Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIV, Number 22, 30 May 1885 — HE MOOLELO KAAO NO KEAOMELEMELE. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO KEAOMELEMELE.

KA PUA NANI ĪUIU O Kealohilani, Kahiapaiole Nuumeaiani a me Kuaiheiani; ka mea nana i uneune ia Konahuanui a kaawale 0 Waolani ka aina 0 ka poe eepa a pau i noho ai.

fīoof)ukaia <r ka Haku .\ft«>k!o kauiana i\fose Manu, no ke Knokoa. ANO keia lahui kanaka ka mea i oielo la ai e ka lahui Hawaii nei. Ke Peke paha oe a ka Nuukea, oniu laau o Keamolewa. " He poe oluolu loa keia m3 ko lakou ano ame ka lakou inau hana a pau. 1 ka wa e akoakoa ana keia poe a pau ma kahukai, aia hoi, ua hoo una mai la o Kanehunamoku i ka lahui kekea he iwe nui keia ma ko lakou ki no, ua hke no la me ko kakou nei ano kinoaka, ma ko lakou ili, ua like noia ene ko ka haole ih ke keokeo, a he aliali me he pua ko la ko lakou lau<>ho, a he alohilohi ko Lakou mau maka. a he na waliwali nae ka nana ana o ko lakou mau onohi maka ma ke ao, ;x he like pu no ka oluolu o keia 'ahui me ka poe Peke, o ka poe keia na lakou i hapai ka waa o Kahanaiakekua a hiki ana i muao Kanehunamoku. a iab i hikiaku ai i mua o ka mea nonaka aina, ab hoi, ua ninau koke mai la o ku laia nei " Nawai ke Kama o oe ? Pane aku la keia. "Na Ka ma laua o Hina. " Kahanai a Kane ma laua o Kanaloa a me Keanueane, no ka ama o Kuihelani. " Ma keta olelo aia nei, ua hoomaopopo ihn la keia he moopu na io na lakou. No keia mau olelo pololei a ka mali hini, ua lilo b i inea maikai i kona ma nao; nolaila, ua hookipa aku !a ket4 me ka maikai a me ka oluoiu. O keia ka manawa 3 Kanehunamoku i okh> aku ai i ka malihim e kali uo kahi wa, a ua ae akti keia i kela oleia la mana wa i kahea koke aku ai ke kamaaina t ua poe kanaka Kekea nei e hoomakau kau koke i na mea ai a i loa no « pau ka ianei hea analttt, he pokole ku ana na mea at a pau r a ai tho la keia me Kanehunamoku ma mua ae nae o ke komo ana mai o n.» mea aī he nu» wak, ua m« mua ae U !aua net 1 na Apuawa mamua. Aole n<» hoi i Uuhu iho, o ka aaki mai la 00 it o ka ka awa a hauN; aku U kcb hiamoe; a o ka keia & ko Ka hanaiakekua u*u ana t ka awa, iob ona paha uo b awa ke hele U akahi ianahuhi o ka ona ana i ka aw». A 0 kahi manu Kolea h«4 ko a nei hoahele 1 o ka moaoa; m ke hh he\te 1a w*< \ hinao na a pau o ka aiaa o Ulu-

n;e ka pihkw ok\ aole ne hat e kxu atu iau kekahi nuu pilikia. I ken wa a KahAiuUkekiu e haalipo ana t ka ona a ki awa o Ulukaa no ke anahulu hookahi: aia hoū ua ike aku U keia ma ka aioeuhane i kekahi kiow nani aliali maikai o ka wai m hookahi kalo e ulu ana i waena pono o ua kvowui iki: a oUm mau laau e vu ana uu hai o ua kio%'ai nei. a 0 ko laua mau i UU ■« pif®l aiU uUioa o Ka \U o ka * u a o ko Uiu mAu pua r he mau !co !a uu ke Kahuli leoie'a la o ka uka ke kam mai me he teu a'a no paha no na manu. a he mea kupanaha keia ma ko ia nes ku ma k:i moeuhane, a no ke ano hfx)hihi .vku oka manat> no keu mau mea ana i ike ai uie ka piha i ka iini nui: nohula, ua »viht>ihoi koke ow a pu»wa ae la keia me ka manao eia la ike kino maoli keia ana e ike nei» aia nae i kana hoomao{>oj*> ana e. eia ka he moeuhane, a no keia mea i ike mat ai o Kanehunamoku, ua a!a ae la ko ia net hiamt>e ana mai ka ona loihi ana a ka awa a laua i inu ai. Ninau mai la ke kamaaina iaia nei. "Ua ala ae la ko hiamoe?" Ae aku la keia, ano i keia manawa i hai aku ai o Kahanaiakekua \ kana moe mai k;\ mua a ka ho|>e elike me ka mea i hoike mua ia .ie neū a pau kana olelo ana* hahai nui ia o Kanehunamoku ike ano ke kiowai ana i ike ai ma ka moeuhan-?. U ua puuawai ia au i ike aku la ea, o ka | wai ola ia a Kane oia wau ke kaikaina ;ou kupunakane nana oe i malama a i jhanai, a owau ka mea nana e hanai, a owau ka mea nana e malama nei. " Ina he mea make kekahi a hoolei la iloko 0 ua wai !a; alaila, ua ola hou. a ina lu* kanaka kahiko kekahi ua hele a kolopu{iu a hauinakaiole a luu oia iloko o ua kiowai ia; aiaila, e fioi hoti no oia a kona wa opiopio, a oia ka waiwai oia wai a |>ela no hoi i ka poe ua !*>aa i ka mai. Ano ke kalo hoi au 1 ike aku ai e ulu ana kona kuli ma loko o ua kio wai la t he Miialii kona tnoa, ata iaia na [wno a pau o na mea ai me ka hikiwawe loa me ka hakilia ole, a he nui na pono iaia. A o na laau au i ike aku U eiua e ku ana mahai o ua kiowai ta me ko iaua mau pua ulaula a melemele kekahi o Kanikawi ka inoa o kekahi, a o Kani kawa ka inoa o kekahi pua. Ona kino | ia o ko kupunawahine o Kamooinanea, |he mau pua apiki kena, he mau wahine kena elua, he hiki ia laua ke hoohihi i kekahī kino kanaka, a he mau pua ma na laua, a mai loko aku olaua i mahele ia ku ai na pua a pau o kela a me keia an« : nolaila, he nani ia na lakou no 1 hoike mai-la ia oe ina ka moeuhane, nohila, e hele aku au e hoike aku ia oe 1 kahi oua kiowai Jj i keia wa, ua ae aku la o Kahanaiakekua i kela ntau olelo me kona olelo aku, me he mea la ! o ko'u mea no paha ia i hov>una ia mai nei e ho(o mat iou nei. A. ina {)aha he wahi moopuna au a [»ili ole iloko o oukou, ao!c no |«ha au e hiki mai imua ou, no ka mea, nui na pilikia o ko'u holo ana mai maluna o ko'u waht waa ma ka moami.

I ka pau ana o keia mau olelo a U nei t ua [*au ae la ko ia nei |K>luea ana t ka awa, a hele koke aku la laua nei e ike i ua kiowai nei ana i ike ai ma ka ino.uhane, aole no hoi i liuliu aku kahi a lain nei i heie aku ai, ua hiki aku bua nei ma ua kiowai a i ko ta nei ike |ana ku, he mta e ke ku;wai maikai launa ole. 0 keia ka wa a Kanehunamoku t kahea aku ai i ke kaio Piialii, aia hoi ua puka koke mai U na mea ulu a pau loa ona ano a i>au, a o ka inanawa keU i huuie iho ai na pua elua nul luna iho o k« taua mau laU iluna o ka iīi oka wai, a hoomaka ae U ua mau pua net e niniu, a ineie mai U tne he leo Uno ke kanika maoii a he mea keia i ko Kahanaukekua ike ana'ku i ka hana a keU mau

. piia a me ke kak> Kiulii, a ne maeawa loihi kona nanaana ao keU mea, a ma hope oko laua nei ana malaila, t ua htfi mai U laua net ma ka hale a imhu iki, ua hoomaka koke aku la o Kanehunamoku e ao i na tke oihana i kahuna i koe aku U Kahanaiakekua, a pau ko Uua ao ana ma U mau oihana . j ike a akamai; nobib, m hoomaka koke , ? Uua nei e ana ina Ko'a lawaU ma keU | mau Paeaina, a nu ka wa pokole loa, ua emi koke aina net iloko o ke kai me ka hakalta ole, ua hoea pono mai la hw mi tm ka aina ponoaku Milo HI4 Hawaii, maiaila ko laua nei ! wahi i uoua ai e ana i ka ho- [ rvonu oU Ko'a uit ka hai pono aku o j Kaoehunainoku U KahaiwUkekua ina |ana a pau, ina ao aiia ika lawaU; |aUtU, ua maopopo kahi o USa o ka papaku.