Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIV, Number 25, 20 June 1885 — Page 1

Page PDF (1.92 MB)

This text was transcribed by:  Arlene Kato
This work is dedicated to:  Miki Kato of Pu'uwa'awa'a Ranch

Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII

BUKE XXIV, HELU 25.

HONOLULU, POAONO, IUNE 20, 1885.

NA HELU A PAU, 2029.

 

NA HOOLAHA KUMAU.

 

W K. KAKELA. LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI. He Luna Hoolalo Palapala. tf.

 

A @OSA (AKONI.) LOIO A HE KOKUA MA KE KVNAWAI. He Luna Hoolalo Palapala. KEENA HANA: Ma ke Keena Loio Kuhina. tf.

 

S B. DOLE. LOIO, LOIO, LOIO. He Luna Hoolalo Palapala. KEENA HANA: Ma Alanui Kaahumanu.

 

DILLINGHAM & CO. Mau Mea Kuai Lako Hoo Alanui Papu, Honolulu.

 

FRANK PAHIA. ANA AINA! ANA AINA!! KEENA HANA: Aia ma alanui Moi, koko@@ loe i ka Uwapo o Hooliliamanu. tf

 

C C. COLEMAN. @mara a he mea hana Mekina Kapili Kapuai hao lio. A ME KA Hana Kaa Lio ‘ana, etc., Hale Hana ma Alanui Alii, E kokoke la i ke Alanui Papu

 

@ P. HANAAUMOE. He Loio a ke Kokua ma ke Kanawai ma na Aha Hoomalu a Apana o keia Aupuni. @@ loaa no au ma Puna, Hawaii.

 

E G. WALLER (WALA.) @ ka kaai i@ bipi ma Alanui Puowaina, ma ka @@ i kapaia “Kawaiahao Market,” malaila e ka ai na io bipi momona, a e hoolawa ia a @@ makemake o na makamaka. 2006-ty

 

CHAS H PULAA.­ @ A HE KOKUA MA KE KANAWAI @ e loaa no au ma Honomakau, Kona Akau, Hawaii. 2001-tf.

 

JOHN MAHIAI KANEAKUA. LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI MA NA AHA HOOKOLOKOLO A PAU O KEIA AUPUNI. Keena Hana me Hon. K. Preston (loio Pehana i ma Alanui Kaahumanu, Honolulul

 

CECIL BROWN. LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI. @e Agena Hoolalo Palapala no ka Mokupuni o Oahu KEENA HANA: Helu 8 alanui Kaahumanu-tf.

 

RICHARD F. BICKERTON. (PEKEKONA.) LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI. KEENA HANA: Helu 27 alanui Kalepa. tf.

 

W A. KINI LOIO, LOIO, LOIO. KEENA HANA: Helu 15 Alanui Kaahumanu, Honolulu. tf.

 

W.C. AKANA (KALAUKI.) @e Mahele a Unuhi-olelo ma ka olelo Pake @ ka olelo Hawaii. Ua makaukau no hoi hana i na Palapala Kuai a Hoolimalima @@la aku mawaena o na Pake a me na @@ i ka Hawaii. E lono no au ma ke Keena Helu 7, Alanui Moi, ma kahi e kokoke @@ i ka w@apoo Hoaliliamanu. 2010-ty

 

WILDER 7 CO. (WAILA MA.) @@@ @@@@ papa a me na lako kukulu hale @@ @ @@@ @ @@@@, a me @@ @@ no pono a pau @@ ka hale. Kihi Alanui Moiwahine me Papu. tf.

 

WILLIAM AULD. @@@@ Hoolalo Palapala Kepa Poahana no ke Apana o Kona. KEENA HANA: Ma ke Keena Wai o Honolulu. tf

 

S H. MEEKAPU. Tela humuhumu lole. HALE HANA: Helu 11 alanui Nuuanu.

 

G L. FITCH, (KAUKA PIKA.) Ua wehe @@ nei au he Keena Lapaau ma @@@@@ Maunakea, Honolulu, Helu 70, a e @@ no au ma ke Keena ma ka hora 9 a ka @@ li o ke kakahiaka o kela a me keia la, @ 5.30 a i ka hura 7.30 ahiaahi. 2007-y

 

@ NO. M. KEALOHA. @UNA Hoolalo Palapala Kepa Paahana me ke apana o Kawaihau, Kauai. He @ no ka Hoolalo ana i na Palapala me ka apana o Kawaihau, Kauai. He K@@@@@@@ Pal@na Aina no ka apana o Kawaihau, Kauai, a he Luna Hooko @@@@ no ka Pae Aina @. 1163-1yr.

 

HE MOOLELO KAAO NO Ka-Mahina Malamalama

            Ke Keiki Alii o ka welau anu o ke aupuni o Hinedu, ka Hiapaiole o na waoakua kanaka ole o Puricalia, a o ka naita hoi nana i ulupa na lua huna o na powa.

 

(Kakauie no ke KUOKOA.)

            O KEIA no ka puali naita o ka haku powa o na mauna pohaku o Pelekiuma. Kani hou mai la ka o-le a oili mai he 12 mau naita i kahikoia me na aahu ulaula, a maluna o ko lakou mau mahiole e luhe ana na hulu nani. (E hoomanao iho nohoi na hoa kaunu o keia nanea, o keia no na eueu o na kakela hui, a o na iwikani nana e kaili aku ana ka hanohano o ke kahua paio.)

            Oiai na puali e hele ana ma ko lakou alahele iho, a hiki i ke kaawale ana nona na anana he eha haneri, ua haawina aku la ka hoailona no ko lakou halawai pu ana he alo a he alo. Huli like ae la lakou me ka hikiwawe loa, a kuupau mai la i ka holo o na lio. Emoole, hookui ae la na pahi me na pahi, na lio, a olapa ae la na huna ahi o na medala kila. Ikeia aku la he mau naita e waiho ana ilalo o ka honua, a o ka poe hoi i halawai me na hauna pahi akamai a kahi aoao, a i haula maueie mamuli o ka lakou mau pale pahi pakalaki.

            Aia ka haku powa o na Pelekiuma ke owiliwili la i kana pahi, e hookikina ana i kona mau koa, a e holo ana mao o a maanei me ke kahea leo nui ana. I keia manawa no i mawehe hou ae ai na aoao a elua a kaawale pono, a holo hou ae la me ka puahi nui no ka lua o ka manawa, e haawi ana hoi kela me keia he mau hauna pahi me na pahuna pahi pololei ma ka puuwai o ka enemi. Ma keia halawai hou ana o lakou, aole i ike hou ia aku kela me keia naita e haule ana ilalo a e haawi pio ana hoi, aka, ua hoike pakahi ae lakou i ke akamai me ka eleu ma ka hakaka ana, ke hele la a aneane e piha na hora ekolu.

            Mahope iho o ka piha ana o na hora ekolu, a ke hele aku la hoi i ka ha o ka hora me ka hoomau ia no o na paio hahana ana, oia no ka manawa i ikeia aku ai ka haku powa me kona mau naita e ku lohelohe mai ana iwaena o ke kahua paio, i hooneleia me na pahi mai ko lakou mau lima aku. No keia nele ana o ua mau eueu nei, ua komo iho la ke anu maeele o ka weli i hui pu ia me ka hilahila iloko o na naita, a o ka haku powa hoi, ua hoike mai la kona mau nanaia i ka inaina e paila ana iloko ona, oiai kona mau maka e hulili ana a e nau ana na ku’i.

            I keia manawa kupilikii o na naita Pelekiuma e ikeia aku nei, ua haawi koke ae la ka haku puuku o ka la he hoailona e hoomaha na aoao a elua. Ia wa no hoi i huli ae ai kela a me keia o lakou no ko lakou mau halelole. Mamuli hoi o ka nele ana o keia puali naita me na pahikaua, nolaila, ua kauoha ia mai la e lawe i na laau ihe. Emoole no hoi, ua kani hou mai la ka o le hoailona no ka lua o ka paio ana, nolaila, ua puka mai la na aoao a elua a hele aku la ma ko lakou mau alahele e like me ka maa mau, a huli like mai la me ka hiehie nui.

            I keia wa a na aoao a elua i huli like mai ai, oia no ka manawa a na makaikai i haawi aku ai i na leo uwa o ka mahalo i na naita a pau a me ko lakou mau alakai pakahi, oiai ko lakou mau maka e haka pono kekahi i kekahi, e hookuene pono ana hoi ka noho na, a ma ko lakou mau aoao akau a pau e wanaoa ana na laau ihe maka winiwini, a e anapau wale ana no hoi na lio mao a maanei me ka hiehie nui, a e kali ana hoi no na kauoha mai ka haku puuku aku.

            Kani mai la ka o- le ma ka leo nahanahe, a i ke kuu ana aku o ka leo i ka nahe liilii lai malie, oia no ka wa i kapake’u like iho ai na lio a holo ae la e halawai pu. Ua lawe ae la kela a me keia naita i kona kulana hiehie a paa no hoi, e hoike ana imua o ke anaina kanaka makaikai he lae oo maopopo Aia ka lakou mau laau ihe imua me ko lakou mau kino e hilinai pu aku ana; ma na lima hema ka lakou mau pale kila nunui paleleu e olinolino ana i ka la, a e hookele pololei ana hoi i na lio a me na maka ihe ma kahi a na enemi e nee pu mai nei. A me he poha ana na ka hekili, pela lakou i hookui ae ai me ka ikaika, oiai ke anaina ua hoopuiwa ia me ke kani poha o ko lakou mau medala kil@, a holo ae la ka lia makau me ka hopohopo iloko o lakou.

            Me he kikiao makani la na naita o ka aahu ulaula i kuupau aku ai i na ai hoolana i ka wai a Hinakahua, ke hele la a puanuanu ka maka ihe i ka piko o ka hoa. Ike mai la ke anaina i ke ahu mokaki o na naita o ka haku powa ilalo o ka honua, a e holo poaipuni ana hoi na naita lae ula o na kakela hui, a ia wa no hoi i haawi hou aku ai ke anaina kanaka i na leo uwa hoomaikai kiekie i ua mau kae’ae’a la. Aia iwaena o keia mau naita Pelekiuma ko lakou alakai e waiho mauleule ana, a i ka hala ana o ka hapaha hora, ua ala mai la oia iluna a me kekahi hapa o kona mau naita i halawai pu me na palapu me na helehelena ahiu o ka inaina no ka lua o ko lakou hoohokaia ana me na mea kaua. A oiai ke poniuniu e hoonipo ana maluna o ko lakou mau poo pakahi a me ke kaumaha pu o ko lakou mau kapakila e ume ana i ka honua, na ia mea i hoopoluluhi iho i na noonoo maikai ana a noho’lii la ka inaina wela o ka huhu iloko o ko lakou mau puuwai pakahi. Hoao ae la lakou e ku iluna, aka, aole e hiki, no ka mea, ua newa a luhi i ka wai o Iao.

            Ua aneane paha e hala ka hapa hora o keia waiho ana o na naita ilalo o l@a honua, ua ku iho la ka holo poai puni ana o na naita o na kakela hui. Ia wa no i ikeia aku ai kekahi naita nui puipui e kuoe hele mai ana, a ma kona lima e paa ana kana koi kaua oilua ole. Ku mai la oia imua o na naita o na kakela hui a pane mai la me ka leo nui halulu. Ua lawa ko oukou papahi ana i ka hanohano o ka la ke ku mai oukou pakahi imua o’u ma ke ana koi kaua. O ko oukou alakai ka’u i makemake loa ai e halawai pu me a’u, a ano, ina aole oia o palo mai’ana @@@ a’u, ala@a, o ka mea o oukou e aa mai ana.

            O keia naita nui puipui e kamailio nei imua o na eueu o ka aahu ulaula, oia no ke alakai a haku powa hoi o na naita o Pelekiuma, oiai ua pau ae la na kipona poluea a ke poniuniu maluna ona. He kino nui maikai kona, a he ikaika hoi i hiki ole i ka mea hoopepe wale ke kulai, a ma kona mau nanaina e hoomaopopo ai na makaikai he mea kanalua loa ia lakou ka hiki i ke alakai o na naita o ka aahu ulaula ke hoohoka iaia ma ka oniu koi kaua.

            O keia manawa hoi a naita e papa leo nei, oia no ka hora eha o ke ahiahi, a ke hele aku la i ka uhi ana a ka pouli. Aole no hoi i hoopauia aku na lealea ana o ka la, no ka mea, he aa na keiki iwikani e paio pu me na kamaaina. Mahope o ka pau ana o kana kamailio ana, ua oili koke mai la ke alakai o na naita aahu ulaula me kana koi kaua. Hooholo loa ia ae la keia manao o ka haku powa, a hoi aku la laua no na halelole no ka liuliu ana i na hemahema.

            Oiai laua i anehe ae ai e hoi no na halelole, ua ala like ae la na naita a pau e waiho ana ilalo a hooho like ae la: E ko makou alakai wiwo ole, aole makou e hookuu hookahi aku ana ia oe e paio me na enemi, no ka mea, ua paa ka makou olelo, mamuli makou ou a make a ola paha; ano, e ae ia makou e lawe i na koi kaua a paio aku i na enemi me kou hanohano. E ae pu aku no hoi ia lakou a pau e paio mai me kakou me na koi ke aa lakou.

            I keia wa i lohe ai na naita aahu ulaula i keia mau leo paio o na naita a lakou i kiola ai i ka honua me ka maka o ka ihe, ua hooho like mai la no hoi lakou: Ilalo na naita kamalii o Pelekiuma! Imua e na ihukani o ke kakela Omaomao! E lawe i ko lakou ola me ka maka o ke koi kaua, a e hoohanini i ko lakou koko maluna o ka honua i wai e inu no na holoholona, a o ko lakou io e kiola liilii ia i ka lewa i ai na na manu. Imua i na ilio kawa-u o Pelekiuma! E kakoo i ke apo o ka lanakila, a e paa me ke kulana ole!

            Iloko o keia mau minute i ulaaoa ae ai na naita o na aoao a elua, e kuhea leo nui ana a e holo hele ana mao a maanei. Pioo pu ae la ke anaina o na ‘lii a me na makaikai, a nana mai la lakou me na maka pihoihoi maluna o ua poe kae’ae’a nei. Ikeia aku la kela me keia e holo pololei ana no na halelole, a oili hou mai la iwaho me na koi ma na lima. Aohe he mau leo pana a na alakai, oiai ua pihoihoi pu laua no keia mau hana a na naita a lava i ike ai e waiho ana ilalo i loaa ma na palapu.

            O keia wa a na naita e ulaaoa la ke hele loa aku la i ka molehulehu ahiahi. Aole no hoi he mau leo i pane ia e na alakai oiai laua i huli ae ai a komo aku la ma na hale lole me ke ano pihoihoi. Aia nae maluna o na helehelena o ka haku powa he mau hiona mahiehie, me ka pahola na ae o na mino aka ma na papalina, iaia i nalu iho ai no kona laki i ka loaa ana o na kokua na i manao ai ua pau i ka make.

            Emoole, puka mai la na alakai pakahi o na mahele naita a elua maluna o na lio a hui mai la me ko laua mau naita e ku laina ana ma ke kahua me ka makaukau e halawai me na hoa paio o ka la, a no kekahi mau minute o ke kali ana i na kauoha, ua ikeia aku la ka haku puuku e hele mai ana ma kahi a na laina naita e ku nei me kekahi mau lama kukui e ukali ana mahope ona, no ka mea ua uhi iho la ka pouli.

            Hiki aku la ka haku puuku imua o na laina a pane aku la: E a’u mau keiki, ina ke kauoha a ke alii naita o @o a me kona makuakane, o keia ka panina hope loa o na lealea o keia la, a nolaila e lawe kela a me keia i ke kulana maikai me ka hoolohe pu i na kauoha a’u e haawi mai ana; mai paio no hoi me na manao o ka inaina, aka o ka lilo wale no o ka hanohano o keia paio ana me na manao maikai, ano e lalelale no ka leo o ka o-le.

            Nalo aku la ka haku puuku iwaena o na hale lole a hoea hou mai la me na lamalama kukui e ukali ana mahope, a kuhikuhi aku la i na kanaka paa kukui e hoopuni i ke kahua, a e hoopuni pu ma kahi a na alii e luakaha ana. Ia wa no i holo like ae ai kela a me keia ma kahi i kuhikuhi ia, a ua hoike mai la na hiona o ke kahua hakoko o na eueu naita i ka malamalama me he ao la, a o keia manawa i lilo@ @@@@ @@ @iu ana no k@ k@@@@ p@@, @@@ @@@@@ @@@@ @@ @@.

            Nana ae la ka haku puuku a puni ke kahua, ua makaukau kana mau hoolala ana, nolaila, kauoha aku la oia i kekahi puali lio e hele pu mai me na puali naita me na lamalama ahi, a ua hookoia keia mau kauoha. Makaukau ae la na mea a pau, a ke hi-o mai la ke anaina kanaka mao a maanei me ka manao la hoi e hoouka ia ana he kaua nui mawa ena o na naita, a ia lakou e holo ana mao a maanei, ua kani mai la ka o-le.

            Ia wa i kauhaa like ai na lio o na naita a pau, e haa ana a lele ana mao a maanei me na maka hoihoi, no ka mea he pu liuliu keia a ka haku puuku, a o ka maopopo ana i na lio i keia mau hoailona a pau, ua oleloia ua hapa ka lohe o ke kanaka i ko lakou. Aia hoi maluna o na lio e kipu ana na naita, a e hookuene pono ana ka noho, a ke nee nei na mahele naita kekahi ma ka hikina, a o kehaki ma ke komohana.

             Ikeia aku la na naita o na aoao elua e ke anaina kanaka iwaene o ke olinolino o na kapakila, oiai na lama kukui e nee ana ma ko lakou mau aoao. Ku iho la ua puali lio nei ma kahi he eha haneri anana ke kaawale mawaena o la kou, a huli like ae la he alo a he alo. Ua hoike ae la ke kulana o kela a me keia naita i ka hiehie, oiai na kipoohiwi e hoike ana i ka nui kihikihi, na io uala e ponaha popohe ana ma na lima, na aa huki hoi i hele a wikani a i pehu i ka holo a ke koko iluna a ilalo.

            I keia wa i poha hou aku ai ka hoailona no ka hui ana o na puali naita, a ia wa i lohe aku ai ke anaina kanaka i ka halulu o na kapuai no ka mea, ua kuupau mai la kela me keia i ka holo o na lio, oiai na lamalama ahi e hoholo ana mao a maanei. Me he hu ana la na ka makani ko lakou kaalo ana ae ka hoomaopopo aku a ke anaina kanaka, a me he kani ana na ka pukuniahi ko lakou halawai ana ae, a lele ae la na huna ahi o na koi kaua. I keia wa i hookui ae ai na lio, a me na medala kila, ua holo ae la ke puanuanu maeele iloko o ke koko o ke anaina e kuku aku ana, a he keu aku keia o na hiona weliweli. I ko lakou manao ana aole keia he paio lealea, aka he kaua maoli no. Aia na hauna koi ke poha la maluna o na pale kaua, a e helelei pu ana na huna ahi okoko mai ko lakou mau aahu kila; e wawalo pu ana na leo hauwaiaau o na kanaka, a kupinai ae la ka lewa i na leo.

           

            Ua makana mai o J. Pii, kekahi o na keiki kamaaina o na Koolau, ma ko makou Keena hana nei kekahi hala tahiti pala a momona no hoi.  Ke haawi aku nei makou i ka hoomaikai ia oe ma ka namu walawala, “Thank you.”

 

KA MOOLELO KAAO O

Kahanuopaineki,

Ke keiki alii o ke aupuni o Italia Ka Olali o na Waoakua o Arabia. Ka Naita nana i kuekaa na i ua huna o na Powa.

 

            I na pio e hoihoiia la no ko lakou halepaahao me ka helelei mau ana o ko lakou mau waimaka, a oiai lakou i hiki pono aku ai i ka puka pa, huli mai la ka powa Sila Huka, a me ka leo o ka inaina oia i pane mai ai imua o ke kaikuaana o Kahanuopaineki: O oe e Kale a me kou ohana, ko’u enemi ino loa; ina au e pakele ana mai ka make mai, o oukou ka’u e luku a e pepehi me ka hoomainoino ana i ko ou kou mau kino. Poha aku la ka leo o Kale, a he mea hoi ia nana e hoouilani i ka manao o ua powa nei: E ka powa Sila Huka, ke kanaka hoi i hoopiha i kou puuwai me ka awahua a me na hana eleele a pakaha wale hoi i ko makou aupuni nei, o kau mau huaolelo i pane mai nei imua o’u, e hoikoi aku no ka awahia a me ka mulea o ia mau huaolelo maluna ou, a e ike koke no oe i keia manawa, o ka amana li kanaka o Italia nei, ua kokoke loa mai ea e hookau aku i kou kino me ka mainoino maluna o ua amana la; nolaila, o kou make, he make weliweli loa ia, a e puhiia hoi kou ohana i ke ahi me ka mainoino; a oia auanei ka hopena o ka mea pakaha wale. Pii ae la ka ena o ua Sila Huka nei, a hoao iho la oia me kona ikaika e mokumoku liilii ae i na kaula i hoopaaia ai oia, aka, aole nae he wahi mea a makala ae. No keia mau hana a ua powa Sila Huka nei, Huli ae la o Kale a kauoha aku la i na tausani naita e hopu a lawe loa aku i na pio a hoopaa hoi ia lakou maloko o ka @@@@p@@@@@ @e papu 25; a kiai ia hoi me ka makaala loa i na wa a pau a hiki i ka wa e li ia ai.

            Huli hoi mai la o Kale no ka hale alii, a oiai ke koena o na naita e ku kiai mai ana, ua kauoha aku la ka olali opio ia lakou e hoomaemae koke ia ka pa alii. a e lawe ia hoi ka poe i make e kanu ma na ilina. Aole i emo, ua maemae ka hale alii, a o na kino make hoi o na enemi, ua pau loa i ke kanuia; a aole no hoi he olelo ana i koe. Kukala ia aku la ka lohe i na makaainana a pau o Italia, ua hookuu laula ia ka pa alii e hele mai na mea a pau e ike i ko lakou alii opio, ka Lei-ai hoi a ka Moi Puluka, ka mea a lakou i aloha nui ai. I ka lohe ana o na tausani makaainana i keia leo kuahaua alii, ua piha koke mai la ka pa alii i na kanaka, a e puana mai ana hoi lakou me na huaolelo o ka inaina: Ke noi aku nei makou kou mau makaainana, e pono e kiola ia ka hae o ka powa Sila Huka ilalo, a e kau ae hoi i ka hae o ka Moi Puluka, ka hae a ka lahui Italia i aloha nui ai. I ka lohe ana o ke kaikuaana o Kahanuopaineki i keia mau olelo a ko lakou mau makaainana, ua holo koke aku la oia e hai i kona pokii; a i ka lohe ana o ka olali opio, ua pane aku la oia ia Kale me ka olulu: E kuu hanau mua aloha, o na mea a pau a ko kakou mau makaainana e makemake ai, e hooko aku i keia manawa; a e huki koke ia ka hae alii o Italia, a o ka hae hoi o ko kaua enemi e puhi koke ia i ke ahi. Ikeia aku la ka iho ana iho o ka hae o ka powa Sila Huka, a liuliu iki, ua ike ia aku la ka pii ana ae o ka hae kalaunu o ka Moi Puluka, a welo haaheo hou ana kona mau kahakahana i ka welelau makani, e kiani ia ana hoi e na aheahe lau makani ke kino nani lua ole o ua hae aupuni la.

            I ka ike ana mai o na makaainana i ka pii ana ae o ko lakou hae a kau ana iluna o na puoa, ua olo mai la ka pihe kumakena o na makaainana i ka pulelo hou ana ae o ko lakou hae a huli hou hoi ka aina iluna ke alo; o ka poe e waiho ana iloko o ka nawaliwali mai a hiamoe, ua ala mai la lakou mai kahi moe mai, a hoomanao ae la lakou i ko lakou alii, ke alii a lakou i aloha nui ai. A i ka hiki ana mai o ka manawa e hookuu akea ia ai o loko o ka pa alii, ua hoi aku la ke alii opio e komo i kona kapa alii, a pela no hoi kona mau makua a me kona mau ukali, ua kahiko lakou me ka hanohano nui. A ia wa, ua wehe akea ia na puka o ka hale alii. O ke alii opio, ua kahiko piha oia i kona aahu me na hoailona alii a pau, a e anapa ana hoi ke komo hooilina alii o Italia ma kona limaiki akua; e kuuwelu ana hoi na mea hoohiluhilu o na ano a pau maluna ona. I ka hiki pono­ ana ae i ka manawa, ua puka mai la ke alii opio, kona mau makua, a me kona mau kaikuaana, a me ko lakou kaikoeke aloha. Ua kahiko no hoi lakou i na kapa like i ano like aku me ko ke alii opio, a o ko lakou makuahine hoi ua kahiko oia i kona aahu piha, a pela no hoi ko lakou kaikuahine aloha: a o lakou a pau, ua hoonohoia iluna o na noho, a koe ka olali oopio a me kona mau ukali e ku poai punni ana iaia. Puka mai la lakou a pau mai ka rumi hookipa mai a hiki i ka lanai, a hoomaha iho la lakou malaila no kekahi mau minute; a liuliu, ua ku mai la ke alii opio a wehe mai la ua olali opio nei i kekahi haiolelo ku i ke aloha a anoano ee-hia no hoi, a e paa ole ai na waimaka o kona mau tausani makaainana, oiai lakou e ake mai ana e ike pono i ka opuu rose onaona o Italia mai ka puhaka mai o Puluka, ka Moi a lakou i aloha nui ai, a penei no ia:

            Ia oukou e na makaainana o kuu makua, mai ka poe i ke kiekie a i ka poe haahaa, ka poe waiwai a ka poe ilihune, ̶ Aloha oukou. ̶ Eia au ke ku aku nei imua o oukou, he malihini a he mea haohao hoi imua o ko oukou mau maka, aka, he mea oiaio no ia. Ke hoike aku nei au imua o oukou me ka oiaio, he malihini au ma ko’u mau helehelena, aka, he kamaaina au ma kuu koko; nolaila, e hoolohe mai i ka moolelo o ko’u lilo ana i kamaaina: ̶ O kou’u makuahine oia no ka Moiwahine mua o oukou, a o ko’u makuakane oia no ka Moi Puluka, a o keia mau keiki, o ko’u mau mua no ia, a owau hoi ka hua hope o ko laua mau puhaka. Nolaila, owau kana keiki i lei hookahi ai i ke anu o ke kuahiwi. Ma kana olelo mai ia’u, ua hanai mai oia ia’u me ka wai o na pua, a ua hanai pu mai no hoi me ka hua o na laau, a me ka ili o kela a me keia laau e loaa ana he momona; a ua lei hoomanawanui hoi oia ia’u iloko o na kakahiki ehiku; ̶ A o ko’u makuakane a Moi hoi o oukou, ua halele mai oia i keia ola ana, a ua waiho na iwi o kuu makua aloha i ka aina

malihini. O ka panina loa keia o ka’u kamuilio ana imua o oukou; ̶ Aloha oukou.

            I ka lohe ana o na makaainana ua make ko lakou Moi aloha, ua lohe ia aku la ko lakou mau leo kumakena o ke aloha paumako no ka Moi Puluka, a ua komo pu aku no hoi i ka ohana alii iloko o oia haawina hookahi. I ka mao ana ae o keia mau haawe kaumaha e lulumi ana maluna o lakou, ua alawa ae la lakou iluna a ike ae la i ka hae o ka Moi Puluka, he mea e ka hauoli i ka ike hou ana i na helehelena o ko lakou hae, ka hae i nalowale loihi mai ko lakou mau maka aku iloko o na makahiki he 20 a oi, a akahi no a pulelo hou kona kino i na aheahe makani e pa kolonahe ana. Lohe ia aku la ka leo o na mea kani e uhene mai ana, a lohe pu ia aku la ke Mele Lahui o Italia; a i ke kuu ana iho o keia mau mea kani honehone, ua loheia aku la ka pii malie ana ae o kekahi leo himeni mai ke kileo mai o kekahi mau lede, a he mea hoi nana e hoohikilele i ka ohana alii a me ka lehulehu no a pau, a alawa like aku la lakou ma kahi o ua leo la i pa-e mai ai. A i ka ike ana o ke alii opio, he mea e kona mahalo i keia mau lede ka mea nona na kileo kani e hookuu nei i ka nanahe a i ka nunulu, i ke kiekie a i ka haahaa, a akahi wale no hoi a ikeia keia mea nani.

            I ka pau ana o keia mau lealea, ua pii mai la na makaainana e ike i ko lakou alii opio; a aole hoi i hoomaha iki ke alii opio a hiki wale i ka hora ewalu o ke ahiahi, a ua hookuuia ka ike alii, me ka pau pono ole, a ua hoomoe ia hoi a kekahi la ae; a ua kukala akea aku la hoi ka luna nui, e hookuu akea ia ana ka puka o ka pa alii no ekolu pule no ka hele ana mai o na makaainana e ike i ko lakou alu. I ka pau ana o ka paina ahiahi, ua wehe ia he anaina hulahula ma ua po nei a hiki i ke ao ana, a ua inu a ua kena, ua ai a ua luhe.

            I ka puka ana mai o ka la, a o mai la hoi kona mau kukuna malamalama i na paia o ka hale alii, ua ikeia aku la kekahi huakai nui e hele mai ana no ka pa alii; a o keia huakai nui, o na makaainana no ia o ka Moi Puluka, ua komo mai la lakou a ma ka lanai o ka hale alii, a noi mai la lakou e li koke ia ka powa Sila Huka a me kona ohana ino, no ka mea, o kou mau makaainana ua hae ko lakou mau puuwai e ku aku nei i keia manawa; nolaila, e ao mai oe e lawe hele makou i ka powa Sila Huka ma na huina alanui a pau o ke kulanakauhale nei, e hili hele ana iaia, i ike ai oia i ka hua o kana mau hana ino mamua, a e oi aku hoi ka mainoino o kona kino mamua o kana mau hana ino ana mai i kou mau makaainana nei. I ka lohe ana o ka olali opio i keia mau olelo a na makaainana, a i hui pu hoi me ka inaina wela, ku ae la ua olali opio nei a pane mai la: E na hoa’loha, ke noi aku nei au imua o oukou, e hoomanawanui oukou, o ko’u manao, e kali iki ko oukou manao, aia a hiki mai ke aliiwahine, oia ka’u wahine, ko oukou Moiwahine ma keia mua aku, alaila e hooko ia ai ka make maluna o ke pio.

            I ka lohe ana o na makaainana, ua emi pu iho la ko lakou manao, aka, o ko lakou mau puuwai, he oia mau no ka paila o ka inaina. A iloko o keia mau la a ke alii opio e noho alii nei maluna o kona aupuni, ua kauoha aku la oia i kekahi moku kaua Italia e holo i Arabia no ke kii ana hoi i ke aliiwahine e lawe mai, ka Wehi o Rusia, ke kaikamahine alii o Sepania, a e kauoha pu aku no hoi i kekahi mau moku kaua o laua e holo pu mai, a e lawe pu mai no hoi i 15 tausani naita i mea nana e malama i ko lakou maluhia ma ka moana, malia paha o loaa kekahi mau ulia poino hoohalu ma ke alanui moana. Auhea oukou e na lede maka onaona a me na keonimana e papahi ana i ka hanohano o ka moolelo o Kahanuopaineki, e waiho iki kakou i ke kamailio ana nona, oiai oia e walea ana i na e-a huinui onaona o kona aina hanau, a e huli ae ko kakou kamailio ana no na aliiwahine a me kahi moku e au la i na ale o ka moana. I kahi moku e paialewa ia nei e na ale ahiu o ka moana, a hala he hoohaki pule me elua la, ua hookomo aku la ua wahi moku nei i ke awa lai o Arabia, e luhe ana hoi ka hae aupuni o Italia mahope o ua wahi moku nei.

            I ka pili ana aku o ka moku i ka uwapo, ua lele koke aku la ke kapena me kona mau ukali a pii pololei aku la no ka hale alii; i ko lakou hiki ana aku ma puka pa ua kikeke aku la ke kapena a no elua manawa, ua weheia mai la e ke koa kiai; i ka hemo ana mai o ka puka, ua ninau koke mai la ke kiai puka: Mai hea mai nei oukou, a heaha hoi ko oukou makemake? E ke kiai e malama ana i ka maluhia o kou alii, e kala mai ia makou e ku aku nei imua ou; a no kau ninau hoi, eia ka makou e hoike aku nei, Mai Italia mai nei makou, a he elele hoi i hoounaia mai e ke alii opio Kahanuopaineki, e lawe mai i ka lohe imua o ka Ui Pua Rose, a i mea e hooiaio ia ai he mau elele makou mai ke alii opio mai, unuhi koke ae la ke kapena i kekahi palapala mai ka olali opio maii a haawi aku la i ke kiai. Heluhelu iho la ua kiai nei, a i ka pau ana, ua wehe akea ae la ia i ka puka a komo laelae aku la lakou iloko o ka pa alii i alakaiia hoi e ke kiai puka.

            I ka hiki ana aku o lakou i ka lanai, ua haawi aku la ua kiai nei na na aliikoa ke alakai ana a hiki i kahi a ka ohana alii e noho ana. Hiki aku la lakou ma ka rumi hookipa, ua hiki ole ia lakou ke kamailio aku imua o ka ohana alii no kekahi mau minute loihi, oiai lakou e ku haalulu ana. I ka mao ana ae o keia mau haawina ano e, a e ninau ana hoi lakou iloko iho o lakou owai la o keia poe ke lakou mea e hoomaikai aku ai, aka, kukuli iho la lakou iluna o ka papahele me ka haawi pu ana aku hoi i na hoomaikai; kii ia mai la lakou e kekahi keiki alii a ku ae la iluna, a hoouai ia mai la hoi na noho no lakou a noho iho la. Unuhi ae la ke kapena mai kona poli ae i kekahi pua leta, a hoike aku la imua o ka ohana alii, a pane aku la: Imua o oukou e ka ohana alii o Arabia nei, ke nonoi aku nei au i ko oukou oluolu e kalaia mai makou oiai makou e hehi ku nei i ka ihiihi kapu o ko oukou hale alii; a ma o kekahi kauoha mai ko makou alii opio mai, oia hoi ke alii Kahanuopaineki, na ia kauoha i kono mai ia makou e hele malihini mai me ke akaka ole ia makou owai la iwaena o oukou ke aloha a ua opio la a o ko makou Moiwahine hoi o keia mua aku I ke kuu ana iho o na olelo a ke kapena, ku ae la ka Ui Pua Rose mai kona noho ae, a me na waimaka e haloiloi ana, ua pane mai la ia: O ka mea a oukou e ninau mai nei, owau no ia, ̶ a helelei iho la na waimaka; a pane hou mai la : Pehea la kana huakai, ua ko paha aole paha.