Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIV, Number 23, 6 June 1885 — Page 1

Page PDF (1.93 MB)

This text was transcribed by:  Pono Sternbergh
This work is dedicated to:  no ʻAnakē Linda Piʻilani Danek

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

BUKE XXIV, HELU 23.      HONOLULU, POAONO, IUNE 6, 1885     NA HEL@

 

NA HOOLAHA KUMAU

 

W R. KAKELA.

LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI

He Luna Hooiaio Palapala

tf.

 

A ROSA. (AKONI.)

LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI

He Luna Hooiaio Palapala.

KEENA HANA: Ma ke Keena Loio Kuhina.

Tf.

 

S B. DOLE.

LOIO, LOIO, LOIO.

He Luna Hooiaio Palapala.

KEENA HANA: Ma Alanui Kaahumanu.

 

DILLINGHAM & CO.

Mau Mea Kuai Lako Hoo

Alanui Papu, Honolulu.

 

FRANK PAHIA.

ANA AINA! ANA AINA!!

KEENA HANA: Aia ma alanui Moi, kokoke loa I ka Uwapo o Hooliliamanu.        Tf

 

C C. COLEMAN.

Amara a he mea hana Mekina

Kapili Kapuai _a olio.

A ME KA

Hana Kaa Lio ana, etc.,

Hale Hana ma Alanui Alii,

@        E kokoke @a i ke Alanui Papu

 

J P. HANAAUMOE.

He Loio a he Kokua ma ke Kanawai ma na Aha Hoomalu a Apana o keia Aupuni.

E loaa no au ma Puna, Hawaii

 

E G. WALLER (WALA.)

Mea kuai io bipi ma Alanui Puowaina, ma ka hale i kapaia “Kawaiahao Market,” malaila e loaa ai na io bipi momona, a e hoolawa ia a ka makemake o na makamaka.         2006-@y.

 

CHAS H. PULAA.

HE LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI

A e loaa no au ma Honomakau, Kohala Akau, Hawaii.         2001-tf.

 

JOHN MAHIAI KANEAKUA.

LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI MA NA AHA HOOKOLOKOLO A PAU O KEIA AUPUNI.

Keena Hana me Hon. E. Preston (loio Peekane) ma Alanui Kaahumanu, Honolulu@

 

CECIL BROWN.

LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI.

A he Agena Hooiaio Palapala no ka Mokupuni o Oahu

KEENA HANA: Helu 8 alanui Kaahumanu-

tf.

 

RICHARD F. BICKERTON.

(PEKEKONA.)

LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI.

KEENA HANA: Helu 27 alanui Kalepa.

tf.

 

W A. KINI.

LOIO, LOIO, LOIO.

KEENA HANA: Helu 15 Alanui Kaahumanu, Honolulu.    tf.

 

W.C. AKANA (KALAUKI.)

He Mahele a Unuhi-olelo ma ka olelo Pake me ka olelo Hawaii. Ua makaukau no hoi e hana i na Palapala Kuai a Hoolimalima a pela aku mawaena o na Pake a me na kanaka Hawaii. E loaa no au ma ke Keena Helu 7, Alanui Moi, ma kahi e kokoke ana i ka uwapo o Hooliliamanu.

            2010-@y

 

WILDER & CO. (WAILA MA.)

Mea kuai papa a me na lako kukulu hale na ano a pau, a me na @@ @e pono a pau no ka hale.

Kihi Alanui Moiwahine me Papu.       tf.

 

WILLIAM AULD.

@una Hooiaio Palapala Kepa Paahana no ka Apana o Kona.

KEENA HANA: Ma ke Keena Wai o Honolulu.      t@

 

S H. MEEKAPU.

Tela humuhumu lole.

HALE HANA: Helu 11 alanui Nuuanu.

 

G L. FITCH, (KAUKA PIKA.)

            Ua wehe ae nei au he Keena Lapaau ma Alanui Maunakea, Honolulu, Helu 70, a e loaa no au ma ke Keena ma ka hora 9 a ka hora 12 o ke kakahiaka o kela a me keia la, hora 5.30 a i ka hora 7.30 ahiahi.      @007-@

 

JAMES M. MONSARRAT.

(MAUNAKEA.)

LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI.

He Luna Hooiaio Palapala.

            E hana ia no na Palapala Kuai, Palapala Hoolimalima, a me na palapala pili kanawai e ae ma ka olelo Hawaii. Dala no ka @o@i@ ma ka moraki ma na waiwai paa.

KEENA HANA: alanui Kalepa.        tf.

 

HE MOOLELO KAAO NO

Ka-Mahina

Malamalama

Ke Keiki Alii o ka welau anu o ke aupuni

o Hinedu, ka Hiapaiole o na waoakua

kanaka ole o Puricalia, a o ka naita

hoi nana i ulupa na lua huna o na powa.

(Kakauia no ke KUOKOA.)

I KEIA wa i hooili ia ai ka paio me ka hahana loa, a e hoike ana kela me keia naita iaia iho he olali ahikanana no ke kahua mokomoko, a he iwikani hoi e nohoalii ana maluna o na mea kaua e lawelawe ia ia wa. He mau minute loihi mahope iho o ke ikeia 'na aku o na kae'a'ea o na mauna o Kenekuke e hehihehi kulana mai ana, ikeia aku la ka naita Puuwaiahi e waiho mai ana i ka honua me kekahi o kona mau naita i loaa i na hauna koi ikaika a na eueu o ke kakela; na keia haule ana o ka naita o ka Puuwaiahi i hoonawaliwali iho i na manaolana no ka lanakila ma ka aoao o na naita o na lalani mauna o Kenekuke, no ka mea aole he alakai nana e kuhikuhi aku i na mea apau e hana aku ai  Aia ke paio la na@naita me ka hoolono pu ana i ka pa e aku o ka leo o ko lakou alakai, aka ua poho wale ia mau manao ana. Aia ko lakou alakai ilalo e moe ana iloko o na eha i kau aku maluna o kona kino, a e mauliawa ana no kona wahi aho hope loa.

            I keia wa no hoi i hao aku au na eu o ke Kakela Omaomao i na ai kiani a Hinakahua, ke hele la ua mau naita la o Kenekuke a koe na apahu o ko lakou lima akau, a oiai na minute e hoike mai ana i ka nee mua o ka lanakila ma ka aoao o na naita puuwai liona o ke kakela, ua ikeia aku la e ahu moka ki mai ana na naita a ka naita puuwaiahi i alakai ai ilalo o ka honua, a e waiho pu ana hoi me ko lakou alakai.

            Kaa ae la ka hanohano o ka lealea 36 ma ka aoao o na moho a ko kakou eueu i kaena ai, a o na olali lae-oo hoi e alakaiia ana e ka naita o ka Puuwailiona. Ku laina ae la ua poe lae-oo nei a hoohuli ae la i ko lakou mau lio no na hale lole, aka, lohe aku la lakou mai waena mai o na heana i muu mokaki ilalo he leo hanehane o ka mauliawa, a ia wa i alawa hope ae ai ka naita o ka puuwai liona a ike aku la i ke alakai o kela aoao e hoopuka mai ana i kekahi mau huaolelo, a penei no ia : E ka naita a ke au laki o ka lanakila i hahai ai, ke haawi aku nei au i kuu mahalo kiekie nou, kou mau naita, kou Moi, me ko oukou alii opio, ka mea nona ka ilihia a me ka hanohano o keia la a kuu koko e kahe nei, a me a’u mau keiki e waiho mai nei a puni au, ka poe a'u i paulele ai aole au e hoonele ia i ka lanakila, ano, o kou lanakila ana maluna o'u a me kuu mau naita wiwo ole, oia no ka puka nui malaelae nana e hookahe i ka lanakila ma kou aoao i na wa a pau, a e lilo mau ai kou mau paio ana i mea na ka hapanui o na moho a pau o ka honua nei e weli ai, a e hooma@ao aku hoi i na keehina o ka pakaha me ka alunu mai kou aupuni aku.

            I ka lohe ana o ka naita puuwai liona i na huaolelo walohia i pane ia mai e ka naita o ka aahu ahi e waiho ana i ka ili honua, pahola ae la ia i kona lima a apo aku la i ka naita popilikia; hapai ae la iaia iluna o kona lio, a pane iho la me kona mau lima e kuhikuhi ana : E ka moho nona na hauna koi a me na pale i hoopakalaki aku i kou ikaika i keia la, ano, e hapai ae i kou mau maka, a nana aku ma ko kaua aoao hikina, e ike no oe iwaena o ka uluwehiwehi o na mea nani, malalo o ka luhiehu o na hae, a iloko hoi o ke anaina o na kaikamahine ui e poai puni ae ana, ka moho, ka haku, ke alii o na 'lii a o ka mea hoi nona keia mau lealea a kaua i lealea iho nei e hele aku a haawi i na hoomaikai ana nona, a e alakai pu aku me kou mau naita; e hoolana e kuu hoa'loha, a e ma@u hoi i ka'u mau kauoha, no ka mea, aia ilaila kou pono a me kou mau naita. Ia wa no i kunou aku ai oia iaia a hele aku la e kokua i na naita i eha ma ka hookau ana ae ma na lio, a i ka makaukau ana, kai aku la ka naita o ka aahu ahi i kona mau naita i kahi a ka naita opio e noho ana, o ka naita puuwai liona hoi me kona poe naita, holo aku la lakou no na halelole.

            (E na hoa heluhelu, he mea pono ia kakou e hoomau aku i ka nana ana no na lealea a pau o ka la, a pau ia, alaila e huli aku no kakou a nana no na hana a ka naita opio maluna o ka naita o ka aahu ahi a me na naita a pau malalo ona i hooneleia me na lima akau, a e nana ae hoi kakou i ke koena o na lealea o ia la )

            I ka nalo ana aku o na olali o ke kahua lealea o ka la, a mao ae la hoi na leo hauwalaau o na kanaka, ua loheia aku la ka leo pohapoha o ka o-le e kuokuolo mai ana, e kahea ana hoi i na lae-oo o kela a me keia aupuni e puka mai iwaho a e ku aku me ka naita o ka puuwai liona ma ke 37 o na hana lea lea o ka la, oia hoi ke oki lima akau Puka mai la he puali naiti e alakaiia ana e kekahi keiki opiopio nona na makahiki he 15, a i kapaia hoi ka naita o ka puuwai opio. Puka pu mai la me ka puali lae-oo a ka naita puuwai liona e alakai ana, a ia wa i nee like mai ai na puali a elua imua ma ke ano hookahakaha me ka hiehie nui, a e nee malie mai ana no hoi me ke kali ana no na kauoha e hui na aoao a elua. I keia wa e nee mai nei na puali naita, ua kani aku la ka o-le, a ia wa i ikeia aku ai lakou e hookuene pono iho ana.

            Po@a hou aku la ka leo o ka o-le, a ia wa i haawi pau ae ai kela a me keia naita i na umii ikaika a na kui kepa ma ka opi o ko lakou mau lio, a ia wa no i ikeia aku ai na aoao a elua e holo ana me ka puahi nui, a e maalo ana imua o na maka me he oloio ana na ka pua o kekahi pana ka hikiwawe, a emoole poha ae la hauna koi a ua mau kae'ae'a la me ka weliweli, hookui ae la na lio me ka ikaika, puko ae la na huna ahi o ko lakou mau medala kila, a kani oeoe ae la na leo kupinai o na mea kaua i ka lewa, e hoouna ana hoi i na lono o ke kahua paio, na moho o na lua huna ka oi o ka la, a o na olali nana e kaili nei na hanohano a pau o ke kahua paio.

            I ka wa i hui ai na aoao a elua me ka ikaika, ua haawi ae la ka naita puuwai liona he hoailona i kona mau naita e hookele pololei aku i ka lakou mau hauna koi me ke akamai a oki ae ma na lima akau pakahi o na hoa paio, a e like me na hoailona i haawiia aku, pela i haule like aku ai ka lakou mau hauna koi maluna o na hoa paio a lele aku la ko lakou mau lima akau a pau loa, a ku olohelohe iho la me ka nele i na lima e lawelawe hou aku ai i na mea kaua, a o keia hoi ka lua o na puali naita i hoohokaia ma ka nele i na lima ole.

            Oiai ka naita puuwai opio e kau ana maluna o kona lio i nele me ka lima akau ole, ua holo mai la oia a imua o ka naita puuwai liona e hakoko hou na puali me na laaau ihe; aole i hoike ae na hiona o keia naita puuwai opio i ka weli no kona mau hoa paio, a pela pu no hoi me kona mau naita; ua aa mai la lakou me na lima hema e lawelawe i na laau ihe, ka pono kaua a lakou i ao ai a ailolo  He mea hiki ole hoi i ka naita puuwai liona ke hoole i keia aa a kona mau hoa paio, no ka mea, o kona hoole ana i kela manao aa, oia no kona haawi pio ana iaia a me ka puali naita i kona mau hoa paio; a he mea hilahila no hoi iaia ka aa hou ana aku e paio i na naita o kela aoao me ka lima akau, aka hoi i mea e haahaa ole ai ke kulana o ka oihana naita, a me ka hanohano o ka la kula@a o ka naita opio, ua hoolale koke ae la ia i kona mau naita a ku ae la ma ka laina, a o kela aoao hoi ua makaukau mua. Laweia mai la na laau ihe a haawiia aku la ia lakou, a ia wa i hoomaka ae ai na aoao a elua e mawehe a kaawale pono.

            I na puali naita e nee hope ana a ku like iho la, oia ka manawa a ke anaina kanaka e nana pono ana i ke kulana o na aoao a elua, a he kulana hiehie hoi ko lakou, aka, ua nana aku ke anaina i ka puali naita lima hema me ke kahaha nui, oiai he kulana maikai maoli no ko lakou i hookuene pono iho ai, a he poe naita maopopo i nohoalii maluna o na laau ihe, aka, mai lilo i@ paha ia lakou ka hanohano o ke kahua paio ina e hemahema iki la hoi ke alakai o kela poe naita, ma ke oki ana i ko lakou nei mau lima akau. Aka nae, e nana kakou i ka halawai ana o na puali a elua.

            Poha aku la ka hoailona e hui na aoao a elua, a emoole, holo ae la na aoao a elua me ka ikaika nui, oiai na naita a ka naita opio e paa mai ana i ka lakou mau laau ihe ma na lima hema, a o na pale kila hoi ma na apahu muumuu o na lima akau. Aia hoi na naita o ka naita puuwai liona ke holo mai la me na laau ihe ma na lima akau, a ma ko lakou lima hema na pale kila e anapa ae ana i ka onohi a ka la, a me he halulu ana la no kekahi pukuniahi nui i ki ia, pela ko lakou hookui ana ae.

            Ua ikeia aku la na puali a elua e hoohana ana i ko lakou mau lima @ ka eleu, e pale ana i na maka ihe wela ma ka hikiwawe, a e alo ana hoi na@o mao a maanei a ua hoike mai la hoi na naita lima hema hoomanawanui he poe io lakou i nohoalii maluna o na ihe maka wela, ke hele la @a hiena o ke kakela a ano pili @, @ no ka loihi loa hoi o keia paio an@ ua kaheaia aku la lakou e hoomaha. Kaawale ae la na puali no na hale lole, a hoomaha nui iho la he hapaha hora. He mea weliweli hoi i ke anaina kanaka ka ike ana aku i na kapa kila o na naita lima muumuu ua hapala i ke koko, a maluna iho o na lio e kiheahea ana ke koko.

            Oili hou mai la lakou no ka lua o ka hoouka ana, a e like me na hoailona i maa mau ia lakou, pela na aoao a elua i hui hou ae ai. Ma keia halawai hou ana o na naita, ua hoike mai la na hiohiona o ka lanakila ma ka aoao o na hiena o ke kakela, a no na minute he 13 o keia paio ana, ua pau ae la na laau ihe a na naita lima hema i ka hakihaki, a ua hoike pu mai la no hoi ko lakou mau nanaina i ka nawaliwali mamuli o na palapu a me ka nui o ke koko i kahe aku. Loaa hou mai la ia lakou na laau ihe, aka, ua hala na manaolana lanakila ma ka aoao o ka naita puuwai opio, oiai ua @ahiki pu ia mai la lakou me na laau ihe a na ahikanana o na lua huna, a pau @ aku la i ka helelei ilalo o ka honua. Huli ae la na naita lanakila no ko lakou mau hale lole.

            Me ka lanakila mau ka naita puuwai liona a me kona mau hoa naita i papa hi iho ai a hiki i ka piha ana o na puali he 33 i haule pio malalo ona, a ia wa i hoopauia mai ai kona komo ana iloko o na paio ana.

            Poha hou mai la ka leo o ka pu dala a ka haku puu@u, a i ke kuu ana aku o ka leo i ka nahenahe, ua oili mai la kekahi naita nunui me kona oho loloa e luhe iho ana ma kona mau kipoohiwi wikani a ku iho la ma ke kahua lealea me na helehelena e hoike mai ana aia he mau olona uaua o ka ikaika iloko o kona kino, a e hooia pu mai ana kona mau ano a pau he mea paakiki i kekahi o na naita o ke kakela ke kulai aku i kona ikaika ma ke ku pakahi.  Ku iho la ua naita nei me ke kilakila a pane ae la me ka leo moakaka : Ia oukou e na naita e kaihi mau nei i ka hanohano o ka la, ka mea e upu nui ia mai nei e o'u mau hoa naita e loaa kekahi papahi lei o ka hanohano, aka ke ike nei au i keia la ua kaili mau ia ka lanakila ma ko oukou aoao i na wa a pau, nolaila ke noi aku nei au imua o oukou, ke aa nei au e papa lealea pu me ko oukou alakai, a i haule au i pio na ko oukou alakai, alaila, aia ke aupuni akea o Aikupika, na makaainana, a me na lua o na waiwai he elima haneri i piha me na waiwai o na ano a pau; a eia ma kuu umauma nei ke sila nui o ke aupuni, a me ke ki e loaa ai na waiwai makamae a pau i hunaia ma ka honua; oia ka'u makana ia oukou, a e lohe oukou apau i kuu inoa, oia no ka Naita o ke Kea Omaomao, a he ewalu tausani a oi naita malalo o kuu malu.

            I ka lohe ana o ka naita o ka puuwai liona i keia mau olelo a ka naita nunui imua o lakou, ua haawi mai la oia i ka ae ma ke kunou ana o kona poo, huli ae la ia a kauoha aku la i kona mau naita e hoi e hooluolu, a nalo pu aku me ia no ka homakaukau ana. Aole i liuliu oili mai la ia iwaho a haawi ae la na lulu lima ana; huli like ae la laua @ kai aku la, kekahi ma ka hikina a o kekahi ma ke komohana, a i ke kaawale ana he eono haneri anana mawaena o laua huli like ae la laua a nee hou mai la e hui he alo a he alo. Ikeia aku la laua e kuene pono ana maluna o na lio, oia no ka manawa i hai ia aku ai ka hoailona no ka halawai pu ana ae. Me he imo ana la hoi na ka maka, halawai ae la na lio, halakau ae la na makakila, a i ke kilohi ana o ke anaina kanaka i ko laua mau oiwi pakahi, ua like no a like na kulana kilakila o na naita.

            Ikeia aku la hoi na hauna pahi a ka naita nunui e amaamau ana me ka hikiwawe loa, a pale ae ana hoi ka naita o ka puuwai liona me ka eleu loa, a he aneane paha e piha ka hapalua hora o keia paio ana, ike aku la ka Moi i ke ano pili wale o kona alii naita i ka nunui o Aikupika, nolaila ua huli ae la ia a pane aku la i ka naita opio :

            He hookahi puka ana aku i koe o ia nanea nani a kakou oia o Keaomelemele, alaila pau. A oili aku Ka Anela.

 

KA MOOLELO KAAO O

Kahanuopaineki,

Ke keiki alii o ke aupuni o Italia

Ka Olali o na Waoakua @ Arabia,

Ka Naita nana i ku@kaa na l@@

huna o na Powa.

OIAI na puali naita a pau o ka olali opio i lohe ai i ke kauoha mai ia Kahanuopaineki aku, ua hoomaka aku la lakou e hooko ia kauoha ma ka luku ana aku i na enemi me ka hakalia ole, oiai hoi na tausani naita o ka powa Sila Huka e iho makawalu mai ana me ka hoike pu ana mai i ko lakou lehia ma na mea kaua. I keia wa a na aoao a elua e hooili nei i ke kaua, ua pii ae la na e-a hohono koko o ka poe i pau i ka make mua i ka olali opio, a ia wa pu no hoi i ikeia aku ai ka waiho mokaki mai o na apahu kino a na naita o ua powa pakaha wale nei. Na ka hohono koko i lawe aku i na e-a polopolona a honi aku la ua powa Sila Huka nei oiai oia e noho ana iloko o ka halealii me ka noonoo ana no kona lanakila a i ole paha o ka hiki mai o ka poino, alaila, he pono ke imi e i wahi e pakele ai. Oili aku la oia iwaho, a oiai oia i ike aku ai i ka waiho mokaki mai o kona mau tausani naita i ka honua me ka mainoino, a e lana ana hoi ko lakou mau koko me he moana-wai la, kau e mai la ka weli iaia me ka makau, a ia wa no hoi oia i ike aku ai i ka poe nana e luku nei i kona poe naita me ka mainoino. Komo hou aku la oia iloko a kauoha aku la i kona poe kiai po@ noi, e hele aku e kaua me ka poe nana lakou e pepehi mai nei, oia hoi na eu o na mauna hui. Ike iho la ua powa Sila Huka nei aole oia e lanakila ana, nolaila, komo iho la oia i kona wahi aahu nahaehae me ka huna ana i kona ano maoli, a kakua pu ae la no hoi i kana pahikaua, a hele aku la a kau ae la maluna o kona lio hulupala, a kai aku la i kona puali. Oiai ua powa la i kokoke aku ai i ke kahua hakaka me kona puali, ua kauoha koke ae la ia i kona mau naita, e luku aku i na hiena o Arabia, a ua hooko ia keia kauoha. Kaulona pono aku la kona mau maka i ka puka o ka pa, aia hoi aole he mea hookahi malaila. Elike me ka imo ana a ka maka, pela no ua powa nei i hoolele aku ai i kona lio ihope, hoohuli ae la ia i kona lio ma kahi o ka puka pa e waiho hamama ana, a kuupau aku la i ka holo o ua lio nei a hemo aku la ia iwaho me ka laelae, a no ka home kuahiwi ka pahu hopu. Iaia e holo ana no ke kuahiwi, a i kona kaalo ana iho ma ke alo o kahi o ka ohana o ka olali opio, ua ike aku la kona kaikuaana i ua powa nei, a holo aku la no ka pa alii, e hai aku i kona pokii ua hala kona enemi ma ke ano mahuka.

            E na hoa hooipo o keia nanea, e haalele kakou i ka powa Sila Huka e holo ana i ke kuahiwi no ka imi ana i kona wahi e pakele ai, a e huli ae kakou a hooipo hou me ka olali opio. Oiai ka olali opio a me knoa mau naita e luku ana i na enemi, ke nana aku nei keia i kona mau puali naita, a me he la, o ka akahi keia o ke kaua hahana i hooukaia mamua o na kahua kaua a lakou i hele mua ai; a i ke akakuu ana iho, ua kena ae la ua opio nei i kona mau naita e komo aku iloko o ka hale alii a e hopu pio aku i ka powa Sila Huka, me ka manao eia no la iloko o ka hale alii kahi i pee ai, eia ka auanei ua ahai kela i ka pupuhi i kona ola no ka ululaau. Aole i pau pono ae kana kamailio ana a haawi ana hoi i ke kauoha i kona mau puali naita, ku ana kona kaikuaana imua ona a pane mai la me ka leo nui: E kuu pokii ! E kuu pokii !! Aia ka powa Sila Huka ke holo mahuka la i ke kuahiwi, ma ke alanui helu 65. E wiki, mai lohi o hala ka wa pono, no ka mea, ua kokoke e pau ka hapaha hora kona holo ana. I ka lohe ana o ka olali opio i keia mau huaolelo e pa-e nei ma kona mau pepeiao mai ka waha mai o kona hanau mua, ua holo aku la ua opio nei a hui aku la me kona makuakane a pane aku la : E kuu papa aloha, O ka powa Sila Huka, aole oia ma ka hale alii nei, aka, ua holo mahuka aku oia no ka imi ana i pakele nona. Nolaila, e hoomau aku i ka paio ana a hiki i ka lanakila ana, a e huli ae hoi au i ko kaua enemi e mahuka la; a eia hoi kekahi, ina a hoea mai ana ke pio a waiho ma kou mau kapua@ me kou ike ole nae i ka mea nana i lawe mai, alaila, mai hoohewahewa oe, owau no ia @ I ka pau ana o kana mau kamailio a@ emoole, a he like hoi me ka imo an@ ka maka, ua nalo koke aku la ua ola@ opio la mai na maka aku o kona mau naita, a e hoolai ana hoi kela i ka lewa me he ma@u la. Oiai ua opio nei e kau hoolai ana i ka lewa, a e nana ana hoi kona mau onohi maka me ka noii nowelo ana i kana mea e makemake nei e ike, aole nae he mau kahoaka e hoike mai ana no na mea e pili ana i ua powa Sila Huka nei, ka mea ana e huli nei. Oiai no hoi oia e hoomau ana no i ka lele ana i ka lewa, a e hoomau pu ana no hoi oia i ka nana ma na wahi a pau o ka honua, a ia wa oia i ike iho ai i keia mea e holo nei maloko o ka ululaau, a haupu ae la keia o kona enemi no paha, a e holo ana no kona pakele.

            Ia manawa no oia i hoemi iho ai i kona lio a kau pono maluna o kahi a ua powa nei e holo ana. Ike iho la ia a ma ka aahu hoi o ua powa nei he ano e loa, a i iho la oia iloko iho ona : Pela ka oe i pakele ai mai ko'u lima aku; ua hele mai oe malalo o ke koloka o ka hookamani, a huna iho la i kou ano maoli, a pela no ka poe pakaha wale, no ka ike no paha aole oia ka mea nona ke aupuni, a pela oia i holo mahuka ai mai ko'u mau puali naita mai, a ano hoi eia kou ola ma ka poho o kuu lima, a aole hoi he mana nana e hoopakele ae i kou ola mai ko'u mau lima aku. Hoemi iho la oia i kona lio i ka honua, a holo aku la me ka puahi nui, emoole pili aku la keia mahope o ua powa nei a pane aku la oia me ka leo nui : E ka powa Sila Huka hohe wale, e holo ana oe i hea ? ia wa i huli mai ai ua powa nei a ike mai la i ka olali opio, a pane mai la me ka leo pahenehene : A-ha-, eia oe e kuu enemi i hele mai nei e molia i kou ola ma ka poho o kuu lima, a ano e kahi keiki aiwaiu, e make ana oe i keia manawa. Unuhi ae la ua powa Sila Huka nei i kana pahikaua a lele mai la @e ka manao e hahau mai maluna o ka opio, aka nae, mamua ae o kona hooko ana i kana mea i manao ai, ua lilo aku la kana pahikaua mai kona lima aku, a ku iho la ua Sila Huka nei me ka hoka a me ka hilahila no ka lilo ana aku o kana pahi. Unuhi ae oia i kana o-le a puhi aku la, a pane hou mai la : E make oe i keia hora ano. Unuhi ae la ia i kana koi kaua a uhau mai la maluna o ka olali opio; aka i mea e hoopokole ia ai na hana, ua hopu aku la ua opio nei i kana koi a paa pu aku la no hoi ka pua-i o ua Sila Huka nei. Kaikai ae la ua opio nei i kana pio a waiho aku la iaia i ka honua me ka oni ole; lele iho la oia ilalo, a me ka awiwi oia i hauhoa iho ai i kana pio a paa, a pani aku la hoi i ka waha me kona hainaka silika, a i kuniia ma ka inoa o ka olali opio. Pahu aku la oia i ke ki ewalu o kana pahikaua, a he imo ana na ka maka, ku ana ke kupua Boleba, a kukuli mai la imua o ka olali opio, a pane mai la : E kuu haku, e hooko no au i kau mau kauoha a pau. E ke kupua Boleba, ke kauoha aku nei au ia oe, e kiai oe i ka kakou pio me ka makaala loa, a o na hoopakele a pau nona e hiki mai ana imua ou, e pono oe e lawe i ko lakou mau ola; a ua ae mai la ua kupua nei. Kau ae la ua olali opio nei maluna o kona lio, a hoomaka aku la e nee aku imua me ka hoomanao mau ana hoi i kela o-le a Sila Huka i puhi ai, a me he la he mau tauasani naita paha kona e noho ana ma ia mau ululaau.

            Aole i liuliu ko ianei pii ana aku, lohe aku la keia i kekahi halulu ano ma kahi mamao, a ia wa oia i liuliu ai nona iho. Hoomau aku la no nae keia i ka nee ana imua, a he mau minute loihi no hoi kona lohe ana i keia halulu, a mao ae la Puiwa ae la ke alii opio i kekahi leo i pa@e mai me ke kakana : E ka opio, e ku mai nee hou mai i hookahi kapuai imua, o kau aku auanei ka haawina manaonao o ka make maluna o kou kino. E lele iho i ka honua, e waiho hoi i kau mau mea kaua, a e kukuli mai imua o keia mau tausani naita e ku aku nei imua ou me ka makaukau e paio me oe a e haehae hoi i kou kino me he opala la ke ae ole mai oe i keia leo e kamailio aku nei imua ou.

            E ke alakai o keia mau tausani e ku mai nei imua o ka opuu hope a ka Moi Puluka, ke noi aku nei au i ko oukou oluolu, o oukou a pau e ku mai nei imua o'u, e aho, o oukou ke lele iho i ka honua a e kukuli mai hoi imua o ka@@ ao@@ ma@@ mea e kauoha aku nei, alaila, e hookau no hoi au i ka hoopai weliweli o ka make maluna o oukou, elike me ka oukou i hai mua mai nei na'u e auamo ia haawina ehaeha, a o ka'u hoi e hai aku nei, o na haawina o ka ehaeha ka'u e hookau aku maluna o oukou, ke hooko ole hoi oukou i ka'u kauoha e hai aku nei.

            I ka lohe ana o ke alakai o keia mau naita i keia mau olelo a ka olali opio, a he pakike hoi i kana mau kauoha, ua pii ae la kona huhu me ka nau ana o na ku-i no ka inaina. Kauoha ae la ia i kona mau tausani naita e hopu pio mai i ka olali opio e ku aku nei imua o lakou; a no keia kauoha a ko lakou alakai, ua hoomaka mai la lakou e nee mai me ka hoopuni ana ae i kona wahi e ku nei. Ike aku la ua olali opio nei i ka nee papa mai o na enemi, ia wa oia i pu-ki mai ai i ke kaulawaha o kona lio, unuhi ae la hoi i kana pahikaua, a pane iho la i kona lio : E Lo Paina Huelo, eia kaua iloko o ka pilikia i keia manawa, a nolaila, e haawi aku ana au ia oe i ka mana, he make loa ko kou hoa paio, a e luku hoi ia lakou a pau loa; a i ike oe i kou pilikia, e kani ae kou ihu no ekolu manawa, a i maopopo hoi ia'u, a kokua mai au ia oe. Lele iho la oia ilalo a moe aku la maluna o ka nahelehele oiai ka pololi a ka ai e hooninipo ana, a hookuu aku la i kona lio e luku aku i na enemi.

            Oiai o Lo Paina Huelo e ku ana ma ka aoao o kona haku alii opio, ua kokoke loa mai la ko laua mau enemi ma kahi ana e ku nei, a ia wa no hoi ua lio nei i kani ae ai kona ihu me he pukuniahi la, a na keia leo i hookau aku i ka weli maluna o na powa a kuemi aku la i hope. Kauoha ae la ko lakou alakai ia lakou e lele mai a hoopaa pio ia Kahanuopaineki, poha hou aku la ka leo hooweliweli o ua Lo Paina Huelo nei i oi ae i ko ka mua; luliluli ae la kona poo, kahilihili ae la oia i kona huelo ma kona aoao, a lele ae la oia iluna a nalowale koke iho la no ka manawa pokole, a he @o ana na ka maka, aia ua lio nei iloko a ka enaena o ke ahi a e lalapaia ana hoi kona kino a puni. Ia wa koke no i hoomaka koke mai ai ua lio nei e lele mai imua o na powa a luku aku la ia lakou me kona nuku e uhau ana a me kona mau wawae e peku ana, a na ka lalapa ahi hoi e hoopuni ana i kona kino i hoopau loa aku i ko lakou mau ola. Iloko o ka hapaha hora o keia luku ana o ua Lo Paina Huelo nei, ua pau loa iho la la na enemi i ka make me ke koe ole o kekahi powa.

            Ike iho la ua lio nei ua pau kona mau enemi i ka make, kani ae la kona ihu no elua manawa, e hoike ana aohe enemi i koe. O keia mau mea a ua lio nei e hoike nei, ua lohe aku la no ka olali opio oiai oia e hiolani ana, a ma o keia mau hoailona ana e lohe nei mai kona lio aku, ua ala ae la oia a ike mai la i kona lio lanakila e ku aku ana imua ona me ka hiehie nui, ku ae la ua olali opio nei a nana aku la ma o a maanei o ka ulunahele, aole he kino kanaka ola ana i ike aku, aka, he mau heana i hele a papaa i ke ahi ke waiho ana. Kau ae la ia maluna o kona lio, a hele aku la e makaikai i ke kahua kaua a kona lio i hoouka ai me na powa, a i kona ike ana, he ku i ka weliweli; oiai ua palahe liilii na kino o keia mau enemi. Huli hoi aku la ia no kahi e waiho ana kana pio; a i kona hiki ana aku, aia no ua Sila Huka nei e waiho malie ana malalo o ka malama ana a ke kupua Boleba. Ku iho la o Kahanuopaineki ma ka aoao o ka powa Sila Huka, a pane iho la me ka leo nui: E ka powa hohe wale, nani kou manao haakei i pane ae ai aohe me nana e hoonaueue i kou noho alii au i lawe pakaha ae ai me ka lima koko, a noho iho la ma kahi i komo ole kou koko ma ia kulana he Moi,' aka, ua hiki mai au e hoihoi hou mai i ke apuni ma ko'u lima, a e hoopakele hoi i ka noho'na kuapapa nui o na makaainana; a nolaila ke hai aku nei au ia oe, O na kaumaha, na ehaeha, a me na luuluu a pau au i hookau aku ai maluna o kuu makuakane, a me ko'u ohana no hoi a pau, a me na makaainana aloha o kuu aupuni nei, ua hiki mai ka manawa a'u e hookau aku ai ia mau kaumaha a pau maluna ou; a ano e hookuu aku au na ko'u kiai e hoihoi ia oe no ka hale alii, i ike mai ai kau wahine a me kau kaikamahine i kou la e li ia ai ma ka amana li kanaka o kuu aupuni nei.

 

@ALEKUAI KUKAA NUI ME L@@

Ua piha pono me na waiwai makamae @ewa ai na maka i ka nui o ka lehua.

 

@aha no la hoi ia

 

--MALAILA—

@Kilika o na ano a pau,

@oehoe o na ano a pau,

@Alapia o na ano a pau,

Huluhipa o na ano a pau,

Na Huluhulu holoku,

Na Keokeo Paina,

Lilina lau puu.

Wetoria.

Leponalo,

Lainakini

@