Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIV, Number 21, 23 May 1885 — HE MOOLELO KAAO NO Ka-Mahina Malamalama [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO Ka-Mahina Malamalama

Kc Keiki Alii o ka welau anu 0 ke aupuni 0 Hinedu, ka Hiapaiole 0 na waoakua kaaaka ole o Punealia, a 0 ka naita hoi nana i ulupa na lua hiuia o oa powa. ( Kakauw no <v KUOKOA.) ENA hoa kaunu o keia nanea, ua hiki hou kakou imua o ka papaaina e nanea ana ka naita opio a me ka lehulehu maka hanohano i akoakoa inai no ka hoohiwahiwa ana 1 ka la poni 0 ka kakou koa, a o na hoohialaai a ka lehulehu e nanea ana iloko o ia mau minute, oia ka moolelo a ke alii Lo Biliona e hahai ana i na mea pili no kona mau alina weliweli e kau ana ma kona mau papahna, e hoike ana i ke ano a me ke kulana o ka naita i halawai pu ai me ia a loaa ai īaia na palapu, a pela aku, a o ka hope loa o kana mau olelo i hoike aku ai īmua o ke anaina, oia na olelo paa mawaena o laua e halawai hou laua ma ua la poni alii la.

Oiai ke anaina e nanea ana i na hue puka nui a ka naita Lo Hiliona no ka haule pio ana o kona ikaika a me kona akamai oniu pahi imua 0 ka naita opio i ike ole ia kona mau papalina, ua pane mai la kona kaikuaana e noho ana !ma ka aoao akau oka naita opio : Ua hoomaopopo no anei oe i kona helehelena, a owai o keia anaina kau e hoohalike ai ? Ia wa no ka Lo Bi!iona iku ae ai a aloaio ae la kona mau maka a puni ke anaina a he mea haohao ike anaina ka ike ana aku i ua alii powa la e kaulona pono ana na maka maluna 0 ka oiwi kilakila a me na helehelena 110hea o ka naita opio, oiai ka ula ohelo e puai mat ana ma kona mau papalina, a he mau imnute loihi keia nana ana iaia ua hooho ae la oia me ka leo mauliawa

i ke anaina, Auwe ! ke hooiaio nei wau me ko'u naau a pau, o ka opio nona na kulaia hauoli a kakeu e malama nei oia no ua naita opio la, nana au i hoohaule ma na ike mea kaua, a i hoohaahaa īho i ko ? u ikaika, a, aole loa au e kuhihewa ana, ma na hiona a pau i ikeia e a'u ke hooia mai nei, oia no keia naita. He manawa keia na ke anaina a pau e hoolele pau aku ana i ko lakou maka maluna o ke naita opio nona ka la, oiai oia e noho hoomahie mai ana me kona

nani nui, a aia ma kona mau papalina i ikeia aku ai e ka lehulehu na mino aka ana. Aole oia i ku ae a hooia loa mai i na hoaiai ana a ke alii Lo Biliona, aka, ua ku mai ia kona makuakane hookama a pane mai la i ke anaina : No'u iho, ke hoole nei au i ka oiaio a pau e na mea a kuu kaikaiua i hoike iho nei no ka mea, o na wahi a pau 0 lalo 0 ke kakela nei a hala ioa aku i na lua i huna, kahi a kuu kaikaina 1 noho hoo-1 malu ai i na tausani naita, oia ka'u wahi i papa loa ai i ka inea nona keia la aole e ike ia kona mau maka ma ia wahi a hiki 1 keia la, ka la ona e poni ia ai alaila ike oia ia mau wahi; a ke hooia pu aku nei no hoi au, aole au a o na kiai puka hoi, i ike iaia malaila. No keia mau olelo i hoopuka ia aku e ka Moi imua o ke anaina, aole loa ia i hoemi pu iho i na manao koho a kona kaikaina alii, aka ua ku koke mai ia ua Lo Biliona nei a pane aku 1 ke anana : Ina he oiaio na oielo a kuu kaikuaana, alaiia, ina aku no ua naita la a hoea mai; a i hiKi oie maioia a po keia ia alaila, hookahi a f u hoailona i koe e hoi|ke aku ai i ka oiaio o ka u koho ana, a ma ia ano e ike maopopo ai ke anaina holookoa, pia no p«ha, aoie paha. ] ke kuu ana iho o kona leo a aneke iho la e noho iialo, poha mai ia ka leo nui o kekahi ole mawaho o ka pa alii. a wawalo ae ia 1 ka lewa lani, a na keia mea i hoolele ae i ka hauii o ke anaina aiii a me na naiu e nanea ia, a ua hoopioloke ia. Hoouna mai la ke alii i kekahi o kona mau elele e nana, a emooie naio aku ia.

Hoea aku la ka elele ma ka ipuka a kiei aku ia, a ua hoopUiwa koke ia oia i ka ike ana aku he mau lama naiea ma na iio ke ku ana. Nolaila ma kona ano he eieie no ke aio alii, ua puka ioa aku ia oia iwaho a haiawai aku la me iakou a ninau aku ia : Mai ke aupuni hea mai nei oukou ? Mai ke aupuni mai ke aupuni mai nei makou o Ilinoe, he poe naita makou no ko makou aupuni aioha, na mauna, na uluiaau, a me na muliwai o Miloika, aoie nae o makou aUi, q uiakou a pau he mau naiia.

Huli hoi mai ia elele a ku ana imua 0 ke aiii a hoike aku la i na mea i hai ia mai iaia. Huh ae la ke alii a pane aku la 1 ka nunui piiikua, Ua ike anei oe i ke a!ii powa o ke aupuni o liinoe 3 Aole, wahi aua nunui la. I keia manawa no hoi i eleu ae ai ka alihikaua nui o ka !a ma kana apana hana t emoole, pupupu ana na koa ma kahi i hookaawale ia no lakou. Ikeia aku !a kekahi naita puipui e wae ae ana i kekahi mau naita loloa like he 25, a ku iho ia la ua poe naita la me ka makaukau no na kauoha e haawi ia aku ana, a emoo- | le hoea ana na kauoha, a ia wa i kai li |ke aku ai lakou imua o ka naita opio. 1 I ko lakou hiki ana aku ma ke keena e noho ana ua naita opio la me ke anaina, ua unuhi like ae la lakou i na pahi a haawi aku la i ko lakou aloha hoomaikai ma ke ani ana ae i na pahi a hoopili mai la ma na umauma, a pane aku la me keia mau olelo : E ola mau ke keikialii kama kahi, ke alii 0 na 'lii, ka haku o ka lanakila, ke oioina e maha ai na kapuai o ka poe pio, ke kupueu nana e palukuluku nā deragona me na kupuino a pau o ka honua nei; e ola mau oe i na lani a kau aku i kau mau mamo a pau. Oiai lakou e haawi pau ana i na leo ohohia hoomaikai a me ka hauoli, ike aku la lakou 1 ka naiia opio iloko o ka nani nui e pau oie ai i ka mea kakau ke haano'u aku a piha ka miliona, oiai kona aahu e hoike maopopo mai ana aia oia iwaena o kekahi imu ahi okoko. a me he ahi la hoi e lalapa ana a puni kona kino, a na ia nani kamahao i pahola ae i ka ula ohelohelo a puapliai mai la ma na papalina o ka naita opio.

O keia naita puipui i ae ai i na naita he 25, a e ku nei hoi imua o ka kakou koa, oia no kekahi hapa o na laina naita o Ilinoe, oiai ua loaa aku na kauoha i ka haku puuku o ka Moi e pulama rnai ia lakou me ka pumahana.

I ka pau ana ae o na hoomaikai ua komo mai la na puali kaha kii a ri3i mai la i ka oluolu o ka naita opio e lawelawe ia ka lakou hana kaha kii no na hion| nani o ua eueu nei o Hmedu, a ua ae aku oia i ka lakou noi ma kona komo ana aku ma kekahi keena okoa me ua poe kaha kii la, a he mau minute 5 o ia (eaha ana mai a ua poe la, ua paa ae la ke kii, a mahope iho o na hooponopono ana, ua laweia aku la ua mau kii la imua oke anaina, aua pali ke kua mahina ke alo, aolie hookae a ka V\'aahila. ( Aole i pau.)