Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIV, Number 19, 9 May 1885 — Page 2

Page PDF (2.20 MB)

This text was transcribed by:  Paka Westin
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

___________

No ka Makahiki............................................................................................................$2.00

No Eono Mahina..........................................................................................................$1.00

--------KUIKE KA RULA--------

 

Poaono..............................................................................................................MEI 9, 1885.

 

HOAKAKA NO KAWAIAHAO.

 

   Ma ka la apopo e malama ia ana ke kula Sabati a me ka pule anaiana awakea o Kawaiahao ma ke keena halawai malalo o ka luakini.  Ua haawiia ka luakini no na hana o ka pule hoolewa o ka Moiwahine Emma i make, moalia e waiho me ka maluhia ke keena nui o ka Luakini, a pau na hana hoolewa i ka auina la iho.

   E kani ana no na bele no ke Kula Sabati a ame ka pule awakea, elike me ka maaa mau, a e hele mai na makamaka e hui pu maloko o ke keena malao, oiai e waiho ana ke kino wailua eehia me kona anoano iloko o ka Luakini maluna.

____________

 

Ko Hawaii Pono.

 

   Ao'eno paha e nele ka nana pono ana o ko makou poe heluhelu, i na manao i hoopukaia iloko o keia pepa no na mahina i hala ae nei, ae puka aku nei no hoi iloko o keia mau la, e pili ana i na hana o ko kakou aupuni a me ka hookele ana o na pono o ka aina.  Ua kakau akaheleia keia mau manao e kekahi poe i ike pono i ke ano o na mea a lakou e kamailio ai, a he poe Hawaii oiaio.  Aole ma ke koho wale ka lakou kamailio ana, aka, mamuli no o na mea i ike maopopoia.  He kkupono ke nana na hoa  makaainana o ka aina i na manao a pau e hoopukaia nei maloko o na nupepa o ka aina nei i keia wa, a e wae me ka maauao mawaena o kela a me keia.

   P la ,ea o ,ale,aleoa. p la [p;p;eo a ,e la hoopono me ka makaukau o na hana o ke aupuni, no ka mea aia ma ia ano e mau ai ke Ea o ka lahui i e paa ai no hoi ke kulana kuokoa o ke aupuni.  Ke kono aku nei no hoi makou i na puuwai Hawaii onoi i aloha i ke aina hanau, a ai makee hoi no ka hano hano o kona inoa a me ka pono o ko na lulana aupuni, ma ua loaa ia lakou na noonoo maikai e hiki ai ke  hoomalamalama i ka lahui no na mea e pono ai ka noho ana o ka aina e kakau iho a e hooili mai i keia keena, a e hoopuke aku no makou i na manao kupono a pau.  Aole keia he wa e hoho le ole ai o ka poe i aloha ia Hawaii, no kona pono o keia mua aku.

______________

 

Generala U.L. Kalani.

 

   O na lono mai i o kakou nei ma na mokuahi mua mai, he mawaliwali loa e Kenela Kalani, a aia oia ma ke kulana pilikia loa e aneane aku ana ma ke kao o ka luakupapau, aka nae, mai na lono mua a kakou i lohe ai a hiki k ka wa i ku mai ai ka Mariponsa inehinei ua loaa loaa hou mai na lono hauoli i ke kula makauhale nei, ua loaa iaia ka oluolu-a hiki mai la paha i keia mau la.  Ua eni mai ka eha o kona puu.

   Ua hoomauia kona ano o luolu a hiki i ka manawa a ka moku i haalele a ia laila.  O ka la 27 o Aperila i hala aku nei kona la hanau, a o ka piha ana iaia o na makahiki he 63 o ke ola ana.  Ua loaa hou iaiai he mau hoomanao hauoli ana ma kona la hanau ma o ka la una pu ana mai o kona mau makamaka me na ho'loha e hauoli pu me ial ua hoohiwahiwa ia kona la hanau ma ka malamaia ana he mau hooluana maikai e na makamaka, a ua haawi pu ia aku he mau makana no ka hanohano o ko ma la hanau.

__________

 

Ka Hoku Ao Hou.

 

   O ka poaha, Aperila 30, ka la i hoolahaia aku ai e haalele ana ka mokuahi Hoku Ao Ho i ia Honolulu nei, a no ka ino ma ia la, nolaila ua hoopaeeia mai kona ho'o a ka Poaono, Mei 2.  he la malie keia a ua hooponoponoia ka moku no na hana e malamaia ana ma ia awakea maluna o ka oneki.  Ma ka hora 12 awakea, ua hoopihaia ae la ka uwapo a me ka oneki o ka moku o na makaikai, a ma ka ora 2 i malamaia ai ka hana haipule, a ua hoomakai. na hana me ke mele ia ana o kekahi na makaikai, a ma ka hora 2 i malamaia ai ka hana haipule, a ua hoomakai na hana me ke mele ia ana o kekahi himeni  e na haumana o ke Kula kahunapule, a pau ia ua pule mai ka Rev. G. leleo, kekahi o na makua i holomua i ko na aina e.  he haiolelo-hoalohaloha na W.N. Lono, kekahi makua i hoi aku no kona kihapai ma Mai ana, Kilibati, a ua panai pu ia aku e ka Rev. C.M. Hai ma ka oleloo haole pule o rev. E.C. Oggel, a he mau ole lo hoolana a paipai mai ka makua Binamu.  Mahope o ia mau hana, ua haawiia na lulu lima laoha a hauoli i na makua e hoi ana no ka lakou mau kihapai, ke kapena, a me ka poe a pau o luna o ka moku.  ma ka hora 3 ponoi ua hemo ae la ka laina i hoopaaia ai ka moku ma ka uwapo a emi hope aku la ma o ka hoohanaiaa ana o kona mekini mahu.  Ua ani mai la na hainaka o ka poe ma ka moku a i panaipu ia aku e ko uka nei, a he mau minute kona hoohuli, ua niau aku la ka Hoku Ao me ka malie, e hali aoa i ka lamaku o ke ola i ko na aina pouli.

   E holo pololei aku ana kela Hoku no Tapiteuea, ka aina ma ka hema loa o  na mokupuni Kalibati, kahi a na mimio n@@ e kali no ka hiki aku o ka Hoku, a mai laila ae no Kusaie kahi e malamia ai ka ahaolelo misionari, a e ku ana oia ma Ponape, Butaritari, Jaluit, Ruk, a hiki hou mai ianei i ka la 4 o Maraki 1886.

_____________

 

Ka Pahu Kupapau Nani.

 

   He nani n hiohiona o ka pahu kupapau o k Moiwahine Kanemake Kalelonalani, a nona na kinohinohi dala a me gula i hana noeau ia e ka hui hana mea gula Eckart & Co.  Aia maluna o ka pahu he papa dala nani nona ke kaumaha he 30 auneki.  Ua hoopumia me na kalaunu, a ua kahihi pu ae no hoi me kakahi lei pikake e paa ia ana e kakahi mau nunu ekoiu.  Maluna o ua papa nei, a ma ka aoao malalo, ua kahaia ke mau huaolelo Beritania, a o keia malao iho ka makou unuhi ana:

 

EMMA KELELONALANI

MOIWAHINE KANEMAKE,

WAHINE A

ALEKANEDERO LIHOLIHO

KAMEHAMEHA IV.

Hanau, Honolulu, Ianuari 2, 1836,

Make, Honolulu, Aperila 25, 1883

___________

 

(Kakauia no ke Kuokoa)

 

   I NA la mua o keia pule ua wehe ia ae ka hale Banako o ka ona miliona Sprekels.  Ua oouna ia aku ka pepa liilii e hoike ana i ke ano o na hookele ana o ka hana i kela mea keia mea.  I ka la mua o ka weheia ana o ke Keena hana ua hoomaikai aku na 'Lii Ka Moi a me ka Moiwahine, ma ko lau a kipa ma e makaikai i ka Baneko hou, a ua olelo ia ua hoomoe aku na 'Lii i mau lala ma ia Baneko.  He mea maikai ka loaa ana ma hawaii nei he elua a e aku mau hale Baneko, ina e kukulu a ana na hana kalepa dlal ma ke ano hoopono a me ke ano kaaulike.  I ko nakoa heunelu ana i ka manao hoikeike o ua ona la o keia Baneko, ua kono mai ko makou kanalua no ka oiaio o na manaao kaelpa dala no ka pono like o na aoao elua, ka aoao hoaie aku a ne ka aoaoa nona ka Baneko.  Ua oleloia he Baneko Malamaa Dala ke ano nui o keia Baneko, a no ia mea, ua ahoopaa aku ua ona la he elua haneri tausani dala, ma ko ke Aupuni Waihona, na na Bona Aupuni.  O keia mau bola he hoopaa keia no na dala i manaoia e hookomo ia mai ana, e ka poe mea @lala, e malama me ka uku panee ia aku, he elima keneta no ke dala no ka makahiki.  Mai ke dala hookahi a hiki o ka elua tausani ke kiekie o na dala e awe ia ana ma ke ano malama, no ka mea hookahi, ma ka uku panee elima hapa haneri, a ina e oi aku, alaila he mau olelo aelike okoa ae ke hana ia wanawaena o na aoao a elua.  Ina e hookomo ana kekahi mea i kana dala mai ka ekahi a hiki i ka hookahi haneri, a makemake oia e unuhi mai i kekahi mau dala n oka pilikia paha no kekahi kumu e ae, alaila, e hoike mua aku oia ae ekolu malama mamua ae o ka manawa ka nui o na dala maluna aku o ka hookahi haneri a hiki i ka elua tausani.  Oiai, in ka lahui Hawaii e punihei ana i keia mea e hoomaikeikeia mai nei i kumu e hemo mai ai ka hipuu o ka waihona o kela a me keia mea kenikeni, ua manao makou he mea maikai i ka poe haku manao nupepa a alakai o ka lehulehu, e whewehe i na loina o keia mea, he houluulu dala ma na Hale Baneko.

   Ke oiaio ua kamaaina no kekahi poe a keia mea i ka wa mamua ma ka Hale Baneko o Bihopa ma.  Ma ka aoao o ka poe Baneko, ua ake ia mai na dala e Waiho wale ana ma ke eke o kela me keia mea e hoiliili ia me ka manaoia i mea e hoopomaikai ai i na aoao a elua.  O ka aoao hoaie mai ma na keneta puka, a o ka Baneko malama ma kona hooke'e ana aku i puka nona.  Ma keia nana ana o na aoao a elua he mea keia e hoopomaikai ai i ka aina, he maikai na hana, ke hilinai ia ka hoopono o ka poe nana e lwelawe na hana kalepa ana.  he mea keia e houluulu ai i kela a me keia hunahuna a lilo i kumuhananui, e hiki ai ke lawelawe ia a hoohana a na hana nui o ka aina, a e paahola aku ai i ka pono i ka lehulehu.  Ma kona ano maoli, he mea hoopomaikai keia, oiai, o ke dala he kauwa maikai no @@ ke hoohana maauao ia, a loaa mai ka puka, a he oi aku no hoi ia pomaikai o ka mea dalaa mamua o ka waiho wale ana.  Ua ake nui ia keia  mea, e kekahi poe, e hooulu iwaena o keia lahui, aka, ua hele aku na hana ma ka hoolala kamailio wale no a pau wale.  Eia ke ala hou mai nei malalo o na alakai a ka lima oolea a m e ka noonoo hohonu i ike ole ia kona ano, he maikai paha a he maikai ole paha.  Aole makou e hoole ana i ka miakai o ke kumuhana, i hookumia e keia Hui Baneko, he kanalua wale no makou i ke ano, o ka poe nana i hoala.  E nana iki kakou i ke ano o ka manao o keia poe.  Ua oleloia he elua hanei tausani dala ma ka lima o ke Aupuni i hoopaa no na dala e komo mai ana ma ka Baneko.  Ina paha e huliamahi mai ana ka poe mea dala, elike me ka hoohoihoi ana o ko kakou mau Moi ia oukou, a ua ulu aku ka nui o na dala e hookomo ia ana i ka elima haneri tausani dala, a i ole he miliona paha, owai la ka mea nana  e hoike mai ana ua oi aku keia mau dala mamua o na dala hoopaa ma ka lima o ke aupuni?  Aole makou i manao e hoike wale ae ana ka Baneko ia ano.  A ina hou e banekarpoa ana keia Hui, pehea la e piha ai na dala a ka poe i hoaie mai ke kikoo ia aku, ina ua emi ka hoopaa i ke ku mu aie?  Ina kakou e huli aku i ke Aupuni, aole no he wahi e pakele ai, oiai, o ke Aupuni i keia wa, he mau lima lawelawe ia no ka mea nona ka banako.  No ka nele o keia Hui, a no ka emi mai o na dlal e hoohana ai i kana mau hana, ke nihi mai nei ka hookele ana i komo aku ka poe mea dala, a ua kaualako pu ia aku ne ke Aupuni e kokua, i kumu e hilinaiia mai ai ma o ko ke Aupuni  Hawaii kulana.  He mau hana akamai keia, aole he mea i hakuia e pono ai na aoao elua.  Me hela, ua nele, ka hoa'loha maikai o keia Aha Kuhina, e like me ka pupua liilii e loheia nei, a ua akaka no hoi ke kaa ole o ko ke Aupuni mai aie, nolaila, huhuhui ae nei ko waho a me ko lokko akamai, a hanau mai he Banako Malma Dala, i loaa ona kumuhana e hoohana aku ai.  Malia paha o ke dala i manaoia e loaa mai ana ma keia ano, oia ke dala e hookaaia aku ai o na lima hana iapana ke hiki mai.  Ua hiki no.  Kuuia aku a loa ke kaula, o ka amana wale no ka mea imi aku.

*    *    *    *    *    *

 

   ke ole makou e lohe hewa, ke hoomau nei keia Aha Kuhina i ka mea a lakou i ae ai aole e hana hou, mahope iho o ka uluuluia ana e ka poe kuooa o ke Kau Ahaolelo i hala.  Ua kauoha kanwai ka Ahaolelo i keia poe Kuhina, o na loaa a pau o ke Aupuni, mai kela a me keia kumu loaa mai, e hoihoiia iloko o ka Waihona o ke Aupuni, aka, me he la, aole plea a hahaia nei.  I like no me ka mea i ike mua ia,, oia iho la no na hana e hanaia nei.  Ua hookaawaleia na haawina, me ka nui kupono a oi wale aku e lawa ai na hana o ke Aupuni, i kumu e hoopilikia ole ia ai ka lawelawe ana a na Kuhina, aka, aole no e lohe ana ke kolohe.  Ua hoike mai no ka moolelo oo kekahi o lakou, ua mau i ke kolohe, nolaila, aole no e hiki ana iaia ke hoololi ae i kona ano.  Kokoke e loaa ka haawina o kela Kuhina o ka wa kahiko, oia o Hamana.  Ina keia he lahui okoa, kala kahiko i hookoia ai.

___________

He haumana kuokoa, a kupaa.

   O Roi ka inoa o keia haumana.  Ua hele oia i kekahi kkula nui nona na haumana 250.  He poe kolohe kekahi a hoao e lalkai hewa i na hoa.  He poe puhi baka ka nui.  He puhi baka ka hoa rumi o  Roi.  Ma ka la mua lawe ko roi hoa i wahi ciga, a olelo, E puhi ciga pu kaua.  Thank you, aole au he puhi baka, pane Roi.  Aole ka oe i hoao i kahi ciga?  Aole loa, aole hoi au e hoao ana.

   He mea oli ke pui ciga, ane pau loa na haumana ni i ke puhi ciga.  Pono paha ia oe ke hoomaka, pane ke hoa o Roi.

   Aka, pane roi, he haumana ilihune au, aole pono ke lilo ko'u  dala i ka habita (mea maa) hoopau waiwai, he habita hewa hoi.

   Pehea ka nui o na lilo i na ciga ma ka makahiki?  Hoole kona hoa, aole au i helu.  Aka, pehea ka nui i lilo ma ka la hookahi?  Pane kona oa, e hapha ke kuai nui au.  365 hapaha dala ma ka makahiki!  U alike ia me 90 dala, a ua lawa ia no ka uku i ka'u ao ana ma ke kkula n ei.  Aole paha au e ae e hoomaka koke e loaa keia habita (mea maa), pane Roi.

   Nui ka lili i na ciga, pane kona hoa.  Aka, nui hoi ka oli i loaa ma ia'u.  A pane roi, nui kuu oli no ka hookuuia aku mai kou oli ana.  He oli io ko'u no kuu lilo ole i kauwa na ka baka.

   A ninau kna hoa, he hoahanau ekalesia oia.  He mea hewa anei ke puhi baka?  A pane Roi, he hewa ia ke puhi au no kuu ano ilihune.  A ma ka manao o na kauka he nui wale o ke puhi baka, he mea ia e ino ai na kino, ke kumu ia o kekahi mau mai nui .  Molaila, ma ko'u manao, ua hewa no ke puhi baka.  A o na hoahanau ekalesia e like me kaua, pono ia lakou ke lilo i mau kumu alakai maikai.  A ninau kona hoa, He kumu alakai hewa anei ke puhi baka?

   Pane Roi, Ina he habita hewa ke puhi baka, ina he mea hewa, ke puhi ana.  A pono i na karistiano ke haalele i na mea ano ino a pau.  Ina aole, pehea la e haalele ai na hoomaloka?  Pane ka hoa, Ua pono kou manao.  Aka, he mea ane hiki ole ia'u ke hana.

   A pane Roi no ka loaa ole ia'u ia habita ino, hiki ia'u ke pale aku i na hoowalewale, no ka ike ana, he mea ino ke puhi baka.

   Ae olluolu no ka hoa o Roi, a lili aku no i ke puhi ciga ana.

   Hookahi malama i hala, a no keia ao ikaika ana a Roi, haalele loaa oia i ke phui baka ana, a lilo i haumana ikaika ma na hana karistiano me ka launa pu me Iesu.

   Auhea na hohanau ekalesia puhi baka, nau baka, me na kauhapule hoi ma Hawaii nei?  E nanaa oukou i keia mau olelo like o Roi me kona hoa, a e hoohalike me roi.

   Nui na hohanau puhi a naau baka.  Ninau kekahi diakona i kona kahu ekalesia, Pehea?  U hemolele loa anei oe?  Hoole oia, aole.  A pane ka diakona.  Pela i oi au aole au i he@@ leie.  A@, pane ke kaahu, aole he honi hemolele kou.  Oia hoi, ua hohono kona hinu i ka wai baka.  He mea hou ia i ka diakona, aole he honi hemolele kona.  Akahi a manao he mea ino ka baka.  Ka haalele no ia ona i ka baka.

                                                                                                                                 M.H.

_______________

 

Pane koke me ke Telepone.

 

   ha kanaka i maa i ka ona.  He mau hoa ona kona.  A manao oia  e hele pu me lakou i kahi halae mu rama e ona pu ai.  Poina nae i ka lawe ana i kahi mau dala e kuai ai i ka rama.   Hoi i hope oia i ka hale me ka malie loa i ole e lohe ka ohana, i loaa kahi dala.  I ka apuka ana i ka hale, nana oia iloko o ka puka aniani.  E aa ana ke kukui me ke ahi ma ke kapuahi.  Aia hoi kana  wahine me ke kaikamahine e kulou ana.  E pule ana ka makuahine.  A pau kana pule, alaila pule ke kaikamahine i ka pule a ka makuaahine i ao ai iaia.  "Now I lay me down to sleep."  A ma ka olelo Hawaii penei:

Eia au ke moe nei,

Na ka Haku e kiai mai;

A i make au i keia po,

E kai ia au la i ke ao.

   Ua paanaau hoi ia pule i ka makuakane mamua, ua haule nae ia i keia wa ke ala no ia o ka manao ona, a hoomanao ia pule, a me ka wa mamua ia e noho pono ana.  A pau ia pule i ke kaikamahine, pule hou oia ma ke ao ana a ka makuahine.  "E hoomaikai mai ke Akua ia mama, a ia papa, a ialu iho, a e oluolu oe e hoihoi mai ia papa me ka ona ole, amene."  ka hikilele no ia o laua i ka wehe koke ia ana o ka puka a ku ka makuakane imua o laua.  Piha laua i ka olioli no ka hoi koke ana mai o papa me ka ona ole.  Aole nae laua i ike i ke kumu o kona hoi koke ana o papa me ka ona ole.  Aole nae laua i ike i ke kumu o kona hoi koke ana mai, a i ka wa i makaukau ke kaikamahine e moe, pane oia i kona mahuaahi oe E mama, ua pane koke ke Akua i ka kaua pule e like me ka telepone.

   Ko Isaia 65; 24.  "Mamua o ko lakou hea ana, e ae aku no au, a ia lakou @ olelo ana, e hoolohe no au.                                                                                                              M.H.

_______________

 

   E malama ia ana ke anaina pule no ke kino o ka Moiwahine Kanemake Ema Kaleleonalani maloko o ka luakini o Kawaiahao, ma ka HORA 1, MEI 10, 1885, na ke Kahuna Bihopa o ka hoomana Enelani.  A mai laila mai no ka ilina ma Maunaala.  E hele ae malaila e na makaainana aloha alii a e komo pu ae ma kona huakai hope loa.

 

   O ka hula Hawaii ka hana nui a na kane me na wahine e ikeia la ma ka apana o Honomakau, Kohala, iloko o keia mau la, a he pule mau ia Laka a me ka eiei o ka nahele i hoohihiia i ka lei melemele, oia ko lakou akua.  O ka pili waiwai kekahi hana nui a ua  poe la, a o ke puhi opiuma kakahi.  Nana aku i na helehelena o ka poe omo uwahi opiuma he ku i ka weli, a ua kohu kanaka i waiho i ka mai a loihi k hele a nananakea.  O keia mau lono i loaa mai ia makou, mai kekahi makmaka mai no ia o Honomakau.  E mahloia oe no kou hoouna ana mai i na meaa ho o ia apana.

 

   he leta na Kauakane i o makou nie i hoike mai ana penei:  Ua hele aku la o Ahia mai Honokaa aku no kahi o ka Lunakanawai Miau o Hamakua, ooiai ua loaa ke 'lii waine Keoohiwa i ka mawaliwali.  I kona hiki ana aku, ua ninau mai la ua 'lii wahine la:  Pehea au i kau ike?  Pane aku la keia, E haawi mua mai oe i iwakaluaa dala kkuike i mea nana e nana a hoike i kou pono a me ka pono ole, aia i ke dala kou ola.  he luna elalesia keia Ahia no Paauhaau, eia ka he kaahuna hoopunipuni kakahi hana a ua Ahia la, a nana i lapaau ke kaaikamahine a ka luna paahao o Honokaa a make, aoke loaa iki o ka ponoo ma kana mau lawelawe ana.  E na kanaka o Hamakua, mai puni i keia, nahesa hoowalewale ino; he apui na hana , he hoomanamana.

 

AHA HOOKOLOKOLO KIEKIE O KO Hawaii Pae Aina, ma ka hooponopono waiwai.  Ma ka hana o na waiwai  "KOI POHO A KA ALABAMA" a keia poe i make, no lakou na inoa penei:--

 

Leimakani k.                                                                 Hakuole k.

Nunu k.                                                                         Kolona k.

Keawe k. (Jireh Swift)                                                  Oiaio k.

Tom k.                                                                           Kalohai k.

Kaapa k.                                                                        Keliaa k.

Keliilelepa k.                                                                 Mahoe k.

Bob Bolabola k.                                                            Kealaiki k.

Kahololio k.                                                                 Kilauea k.

Ma ke Keena o ka Lunakanwai Nui A.F. Jed 1.

   ma ka heluhelu a me ka waihoia ana mai o ka Palapala Noi a me na Papa Hoike Dala a W.O. SMITH, o Honolulu, Oahu, Luna hooponopono o na waiwai o ka poe i haiia ae la maluna, i kapaia na pie  "KOI PHO A KA ALABAMA," e noi mai ana e nanaia a e aapono ia kela mae mea, ae kanohaia e maheleia na koena dala e waiho ana ma kona lima i ka poe i kuleana malaila, a e hookuuia oia a me kona hope mai kona noho lunahooponopono ana.

   Nolaila, ua kauohaia o ka POALUA, ka la 2 o Iune, 1885, ma ka hora 10 o kakahiaka, imua o ua Luna kanawai Nui la, ma ke eena ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, oia kahi a ame ka mamawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la, a me na papa Hoike Dala i oleloia, a o ka poe a pau i pili malaila e hele mai a e hoike mai i ke kumu, ina i e umu io ko lakou, e ae ole ia ai ua noi la, a malaila e hoike mai ai na hoike o na mea i kueana ia mau koena dala i oleloia.

   A o keia kauoha ma ka olelo Hawaii, e pai ia maloko o ke KUOKOA, he nupepa i paiia a i hoolahaia ma Honolulu, no ekolu pule mamua ae o ka manawa i oleloia no ka hoolohe ana.

   Kakauiaa ma Honolulu, Ko Hawaii Pae Aina, i keia la 30 o Aperila, 1885.

                                                                                                                     A.F. JUDD,

Lunakanawai Nui o ka Aha Kiekie.

Ikoa:                         HENRY SMITH

                                       Hope Kal@@@@@@@olelo.                             @@@@ -3t.

 

NA HOOLAHA HOU.

 

AHAKIEKIE O KO HAWAII PAE AINA.  Na ka Hooponopono Waiwai.   Ma ka hana o ka waiwai o CHARLES TITCOMB o Kilauea, Kauahi, i make.  Ma ke Keena, imua o ka Lunakanawai Nui A.F. Judd.

  Ma ka heluhelu a me ka waihoia ana mai o ka palapala Nei a me ka Papa Hoike hope loa a ALFRED S. HARTWELL a me WILLIAM O. SMTH na Lana Hooko o ka palapala Kaeoha a CHARLES TITCOMB,  o Kilauea, Kauai, i make, e noi ana e aponoia na hoolilo ana he $4296.76, a e hoike ana o na mea i loaa mai ia laua he $8060.51, a e noi ana e nana a e aponoia ke'a mau mea, a e kauohaia e mahele ia na waiwai e waiho ana ma ko laua lima i na mea i kuleana malaila, a e hookuu ia laua a me ko laua mau hope mai ko lakou noho ana ma ia ano.

   Nolaila, na kanohaia o ka POALIMA oia ka la 5 o IUNE, M.H. 1885, ma ka hora 10 kakahiaka, imua o ua Luna kanawai Nui la, ma ke Keena ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, oia kahi a me ka manawa i kohoia n aka hoolohe ana i u Noi la,  me na Papa Hoike i oleloia, a o ka poe a pau i pili malaila e hele mai a e hoike i ke kumu, ina he kumu io ko lakou, e ae ole ia ai ua noi la, a malaila e hoike mai ai na hoike o na mea i kuleana maloko o ka waiwai i oleloia.  A o keia kauoha ma ka olelo Beritaniaa me Hawaii, e paiia maloko o ka hawaiian Gazette a me ke KUOKOA, he mau nupepa i paiia a hoolahaia ma Honolulu, i ekolu pule mamua ae o ka manawa i oleloia no ka hoolohe ana.

   Kakauia ma Honolulu, ko Hawaii Pae Aina i keia la 5 o Mei, 1885.

 

 

                                                                                                                            A.F. JUDD.

 Lunakanawai Nui o ka Aha Kiekie.

   Ikea e HENRY SMITH, hope Kakuolelo o ka Aha Kiekie.                                 2023-3t.

 

HOOLAHA HOOKO MORAKI ME KE KUAI.  Mamuli o kekahi mana kuai i hoikeia maloko o kekahi palapala moraki i hanaia mawaena o IOSIA OHIA o Waihee, mokupopuni o Maui o ka aoao mua, a me H.A. Widemann o ka aoao elua, ma ka la 30 o Novemaba 1881 i kakau kopeia ma ke keena o ka Luna kakau kope, ma a Buke 70 aoao 320-2, a mamuli o ka uhaiia ana o na kumu aelike o kela moraki, nolailal, ke hoolahaia aku nei e ka mea nona ka aoao elua o ua moraki la, e hooko ana oia ia mana kuai, a ma ia hooko ana, e kudala akea ana ia i ka aina i hoikeia ma ia amoraki, ma ka POAONO la 13 o IUNE 1885, ma ke Keena Kudala o Lyons & Levey ma Honolulu, mokupuni o Oahu ma ka hora 12 o ke awakea o ia la.

   O ka waiwai e kudala ia ana oia no kela apana aina e waiho la ma Waihee nona ka ili he 2 0-10 eka, a i hoakakaia na palena ma ka Palapala  Sila nui Helu 3385, Kuleana Helu 442, a i hooliloia hoi ia Iosia Ohia i oleloia e Lole (w) ma o kekahi palapala kuai i hanaia ma ka la a26 o Maraki 1877, a i kopeia ma ka buke 49 aoao 326 a me kekahi aina e waiho ana ma ka aoao mawaho a e kokoke ana i ka aina i hoike mua ia a oia no ka aina i haawiia e C. H. Lewers ia Iosia Ohia i oleloia, ma ke kuapo no kekahi lini o ka apana aina i hoike ia ma ka Palapala Sila nui Helu 3385 i oleloia a ua hooliloia ua lihi la i alanui i keia manawa.

                                                                                                            H.A. WIDEMANN,

                                                                                                                       Mea Moraki.

   J.M. Monsarrat, Loio no ka mea moraki. 

   Honolulu, Mei 9, 1885.                                                                                      2023-4t.

 

HOOLAHA HOOKO MORAKI ME KE KUAI.   Mamuli o kekahi mana kuai i hoikeia maloko o kekahi Palapala Moraki i hanaia mawaena o KAMEO(w) & KAHIKI (k) kana kane mare, o
Waiahole, mokuauni o Oahu, o ka aoao mua, a me Stephen Spencer o ka aoao elua, ma ka la 19 o Novemaba 1875 i kakau kopeia ma ke Keena o ka luna kakau kope ma ka Buke 44 aoao 152-4, a mamuli o ka uhaiia ana o na kumu aelike o kela moraki, nolaila, ke hoolahaia aku nei e ka mea nona ka aoao elua, e hooko ana oia ia mana kuai, a ma ia hooko ana, e kudala akea ana ia i ka ainaa i hoike ia ma ia moraaki, ma POAONO la 13 o IUNE, 1885, ma ke Keena Kudala o Lyons & Levey ma Honolulu, Mokupuni o Oahu, ma ka hora 12 o ke awakea o ia la.

   O na aina e udalaia aku ana oia no kela mau apana aina e waiho la ma Waiahole i oleloia, a i hoakakia penei: 1.  He umi loi kalo a me ke kula nona ka ili he 5 60-100 eka i hoakaka lea ia na paalena ma ka Palapala Sila Nui Helu 1426, i haawiia ia Naeole (k) ka makuakane o Kameo (w) i oleloia.--2.  He 2 lo kalo me ke kula nona ka ili he 98-100 i hoakaka lea ia ma ka Palapala Sila Nui Helu 1091 i haawiia ia Malule (w) ka makuahine o Kameo (w) i oleloia.

                                                                                                         STEPHEN SPENCER,

                                                                                                              Mea Moraki.

   J M Monsarrat, Loio no ka mea moraki.

   Honolulu, Mei 9, 1885.                                                                                2023-4t.

 

HOOLAHA HOOKO MORAKI ME KE KUAI.  mamui o kekahi mana kuai i hoikeia maloko o kekahi palapala moraki i hania ma Waena o KAHAMANU no Moanalua, mokupuni o Oahu o ka aoao mua, a me STEPHEN SPENCER o ka aoao elua, ma ka la 16 o Mei 1878, i kakau kopeia ma ke Keena o ka Luna kakau kope ma ka Buke 55, aoao 103 & 104, a mamuli o ka uhaiia ana o na kumu aelike o kela moraki, nolaila, ke hoolahaia aku nei e ka mea nona ka aoao elua o ua moraki nei, e hooko ana oia ia mana kuai, a ma ia hooko ana, e kudala akea ana ia i ka aina i hoikeia ma ia moraki, e like me na hoakaka ana malalo iho, ma ka Poaono la 13 o Iune, 1885, ma ke Heena Kudala o Lyons & Levey ma Honolulu, mokupuni o Oahu, ma ka hora 12 o ke awakea o ia la.

   O na aina e kudalaia aku ana, oia no kela apana aina e waiho la ma Moanalua, mokupuni o Oahu i oleloia, nona ka ili he 2 66-100 eka, i hoakakaia na palena ma ka Palapala Sila Nui Helu 425; a me kela apana aina ma Puako, Lahaina, mokupuni o Maui, nona ka ili he 1 ruda a me 34 peroka, a i hoakaka lea ia ma ka Palapala Sila Nui Helu 3534.

                                                                                                 STEPHEN SPENCER,

                                                                                                            Mea Moraki.

   J.M. Monsarrat, Loio no ka mea moraki.

   Honolulu, Mei 9, 1885.                                                                                       2023-4t.

 

HOOLAHA KAI LAWAIA.  Mai keia la aku, ke hookapu a ke papa loa ia aku nei na kanaka a pau loa, aole e hele a lawaia maluna o ke kai o ke ahupuaa o pulehunui, a me ke kai o ke ahupuaa o Waikanu ma kahi e pili ana me kahi i lilo i ka Waikakpu Sugar Co., o hoopii  ia ma ke kanawai.  E hoolohe ka pono o pilikia auanei.

                                                                                                    W.H. CORNWELL.

   Luna nui o ka Hui Mahiko o Waikapu.

   Waikapu, Maui, Aperila 8, 1885.                                                                         2023-4t.

 

HOOLAHA A KA LUNAHOOPONOPONO WAIWAI MA KA WAIWAI O KAHULIAIKAUA.  E ike auanei na kanaka a pau, owau o ka mea nona ka inoa malalo, ua hookohu pono ia me ka mana e la mea hanohano A. Fornander lunakanawai kaapuni apana  elua H.P.A. ma ka la 6 o Aperila 1885, a mamuli o ka aie o ka waiwai o ka mea i make no na koina o ka aha a me ka aie uku komisina o ka lunahooponopono, nolaila, e kuai kudala aku ana au i na waiwai paa o kahuliaikaua i make he ekolo apana aina ma ka la 15 o Mei, 1885, hora 12 awakea, ma ka hale hookoiokolo ma Pukoo, i Molokai, oia hoi i apana kalo, 2 apana kkula kahawai, a he alanai ka waiwai e ulu nei maluna o na apana kula kahawai a me kaa ulu,  E lilo no i ka mea koho kiekie, he kuike ke dala; na ka mea i lilo e uku i na palapala hoolilo.  E ike ia ke kii o ua mau apana aiana la ma ka hale inu kope o Ahau pake.

J.W.M. POOHEA.                                                                                             2020-3t.

 

OLELO HOOLAHA.

 

   E ike a nanei na kanaka a pau i aie mai ma kuu halehuai e ku ana ma Keanae, Koolau, Maui, ma keia ke koike aku nei au ma ke akea, na lilo pau loa ka HALEKUAI a me na pono a pau o ua halekuai la ia Akiona pake, a i kona hope paha.  O ka poe a pau i aie mai ia'u, ke kauohaia aku nei lakou e hookaa koke ae ia Akiona pake e noho la ma Keanae, Koolau, Maui, iloko o akahi mahina mai keia la aku e puka nei ma ka nupepa KUOKOA.  Ina aole kekahi e hookaa iloko o ka manawa i hoikeia maluna, alaila, oia wale no ka mana e hoopii ma ke kanawai.  Nolaila, ua lilo loa ka mana a pau ia Akiona pake i hoikeia.  No ka oiaio o keia, ke kau nei @@ i ko'u inoa.

                                                                                                                            AI [PAKE.]

   Apr. 6, 1885                                                                                                  @@@@-@t.

 

NA HOOLAHA HOU.

 

MA KE KEENA O KA LUNAKANAWAI KAAPUNI  Apana Elua o ko Hawaii Pae Aina.

   No ka mea, ma ka la 26 o Feberuari 1885, ua hoopaneeia ka hoolohe ana i na palapala nei e pili ana i na waiwai o KAPAU (k) no Wailuku, Maui, a me AHULAU (w) no Wailuku, i make.

   Nolaila, ke kauohaia aku nei na kanaka a pau, ke ;ili i ua mau waiwai la elua, e hoolohe hou ia ua mau palapala monoi la ma ka POAHA, oia ka la 14 o MEI, 1885, ina ke ahiahi, ma ka Hale Hookolokolo ma Wailuku a me na mea kue ke hoikeia.

                                                                                                     ABR. FORNANDER

Lanakanawai Kaapuni Apana Elua H.P.A.

   Hana, Apr. 16, 1885.                                                                                            2021-3t.

 

MA ke Keena o ka Lunakanawai kaapuni Apana elua o ko Hawaii Pae Aina, ma ka waiwai o KANAKMAIKAI (k) no Wailuku, Maui, i make.

   Ua heluheluia a ua waihoia ka palapala noi a MALAEA (w) a me WAINEE (k) e nei ana e hooponoponoia ka waiwai o KANAMAIKAI (k) no Wailuku Maui, i make, ae hooholoia i na hooilina.

   Nolaila, ke kauoha ia aku nei na kanaka a pau, ke pili, o ka POAHA oia ka la 14 o MEI, 1885, ma ka hora 10 A.M. ma ka Hale Hookolokolo ma Wailuku; oia ka la a me kahi i koho ia no ka hoolohe ana i ua nonoi la a me na mea kue ke hoike ia.

                                                                                                    ABR. FORNANDER,

   Lunakawai Kaapuni Apana Elua, H.P.A.

   Hana, Apr. 16, 1885.                                                                                            2021-3t.

 

MA KE KEENA O KA LUNAKANAWAI KAAPUNI Apana Elua o ko Hawaii Pae Aina.  Ma ka Waiwai o NALEIPULEHO (k) no Wailuku, Maui, i make.

   Ua heluneluia a ua waihoia ka palapala noi a EDWARD H. BAILEY, e noi ana e hoonohoia i Komite, na lakou e mahele a e hookaawale, mawaena onaa hooilina, i ka waiwai paa o NALIEPULEHO (k) no Wailuku, maui, i make.

   Nolaila, ke kauohaia aku nei na kanaka a pau, ke pili, o ka POAKOLU, oia ka la 13 o MEI, 1885, ma ka hora 1 1/2 P.M., ma ka hale hookolokolo ma Wailuku, maui, oia ka la a me kahi i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la a me na mea kue ke hoikeia.

                                                                                                         ABR. FORNANDER,

Lunakanawai Kaapuni Apana Elua H.P.A.

   Hana, apr. 16, 1885                                                                                               2021-3t.

 

MA KE KEENA O KA LUNAKANAWAI KAAPUNI Apana Elua o ko Hawaii Pae Aina.  Ma ka Waiwai o ELLEN NOWLIEN no Lahaina, Maui, i make.

   Ua heluheluia a ua waihoia ka palapala noi a T.W. EVERETT, ka LUna Hooponopono o ka waiwai o ELLEN NOWLEIN no Lahaina, Maui, i make, ea noi ana e hoaponoia kona moowaiwai, a e hookuuia mai ka oiahana, a e hooholoia ka waiwai i na hooilina.

   Nolaila, ke kauohaia aku nei na kanaka a pau, ke pili, o ka POAKOLU, oia ka la 13 o MEI 1885, ma ka hora 1 P.M., ma ka hale hookolokolo ma Wailuku, oia ka la a me kahi i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la a me na mea kue ke hoikeia.

                                                                                                         ABR. FORNANDER,

Lunakanawai Kaapuni apana Elua  H.P.A.                  

   Hana, Apr. 16, 1885.                                                                                            2021-3t.

 

MA KE KEENA O KA LUNAKANAWAI KAAPUNI Apana Elua o ko Hawaii Pae Aina.  Ma ka Waiwai o PIIMIWAA (k) no Wailuku, Maui, i make.

   Ua heluheluia a ua waihoia ka palapala noi a KAUWAHINE (w) a me NUHI (k) e noi ana e hoonohoia i mau Komisina, na lakou ae mahele a e hookaawale, mawaena o na hooilina, i ka waiwai o PIIMAIWAA (k) no Wailuku, Maui, i make.

   Nolaila, ke kauohaia aku nei na kanaka a pau. ke pili, o ka POAKOLU, oia ka la 13 o MEI, 1885, ma ka hor @ P.M., ma ka hale hookkolokolo ma Wailuku, oia ka la a me kahi i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la a me na mea kue ke hoikeia.

                                                                                                    ABR. FORNANDER,

Lunakanawai KaaPuni Apana Elua  H.P.A.

   Hana, Apr. 16, 1885.                                                                                        2021-3t.

 

MA KE KEENA O KA LUNAKANAWAI KAAPUNI Apana Elua o ko Hawaii Pae Aina.  Ma ka Waiwai o LUUKIA (w) no Kamaole, Kula, Maui, i make.

   Ua heluheluia a ua waihoia ka palapala noi a KAAIHUE (w) a me JOHN ULU, e noi ana e hooponoponoia ka waiwai o LUUKIA (w) no Kamaole, Kula, Maui, i make, a e hooholo ia i ua hooilina.

   Nolaila, ke kauohaia aku nei na kanaka a pau, ke pili, o ka POAHA, oia ka la 14 o MEI, 1885, ma ka hora 9 A.M. ma ka hale hookolokolo ma Wailuku, oia ka la a me kahi i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la a me na mea kue ke hoikeia.

                                                                                                 ABR. FORNANDER,

Lunakanawai Kaapuni Apana Elua H.P.A.

   Hana, apr. 16, 1885                                                                                         2021-3t.

 

HOOLAHA HOOKO MORAKI.  Ma keia ke hoolahaia aku nei, mamuli o kekahi manaa kuai iloko o kekahi Palapala Mofraki i kakauia i Mei 30, 1882, i haawiia e MOSES KUMALAE o Kaneohe, Keolaupoko, mokupuni o oahu ia SAMUEL M. DAMON o onolulu, no ka hoopaa ana i ka ukuia o eha hanei me kanalima dala, a i kakauia ma ke Keena Kakau o Kope o ke Aupuni, maloko o ka buke 76, ma na aoao 72 me 73, a no ka uhaiia o na olelo ailike o ua moraki nei i oleloia, nolaila e kuaiia ana ma ke kudala akeaa ia aina a pau a me na poono me no pomaikai a pau e pili ana i ikeia iloko o ua moraki nei, mahope iho o ka puka ana o keia hoolaha no ekolu manawa, ma ka hale kuai kudala o Lyons & Levey, ma Honolulu, i ka POAONO, MEI 30, 1885, no ka uhaiia o na olelo aelike o ua moraki nei i oleloia.  O ka waiwai i hoakakaia maloko o ua moraki nei i oleloia, a i hoolahaia no ke kuai ana ma ka la i olelo mua ia, aia ma Pau, Kaneohe i oleloia, a oia no ka apana ekahi i hoakakaia ma ka Palapala Sila nui helu 129, Kuleana 3121, i haawiia ia James Mahoney; nona ka ili aina 19 7 10 eka, koe na kuleana o na kanaka.

                                                                                                                     S.M. DAMON,

                                                                                                                         Mea Moraki.

Wm. R. Austin Loio.

Honolulu, Apr. 2, 1885.                                                                                        2019-4ts.

 

OLELO HOOLAHA.

 

   Ia J. ALAPAI JR. o Kawaihae.  Mamuli o kau mau hana ino, a me kau hana lapuwale ia'u, a me kou malama ole i ko'u ola, nolaila, ke hoike aku nei au ma ke akea, ua hiki ia;u ke imi i pono no'u mawaho, a e aie hoi ma kou inoa; oiai, na hai e malama nei ko'u olal, a me ko'u mau pono a  pau, a na kumakaia oe iaa'u, a no kekahi manawa kupono e hookaawaleia ko kaua berita mare.  Me ka oiaio loa.                    MRS. LILIA LAULA.

   Kawaihae-uka, Apr. 19, 1885.                                                                          2021-3t.

 

OLELO HOOLAHA.

 

   E ike ananei na kanaka a pau, o maua o na mea nona inoa malao io, kekahi o na hoilina o NUIAKAUKAU (w) o Wailuku, Maui, a o ko maua kuleana iloko o kona waiwai paa, ua hoolilo aku mana ma ke kuai ia W. Kealo o Wailuku, Maui, a oia hookahi ka mea kuleana maluna o ia hapa, a me kona mau hooilina, aole kekahi mea e ae, e like me ke kuleana i loaa ia maua mai ka Hon. Abr. Fornander, Lunakanawai kaapuni o ka Apana II. o ko Hawaii Pae Aina.

                                                                                                           LIILII (k)

                                                                                                    KAMEHAIKU (w)

Lahaina, Apr 10, 1885.                                                                                       2021-3t.

 

NA HOOLAHA HOU.

 

MA KE KEENA O KA LUNAKANAWAI KAAPUNI Apana Ekolu o @ Hawaii Pae Aina.  Ma ka Waiwai @@@@@@ LOUA (k) no Kau, Hilo, Hawaii i make.

   Ua heluheluia a ua waiho @@ kamaaina @@@@ o Chung Peu & Co., e noi ana e h@@@@@@@@ ia ka waiwai o D Holoua k. @@@@@@@ Hawaii i make kauoha ole, a e @@@@@@ ia Y Akana i lunahooponopono @@@@ @@@@@  

   Nolakila ke kauoha ia aku no @@ @@@@ pau, ke pili, o ka POALIMA, @@ @@ @@ @@ MEI, a ma ka hora 1 auina la,  ma ka Ha@@ Hookolokolo ma Waiohinu Ka@@ @@ ka a me kahi i kohoia no ka hooiohe ana i @@ @@@ la a me na mea kue ke hoikeia.

                                                                                                                       F.S. LYMAN.

Lunakanawai Kaapuni Apana Ek@@ @@ Hawaii Pae Aina.

   Hilo, Hawaii, Apr. 24, 1885                                                                        2@@@ @@       

 

MA KE KEENA O KA LUNAKANAWAI KAAPUNI APANA @@ @ ko Hawaii Pae Aina, ma ka waiwai @@ @@@ @  NE k. no Wailuku Maui i make.

   Ua heluheluia a waihoia ka @@@ @@@@ a H W R  Phokani, e noi ana @@@@@@@@ ia ka Waiwai o E@@a ka wahine mare. K@@@@@ no Wailuku, Maui i make, a e @@@@ waiwai i na hooilina.

   Nolaila, ke kauohaia aku nei na k@@@@ pau, ke pili, o ka POAHA, oia ka la 21 Mei, 1885, ma ka hodra 9 A.M. ka hale hook@@@@ ma Wailuku, oia ka la a me kah@@@@@@@@ ka hoolohe ana i au noi la, ame na @@@ @ ke hoikeia.

                                                                                                             ABR. FORNANDER 

Lunakanawai Kaapuni @@a h

   Lahaina, Apr. 24. 1885                                                                                 2@@@ @@

 

HOOLAHA PALENA AINA.

 

 o palena o ka aina i kapaia o PU@@@AAN@@@ Kona Akau, mokupuni o Hawaii, N@@@ ke hoike aku nei keia, i na mea a @@@@@ mea kuleana iloko o na aiana e p@@@@@@ loheiu ana keia noi, ma ka hale@@@@@@@ ma Waiohinu, Kau, i ka Peah@@@ @@@@ 29 o Mei, 1885, i ka hora 9 A.M. a me @@@@ kue ke hoikeia.

                                                                                                                   F.S.LYMAN,

    Hilo, Apr. 24, 1885                                                                                           2022-@@

 

HOOLAHA PALENA AINA.

 

   Ua heluheluia a ua waihoia ka palapala @ a S. M. Damon, e noi ana e hoohoina na palena o ka aina i kapia o PUNA ma @@@@ Hawaii.  Nolaila, ua kauohaia i na mea pau i pili, a me na mea kuleana iloko o @@@  na e pili ana, o ka Poaono, oia ka la @@@  1885, i ka hora 10 A.M., ma ka hale @@@@@ kolo ma Pohoiki, Puna.  Hawaii, @@ @@@ me ka manawa i kohoia no ka hoolohe @@ ua noi la me na mea kue ke hoikeia.

                                                                                                                F.S. LYMAN,

   Komisina Palena Aina Mokupuni o Hawaii

   Hilo, Apr. 24, 1885                                                                                            2022 @@

 

AHA HOOKOLOKOLO Kaapuni Ap@@ Ekolu o ka Hawaii Pae Aina.  Ma kauoha.  Ma ka hooiaio ana i ka Palaoala li@@@ lina o ka REV. D B LYMAN o Hilo, Hawaii, make Kauoha e hoak@@@ i ka @@@@@ hooiaio ai i ka Palapala @@@@@ a e ka@@@ana e hoopuka i ka hoolaha o na mea.

   He palapala i oleloia oia no ke kauoha @@pe loa a Rev. D B LYMAN i make, ua waih@@ mai imua o ka Aha, @@@@ ka la 18 o APERILA, A.D. 1885, a me ka Palapala Noi no ka hooiaio ana ia mea, a no ka hoopuka ana i ka Palapala Luna Hooponopono me ka Palapala Hooilina i huiia ia F.S. Lymnan, ua waihou mai e Rufus A. Lyman, kekaki keiki a ka mea i make.

   Ma keia ua kauohaia, o ka POAKOLU, @@@ o Mei, A D 1885, ma Hilo, Hawaii, maka hale hookolokolo o ia wahi i oleloia, @@ @@@ a me ka manawa e hooiaio ai ka palapala hooiliha i oleloia a no ka lohe ana i ko @@@ @@@ ia, malaila a ma ia wahi he hiki no i na mea a pau i pili e hele mai a e hoole i ka palapala hooilina me ka hoopuka ana i na palapala iloko kauoha i huiia me ka palapala h@@@@.

   A ua kauohaia e hoopukaia keia h@@@@@ ekolu pule iloko o ka nupepa Hawaiian Gazette a me ke KUOKOA, he mau nupepa @@@ pukaia a pai a ma Honolulu.

   Kakauia ma Hilo, Aperila 18, A D 1885.

                                                                                                         A. FRANCIS JUDD

   Lunakanawai Nui o ka Aha Kiekie.

       Ikea:                                 DANIEL PORTER.

                                                                                                                 Kaka@@@@@@

 

HOOKAPU AINA,

 

   Ke hookapuia aku nei na mea a pau, aole e komo, a mahi, a hana wale ma @@e  kuu apana aina e waio la ma Kuk@@@@@@@ Kohala Komohana, Hawaii, ai kapaia ma @ inoa o POHOLUA, oia hoi ka aina o H@@@@@ make, oioi, eia no ia'u ka mana o ia aina, aole no i hooliloia, aole no hoi i morakiia, o@@@@ @a no ia'u le Sila o ua aina nei.  O ka mea @@@ i keia e hoopiia no ma ke Kanawai.

                                                                                               MRS. TAMARA HAAKE

   Kaikamahine ponoi a hooilina o H@@@@

                                                                                                                             2021-@@

 

KUAI A KE KOMISINA NO NA WAIWAI PAA:  Ma o ke kauoha @ @@ Hon. L. Makale, Kkokua Mua o ka Aha N@@@kie, i hoopukaia i ka la 14 o Apr, 1885, e kuai aku ana ka mea nona ka inoa maia@@ hema ke kudala akea ma ka

POAHA MEI 28, 1885,

 

ma ka hora 12 awakea, ma ke alo @@@@@ Hale Hookolokolo o Wailuku, Maui, na poe a me na pomaikai o JOHN KAAUA o Makawao i make, oia hoi na apana aina ma M@@@ like me ia malalo:

   APANA 1---He aina ma Keahua, Kula, Maui, Sila Nui 314, ia Kamanohili nona na @@@ he 10 3/4, a he hale no hoi maluna.

   APANA 2---He aina ma Hui o Hamuapoko, Maui, (he aina no Puhipu mamua. i e @ eka me ka hale maluna.

   APANA 3---He aina ma Kau Nuahana, Honuaula, Maui, Sila Nui 1386, nona na eia e 58.97 a oi a emi mai paha.

   APANA 4---He aina ma Kahauahana, Honuaula, Maui, he 22 1/2 eka.

   APANA 5---He aina ma ke ahupuaa o Pukapopolo, Makawao, Maui, nona na eka he @@.

   He kuike ke dala.  Na ka mea kuai na @@@ no na palapala.

                                                                                                 W.C. PARKE,

                                                                                                            K@@@@@@@ 

                                                                                                                             2022-3t.

 

HOOLAHA HOOKO MORAKI ME KE KUAI.    Ma keia ke noikeia aka nei, mamuli o kekahi mna kuai i hoikeia ma kekahi palapala moraki i kakauia no ka la 9 o Feberuari 1882, i hanaia e B.K. Naakaakai o Honolulu, mokupuni o Oahu, ia E. Lindemann o Wailua, mokupuni o Kauai, ke Hawaii Paeaina, a i kopeia ma ke Keena Kope o ke Aupuni ma ka buke 77 ma nna aoao 59 &60 a no ka uhaki ia ana o na kumu ae@ke ma ua palapala moraki la i oleloia, oia hoi ka uku ole ia ana o na aiana a pau i hoakakaia ma ia palapala moraki i oleloia, a no ka hela ana o ka manawa i hokaka ma ke kanawai, e kuai ia aku ana ma kae kudala akea ma Wailua i hoike ia maluna ae.

   O ka waiwai e kuai ia aku ana malalo o na mana kuai la i oleloia, aia no ia ma Wailua, a penei na hoakaka ana:  O kela mau apana aina elua ma  Wailua i oleloia a i hoakakaia ma ka Palapala Sila Nui helu 4828 ia Naakaakai a me kekahi mau apana aina elua no hoi ma Wailua i oleloia a i hokakaia ma ka Palapala Sila Nui helu 4827 ia Noi.

                                                                                                            E. LINDEMANN.

   Ma o W. C. PARKE kona loio.

   Honolulu, Apr 16, 1886.