Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIV, Number 17, 25 April 1885 — HE MOOLELO KAAO NO Ka-Mahina Malamalama [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO Ka-Mahina Malamalama

Ke Keiki Alii o ka welau anu o ke aunnni « iiiueua, ku n i&p&ioie o na waoakua kanaka ole o Punealia, a o ka naita hoi nana i ulupa na lua huna o na powa.

( A'aJeauir no ke KUOKOA.) UA makaukau loa ae la ka naita opio ma keia hana hou i loaa ole i na naita kaulana o ia au, koe wale no paha o Kamehameha me Peapea i ko Hawaii nei au kahiko. I keia wa no hoi i maopopo ai 1 ke alii ka noho paa mau o kana keiki 1 kauhale aole hoi e like me mamua, nolaila ua manao iho la ia he manawa kupono wale no nona e poni ia ai, oiai ua kokoke mai ka la i manao ia no ka poni. O kela mau hiona hoi o na aumoku kaua e pani paa !a i ka moana a ke koa opio e ike mau nei i na wa a pau, aole loa ia 1 haalele mai kona mau helehelena ae, oiai kona mau manao e noonoo mau ana no ke kaua ia mai, a no kona lohe mua ole ana he mau hoohiwahiwa ana keia no kona poni ia; ua hunakele loa no hoi kona makuakane i keia mau mea imua o kana keiki a ua lilo ia i mea anoe loa

ika manao oke koa opio. oka haku puuku a me na ukali wale no ka pQe i niaopopo keia mau hana maluna o ka naita opio, f a ua papa la lakou eke alii aole e hoike wale aku i kekahi mea e ae a hiki i ka la e hookoia ai kana kauoha, a oia auanei ka la e ike ia ai na naita kaulana o na aupuni, na malihini, a me kona kaikaina alii e noho la ilalo 0 na luā huna powa 0 ke kakela Omaomao, a me na hiena o ia mau paia.

i ka hiki ana i ka ia e poni ia ka naita opio, akahi no ke alii a hoike aku i keia hana imua oke koa op r o, a o keia no hoi ka la a ke koa opio 1 ike aku ai

i na aumoku kaua ua hele wale a luhiehu 1 na kahakahana hae o na ano a pau 0 kona mau helehelena mamua 0 kona lohe ana i kona poni ia he kaumana wale no, aka i kona lohe ana i ka oinio, ua auhee aku la ia mau nanaina maluna ona. He la maikai keia a maiie, auhee aku la na hiona hakumakutna o ka pouli, wehe hamama ia la ke alaula o ke ao, pahola ae la hoi ka malamalama o ka la a hoalii iho la maluna oka honua. Ika wa i o mai ai na kukuna o ka la ma ke kakahiaka, ikeia aku la ke kalae o na paia lani, niolale na mauna, ahuwale na kualapa, meha na kualono, a he mau hoike ana ia i ka mahiehie, ka hiwahiwa, a me ka hanohano o ka la e poni ia ai ke keiki alii o ka welau anu o ke aupuni o Hinedu, a o ka hiapaiole hoi o na waoakua o Purecalia, ka eueu nana e na-i na kupuino ona lua huna powa. Ika hiki ana ae

i ka hora 8 o ua kakahiaka la ua ikeia aku la he kaoo nui launa ole e kai pololei ana no ke kakela, a oiai ke alii e kaulona pono ana i kana ohe hoonui ike ma'kahi a ka huakai e hele mai nei ua ike aku la oia i ka hae hoailona o kona aupuni e kapalili ana ma na welelau makani, hoomanao ae la ia o kona kaikaina no, oiai ua puka ae la kona kaikaina ma ke alanui laula e hiki ai ke hoonee ia he mau tausani koa ika manawa hookahi Ia wa i hai aku ai ka makuakane i ke koa opio e hoi laua e hoomaemae a e kahiko pu hoi me na pono me na aahu alii Ia )aua e hoomaemae ana, ke uwe hone mai nei ka leo o na ohe o ka huakai naita o ke 'lii Lo Biliona a ke aneane loa aku la ma na ipuka pohaku o ke kakela. Ika hoea pono ana o ua huakai naita la ma na ipuka pa o ua kakela nei, ua meleia mai la ke mele a ka makuakane alii o ke koa opio i haku ai no lanakila ana maluna o Asia holookoa: ike pu ia aku la no hoi ua alii la o na Ina huna e kau ana maluna o kekahi lio eleele me ka hiehie nui, a e kikaha ana hoi ka puali mawaho me ke kilakila nui, oiai na āahu e hoike mai ana i ka panio launa ole me ka lakou mau lako kaua e anaanapa ana i ka malamalama o ka h a e kuuwelu ana hoi na pilali gula ma

ko Likou niau poohiwi, a he mau kulana ko lakou e hoike mai ana he mau kupueu maopopo no ke kahua kaua.

I ka pau ana o na leo mele, ua haawi hou ae la lakou he mau hookahakaha a kikahakaha ana ma na alanui kikeekee o ka*pa alii oiai ua wehe hamama ia mai la ka puka no lakou, a aia no ka kakou eueu ma ka ipuka o ka

jhale luna loa o ke kakela kahi i hoa-iki iho ai, a e kiloni ana i ka eleu o na naita oke alii Lo Biiiona. E waiho iki ae kakow i na naita e paikau la, a e nana ae kakou i ke alii nse ke koa opio. Ia laua ma ke keena komo kii aku la ke alii i kekahi pahu nani a we~ he ae la i ke kahiko alii nani no kana kkiki, a o keia kapa aiii, ualiana no«au j ia me na mea nanr, a nona ke kumulilo i hiki aku i ka haneri miliona dala; ua kokua aku la ka makuakane ma ka hoaahu ana i kana keiki me ua kapa nani la. Ika paa pono ana o keia aahu alii maluna o kana keiki, ua hiki ole iaia ke nana pono aku i kona oiwi kilakila, nolaila, kulou iho la ia ilalo no kekahi mau minute a ea ae la iluna, akahi no ia a ike pono aku i kona mau helehelena, kona oiwi, a me kona kulana, a me he la ma kana hoohalike aku, ua like ka nani o kana keiki me ka malamalama o ka la, a o kona aahu ua like me na imu aki i paumi ia ko lakou enaena, a e pii mau ana ke okooko wena lalapa i kela me keia sekona. Lalau aku la ke alii i ka papale o kana keiki, a oia no ka papale kila hulu lelo i hoikeia i na helu 1 hala. Ua kinohinohiia hoi ua papale la me na kahiko alii i hele a lehau e luhe ana maluna iho, a i ke kau ana mai o ua mahiole la a hui pu ae la hoi kona ui me ka nani o kona aahu, he keu a ka nani palena ole, oiai na mea nani o kela me keia ano e pahola mai sna i na waihooluu nani like ole i 01 aku mamua o na waihooluu o ke anuenue. Ua hoike pau mai la hoi ka j mahiole i kona mau hulu memele lelo e luhe iho ana, a ma ka hoohahke aku a ka makuakane i ua papale alii la, ua like me ka imu ahi koko kupua o Heloleka. E o'u mau hoa, mai paupauaho oukou i ka mea kakau e huai puka nui aku au ma kahi o ka papale kila o kahulLi la'nei me na mea nani a pau o*Tce ao nei, a o kahi o na hua palapala kupua aole e hiki i ka mea hana papale ke wehe a aole no hoi e hiki ke ike, a o ka nani o ka hulu lelo kana e akena ai i na la a pau ana e hana ana i ua papale nei a hiki i ka la i poni ia ai ka naita opio puuwai ahi.