka. He wa keia no ka Moi i komohia hou # aku ai iloko ona kipona maeele a ke aloha, me ka naau mokumokuahua, a ua hoohala ia he wa loihi ma ka uwe ana nona.

I ke kuu ana iho o na leo haalo'u ua kena hou mai la ka Moi i kona haku e haawi aku i ke kauoha iloko o na lua huna a pau maloko o kana o-le e hookuu iho i na lepa, na hae, a me kahakahana hoailona kanikau e kau ana ma ko lakou mau kakela, a e hoike pu aku i na hoailona e noho lakou me ka ka*hor ana keiki aloha. Ia wa no i eleu koke ae ai ka haku puuku i kana apana hana, a hoopaa iho la i ke ki helu elima o kana o-le, a uwe hone aku la ka leo ma na paia pohaku o na lua huna, he elua wa ma ke kani poha, elua ma ke kani palalu ana, a hookahi ma ke kani maokioki ana, a iloko c keia mau kani ana a pau, ua hookoia pono ia na kauoha a ka Moi i ka wa pokole loa. E na hooipo o keia nanea, e ae mai i ka mea kakau moolelo e hoakaka pokole aku i na mea e pili ana no ka hoo pokoleia o na kauoha iloko o ka manawa pokole l«a, a penei no ia : Aia ma kekahi rumi o ke kakela ua hookaawaleia no keia oihana; aia maloko o laila, ua hanaia kekahi mau ki i hoopaaia me na huahelu mai ke r a i ka 15, a o keia no kahi e hooko koke ia ai na mea a pau e makemake ia. Mai ka huahelu 1 a hiki i ka huahelu 10, ua like ko lakou kani ana me na huamele himeni e pii ana ma ko lakou mau anuu iho, a mai ka huahelu 11 a hiki i ka 15, aole

i like ko lakou mau kani, a o ka huina pau o na huahelu mai ka mua a ka hope, ua hoopaaia me na o-le pakahi a pau i hoohuliia ko lakou mau waha ilalo o na lua huna ame na wahi kiai a puni ke kakela, a e hoomaopopo e na hoa heluhelu, o keia no ka o-le aka haku puuku e haawi ai i na kauoha a pau a ke alii, a e hooko koke ia ai iloko o ka imo ana a ka maka, koe na o-ie a ua puuku la no na kauoha kuwaho; a pela iho la na hoakaka ana.

O ka manawa i hiki aku ai ka naita opio i ke kakela me ka puaii piiikua» o na bora ahiahi no ia, a mahope o na kumakena ana ua eleu aku la ka puuku i kana huhui ulili a puhi ae ia, e kauoha ana i ke kuene e hoomakaukau mai i na mea ai na ke koa opio a rae kona puali pilikua, a hele aku la na kuene e hoomakaukau i na mea ai Ku ae la ke koa opio a hele aku la ma kahi a kona makuakane e noho ana; hawana' wana aku la oia iaia e hele iaua no kekahi mau minuee pokole. Ku ae la | kona makua a kuikui hele aku la Uua no kekahi keena okoa. Koho ihola Uua ma na noho« a pane aku U ke koa opio i kona makua. E ka makua, eia maUlo o'u he hookahi tausani o na naita piluua i haawi pio mai, a o na powa hoi nana i waiho aku i keU hauna newa ikaika maluna o kou kino maloko o ke ana, ma keia huina a pau o na pilikua» he eldua o iakou he poe alakai, a me ko lakou alii, a ua makemake au i wahi no Ukou e noho ai. Ua pane aku la kona makua, na ka puuku e hoomakaukau no Ukou, a hol iku U Uua no ke keena hookipa. ike aku la ka Moi i na hiooa pahaohao o nā tiaita pilikuaoiai

iakou e hoolai malie ana me ka makaleho i ke aiwaiwa o na wehi o ke kakeia. I ka makaukau ana o na papaaina, ua kli ia aku la ke koa opio a me kona makua, a ua kono pu ia aku na naita pilikua a pau e ai pu me ke koa opio, i na kohi kelekele a lakou i ike mua oie ai, a i hana mikioi ia e na keiki paiai io dia o ka mauna o A!atai. Noho like iho la iakou ma na papaaina, a haupa nui iho la i na ono, a he hora okoa paha keia hoopiha ana i na kipona ehaeha a ka houpo lewalewa, a nohoalii ae la na manaolana o ka hauoli maluna o lakou pakahi, ia wa i uhene mai ai na leo kohaihai o na mea kani, a hilinai like ae la iakou ma na noho, kalele ia Kau. Na ia mau leo hoene o na mea kani i hoonanea ia lakou a hiki wale i na hora o ke kulu aumoe. Ia lakou a pau e lu ana i na hauoli jna ia po, aole i hoike ka kakou koa i kona moolelo o ka hele malihini ana ma poai lua huna o na pilikua, aka, ua hoohalaia e lakou ia po a ao, a hele loa i ka piha ana o na la ekolu, a ua hoohalaia e lakou ia mau la no na hauoli kulaia

I j I kekahi po, oiai na pilikua e moe | ana ma ko lakou wahi i hookaawaleia e ika haku puuku, a aia ke koa opio me | kona makuakane maloko o kekahi keena okoa, a e hoike ana ke koa opie i kona moolelo a me kana mau mea a pau i hana ai maluna o ka enemi e like me na mea i hoikeia ,ma na helu i hala a i ka lohe ana o ka Moi i keia mau i olelo a kana keiki, ua helelei hou mai jla kona mau waimaka a puili aku la i | kana keiki no kona alo ana i keia puumake me na kokua ole. I keia wa a laua e kamailio nei, ua komo mai la na naita pukon.ikona'o ka makakila a noho iho la e hoolohe i na mea a pau, a i ko laftou lohe ana s ua ku pakahi ae la lakou a pane aku la : Ina o makou pu kekahi:ne ka apahu pu ana i ko lakou mau kani-a-i me ka oi o ka makou mau pahi. Mahope iho o ka hamau ana o na leo, ua pane ae la ka Moi e li ia keia poe pilikua a pau me ko lakou alii, a ua hooholo like ae la kona mau naita a ia wa no iku mai ai ke koa opio a pane aku la : Imua ou eka makua a jme kou mau ukali, oka hoopai i hooholoia e make keia poe a pau i hahai mai mahope o'u, e hoopau ia, oiai o na awawa kapu a pau a lakou i luakaha ai, aia malalo ou a me kou mau tausani

naita; o na pono, na pomaikai, a me ia aupuni holookoa, aia malalo o ko oukou hoomalu ana, a ina pela ka hoopai i kau mua ia no lakou, ina la ua hoopai mua aku au ia lakou. £ ola lakou a pau, eka makua ame kou mau ukali, a ina ua lawa ole ia i ko oukou manao, alaila ua hauoli au e auamo i na ahewa ana a pau maluna o'u no ko lakou ola. Imua o oukou e na ukali o ke alii, e noho oukou me ka maluhia, a e hookahua i na manao maikai nia ko oukou mau puuwai pakahi, a e pale aku i na manao inaina o ka ukiuki, oiai he mau pio lakou na oukou. He mau naita lakou i lalapaia e ke ahi oka hopo ole, aua paio mai lakou imua o'u me ke kuemi ole, aka, na ka ulia laki o ka manawa i haawi i ka lanakila no'u; ano e na hiena o ke kakela Omaomao, o ka uwalo imua o oukou e hoola i'a lakou, no ka mea he poe make lakou i na manawa a pau, a maluna iho o'u ke ahewa. Pane mai la ka e noonoo au ma keia po, a ia wa lakou i hoi aku e hoo* luolu no ia koena po, a haule aku la i na hoonanea a Niolopua.