Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIV, Number 23, 6 June 1885 — Page 2
| This text was transcribed by: | Lauren Kainani Quezada |
| This work is dedicated to: | Hālau Hula Moaniʻaʻala Anuhea |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
Polepe Kakauolelo. I ka po iho o ka Poaha ua hui pu na hoa a pau o ka Aha ma ke keena halawai o Kaukeano e ihu ki. I ka Poa lima ua hoike ke Kula Kaikamahine o Kawaiahao, a he hoike Kula Sabati ma Kaumaka pili. I keia Poaono o makou e hoopuka aku nei e hoike ai ke Kula Kahunapule ma Kawaiahao.
Ua lohe mai makou i ka mahalo nui ia o na halawai nui elua o ka Ahuahui o ka poe Opiopio. I ka po o ka Poakahi nei ka mua a i ka Poakolu ka lua; ma Kaumakapili ia mau halawai kahi i noa lamaia. Ua maluhia loa na hana, a ua holo me ke keakea ole ia e hoopaapaa leo nui ano ole. Ma keia hope iho e ikeia ai na mea a pau i hanaia e keia mau Ahahui, iloko o na moolelo o na halawai ke puka aku.
Ka Mokuahi James I. Dowsett.
Ma ka po o ka la Sabati i hala i ku mai ai ka mokuahi Hawaii nona ae la ka inoa maluna, iloko o na la holo he umikumamalua mai Kapalakiko mai. He mokuahi nani keia, nona na tona kaumaha he hookahi haneri. He 98 kapuai kona loa, 20 kapuai akea, a me 8 kapuai ka hohonu o kona lua ukana, a o ka ikaika o kona enegini mahu, ua like me 100 lio. He mau kapuai oi ae ko keia moku ma ke akea me ka loa i ko ka Mokolii, a he wahi emi iki mai hoi ia Lehua, a o ka averiga o kona holo, mai ka 8 a hiki i ka 9 mile i ka hora. E noho hookele aku ana o Kapena Smith no keia wahi moku, a e hooholo ia aku ana no Molokai a me Lanai paha a hiki loa i Lahaina, a ma ka Poakolu nei oia i hoau mua aku ai ma kana huakai me ka holopono. O Jas. I. Dowsett me Fred Wundenberg na ona nona keia moku, a loaa mai ia laua no ka 18,000 dala ke kumulilo.
Kakauia no ke Kuokoa
Oiai ke emi mai nei na loaa o ka aina, ua manao wale makou he mea mai kai e paipai aku no ka pono o ka poe i hoohaikiia mai ko lakou mau loaa i kekahi mau hana i ikeia ma na aina e, he mea kokua no ke kanaka. Eia iwaena o kakou, he poe i mahuahua ko lakou heluna e hele ana i kela a me keia la e hooikaika no lakou iho ma na hana o kela me keia ano ma ke kulanakauhale nei, a ma na kuaaina kekahi, ola na hana mahi, hoopukapuka, a me na hana akamai. He mau loaa no ke loaa ana i keia poe, a o kekahi o houluulu ana i kahi hapaumi i pii ae ka pono nona iho a no ka ohana, aka me ka lolohi mae no ka nele mai i kekahi wa, a no na kumu e ae i khiki ole ke pale aku. Iloko o kekahi mau makahiki i hala, ua hoo huihui ae kekahi poe paahana ma Enelani, a ua hoomaka aku i kekahi hana kokua no lakou mawaho ae o na loaa hooikaika ana a ke kino. Ua hookumu ia ka lakou hana ma ka lulu pa hapaha dala ana, a au loaa he elima paona. I ka loaa ana o keia mau dala, ua kukulu koke lakou i wahi halekuai no lakou a pela lakou i hookumu ai a hiki i keia wa. Ua lilo ka lakou mau hana i alakai no kekahi poe e ae mahope o ka ike ia ana o ka pono. Mai keia wahi kumuhana uuku ua ulu keia hui, a eia ke ku nei ko lakou mau hale huihui ma na kulanakauhale he nui o Enelani. Ua pii aku ko lakou waiwai i keia la a hiki ma kahi o na miliona. Ua palahalaha aku ka lakou mau kalepa ana mai kahi halekuai mea ai uuku no lakou iho, a ua ulu aku i mau halekuai nunui, e kalepa ana i na mea a pau a ke kanaka e makemake ai. Ua pii aku ka huina o na hoa o keia mau hui aia ma na tausani. Ua hiki i na hoa ke kuai i na mea a lakou e makemake ai no ke kumukuai haahaa loa. Ua hooulu mau ia ka waiwai o ka hui, aole wale ma ke kukulu halekua ana, aka, ma ke kukulu ia ana i mau hale e hoemi mai ai i na lilo o na anoai o ke kanaka. Mai ka puka o ka lakou mau hana i koe iho, mahope o ka maheleia ana i kela a me keia hoa, ua kuai aina lakou, a ua kukulu i na hale nane. Ua kukuluia he mau hale maikai loa, a ua hoolimalima ia i na hoa a me kekahi poe e aku no ke kumu haahaa loa, a ua kukuluia no hoi ma na kulanakauhale i ku ai deia hui he mau hale nunui no ka pono o na hua, - he wahi e luana ai. Aia ma aia mau hale he mau lumi heluhelu, pahupahu, halawai, he mau lumi aina a himeni, a he mau wahi e hoonanea ia ai ke kanaka a me kona ohana me ka uuku o ka lilo a me ka oluolu o ka hooluana ana. Ma keia wahi kumuhana uuku i ulu mai ai he mau pomaikai nuii moeuhane ole ia e ka poe nana i hookumu. Ke pahola mau nei keia hui, a ke hooulu mau ia nei he mau hui hou he o ia ano ma Enelani a ma Amerika. E like me ka ulu ana o ke kumulaau nunui mai ka hua anoano uuku, pela ke ano o ka ulu ana o keia mau hui.
Me he la, o kekahi keia o na hana o ke ao nei nana e wawahi i keia mea he monopole , a e hoolawa like ai i na haawina pono kino o keia ao i kela me keia hoa kanaka. O keia mau hana i kukuluia ma Enelani ka mea nana i wawahi ka makee a hapuku waiwai o ka poe ake waiwai wale iho no, a na keia hana e hooko ma keia mua aku i kela kumumanao Demokarata, e loaa ka pono like i kela me keia kanaka, a e like me ka loaa ana o keia pono like i kela me keia kanaka, pela e mau ai ka pii ana o ka ikaika o ka lahui, nona na kanaka i kukulu i ka lakou mau hana imi pono kino e like me keia i oleloia ae la. Eia keia mau hana ke hoohanaia ne e na lahui e ae e noho ana ma Hawaii nei. Hookahi no lahui lolohi, oia no ke keiki papa o ka aina. He hana maa mau keia i ka lahui pake, a he lokahi ka lakou mau hookele ana. Eia iho ka lanhui Pukiki - eia aku ka Iapana. He poe lahui keia i ao ia e na poilikia o ka noho ana ma ko lakou aina, i keia mau hana hoohuihui, a me na hana pakiko e pono ai ka noho ana. Na keia mau lahui e ai nei ka aina malalo o keia mau ano hana. O ke koena aina i koe mai i ka poe waiwai o noa la i hala aku, aneane e lilo i keia poe. O ke koena o na hunahuna aina i hoowahawaha ia e pau aku ana i amalalo o keia ano hana hoohuihui; o na aina wai i ka pake, a o na aina pali aa a me na kula i na Pukiki. Aka, aole kakou Hawaii i nele loa i ka poe kupono e hiki ai keia mau hana. He oiaio ma ke ano nui o keia lahui, au hemahema io no; o ke kumu hemahema o ka lahui Hawaii i keia ano imi ola ana, aole oia i maa e like me keia mau lahui o na aina e mai He ai a he ia luhi ole ka ke kanaka Hawaii mai mua loa mai, a no ia kumu ua maa ole oia i keia mau ano hana, o na la luhi o ka imi ana i kahi ai a me kahi ia, a me na mea kahiko hou o ke kino o keia wa. O ka poe hou nae o keia wa kai mahui, o lakou kai ike i na la inea. Ka poe opio kai ike i ka lilo aku o na pono o na makua ia hai, a ua hoomaopopo pu no hoi, o ka ai oluolu a me ka ia loaa wale no ia la ua hala, a nolaila, ua hoomaunaunaia, koe nae ka hilinai iaia iho a hoohana aku elike me na malihini o na aina e mai. eia iwaena o keia lahui Hawaii ke kumulaau e waiho helelei nei i o a ianei. Ma ke koho wale aku, he lawa no ka miliona dala iwaena o ka Hawaii uuku o ka loaa, a ina o keia dala e lulu ia a kahi hookahi, a hookele ia ma ke ano hoo pono a me ka hoopololei, i ko makou manao, he ola a he pomaikai nui ke loaa ana i ka lahui. Ua ikeia keia mea. Eia iho ka nupepa a ka ona miliona a me Kipikona ke paipai mai la e lawe aku oukou i na kenikeni a oukou ma ka baneko hou. Ina he hookahi dala o ka pule, ua hiki no. He ao keia a ia nupepa Kipikona ia oe e Hawaii e lulu aku oe i ke dala i mea o hoopuipui ae ai i kona lima, me ka hoonui i kona pomaikai a houuku i kou, e hoopuipuii ka lima o ka mea nana e uumi mai i kou puu ma keia mua aku. Ina he hiki i keia lahui ke lulu ma ka lima o Spreckels i ka lakou dala, me ka leo ole maluna o ia dala mahope aku, ke olelo nei makou, he hiki no ka hoohuihui oukou a lulu i dala, e like me na paahana o Enelani, a hoohana aku ma o kekahi mau loa o oukou a oukou i hilinai ai, a au oi aku ko oukou pomaikai mamua o na wahi keneka puka o ka baneko e ani ia mai la imua o ko oukou ikena.
Na Irelani me Rusia
Ua manaoia ma keia nune kaua, aia ma ko Rusia aoao ka hapanui o na hana ake kea ke kumu nui e ulolohi mai nei na lawelawe ana o ke kuikahi, a ma kekahi mau hiohiona i upu wale ia, eia ke komo nei kekahi mau mana e ae o Europa e kokua i ko Rusia mau koina maluna o Afeganitana, a e hookikina aku hoi iaia e hoole mau aku i ko Ene lani mau hoomalu ana maluna o kahi a laua eaumeume nei me he pauku iwi la, a o ka mua paha o na hiona kokua i hoomaopopo wale ia, oia keia:
Iloko aku nei o na la e pahole ikaika ana na liuliu kaua o na aupuni a elua, ua komo wale mai kekahi lahui e ma ke kokua pu ana ia Rusia me ke kono ole ia aku, a ua hala loa aku ia hana a hiki i Irelani, ke aupuni e noho makaawelawela nei ia Enelani. Ua loaa aku ma Rusia kekahi mau lono e hoike ana au hoala ae he huina nui o na kanaka Irelani ma Amerika he mau lako kaua me na pualikoa Irelani malalo o ko lakou mau lilo ponoi; ua kapiliia he mau moku kaua lawe topido no Rusia ma keia nune kaua me Enelani ma i kukalaia iho nei ke kakua. He mau moku ikaika ko lakou i makaukau e hui pu aku me ko Rusia, i lako me na pono kaua, a me na kanaka, he mau pualikoa makaukau ma ke kaua a i lako pono; aia he mau kauka lapaau akamai no na pualikoa, he mau kanaka kiu, he poe aho loa ma ka hooluu topido, a me na alii koa lae-oo ma ke alakai ana i na koa i ke kaua ma ka aina a ma ke ke kai, a ua kauohaia kekahi mau pa kapili moku o Amerika e hana ia i mau maoku kaua malalo no ko lakou mau hoolilo.
Ua manao wale ia no hoi, o ko Enelani kukala ana i ke kaua me Rusia, o kona puni koke ana no ia i na hoa paio ma na aoao a pau, no ka mea, aia ma ke kulanakauhale aiii o Ladana ka hapanui o na kanaka Irelani kahi i hoopunana ai i ka lakou mau mea make, a he olowalu wale mai no ko kela me keia pea o ka aina a kokua pu ia Rusia. Aia i kahi e na hoonuinui ana mai a na Irelani, aka, aia i ka puuwai ponoi o Beritania ko lakou kahua paa loa.
Hoonohoia o Rev. Z.S.K. Paaluhi i Kahu no Wailuku.
Mamuli o ka olelo hooholo a ka aha lunakahiko o na mokupuni o Maui noe Molokai i noho ma Wailuku kau o Mei 1885, a mamauli o ka palapala kahea a ka ekalesia o Wailuku ia Z S K Paaluhi i kahu no lakou, nolaala, ma ke Sabati ka la 24 i hala, a ma ka hora 10 1/2 kakahiaka, ua hookoia ua olelo hooholo o ke komite ekolu lala oia o Kahale, Kaili, a me Obeda Nawahine, a penei na hoonohonoho ana o na hana o ka la.
Hiki aku la na kahuna pule maluna o ka awai a hoolai iki iho, ua haawi ae la ke papa himeni i mele heano, a na ka Rev. W P Kahale i haawi mai ka pule pokole a nana no hoi i haawi mai ma ka heluhelu ana i ka olelo laula ma 1 Tim. 3: a pau ia, himeni mua, mahope iho pule loihi; himeni alua, a mahope o laila na olelo hoakaka a pau ia ua wehena mai ka haiolelo o ka la e Rev. W P Kahale, a penei ke ano nui:
"He olelo oiaio keia, in a e makemake kekahi i ka oihana kahunapule, he oihana maikai kana i makemake ai."
I ko Pulo wa elemakule a kokoke e make, ua kakau oia i keia mau episetole elua i aTimoteo kana keiki ma ka manaoio i mea paipai iaia a me na kahunapule o keia wa e makemake ana ia oihana. O ka oihana kahuna oia ka oihana bihopa ma ka olelo Helene i ka wa kahiko. Nolaila e kau pono ana keia mau inoa maluna o Paaluhi i keia wa he kahu ekalesia, he kiai, he anela, he elele, a me ka puuku, nolaila owaila ka mea hiki iaia ke hana i ka hana i ka hana a keia poe ke ole o Paaluhi?
Heaha la ka hana a a ke kahunapule oia hoi ke kahu ekalesia? Eia kekahi, o ka hai aku i ka olelo a ke Akua i na kanaka a pau e like me ka Iesu kauohe i kana poe haumana ma Mar. 16: 15. E hele aku oukou i na aina a pau e hai aku i ka euaneho i na kanaka a pau 2 Tim. 4; 2. E hai aku oe i ka olelo, e hooikaika i kela manawa keia manawa e like me a'u, wahi a Paulo, Kol. 1:28. Oia ka makou e hai aku nei, e ao ana i na kanaka a pau, oia ka hana nui a na kahu ekalesia a pau i ka la Sabati maloko o ka luakini ka hale o Iehova, a ma na la noa ma na wahi e akokoa ai na kanaka, in a maloko o ka hale a ma na alanui paha e hai aku i ka make ana o ke keiki a ke Akua ma ke kea i kalahala no na kanaka a pau o ke ao nei, e koi aku a e paipai aku ia lakou e hele i o Iesu la, a e hahai mamuli ona e malama i kana mau kauoha, a e haalele i ko lakou hewa me ke mihi io, a i lilo ko Iesu Karisto make ana i mea e ola ai ko lakou mau uhane.
Eia kekhai hana a ke kahunapule, o ka bapetizo i na kanaka ma ka manaoio ia Iesu a me ka lakou mau keiki, no ka mea, ua ku ia hana i ka Iesu mau kauoha, Mat. 28:19. E bapetizo ana ia lakou i ka inoa o ka makua, a o ke keiki, a o ka uhane Hemolele, Oih. 16:33. Bapetizo ia iho la ia a me ko kona poe a pau. O ka malama i ka ahaaina a ka Haku, o ka haawi ana i ka berena a me ko ke kiaha, na ka poe manaoio i ko Iesu make ana, oia kekahi hana nui a ke kahu ekalesia. O ke kukulu ekalesia, oia ka pa, ka honua, a me kumu o ko Iesu aupuni ma ka honua nei, a o ka hookolokolo a kapae i ka poe hihia oia kekahi hana a ke kahu ekalesia.
Eia kekahi hana nui a na kahunapu le, o ke koai e like me ka Iehova kauoha ia Ezekiela 3:17-19. E ke keiki a ke kanaka, ua hoolilo au ia oe i kiai maluna o ka ohana a ka Iseraela, nolaila e hoolohe i ka olelo ma kuu waha a e ao aku ia lakou nau aku, aia a olelo aku au i ke kanaka hewa e make io no oe, a ao ole aku oe iaia, aole olelo iaia e haalele i kona aoao hewa e hoola iaia e make no ua mea hewa la loko o kona hewa-aka, e hoopai no au i kona koko ma kou lima. Ina ao aku oe i ke kanaka hewa, aole nae oia i huli mai mai kona aoao hewa mai, e make no ia iloko o kona hewa, aka, ua hoopakele oe i kou uhane iho. Pono i ke Kahu Ekelesia ke ike aku i ka poe mai, e hele a launa pu me ka poe pilikia, a i ka hale o ka poe make, e like me ka Kekahuna 7:2, a ma ka luakupapau malaila, e paipai ai i ka poe ola, e kiai mau i ka po, a me ke ao, i na la Sabati, a me na la noa maloko o ka halepule, a ma na hale noho, e makaala, e hana i na mea e ola ai na kanaka, i hoonani ia'i ke Akua malaila.
O ka maikai o ia hana, kekahi mea i olelo ia ma keia pauku, ina makemake kekahi i ka oihana Kahunapule, he hana maikai kana i makemake ai. Ua makemake no na kanaka a pau i na hana maikai na hana o pomaikai ai, e hanohano ai, a e nui ai ke dala. Ka lealea, mai hea mai e loaa mai ai ia mau hana, e hanohano ai, mai na lii mai, e loaa mai ai, he pau wale noe ia hanohano; e nana kakou i kekahi aupuni kahiko i olelona ma ka baibala. Ke aupuni o Babulona ua kiolaia kona alii ma ke kula, pulu kona kino i ka hau, loloa kona mau maiao, e like me ko na Aiko, a lilo kona hanohano i mea ole a pau na makahiki ehiku maluna ona, pela no ko ke ao nei mau pomaikai a pau, e lilo ana i mea ole. E nana kakou i ka ke Kahunapule oihana, nawai mai kana hana? Na ke Akua mai no. Galatia 1:11-13, 1 Timoteo 1:12, he nui na pauku iloko o ka baibala e maopopo ai mai ke Akua mai ka oihana kahunapule, a he hana hanohano ia o na hana a pau. Eia kekahi mea e maopopo ai ka hanohano o ia oihana, he mau hoa hana pu na kahunapule me ke Akua, 1 Kolineto 3:9, 5:20 lilo na kahu ekalesia i poe hana e kukulu i ko ke Akua luakini loa, e like me ka Pauio olelo ma Epeso 2:20-22, aole hana i oi aku ka hanohano e like me ke kahu ekalesia.
Eia kekahi maikai o ia hana, o kona hua, ina hana ke kanaka i ka hana aole loaa iaia ka hua, oia liana ana, he hana poho ia, luhi hewa, pela ke ano o ka poe hana ma ka lealea, a me ka waiwai e hanohano ai ke kino, he mau mea lapuwale ia, he hua mimino, Mataio 6:19, 1 Timoteo 6:9,10, Ano e nana kakou i ka hua o ka hai ana i ka euanelio, ka hua o ka kekahu ekalesia oihana, i ka manaoio ana o na kanaka he ola mao Iesu la, ua pakele ko lakou mau uhane i ka make mau loa, ka noho ana iloko o ka lapalapa o ke ahi pio ole, kahi a kakou i lohe ai ma ka olelo nane naauao a Iesu, no ke kanaka waiwai, iaia i ike aku ai i kona kokoolua, e noho ana ma ka poli o Aberahama, nana i noi aku i kulu wai hookahi e hoomaalili i kona elelo iloko o ka lapalapa. He nui ka poe i hoolaia ma ka manaoio ia Iesu, a me kona koko mana.
Eia kekahi hua momona e loaa mai ana i na kanaka a pau ma ko lakou lohe ana i ka olelo a ke Akua ma ka waha o ke kahu ekalesia, ua hoano hou ia ko lakou noho ana. Nohea mai ka no ho maluhia ana o keia lahui, ka ulu ana o na pomaikai, ka hele ana o keia au holomua ma na mea a pau, na lio, na bipi, a me na kaa lio, na mokuahi, na kaa ahi o keia wa? Na halelaau, na pono kino no a pau, na kanawai maikai, ke kau kanawai ana ma ka hale ahaolelo? Mailoko mai no ia o ka pono o ka baibala i haiia mai i keia lahui, mai ka hoomaka ana mai o na makua o ka pono a hiki i keia wa a na kahu ekalesia e hai nei ia kakou. He hua momona nui keia a he waiwai oiaku.
I kuu paipai ana ia oukou i keia hana a ke kahu ekalesia, olelo mai auanei paha kekahi o oukou, aole he maikai o na kanawai i kau ia e ka ahaolelo, he nui ka pilikia; aole ia he hewa no ke kau kanawai ana, no na kuko ia e noho ana iloko o ka poe hana kanawai, no ke ake i ka hanohano. O ka pono o ka baibala, o ka hiu ia nana e olokaa ma nei na pomaikai a pau maluna o Hawaii nei, nolaila, he poe aie kakou i na kahu ekalesia, e pono i ka ekalesia e malama i ke kahu ekalesia, a e hanai pono iaia, e like me ka lakou kahea ana. Ua olelo o Paulo i ko Galatia 6:6. O ka mea i ao ia mai i ka olelo, e haawi aku oia i na mea maikai a pau na ka mea nana i ao mai; ka ia, ka ai, ka wai, na mea maikai a pau e pono ai kakou, oia ka i kauoha i amai; ma keia olelo, oia kekahi mea i loaa i ka mea kakau, e kala mai ia'u ma kahi i haule o keia haiolelo, a pau ka haiolelo, na Rev. S. Kaili ka haawi ana i ka olelo ao i ka mea e hoonoho ia ana, a no ka uuku o ka leo aole loha pno ia; he maluhia ke anaina, aohe lele Pueo; a pau kana, na Obed Nawahine na olelo ao maikai i ka ekalesia, nana aku makou i na olelo ao ku no i ka naauao. A o ke ano nui o kana haiao, e anoana oia ia makou i na hoahanau, e hanai pono i ke kahu e hanai a ola pono; e haawi me ka pumako, aole me ke pi; aole no i na hoahanau wale, in a poe no a pau e manao ana e kokua i ke aupuni o ka Akua, mai hoohalike me na ekalesia e ae ka hoopunipuni, ae mai no nae e hanai, aka, i ka hanai ana aole he hanai e like me ko lakou ae like ana.
Eia kekahi, ina loaa ia oukou kekahi poi oho loa, a aoia poi ono la, e haawi na kekahi ekalesia kekahi o ia poi, a pela no ina loaa ia oukou kekahi. Oio momona e halale ai ke kai, na ke kahu ekalesia kekahi o ia Oio halale o ke kai; ma keia wahi, (ua akaaka ia) e ke anaina, pela no na mea ono o kela ano keia ano, mai pi iki oukou, e malama pono loa i pono a i holopono na hana a ka Haku iwaena o keia ekalesia, a he nui aku na mea i koe aole e pau i ka helu ia e a'u, a ua minamina i ke koe ana, au hoi no ka nui o ka olelo ia Nawahine.
Oia iho la na ano nui o na mea i hana ia ma ia la.
Me ke aloha i ka poe e heluhelu ana i keia moolelo. Owau no, Josia Haole
Iloko o na hoopoluluhi iloko o keia mau la, he kea aku nae a ka welawela. O na omamalu kaoa paha keia o Europa e hoike mai nei.
Kauka H. Ioanekona Sepia. (Dr. H. Johnstone Spear.)
Ke hoike aku nei imua o kona poe mai a me ka lehulehu i loohia ia me na mai, ke hoomau nei no oia i ka lapaau ana i na mai aai a me na mai e ae me ka lanakila kamahao. E na Lede a me na Keonimana, e hoomanao oukou, o ka hoolohilohi oia ka mea aihue i ka manawa, nolaila, e hele mai e hoola ia. Aole nana ana i ke ano o ka pilikia, e hele mai a na ke Kauka e nana i kou ano mai. Aohe ou lilo no ke kuka ana, nolaila e oluolu e hele mai a e hoomaopopo no oukou iho in a he ike ke Kauka e nana i ke ano o kou pilikia a me ka ole. Ina he hiki iaia ke lapaau ia oe a ola, e hai aku no iaia pela: a una aole, e hai aku ana no ia ia oe ia mea: no ka mea, aole ia e lawelawe ke ole e maopopo e ola ana iaia.
He makaukau loa o Kauka Sepia ka lapaau ana i na mai o loko o ke kino, na mai aai, na mai o na wahi huna, na mai o ka puumimi, a me na mai e ae. He lapaau ia na mai o ka ili me ke ola pono. He lapaau ola oiaio keia no na mai i ulu mai no na hana naaupo o na la opio, etc., etc., a me na mai o na wahine aole laau ai iwi e haawiia.
He lehulehu wale ka poe mawaena o kanakolu a me kanaono makahiki, ke noho nei me ka oluolu ole mamuli o ke ano hinape wale a me ka nawaliwali mamuli o kekahi kumu hiki ole ia lakou ke hoomaopopo. He nui ka poe e make mamuli o keia kumu, me ka maopopo ole. E hiki no ia Kauka Sepia ke hooiaio aku ke ola o ia ano mai a pau, a e hoihoi ia mai no ka ikaika o ke kino a puni.
KE HOOPAA NEI AU E LILO KA'U
$1,000 ke ola ole kekahi mai a'u e lawelawe ai a ola ole. AOHE auhau o ke kukakuka ana. Aohe lilo o na launa aloha ana.
NA HORA HANA.
Mai ka hora 9 a i ka hora 12 A.M., a mai ka hora i a i ka hora 4, a mai ka hora 6 a i ka 8 P.M. Na la Sabati, mai ka hora 10 a i ka 11 A.M.
KUKAKUKA ANA, AOLE UKU.
NO KA NANA PIHA ANA I KE ANO ME KE KULANA O KA MAI, A ME NA KUHIKUHI $5.00.
E kipa mai; a i ole e kakau ae ia
KAUKA H. IONEKANE SEPIA.
HELU 29 ALANUI BERITANIA, kokokei ke Alanui Nuuanu, Honolulu
HOOLAHA HOOKAPU AINA. Mai keia la a mahope aku nei, ua papa a hookapu loa ia na kane, na wahine, a me ka kamalii o kela ano keia ano, aole e hele wale maluna o kuu aina hoolimalima a i kapaia ka inoa o WELI LOKO, e waiho ana makai o Kahauiki, Kona, Oahu. Ina o ka mea a mau mea paha e hoolohe ole i keia, a ike au e hele ana maluna o ka aina kahi i papaia ma keia hooloha, e hopu no au e hoouku $5.00, no ka mea I ookahi a i ole, e hoopii no an elike me ka manao o ke kanawai.
He lohe ke ola a he kuli ka make.
KAMAI.
Moanalua, Iune 3, 1885. 2027-21
HOOLAHA A KA LUNAHOOPONOPONO WAIWAI: - Oiai ua kohoia ka mea nona ka inoa mahalo iho i Lunahooponopono no ka waiwai o HERMANN SCHNIVER i make. Ke hoolaha aku nei oia i ua mea a pau e waiho mai i ka lakou mau koi aie a koi e ae paha i ua waiwai la, iaia, iloko o na malama eono mai keia la aku, o hoole loa ia. A o ka poe a pau i aie iaia e hookaa koke mai.
H.R. GLADg.
Lunahooponopono o ka waiwai o Hermann Schniver i make.
Honolulu, June 5, 1885. 20274ts.
HOOLAHA a ka Lunahooponopono Waiwai ma ka waiwai o KAHILIAIKAUA (k) o Moakea, Molokai, i make kauoha ole. Nolaila,
E ike auanei na kanaka a pau, ua hookohu pono hou ia mai au me ka mana, e ka mea hanohano Abr. Fornander, Lunakanawai Kaapuni Apana Elua o ko H.P.A. ma ka la 23 o Mei, 1885. E kuai kudala hou aku i na wai wai paa o Kahuliaikaua k. i make, a e like me na hoakaka ana i hoolaha mua ia no ua mau waiwai paa la. Nolaila, e hele mai na mea a pau ma ka hora 12 awakea POAONO, ka la 20 o IUNE, 1885, ma ka Hale Hookolokolo ma Pukoo, Molokai, e koho i ua waiwai la, he kuike ke dala, e lilo no i ka mea koho kiekie. Na ka mea i lilo e uku i na palapala hoolilo.
J.W.M. POOHEA.
Lunahooponopono Waiwai.
Wawaia, Molokai. Mei 25, '85. 2027-3t.
HOOLAHA LUNAHOOPONOPONO WAIwai. Ke kauoha i aku nei ka poe a pau i aie i ka waiwai o D.B. Lyman, no Hilo, Hawaii, i make, e hookaa koke mai ia maua, a me ka poe a ka mea make i aie aku ai, e hoike koke mai i na bila aie iloko o na mahina eono, o hoole mau i a aku lakou.
F.S. LYMAN & R.A. LYMAN.
Na lunahooponopono malalo o ka Palapala Kauoha.
Hilo, Hawaii, Mai 14, 1885. 2027-4ts.
AHA HOOKOLOKOLO KIEKIE O KO Hawaii Pae aina. Ma ka hooponopono waiwai. Ma ka hana o na waiwai o PETER WAHAKANE o Hilo, Hawaii, i make. Ma ke Keena imua o ka Lunakanawai B.H. AUSTIN.
Ma ka heluhelu a me ka waiho ia ana mai o ka Palapala Noi a me ka Palapala Hoike a W. AUSTIN WHITING, Lunahooponopono o ka waiwai o Peter Wahakane, no Hilo, Hawaii i make, e noi ana e apopo ia na hoolilo he $40-82.45, a e hoike ana, o na mea i loaa mai iaia he $3942.25, a e noi ana e nana a e apono ia kela mau mea, a e kauoha ia e mahele ia na waiwai e waiho ana ma kona lima i na mea i kuleana malaila, a e hookuu ana iaia a me kona mau hope mai ko lakou noho ana ma ia ano.
Ua kauoha ia, o ka POAHA, ka la 9 o IULAI, 1885, ma ka hora 10 o kakahiaka, imua o ua Lunakanawai la, ma ke Keena, ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, oia kahi a me ka manawa i koho ia no ka hoolohe ana i au Noi la, a me na Papa Hoike i olelo ia, a o ka poe a pau i pili malaila, e hele mai a e hoike i ke kumu, ina he kumu io ko lakou, e ae ole ia ai ua noi la, a malaila e hoike mai ai na hoike o na mea i kuleana maloko o ia waiwai i olelo ia. A o keia kauoha ma ka Olelo Beritania a me Hawaii, e paiia maloko o ke KUOKOA a me Hawaiian Gazette , he mau nupepo i pai a i hoolaha ia me Honolulu, i ekolu pule mamua ae o ka manawa i olelo ia no ka hoolohe ana.
Kakauia ma Honolulu, ko H.P.A. Mei 29,1885. BENJ. AUSTIN.
Lunakanawai o ka Aha Kiekie.
IKEA: HENRY SMITH,
Hope Kakauolelo. 2027-3t.
NA HOOLAHA HOU.
MA KE KEENA O KA LUNAKANAWAI KAAPUNI Apana Elua o ko Hawaii Pae Aina.
Ma ka Waiwai o Hilahila (k) no Kaanapali; Maui, i make
Ua heluhelu ia a ua waiho ia ka palapala noi a NIHEU (w), e noi ana e hooponopono ia ka waiwai o Hilahila k. uo Kaanapali, Maui, i make, a e hooholo, ia i na hooiina.
Nokaila, ka kanohoia aka nei na kanaka a pau ke pili, o ka POAHA, oia ka la 25 o IUNE, 1885, hora 10 A.M. ma ka Hale Hookolokolo ma Lahaina, oia ka la a me kahii koho ia no ka hoolohe ana i ua nonoa la, a me na mea kue ke hoikena.
AUK. FORNANDER.
Lunakanawai Kaapuni Apuna Elua H.P.A.
Lahaina, Mei 29, 1885. 2027-3ts
AHA HOOKOLOKOLO KIEKIE O ko Hawaii Pa Aina. Make hooponopono Waiwai o ka Waiwai o JULIUS L. RICHARDSON, o Waianae, Oahu i make kauoha ole. Ma ke Keena imua o ka Lunakanawai L. McCULLY.
Ma ka heluhelu a me ka waihoia ana mai o ka palapala noi a MELIA RICHARDSON, no Waianae, mokupuni o Oahu, e hoike ana au make kauoha ole o Julius L. Richardson, no Waianae, Oahu, in a Honolulu, i ka la 8 o Mei, 1885, a he waiwai kona iloko o keia Aupuni, a e noi ana e hoopuka ia ka palapala hookohu Luna hooponopono Waiwai ia H. A. Widemann o Honolulu, Oahu.
Ua kauohaia o ka POAKOLU, ka la 24 o IUNE, 2885, ma ka hora 10 kakahiaka, oia ka manawa I kohoia no ka hoolohe ana i au noi ia imua o ua Lunakanawai la ma kona Keena, ma ka Hale hookolokolo ma Honolulu, a ma ia manawa a ma ia wahi no e hele mai ai na mea a pau i pili e hoike mai i ke kumu, una he kumu oiaio ko lakou e ae ole ia ai ua noi la. A o keia kauoha e hoolaha ia ma ke olelo Beritania me Hawaii, i ekolu pule maloko o ke KUOKOA me Hawaiian Gazette , he mau nupepa ma Honolulu.
Kakauia ma Honolulu, ko Hawaii Pae Aina
Mei 25, 1885. L. McCULLY.
Lunakanawai o ka Aha Kiekie.
IKEA: HENRY SMITH,
Hope Kakauolelo. 2026-3t
AHA HOOKOLOKOLO KIEKIE O KO Hawaii Pae Aina, ma ka hooponopono waiwai. Ma ka hana o ka waiwai o JOS. WELCH, o Waikapu, mokupuni o Maui, he keiki oo ole.
Olelo kauoha mamuli o ke noi a ke Kahu Malama Waiwai no ke kuai ana i kekahi Waiwai Paa.
Ma ka heluhelu a me ka waihoia ana mai o ka Palapala Noi a L.A. THURSTON, Kahu malama waiwai o Jos. Welch, he keiki oo ole, e noi ana e kauoha oia e kuai hoolilo i kekahi waiwai paa o au keiki oo ole la i olelo ia, e waiho la ma Haunaukoi, Kapalama, Honolulu, Oahu i hoomaopopoia ma ka Palapala Sila-Nui helu 4518 ia Kukui, a e hoakaka ana i kekahi mau kumu ku i ke Kanawai, e aeia'i e kuaiia ua waiwai paa la.
Ua kauoha ia e hele mai ka poe a pau i pili i ua keiki oo ole la, a me na mea a pau i kuleana i ua waiwai la imua o keia Aha, ma ka POAKOLU ka la 24 IUNE, 1885, ma ka hora 10 kakahiaka, ma ke Keena hookolokolo ma Honolulu, ma ia wa a ma ia wahi e hoike mai ai, ina he kumu kekahi e hoopuka ole ia ai ka olelo kauoha a kuaiia ua waiwai la.
A ua kauoha hou ia, e hoolahaia keia olelo kauoha no ekolu pule mamua ae o ka la e hooloheia ai iloko o ke KUOKOA, he nupepa i paiia ma Honolulu i olelo ia.
Hanaia ma Honolulu, ko Hawaii Pae Aina, Mei 25, 1885.
L. McCULLY,
Lunakanawai o ka Aha Kiekie.
Ikea: HENRY SMITH,
Hope Kakauolelo. 2026-3t.
HOOLAHA HOOKO MORAKI ME KE KUAI. Mamuli o kekahi mana kuai i hoikeia maloko o kekahi palapala moraki i hanaia mawaena o IOSIA OHIA o Waihee, mokupuni o Maui o ka aoao mua, a me H A Widemann o ka aoao elua, ma ka la 30 o Novemaba 1881 i kakau kopeia ma ke keena o ka Luna kakau kope, ma ka Buke 70 aoao 320-2, a mamuli o ka uhaiia ana o na kumu aelike o kela moraki, nolaila, ke hoolahaia aku nei e ka mea nona ka aoao elua o ua moraki la, e hooko ana oia ia mana kuai, a ma ia hooko ana, e kudala akea ana ia i ka aina i hoikeia ma ia moraki, ma ka POAONO la 13 o IUNE 1885, ma ke Keena Kudala o Lyons & Levey ma Honolulu, mokupuni o Oahu ma ka hora 12 o ke awakea o ia la.
O ka waiwai e kudala ia ana oia no kela apana aina e waiho la ma Waihee nona ka ili he 2 9-10 eka, a i hoakakaia na palena ma ka Palapala Sila nui Helu 3385, Kuleana Helu 442, a i hooliloia hoi ia Iosia Ohia i oleloia e Lole (w) ma o kekahi palapala kuai i hanaia ma ka la 26 o Maraki 1877, a i kopeia ma ka buke 49 aoao 326 a me kekahi aina e waiho ana ma ka aoao mawaho a e kokoke ana i ka aina i hoike mua ia a oia no ka aina i haawiia e C.H. Lewers ia Iosia Ohia i oleloia, ma ke kuapo no kekahi lihi o ka apana aina i hoike ia ma ka Palapala Sila nui Helu 2285 i oleloia a au hooliloia au lihi la i alanui i keia manawa
H.A. WIDEMANN,
Mea Moraki.
J.M. Monsarrat, Loio no ka mea moraki.
Honolulu, Mei 9, 1885. 2023-4t
HOOKAPU AINA,
Ke hookapuia aku nei na mea a pau, aole e komo, a mahi, a hana wale maluna o kuu apana aina e waiho la ma Kukuipahu, Kohala Komohana, Hawaii, a i kapana ma ka inoa o POHOLUA, oia hoi ka aina o Huapuaa i make, oiai, eia no ia'u ka manao ia aina, aole no i hooliloia, aole no hoi i morakiia, oiai, eia no ia'u ke Sila o ua aina nei. O ka mea kue i keia e hoopiiia no ma ke Kanawai.
MRS. TAMARA HAAKE.
Kaikamahine ponoi a hooilina o Huapuaa.
2022-3ms.
HOOLAHA HOOKAPU AINA: - Ke papa ia aku nei na mea a pau, aole e hookuu wale i ko lakou mau holoholona maluna o ka aina o MRS. C. P. WARD e waiho la mao aku o ka Halemai Lepera ma Kakaako, i ikeia o KALIA.
E hoolohe i keia leo o hoopii ia oukou elike me ke Kanawai.
MRS. C. P. WARD.
2026-3t.
OLELO HOOLAHA: - E ike auanei na kanaka a pau ke nana mai i keia, owau o ka mea nona ka inoa malalo iho, ka moopuna ponoi a Manoha (k.) o Waialua, Mokupuni Oahu i make, ke kauoha ia ahu nei ka poe a pau i pili ia Poo (k.) o Waialua, Oahu i oleloia, e launa pu mai me a'u; oiai eia ia'u kekahi apana aina e paa nei i keia wa i ike ia ma ka inoa o Poo laua me Manoha e waiho ana ma Maile Apana o Waialua i oleloia; a i ole e launa mai, e haawi aku ana au ma ke kuai a hoolimalima i ka poe makemake mai. Ewiki e na pili o Poo, owau no o:
KAMALA KAAIAHUA.
Waikele, Ewa, Oahu. Mei 21, 1885. 2025-3t.
OLELO HOOLAHA A KA LUNA HOOPONOPONO WAIWAI O C. WILLIAMS: - E hookaa koke mai ka poe a pau i aie mai i ka Halekuai o Charlea Williams (Kale, Wiliama) ma Kukuihaele, Hamakua, Hawaii, iloko o na pule eha mai keia la aku. A ma hookaa ole mai iloko oia manawa; alaila hoopiiia lakou ma ke Kanawai, me ke koi hou ole ai ia lakou.
D.F. SANFORD.
No W.C. PARKE.
Luna Hooponopono.
Honokaa Mei 15, 1885. 2025-3t.
OLELO HOOLAHA.
Mai hoaie mai ia LUUKIA (w.) ka'u wahine mare i haalele kumu ole mai ia'u e noho la ma Honolulu, Oahu, a o na poe e hoaie mai ana, me lakou no na poho a me na poino no ka ae wale mai.
E hoolohe o poho auanei oukou.
Owau no o
LAM KEE (Pake.)
Kalepolepo, Hilo, Hawaii, Mei 7, 1885. 2024-4t
NA HOOLAHA HOU.
HOOLAHA HOOKAPU AINA: - Ma keia la a mahope aku nei, ua papa a hookpu loa ia na wahine a moana kane a me na kamalii, aole e komo wale maluna o kuu mau aina kanu raiki ma Waikiki Oahu, a aoie hoi e kii a ohi mai inn hua raiki ili i okiia a e waiho ana ma na loi. O ka poe hoolohe ole a keia, e hoopiiia ma ke Kanawai. O ke kumu ua loaa pono aku kekahi poe e aihue ana. Ke papa pu ia aku nei na poe mea holoholona, aole e hookuu wale ma ua mau aina la
GOO KIM
Honolulu, Mei 22, 1885. 2025-4t
HOOLAHA PAPA AINA: - E ike ana nei na kanaka a pau ke mana mai: keia: O makou o ka poe…inoa…iho nei, ke hoolaha a hookapu a papa loa aka nei makou i ka poe a pau i kuleana…maluna o ka apana aina o KAPAU…make, e waiho la ma Wailuku, mokupuni o Maui, nona ka inoa …-kalo, i hoakak…ka Palapala Sila Nui helu 4,588, Kuleana helu 436. A o makou hoi na Hooilina oiaio a…Aha Kaapuni i hooholo ai ma ka la 14 o Mei, 1883.
Nolaila ke papa loa ia aku nei na…ka a pau, aole e mahi a lawe wale i na…o luna o ka aina i oleloia, a hoo…paha i kekahi mau mea e pili ana i …aole no hoi e hookuu wale i na…na ano a pau loa. A ke hoomana…nei o E. Kalani o Puuohala, Wailuki, Maui i Luna nana e hooponopono i na mea a pau.
A ke kauoha pu ia aku nei ka poe…maluna o ka aina, e hookaawale ia…ko o na la he 10 mai ka la e puka…Hoolaha, a o ka poe …ua hiki no ia D. Kalani ke hopia ma ke Kanawai. Ko makou oiaio.
C.W. KAAUWAI, k. KAHE…
Ku,
Puuohala, Wailuku, Mau 2020
KUAI A KE KOMISINA NO NA WAI WAI PAA: Ma o ke kauoha…Hon. L. Makale, Kokua Mua o ka…kie i hoopukaia i ka la 14 o Apeli, 1885…kuai aku ana ka mea nona ka inoa…ma ke kuadla akea ma ke
POAHA IUNE 4, 1885.
ma ka hora 12 awakea, ma ke alo…Hale Hookolokolo o Wailuku, Maui…a me na pomaikai o JOHN …wao i make, oia hoi na apana aina ma …like me ia malalo:
APANA 1 - He aina ma keahua, Kula, Maui, Sila Nui 314, ia Kamanohili…he 10, a he hale no hoi maluna
APANA 2 - He aina ma Hui o…ko, Maui, (he aina no Puhipu mamua…eka me ka hale maluna.)
APANA 3 - He aina ma Kaomeahana. H…nuaula, Mau, Sila Nui 1386,…58.97 a oi a emi mai paha.
APANA 4 - He aina ma Kaomeahana, H…nuaula, Maui, he 22 1/2 eka.
APANA 5 - He aina ma ke ahupuaa…popolo, Makawao, Maui, nona na eka…
He kuike ke dala. Na ka mea…no na palapala
W.C. Parke
…
…
HOLAHA HOOKO MORAKI-ME KE KUA: Ke…ia aku nei ma keia hoolaha, i …kahi mana kuai i hoikeia maloko…lapala moraki i kakauia ma ke ia…, 1880, i haawiia e …kahu hanai o Alfred a me Mele…Honolulu, Mokupuni o Oahu, ia…Lewers, a i kopeia ma ke Keena Kakau…ma Honolulu, ma ka Buke 69…muli o ka uhakiia ana o na kuu…palapala moraki la i oleloia,…ana ia mana, kuai ma ia palapala…loia, na aina, na hale…ia palapala moraki…kaia,…na pule ekolu o ka …ke Kudala akea, ma ke keena kudala…me Levey, ma Honolulu, ma ka…IUNE 20, 1885, a ma ka hora 12…
O na waiwai i hoakakaia ma ia pala…raki i oleloia, he helua apana aina…apana aina ma alanui Papu, Honolulu…hapa hoi no ka apana aina i…Sila Nui 1815, -- Alua He apana aina ma Hamohamo, Waikiki, ili 39-100 o ka eka…kakaia ma ke Sila Nui 4432 ia…
MARY K. LEWIS.
MEA
William R. Austin, Loio no ka mea…
Kakauia ma Honolulu, Mei 14, 1885
2024 4…
HOOLAHA HOOKO MORAKI ME KE KUAI. - I kulike…kekahi mana kuai i hoikeia…moraki i hanaia mawaena o B K…E Lindemann, i kakauia ma ka la 9…maha, 1882, i kopeia ma ka…me 60, ke hoikeia aku nei ma keia…hookoia ana ia mana kuai ma ia…loia mamuli o ka uhakiia ana o na…ke a me ka uku ole ia ana, ma ke…ma ka lihi akau o ka uwapo loihi ma…Kauai, ma ka POAKAHI, la 8 o IUNE…ma ka hora 12 awakea. No na mea…nnau ia W.C. PARKE, helu 14 alanui…manu, Honolulu.
E. LINDEMANN
Mea…
He mau pa hale e kuai ia aku ana…Wailua, Kauai, 1 Elua apana aina…ma ke Sila nui helu 4828 ia Naakaa…elua apana aina i hoakakaia nua ke…lu 4827 ia Noi.
W.C. PARKE
Loio no E. Lindemann. Mei, 13…
HOOLAHA HOOKO MORAKI…KE KUAI. Mamuli o kekahi…kuai i hoikeia maloko o kekahi…raki i hanaia mawaena o Kahaman…analua, mokupuni o Oahu o ka…me STEPHEN SPENCER o ka…la 16 o Mei 1878, i kakau kopeia…na o ka Luna kakau kope ma ka…ao 103 & 104, a mamuli oka uhaiia…kumu aelike o kela moraki, nolaila,…haia aku nei e ka mea nona ka…o ua moraki nei, e hooko…mana kuai, a ma ia hooko ana…ana ia i ka aina o hoikeia ma ia…Poaono la 13 o Iune, 1885, me ke Keena…la o Lyons & Levey ma Honolulu,…o Oahu, ma ka hora 12 o ke awakea…
O na aina e kudalaia aku ana,…apana aina e waiho la ma Moanalua,…ni o Oahu i oleloia, nona ka ili…eka, i hoakakaia na palena ma ka…Sila Nui Helu 425: a me kela apana…Puako, Lahaina, mokupuni o Maui…ili he 1 ruda a me 34 peroka, a…lea ia ma ka Palapala Sila Nui Hela…
STEPHEN SPENCER
Mea…
J.M. Monsarrat, Loio no ka mea…
Honolulu, Mei 9, 1885…
AHA KIEKIE O KO HAWAII…AINA, Ma ka Hooponopono Waiwai…Ma ka hana o ka Waiwai o EMMA…NALANI MOIWAHINE KANEMAKE…
Olelo Kauoha e koho ana i la e…ka Palapala Kauoha, a no ka hoolaha…
No ka mea, ma ka la 18 o Mei…ua waihoia mai imua o ka Aha, kekahi…la, i olelo ia, oia no ke Kauoha…Emma Kaleleonalani Moiwahine…make aku la; a me ka Palapala…ana e hooiaioia kela Palapala Kauoha…puka ia hoi ka Palapala Luna…ander J. Cartwrihg Senior i o…waihoia mai e ia.
Nolaila, ua Kauoha ia o ka…la 16 o IUNE M. H. 1885, ma ka…kahiaka ma ka Romi Hookolokolo…ma Aliiolani Hale Honolulu, oia ka la…hora, e hooiaio ia'i ia Palapala Kauoha,…Hoolohe ia ai hoi ia noi ana mai, a…a pau i pili, e kue ana ia Palapala Kauoha…me ka hoopuka ana i ka Palapala Luna…
A ua Kauoha hou ia, e hoolaha…no na pule ekolu iloko o ka Hawaiian Gazette …a me ke KUOKOA he mau nupepa i…hoolaha ia ma Honolulu.
Kakauia ma Honolulu, ko Hawaii Pae Aina
Mei 18, 1885.
A.F. Judd,
Lunakanawai o ka Ahu Kiekie
Ikea: HENRY SMITH,
Hope Kakauolelo
2025-3ts.