Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIV, Number 18, 2 May 1885 — KA MOOLELO KAAO O Kahanuopaineki, Ke keiki alii o ke aupuni o Italia Ka Olali o na Waoakua o Arabia, Ka Naita nana i kuekaa na lua huna o na Powa. [ARTICLE]

KA MOOLELO KAAO O Kahanuopaineki, Ke keiki alii o ke aupuni o Italia Ka Olali o na Waoakua o Arabia, Ka Naita nana i kuekaa na lua huna o na Powa.

lakou makaikai ana i ke kulanakauha'e ©ke alii opio, ua huli hoi aku la lakou no ka home alii, a ua no* ho lakou malaila a hala kekahi mau la, ua kena aku la o Kahanuopaineki i na ahi o Europa e pii e makaikai i ke kulanakauhale alii o ke alii powa Peka, a ua ae mai la lakou a pau. I kekahi mau la ae ua liuliu ae la ka lakou huakai no ka pii ana e makaikai i ke kulanakauhale hou o ke alii opio i loaa iaia me ka luhi ole, aka me ka oi wale iho •no ona mea kaua. Oiai keia huakai ua makaukau na mea a pau, ua hoomaka aku la lakou e pii me ke kauiua ole. Aole i liuliu, ua ike la aku la lakou e pii ana ma kekahi huli o ke kuahiwi, a i ke kokoke ana ae i ka hora eha o ia ahiahi o lakou ma ke alanui, he mea e ka hauoli o na alii a me keia huakai holookoa i ko lakou ike ana aku i ka ulu-

wehi mai o na pua aala mawaho ona palena oka pa alii, aua ike pu ia aku la no hoi na puoa nani 0 ua home alii nei e oiliili «e ana mawaena o ka hihipea o na laau o ua mau kuahiwi anoano la. Emoole, ku ana imua o lakou kekahi mau naita he umi imua o lakou nei a pane mai la me ka leo kuoo : Ma ka inoa oko makou alii opio a Moi hoi e noho mana ana maluna o na mauna hui, oia ka Moi Kahanuopaineki, ua ae ia na malihini e hele me ke keakea ole ia o ko lakou mau kapuai; aka, ina he huakai keia e kue ana i ka maluhia o ko makou Moi opie, alaila e ma kona inoa a hiki i ko makou ha ma ke kahua. Ika pau ana o keia

mau huaolelo a ko lakou alakai, ua poha aku la ka leo o ka makuakane o ka olali opio : Auhea oe e ke alakai wiwo ole, aole keia he huakai na ka mea e, aka, na ko oukou Moi opio no, oia a me ka Moiwahine, aia laua mahope 0 ka huakai, a o ko oukou wa no hoi keia e ike ai i ko oukou Moiwahine; nolaila, e holo aku e hai i na alii o ka hale alii eia ke alii opio a me ke aliiwahine, a me na alii o Europa, i hele mai nei e ike ia oukou a pau, a e hoonoho hoi i makua no oukou i mea nana e malama i ko oukou maluhia. I ko Ukou lohe ana i keia mau olelo, hoohuli koke ae la lakou i ko lakou mau lio, a emoole nalowale aku la lakou iloko o ka hihipea o na laau, a iloko o ka wa pokole hoea aku la lakou i ka hale alii a hue pau aku la i ka lakou mau mea i īke ai a hauoli ae la lakou. Poha aku la ka leo o ka o-le a ka haku puuku e kani wawalo ana a puni ka hale alii a hala loa aku i na lua huna, e kauoha ana hoi keia leo o ka o-le i na tansani naita a pau e hele mai 1 ka hale alii me.ka makaukau i na mea a pau o ka oihana naita, a e hookoia keia kauo ha iloko o ka manawa pokole loa. Emoole, ua puni ae U ka hale alii i na tausani naita, me ka nmau ana : Heaha ka makou 1 kauohaia ae nei ? Me ka oluolu a me ka hauoli ko Ukou i pane aku ai : I kauohaU aku nei oukou e hele mai no ka hoomakaukau ana i na mea e pono ai no ka hookipa ana mai 1 ko kakou mau alii opio, a me ko Uua mau hoa hele; noUila, e ku laina oukou ma keU a me keia aoao o ke alanui, a peU pu hoi ma na wahi a pau o ka haīe alii, a mai ka puka pa mai hoi a ka puka o ka hale alii, a e maUma kakou i ka maluhia o ko kakou alii opio, ka mea hei nana i haawi mai i ka maluhia o ka noho ana a me ka waiwai, aole hoi elike me ko kakou alii mua ke alo* ha ole i na kanaka, a ke manao nei au e pomaikai ana kakou i keia alii opio, no ka mea, he oluoiu maikai kona mau nanaina. I ka makaukau pono anao ke aniina, he mau minute pokoie ma ia hope iho, ikeia akuUka huakaia ua opio nei e kamoe mai ana i ka hale alii, a aole no hoi i liu iho, komo mai U ka huakai iloko o ka pa alii me ka hiehie nui, a ta wa no i hooho ae ai na naita he mau leo hulo, a ua mele mm U hoi Ukou i na mele like ole o ko Ukou aina hanau; a i ka wa i komo aku ai na ohana alii a pau o Europa iloko o ka hale alii, a o na alii opio hoi ka panina hope loa o ka huakai, ua huli mai U ua oUIi nei o n> mauna hui a haawi mai U i ko&a Uoha t kona mau makaa*

inana. ahe wa hot keia i hooi ioa ia aku ai ka hae o ko lakou nmu ieo, a he hoike ana hoi keia ua pili paa !oa ko lakou manao rae ko lakou Moi opio. I ke kuu ana iho o ka nae> ua hookipa» aku ka ohana alii e na kamaaina ma ka papaaiha, a malaila hkou kahi i hoopiha ai i ka lua o ka inaina, kakahele amn hoi lakou i na kamailio, j pela waka papaaina: ma keia papaainaTffiipfttoJa mai la ka haku puuku i na mea inu o na ano a pau imua o ke anaina; a oiai j o "hanale" ua kipakuia aku e "keoni* t*ulu,' oia hoi ka hoopau ana ae \ ka j houpo lewalewa, ua hoi aku la lakou a luana iho la ma na keena nam o ua home alii nei, a o kekahi poe hoi ua hele aku la hoi lakou e holoholo mawaena o na mala pua, a iwaena o lakou, o na 'lii opio kekahi, a e walea ana hoi laua i ka moani onaona o na pua. Oiai ka bele o ka aina-ahiahi e kahea ana kona leo nui i na kamaaina a me na malihini no ka hoi ana aku e paina, aua uleu aku la no hoi na mea a pau a e nonoho iike ana hoi me ka huai pau ana hoi ina mea nani a pau o ua home alii nei, aka nae, wahi a lakou, he nani a maikai na mea a pau o keia nale alii, aka, o ke kilakila a me ka hanohano o ke kulana o keia hale ahi, a mau tausani hale alii paha o ke ao oei, aole loa iakou t hiki aku ika hapaumi o ka nani o ka hale alii o ka naita opio, a no ia mea, ua hoi hou no ko lakou mau mahalo ana i ke kulanakauhale alii o ka olali puuvs-ai ahi o na mauna hui, ka home hoi a lakou i luakaha ai no kekahi mau la loihi mamua aku o ko lakou hiki ana i keia hale aiii a 0 kahi hoi a lak«u i hele mai ai. Oiai lakou ma ka papaaina. ua hoonuu no lakou i na mea ai elike me ko lakon makemake. Ai ka piha ana oka iua o ka inaina, ua hoi aku la lakou e hoo--inoiu ma ka mmi z ua hoohala ia he mau hora ma keia nanea ana a hiki wale i ka hoalii ana mai o ka hiamoe i ko lakou mau lihilihi maka a hookuu ia aku la na mea a pau e hooluolu. Ike ao ana ae, a oiai ua pau ka aina-kakahiaka, ua noi mai la na alii o Europa ia Kahanuopaineki e hookuu aku ta lakou e hele i ka makaikai ma ke kuahiwi, a no ko lakou makemake no hoi kekahi i ke ki holoholona, ua ae aku la no hoi ua opio nei me ka olelo pu aku : Ke makemake nei oukou e hele makaikai ma na kaahiwi, nolaila, e hele oukou me ka makaala loa, e hele me na pono kaua, a na ko'u mau naita hou o keia hale alii oukou e inalama me ka maluhia a hiki i ko oukou hoi ana mai. Hulo ae la ke anaina nui a hala aku la iloko o ka hihipea o na laau, a e pii ana hoi ma na puu a e iho ana ma na awawa, a uhai ana hoi mahope o ka meheu o na holoholona hihiu o ka waonahele. Oiai ka huakai a na alii i haalele iho ai i ke kuhnakauhale, ua koe iho la na alii opio, kaiiaku puuku, a me na kiai oka hale alii Kukakuka iho la lakou jno na mea e pili ana i ka pono oko | lakou noho ana no ia mua aku, aua | hooholo iho la ka olali opio i kona manao e hele aku e makaikai i na lua huna kahi hoi ona waiwai he nui wale e waiho ana. Ko keia mea, ua hoike aku la ka Moi opio i keia manao imua jo ka haku puuku, ahe hooko wale no kana. Liuliu ae la lakou no ka hele |ana aku, a i ko lakou hiki ana aku ma ika lua huna mua, ua piha pono me na waiwai he nui wale: pela ko lakou hele makaikai ana a hiki i ke 38 o na lua huna, ao ka pau no hoi ia. Ma o ka ike kino ana ona alii opio 1 keia mau Isa huna, ua ike laua ua hoopiha pono ia me ka waiwal Huli hoi aku la lakou no ka hale alii me ka noonoo nui ana i kana roea e hana aku ai no keia waiwai Huli ae la oia a ninau aku la 1 kana wahine, Owai la auanei ke noho i Moi n« keia aupuni ? He mea pono e kahea aku i kou mau ukali a e ninau aku iwaena e lakoo i ka mea kupono e noho 1 Moi no keia aupuni. A oiai na ukali e ku ana imua o laua, ua ninau ia aku lakou elike me ka ua opio nei mea i manao ai e hooko ia ana ta hoi, aka, ua hoole hke mai lakou a pau, no ka mea aole o lakou makemake e noho Moi maluna o kekahi aupuni oiai ua pili paa ko lakou aloha me ke alii opio a hakii hoi maluna o Ukou. Ina pela ko oukou manao, alaila e aho oka alii kaua o Poo Hao ke noho i «nakua no keia aupunl

Oiai ka huakai a na alii o Europa i huli hoi mai ai m*i ke kuahiwi mai mt

ki hauoli, a i ke kuu ana ibo o ka nae, ua kahea U aku la ke Poo Hao a ku ana imna oke alii opio, a » kona lohe ana i ka manao o kona haku alii Kahanuopaineki, ua ae mai la oia e lilo i makua no keia mau tausant kanaka, a ma o kona ac ana e U!o oia i Moi no keia aupum, ua waiho pu aku eia ika hana ma kona !itr\a o;a r.oh« ot* i mafcu£%o Uk€*M4p§a,#t aku -* i kona ilie a pau ma ni mea kata, o!ai he nui ko lakou hemaheeaa ma iaman mea. Poha mai !a ka leo o ua 0)0 mana nei : Ona kauoha a pau t kuu haku, e hooko no au; a ma ko'u ike no hoi e lilo ana lakou a |>au he mau koo ikaika nou nu keia mua aku, a e kapaia auanei keia aupuni ke "Aupuni Ahi." Ika pau ana o ka laua kamai lio ana rae ka holopono, kui ae la ka !ono ma na kiki a jau o ka hale alii e hookaulana ana i ka moa o ka Moi hou e noho ana ma ke ka!aunu oke aupunu No e!ua pule ka hoomakaukaii ana o na mea e pono ai no ka !a e poniia ai ke ali» Poo Hao.

I ka hiki ana mai o ka manawa e poni ia ai ua alii nei, aia hoi hc mct maa mau ikala e poni ia ai kekahi i Moi, e hoike mai nw.-uianei ka Ihni i kona kalae maikai, a pela no hoi keia, ua kalae maikai ka lani, ua hoike mai hoi na kuahim i ko lakou nani, a peia hoi na puu na awawa i ko lakou uliuh poni[K> ni maikai. Ike tcani ana ae oka hora S, ikeia aku la na puali naita e hookahakaha mai ana ma na huina alanui, e hauoli ana a e lealea ana; a i ka hiki ana ika hora 9, oili aku na alii hui o £uropa me ko lakou mau kahiko piha mai ka hale alii mai me ka hiehie nui, a e hele ana hoi no kahi e poniia ai ka MoL Ike pu ia aku la no hoi na iede a me na maka hanohano o ua kulanakauhale nei e hele ana no ia wahi ho«kahi, a oiai na mea a pau e hooluana ana, a e kali ana hoi o ka hiki koke ae i ka manawa e hoonoho ia aku ai o POO Hao i Moi. Ike ia aku la ka oili ana mai o na Moi 6pio a me ko laua mau ukali, a mahope hoi o na Moi opio ka makuakane oke alii opio ame ke alii Poo Hao, a e ukali ia ana e na nuka hanohano oia aupuni. Ika hoea ana aku o ka huakai alii ma kahi i hoo makaukauia no keia hana nui, ua lohe ia aku la ka leo o na mea kani e uhene mai ana ko lakou rfiau ieo hooni puuwai, a e pu-a like mai ana hoi na mea a pau i na himeni i haku noeauia e lakou, a ua ku maoli no i ke anoano eehia; a i ke kuu iho o keia mau leo hooni puuwai, ua ku mai la na alii a pau o Europa imua oka Moi e poni ia ana a haawi mai ta he mau oleloao a hoolanalana no hoi. Pii aku !a ke alii Poohao ma ke kuahu poni i ukaliia e kana lede a me ka iaua kaikamahine a noho iho la ma ko lakou mau noho i heokaawaleia, ku ae la hoi ke alii opio a hele aku la a kamailio iho b me ka makuakane o ka Wehi o Rusia, e hooili aku ana i na hana poni maiuna ona, a huli hoi aku la ma ko laua w.hi.

Ku mai la ua 010 mana nei a oki wa no hoi ia i ku like ae ai na mea a pau iluna, hele aku !a oia a ku imua • na Moi e poniia ana a hookau aku la i ke kalaunu maiuna o laua, a pane aku la me ka ieo haalolu : £ kuu hoa kanaka, i keia la e lawe ana olua olua i ka hanohano oka inoa alii a Moi hoi no keia aupuni, nolaila ke ao aku nei au, a pela hoi na ohana alii a pau o Europa, e maiama i ke aupum ine ka maluhia. a e noho hoi me ka manao ino ole aku i kou mau makaainana, a pela pu hoi me na hoaloha a puni ao nei; nolaila i keia la ua poniia oiua i Moi no ke aupuni a i mau makua hoi no keu lahui, a e kapaia hoi Moi o ke Aupuni oke Aupuni Ahi a mau ioa aku. Kena ae ia ka Moi o Rusia e lawe mai i na mea ala, a ua hookoia hoi keia kauoha, a puhi la ae !a. Pu-ko ae la ka uwahi o na mea ala i ka lewa a o ka wa no hoi ia i mele mai ai na mea a pau, a hone mai Ia hoi na leo o na mea kani, a ua ku maoli no hoi i ke anoano eehia. Ike kuu ana iho o keia mau leo nanahe, ua ku ae la ke alu opio ma ka aoao akau o ka mea i pomia a pane mai la me ka nanahe olu o kona leo : E ka mea i ponna i Moi no keia aupu* ni, a me na alii hui o Europa, a me ka poe no a pau i akoakoa mai i keia ia, e noho kakou me ke aioha kekahi i kekahi» a pela hoi ko kakou wahi aupuni iwaena o na aupuni nui, eike ia aoanei kakou he mau puuwal aioha kanaka, a e mau hoi ka launa aloha ana mawaena o iakoa —Me ka mahakx