Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIV, Number 23, 6 June 1885 — KELA ME KEIA. [ARTICLE]

KELA ME KEIA.

H.Aumakunia na ao i keia mau h. A mau !eo ohohia h<>i - kl .1 15- \ ū i'oaka<ti o keia noa ana aku e ?jsai ka mokuahi Mariposa. Ma ka la ap >po e ku mai ai ka mo < ih; Kulanakauhale o Kikane. M:» nehmei i hoike ai ke kula hanai t . kumahine o Kawaiahao.

K, hoike ana ke kula hanai kaikama 0 Maui Hikina ma Makawao, ke • -,k\ aku i ka ia 25 o keia mahina. K huiolelo makahiki kuwaho ana o w, v. H. H. PaWka ma ka luakini o kiumakapili i ke ahiahi o ka la apopo, i;u:a ;. Ma ka Poakolu nei i haalele iho ai ju i ke kuianakauhaie nei a :e e kaapuni aku ia Oahu nei. Ua nui r . makamaka i ukali pu aku ma kana h-j.ilcai. (> ka hale noho iho nei o na makai kii; ina Makiki, ua lilo iho nei ma ke kum kudala ia e J. H. Brown, a o ka haie lio ia o H. Makapolena. L'a loheia mai e malama ia ana he aha mele maloko d ka halekula hou o ke kulanui o Sana Lui ma keia ahiahi, malalo o ke alakai o na'l'i 0 kakou, ka Moikane me ka Moiwahine. Ua loheia mai he mau paani iealea Ilawaii kekahi e maiaina ia ana mnlu ru u Puoina e kiei la ia Pauoa ke hiki aku i ka la 11 o lune, oia paha ka heehuii;a a »ela wale aku.

K naue ae e makaikai i na hana hoike a na haumana o ke kula Kahunpule m.i keia la, a mai poina no hoi 1 ka naue ae ma ke ahiahi e hoolohe i na haiolelo a ua poe haumana la, ma ka hc»ra 7 : 30. Ma ka Alameda 0 ka Poakahi nei 1 holo aku ai o Chas. J. Fishel no Kapahkiko, no ka ohi hou ana i mau waiwni no ka halekuāi hou ona e kukulu ia nei ma kahi mua, ma alanui Papu. Ua hala aku nei ke alii ka Moi no ka m >kupuni kaili la, maluna aku o ka Lilinoe ika Poalua nei. E ukali ia kana hu.ikai e na pomaikai he nui. Ile elua aku nei la oka Hooilina Alii ma Hanaunia, ma kela huli o Waialae kahi i noho ai, me na hale loie a ;no na pouo lawaia, a he lawaia ka hana ma ia mau la, a ma ka Poaha nei kona noi ana mai. l'a hoololi ano hou ia ae nei ka nu}>qu Klele 1 keia wa ma ka hoopiha ia ina o kekahi mau kolaoiu me ka olelo pikake walawala, ao ka olelo Waihi no hoi kekahi mau kolamu, a ua loheia mai e emi pu ana me ka auhau pepa.

O na loaa ma ka Kea o Kaumaka]»ili t nulamaia i kela pule aku nei, ua aneas*e aku no ta e piha na tausani elua a ua piha no paha. O na huina a kekahi īu.ui jH!pa i hoikeike ae ai, mai ka elua tiusani a emi mai i ke tausani me elinu haneri ka haahaa. Owai ka poloiei. Oiai o Kaaha, no Puu eo, Hilo, Ha w iii, e lawaia ana ma kahi mamao mai U aina aku, a i ka paa ana o kana i-a u.\ nahu iho la oia ma ke poo i hemo k.i tnakau, aka, ua poholo aku la ka i a iloko o kona puu a paa loa. Aole i •'-Itu mahope iho, ua make iho la oia. He cH)pu jKK>-paa ua i-a la. make emoole tho no hoi he ka naka ma ka uwapo o ka hale makeke kahiko i ke kakahiaka Poakolu nei. E Koomaka ana oia e lawelawe i kana hauia ka moku, a iaia i lalau aku ai i kaula, oia no koua wa i hehee iho ai l -iio .1 make loa t a noi ia mai makou e hoike aku, makemake ia na lawe pepa a pau o u nupepa Ka ffoku o ke Kau i hookaa i ke ola o ka pepa, e hookaa f>au nui mamua ae o ka ia 30 o keia mahia i ole pela t e hoopaa ia no ka lamau j*|>a mahope o ka la i olelma Ma ka Poalua nei, lune 2nd ma Honolulu-waena, ua hanau mai na Henr)' Kahaawinui a me Alrs. Ap. Kihaawinui, he keikikane mohaha matA o ka makou ia e kalokalo ae nei » e hoomau ia aku ko olua hoohua *ra mai j Da hua maikai no ke au hoolahui o ko kakou mau Lam Moi, a hoolau pai ana hoi i ka aina. t T a loheia mai e hele ana ka kekahi 0 ka pualikoa kamalii i alakai ia e lto lakou Hipa i Kauai, e wawahi ai » ka paU o Kaialau a kukulu i mau P a pu no lakou. Ua lohe pu ia mai no e hoopii ana o Hipa 1 na kamana aina i kapili iho nei i ka manuwa papa pohue o lakou. Ua makau nui ka o

j pau 1 ka helelei iloko o ke kai. nokila, hoala 2e f)fi i ;apu no lakou. a ir»a paha e ?:au ia alaila lele paha i ka lani i ma na Holomua no hoi na iiu|liu 3 ka Hipa, no ke akahai no. Ke kaheaia aku nei ka Ahahui Opio pio Puuw-ai I>»kahi e akoakoa ae ma Kaumakapiii ma ke ahiahi o ka Poaiua oia ka la 9, e* hoomaopopo no ko lakou mau kuleana iloko o ka AhahuL HLLU HAL\ O KA PALAUALKI.O. E kuii Kilohana, —E oluolu ia kou e hoaiai aku irnua o ke akea e luakaha: ana ma k<» kaua mau kaiauiu mai ka j hikina a ke komohana, mai ka akau a ka heeua, a i ike pu mai na poo aupuni i ka hana jwno ole a keia loio oia hoi o S. Molale. Ma ka la 19 o Mei i hala u3 noho ka aha hookoiokoio e nana no ka hihia a ke 'iii kue ia Kopa a me Kawaapolaole o Kealia, Kona Hema, no ka aihue i ka puaa a Kailikea w. ma o kuna !oio Mohle Ma ka nana pono ana a ka aha no keia hihia, ao!e hoike ma ka aoao hoopii i hele mai a hoopaa i ka hihia, noiaiia ua hoopanee ka aha a ka ia 22 mai, a ma ia ia i hoopuka ai ka aha i kana oleio hooholO hookuu ana i na mea i hoopii la. A eia ka mea hilu loa i ua wahi ioio nei, koi aku nei t na kanaka i hoopii ia e uku aku laua iaia a me ke poho o ka aoao hoopii no na dala he iwakaiua, a he nui wale iho na hana apuka a keia loio. E ndna mai e ka iehuiehu i keia hana a ka 1010 Moiale, a mai hihnai 1 ka lawelawe pono ia o ka hana eia. Jno. Kaehuliki.

NA ANOAI O WAIHAWA. E ka Supepa Kuokoa, Aloha oe: — E oluolu mai kou hanohano e h#okomo iho ma kahi kaawale o kou mau kolamu i kela hua e kau ae la malunaOiai o oe ka uwila mama nana e aha'i aku ka lono mai Hawaii o Keawe a Kauai o Mano, a puehu loa aku hoi i Niihau i ka mole olu o Lehua, e hoike ana i kou mau tausani puni mea hou, oia iho keia: Ua make Wahiawa i ka wai ole. Pau Peapea i ke ahi.—He oia mau ka wai ole o ua aina nei, ke hahana mai la hoi ka wi i na kamaaina, ke aumeume nei na kanaka i kahi wai, ke wawahi aku nei wawahi mai i na makawai, ke nuku aku nei nuku mai kane o ka wahine, me ka hoopuka ana i na olelo ino loa i kumu e ho a ia ai ke ahi o na aoao elua, ke ulu mai la ka oiaio 0 Kahawai, mai kahakai mai a hala na mile ekolu aohe wai he neo wale no, he huli aku kahi wai e inu a kahi e loaa aku ai, me ke kiaha e hiki ai, aole hoi e like me ka manawa wai ka ukuhi pakeke iho no, hoi ana. A ke ulu mai la ka manao iiele o kahi poe a haalele iho i |ca aina, a pela pu no hoi me ka mea.e kakau nei, no ka mea, o ke kalua wale iho no i ka ai aole nae e hiki ke kanu aku. Hu mai ke aloha i ka aina i noho ia ai a kupa. A ke ahulau mai la ka make i ka pipi a ka haole, no ka mauu ole a me ka nele ika wai. Ua huhu loa no paha ua elemakule nei i hookuu ole mai ai i mau wahi kulu paka ua.

Ma Lawai, —Ua lohe au i ko laila mau kamaaina, ke noke mai la ka pipi i ka ai i ka lau o ke kalo, a oia ko lakou poino a me ka nele i ka wai, ke ku nana nei na pake aole e hiki ke kanu No Eieele, —Ke maloo mai la ke ko 0 ka Hui mahiko o A. Drier ma, a ke mihi nei kefo Hui no ke poho, a ke huli aku hoi oe a nana aku j ke kula o na haole Niihau, me he mea la ua puhi\a i ke ahi i ka " ula kalae loa i ka lepo a ka tnakani, i hoonuanua ia a pua Kala maula, " ka ua mea o ka maloo. Ke ano o na kanako o Wahiawa, he 01 aku keia o ka apana pegana loa o na kanaka, aole hele i ka puU, aole no hoi he hele ia mai eke Kahu. I kela ma* kahiki aku nei hele ia mai, o ke oki no ia a hiki i keia la, no ka loini loa no paha kekahi, no ka mea, he eono mile ka mamao. Nawai no la eaa mai keia wahi loihi. O na kanaka hoi o Eleele, ua like pu no ka pegana, a he pakeu loa aku hoi ko laila kanaka, he hoolele lupe ka lakou hana i ka la Sabati, a he ona ka kekahi poe a pela aku.

WILLIĒ f. KaIKI'AHINK. Wahiawa Kauai, Aperila 25, 1885. HOt NO KA LKPO l K.A LEPO. E ki Nupepa Kuokoa, Ahha <v .• — E oluolu oe a me kou hookele e hookomo iho i kau wahi puolo makamae, ma kahi akea o kou kino, nau hoi la e hoike aku i keia wahi mea hou pili kaumaha imua o na Pilikana a me na hoaaloha o ka mea i haaleie mai i keia ola ana, oia hoi o Lepeta (w.,) a na lakou ia e haawi ae i ko lakou aloha nona. Ua mareia t īa me a'u ma ka malu hekuawa o Kwa nei 1 ka la 20 o Maixh, 1871 e Rev. A. Kaolika A mai ko maua hoohuiia ana ma ka Berita He moiele o ka mare a hiki i kona haalele ana mai ia'u ma ka la 30 o Mei, 1885 nei; ua loaa ia maua he mau hua mai ko maua j>uhaka aku he 9 ka nui, he 3 i make, he 6 e ola nei, he wahi bebe hou loa iho nei kekahi, he elua mahina a oi, he bipi kona makuahine e noho nei. He wahine keia i aloha nuiia e a'u a me ka ohana no a pau, & ke noho nei au me ka w ne ka minamina iaia, no kona haalele ana mai ia'u a me na keiki a maua he lehulehu. Aole hoi e hiki ia'u ke aua aku iaia, no ka mea t ua ikaika ka make maiuna ona i ua hora pokoie ia; nolaila, oia ka ka haipaia i

f j olelo ai " Owai la ka niea e pakele mai kuu iirr_i aku? " Kana no i has«i mai, a nana no t lawe aku; aka, e hoomaikai aku i kona īnoa. Ina nae ua ; lasre aku oei ka Nlea Ihiihi i kona uha | ne, a hoonoho ae ma kahi ana i hooi makaukau ai no kona poe ohua; alaila, ke hauoli nei aa» a iioko o kuu hauoii ana, ke paana ae nei au i ke wahi himeni |>cnei: "Ka iani kuu home e maha maa ai Pokole paa ole ku i neho maanei Xo \u aha e ohuenu ke kau paapu [mai Na eha, na luhi, na kaumaha e ? Cha Eia mai na anela. ke memele no'u. Memele, memeie, a hiki » o. Ma na Pukamahela e ku ka poe [inaika', A mek aloha no ko'u puka ana'e Owau me ka oiaia E. Kaehuokal\ki. Honouliuli, lune 2, iS3S- - HALA O S. KANE.

Ma ka hora 1 p m., o keiA ia Mei 21, 1885, ma Kahaluu nei, ua kii mai la ka lima menemene ole o ka make, a kaili aku la i ka hanu hope ioa o S. Kane, a waiho i ke kino a hoi aku la i ka iuapa-u pihawelu a ke aioha ole 1 noho aL

Eia kahi moolelo pokole nona: —Ma ka makahiki 1863, ua komo oia nia ke Kuianui o Lahaina-luna, a ma ka 1865 ua haalele oia no ka mai, raa ka 1869 ua lilo oia i kumu kula no Kahaluu, ma ka 1871, ua mare oia i ka wahine, a ma ka 1884 make aku la kana wahine a me ke keiki, koe iho o S. Kane, a me elua keiki, mai ia manawa mai ka hoomailo a ka mai, ua hooikaika e huli i ke ola aole hiki me ia mai oia a moe aku la oia i ka moe ko-u moe hooilo; he kanaka naauao, oluolu, hoopono, a he nui kona mau hoa'loha mai keln a keia pe-a o ka aina o Kona Akau mai o a o, na hoike.

I Ika wa i lele loa ae ai kona hanu, |ua ike ia aku la na lima, me he la e kakau ana, a o ka waha hoi, me he la e pula ana Hala aku la ka uhane, oia ka ke Akua i olelo ai, No ka lepo oe, e hoi no oe ilaila. He manaolana nae ko'u, aia oia ma Kanaana hou, ke hui pu la me na kini lani, ualoaa aku la ka maha ma o, aloha no ! Na ke Akua i haawi mai, a nana no i lawe i aku, e hoonaniia ka inoa o ke Akua. Jos. K. Nahale. Kahaluu, H. Kona, Mei 21. 1885. NA MEA HOU O LANAI. Kuu Nupej)a Kuokoa : Ua noho hamau au i kela mau la aku nei, mamuli o o ka haawina luuluu a kaumaha i loaa ia'u; oia no ka make ana o ko'u kaikuahine a'u i ohohia nui ai; aole i hoomama ia ia u ana o'u a hiki i keia la a'u e kakau nei i keia mau anoai oka aina o Kaululaau, ke aiwaiwa hoi o na la i hala

Ua loaa i ko makou lona Keaho ka mana hookohu Ilamuku no na Ilio a pau ma Lanai nei, mamuli o kona hopu kino ana i ka llio a kona makamaka Pia, i loaa ia'u ma ke kula e ai ana ika hipa aka ona aina. Ua lawe oia i keia Ilio a mua o Mr. Kikaha. Ua hooikaika ua Keaho nei i ka Ilio a kona hoa kanaka o manaoia na kana Ilio i ai ka hipa. Aka, ua loheia mahope iho he ai hipa no kana Ilio. Nolaila, ua kii kino aku o Hanare Kipikona e koi e niake kana Ilio; aka ua ulupuni loa ia o Keaho Ika huhu; aua ae mai no nae. E hele mua ana oia e hookui i ka wahine nana i olelo he ai hipa kana llio. O ka oiaio. he hoopunipuni wale no ia Hanare, a hiki wale i ka make ana o kana Ilio. Ua make kekahi mau Ilio ike kula mamuli oka loaa ana aku e kalohe ana; nolaila, ua alualuia aku a mua o ka mea nana ka Ilio a koi ia aku e pepehi.

O kekahi mau Ilio, ua make wale iho no i kauhale, a ua hoohuoiia ke kumu o ka make wale o keia mau Ilio. O ke ano, me he mea la, ua inu i ka rama kela mai hoomalule kino a hoo lapuwale loa.