Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIV, Number 27, 4 July 1885 — Page 1

Page PDF (1.93 MB)

This text was transcribed by:  Shiori Ka?imilani Abe
This work is dedicated to:  Shiori Ka'imilani Abe

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

BUKE XX , HELU 27. HONOLULU, POAONO, IULAI 4. 1885, NA HELU A PAU, 2031

 

NA HOOLAHA KUMAU

 

W R. KAKELA

LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI. He Luna Hoolalo palapala. tf.

 

A ROSA. (AKONI.)

LOIO A HE KOKUA MA KE K@NAWAI. He luna Hoolalo palapala. KEENA HANA: make keena Loio Kuhina. tf.

 

S B. DOLE

LOIO, LOIO, LOIO. He Luna Hoolalo palapala. KEENA HANA: Ma Alanui Kaahumanu.

 

DILLINGHAM &CO.

Mau Mea Kuai Lako Hoo Alanui Papu, Honolulu.

 

FRANK PAHIA.

ANA AINA! ANA AINA!! KEENA HANA: Aia ,a alanui Moi, kokoke loa i ka Uwapo o Hooliliamanu.

 

C C. COLEMAN.

Amara a he mea hana Mekina  Kapili Kapuai hao lio. A Me KA

Hana Kaa Lio ana, etc., Hale Hana ma Alanui Alii, E kokoke ia i ka Alanui Papu.

 

J P. HANAAUMOE.

@e Lolo a he Kokua ma ke Kanawai ma @a @ ha Hoomalu a Apana a @@ia Aupuni.

Eloaa no au ma Puna, Hawaii

 

E G. WILLER (WALA.)

Mea k@ai io bipi ma Alanui Puawaina, ma ka h@le kapaia "kawaiahao Market," malaila e lo@ @@ na io bipi momona, a e hoolawa ia a ka makemake o na makamaka.

 

CHAS H PULAA.

HE LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI  A e loaa no au ma Honomakau, Kohala Akau, Hawaii. 2001-tf

 

JOHN MAHIAI KANEAKUA.

LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI  MA NA AHA HOOKOLOKOLO A PAU O KEIA AUPUNI

Keena Hana m@ @on@ E. Pr@@ton (loio p@@kana) ma Alanui Kaahumanu. Honolulul

 

CECIL BROWN.

LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI. A @e A@@@@ Hoo@u@o Palapala no ka Mokupuni o Oahu  KEENA HANA: HELU 8 ALANUI KAAHUMANU- TF.

 

 RICHARD F. BICKRTON. (PEKEKONA.)

LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI. KEENA HANA : Helu 27 alanui Kalepa. tf.

 

WA. KINI.

LOIO, LOIO, LOIO.

KEENA HANA: Helu 15 Alanui Kaahumahu. Honolulu. tf.

 

W.C. AKAANA (KALAUKI.)

@

 

WILDER & CO. (WAILA MA.)

@ Kihi alanui Moiwahine me papu. tf.

 

WILLIAM AULD.

@

KEENA HANA: Ma ke keena Wai o Honolulu. tf

 

S H. Meekapu.

Tela humuhumu lole.

HALE HANA: Helu 11 aianui Nuuanu.

 

G L. FITCH, (KAUKA PIKA.)

@

 

JNO. M. KEALOHA.

@

---------------------------------------------------------------------------------

 

HE MOOLELO KAAO NO

Ka-Mahina Malamalama

Ke kaiki Alii o ka welau anu o ke aupuni o Hinedu, ka Hiapaiole o na waoakua kanaka ole o Puricalia, a o ka naita hoi nana i ulupa na lua huna o na powa.

(Kakaui@ no ke KUOKOA)

 

            Ma keia mau olelo a ka makuakane i ka naita opio, ua lo@ ano e ae la kona helehelena mai na nanai@@ hauoli a ke kaumaha i oi aku i ka mua. ano haloiloi mai la kona mau waimaka a pane mai la i kona makuakane penei:E kuu makua aloha, e apono mai i ka'u ulono, a e kala mai no hoi ina i kulike ole me kou manao. Eia au ka mea nui a kou puuwai i kaena mau ai, ka naita au i kukala leo nui ai au hanauia oia a au hoopihaia kona umauma e ka lalapa ahi o ka wiwo ole, ano e ae mai ia'u e kookuu ia ae mawaho o ke kapu au i kukala ai imua o na 'ili i ka po nei; ua lawa paha i hookahi no la ke kapu , a ua hala aku ia me kona hanohano a'u @ papahi ai i kona ihiihi. Ina he oiaio e kau mai ana na ao panopano a hakuma kuma o ka mainoino mauna o ko kaua mau ukali i keia la, alaila, he mea oiaio e nalo ana kou inoa Moi a me kou no ho hoomalu ana maluna o ke aupuni, a @ilo aku paha i ka mea e lanakila ana. O kou paulele ana ia'u he naita ikaika a kuemi hope ole, pela au e noi aku la ia oe e makala @a ae au mai ia mau haa wina hanohano au i haawi mai ai, a e lilo au kekahi o na naita e paio aku me na moho o na aupuni e ma kou inoa, a o ka poe hoi nana e kulai aku ana i ka ikaika o kou mau ukali i keia la, owau pu kekahi iwaena o lakou, a e loa@a@anei ia'u he mau hauoli kulaia ana @mua ou a me ka lehulehu pu no na la he kanakolu e malama ai i na lealea.

            I ka lohe ana o ka makuakane i ke noi a kana keiki, he mea kaumaha loa ia i kona manao ana e hoolilo koke ae i kana keiki i naita mamua o ka piha ana o na la kapukapu alii ana i kaula ai imua o na 'ili, a he mea no hoi na ke anaina i lohe i kana kukala e hoowahawaha ai iaia ke ae oia i ke noi a kana keiki, nolaila, i mea e mahalo ia ai oia a pelukua ole ai kana mau olelo, pane aku la oia i kana keiki me keia mau ho puna olelo walohia: E kuu keiki aloha, ka mahina malamalama o kuu mau la konikoo, he mea kanalua i kuu manao ke koho ana aku he lanakila ke papahi ia ana e ko kaua mau naita a me oe pu i keia la, no ka mea, o na naita a pau e paio mai ana me ko kaua mau ukali i keia la, he poe iwi kani oiaio i kaulana a puni o Europa nei, a'u hoi i@ke ole ai i ko lakou ikaika. aka, he halia ana o ka lanaklila ke loaa ana ia lakou ma ke koho aku, a i hoo@a loa ia mai e ka hihio i loaa ia oe i ka po nei. He mau naita kaulana a ikaika io keia i hiki ai @ ko kaua aupuni nei, a na kekahi paha o ia mau eueu e luku ana i ko kaua mau ukali me ka weliweli, a nolaila, he mea walohia i kuu puuwai ka ike ana aku ia oe e waiho pu mai ana iwaena o na naita i mainoino a mauleule ma ke kahua paio i keia la, a e naha auanei kuu puuwai ke lohe aku i kou leo hope loa mamua o kou make ana. Aole, aole pela e kuu keiki! Aole au e ae aku ana e like me kou manao e noi mai nei.

            Ike iho la ka naita opio ua paakiki a luli ole ka manao o kona makuakane, ua hooi loa ia ae la kona aloha me ka ehaeha o ka puuwai no na naita ukali o kona makuakane mamuli o na haawina we@iweli e kau aku ana maluna o lakou, a hanini eloelo mai la kona mau waimaka a ia wa oia i ku ae ai iluna a paa ae la na lima ma kona puuwai, a me ka leo walohia a ka ehaeha, puana ae la ia i keia mau huaolelo kaukau penei:

Nani ka ha@le ana o ka naita,

I paio ma kona manao ponoi;

A make oia me ka pahi,

I lawe a kaua no kona pono.

Ma keia wa i pane ae ai oia i kona makuakane: Ina he oiaio e haule ana ke ikaika o na naita o na kakela i keia la, alaila ua haawi au ia'u iho e auamo ae i na hoahewa ana a pau a me ka hala o ko lakou mau koko, no ka mea, ma o'u la i mainoino ai ko lakou mau kino a i hoomanawanui ai i na inea o ke kahua paio. O, ka la weliweli nui!

            Oiaio laua e nune ana no keia mau mea, kani mai la ka @ele o ka aina kakahiaka a aia na 'ili a pau ma ka lumi aina kahi i kali ai no laua nei. He wa pokole mahope iho, komo aku la ka eu opio o Hinedu me ka Moi, a ia wa i ku mai ai ke anaina a haawi mai la i na hoomaikai ana e like me na @ula mau o ke alo alii, a noho nui iho la e paina. i keia wa i loheia aku ai ka halulu o na kapuai lio o na naita, ka nakeke o na mea kaua e maki ana no ke kahua paio o na moho, a o keia no na olali o na kakela hui. I ka pau ana o ka paina na '@@i. ua pii ae la ka naita opio ma kekahi aleo kiekie o ke kakela a nana aela mao a maanei o ka aina; aia hoi ma ke kahua hakoko e ku puni ana na hale lole he nui wale, ana i hoohalike aku ai me na hoku o ka lani: aia hoi maluna iho o ia maiu hale e welo ana na hae o na waihooluu like ole, a iwaena hoi o keia mau hae e welo ana kekahi hae ano e loa i like ole me ka nui hae iho. Aia no hoi na hae o na aumoku ke welo la ma na kia a maluna o na waapa e a lo mai ana i na moho o na aupuni e i ka aina, a he nani na hiona o ka la.

            O keia have a ke koa opio e nana nei i ke ano e, he have keokeo ia i kakau ia me na huaolelo penei: "Ke Dewele B@lu o ke kakela keokeo, ka mea i kapaia he pukonakona no na alanui pouli uli he 52 malalo o ka honua, a he moo alelo ahi no na pali pohaku paa he 38 o Alamaila o ke aupuni Helene. I keia wa i hoohuli hou ae ai ke koa opio i na maka ona a nana aku la ma ka aoao hema o ke kahua paio, ike aku la oia i kekahi hae ulaula i kaka@ia me na hua palapala wai dala penei: "Ka B@lu hihiu, ke alii powa o na mauna hui he 9 o ke aupuni o Aikupita. I keia wa no i nalu iho ai ke koa opio iloko ona, me he la na kekahi paha o kela mau hae e kulai i ka ikaika o na naita o ke kakela hui i keia la. A hala paha he hapalua ho@a oa ka makaikai ana a me ka noonoo ana i kana mea e hana aku aku ai maluna o na enemi k@ haule @io i@ ana na pukonakona o nu kakela nui, a hoi aku la ilalo ma ke keena hookipa kahi a na 'lii e kali ana iaia, a i kona hiki ana aku ua meha iho la na mea a pau.

            ku mai la ka pilikua a pane mai la imua o ka Moi opio a me ke anaina'lii, me keia mau huaolelo: E ka Moi opio a me ke anaina alii, ua makemake au owau kekahi e paio aku me na enemi ma kou aoao i keia la, a o na pomaikai a pau e loaa mai ana ma ka'u hana ana nou ia a me kou mau ukali, aole hoi e haule ka lanakila malalo o ka mahele naita okoa. A ku mai la ka Lobiliona a nonoi mai la e like me ka ka pilikua i hoi aku ai imua o ka MOi opio, a ua ae mai la ka Moi opio i ke noi a na Moi powa kaulana e kokua ana ma kona aoao. Ia wa no i liuliu ae ai na Moi a me kona mau ukali, i ka hiki ana aku o na Moi ma ko lakou mau wahi i hookaawale ia, ua haawi mai la na makaainana i ko lakou hoomaii ana ma na leo huro el¥kolu; a meha iho la na leo uluaoa, i ka hala ae o ka hapaha hora, aia hoi ka leo o na mea e howene ana i ka lewa, i ke kani ana aku o ka ole a ka puuku; ua meha iho la na mea kani a pau. I ke kani elua ana o ka pu a ka haku puuku, ka hoailona ia e kahea ana i na'lii powa o na aupuni ee hele ae i ke kahua kaua Ikeia aku la kekahi poe naita he 12 ka nui me na kapakila keokeo e maki pololei ana mai o ka pu daimana, ia wa i oili mai ai kekahi mahele naita he@a me na kapakila omaomao.

(E na hoa'loha kuilima o keia nanea, o ka mahele mua kela i hoike ae la o ka bulu hihiu na ia, a o ka mahele, hope hoi, ka weli no ia o kai-waena honua. I ke poha hou ana mai o ka leo o ka pu a ka haku puuku, o ka wa no ia i huli like ae ai o na aoao elua, a hele aku la kekahi ma ka hema; a huli ae la hoi ka pilikua ma ka aoao akau.  I ka ana ae o na anana manao, huli like mai la lakou a pau, a kani hou mai la ka ole, ikeia aku la ka pilikua e umii ana i ka opi o kona lio, a no ka ikaika loa o keia holo ana o ka lio o ka pilikua, ua haalele mai la oia i kona mahele naita a haiawai aku la ua  pilikua nei me ka mahele naita o kela aoao, hapai ae la ka pilikua i kana panikaua hooweliweli a ka@ili ae la me ka ikaika nui. A ikaika aku la he 77 ola uhane e waiho mokaki ana i ka honua aole ko lakou ola, a koe aku la ko lakou alii powa. I ka hoea ana mai o na ukali o ka pilikua hookahi wale ho mea e ku ana ma ke kahua paio. I ka ike ana mai o ke anaina a me na naita kaulana e ae, ua hoopahaohao ia ka mahele naita o ka bulu hihiu ma o ko lakou helelei ana iho me he mau hua alani la i lo@a i ke kikiao makani ikaika)

            Oiai na makaainana e hoolei pau ana i ko lakou leo me na mahalo kiekie m@ o ka pilikua'la.  A i ke kuu ana iho o ko lakou leo ahiu, ikeia aku la ka bulu hihiu e hele ae ana maluna o kona @@ eleele a ku iho la ma ke alo o ka pilikua. A pane aku la me keia mau huaolelo: E ka naita pilikua e-, E hookaawale @e i kou mau mahele naita ma kahi e, @@ makemake au e hakoko kaua ma ka o@ o na mea kaua a hiki i koe haule io ana mahalo o ko'u mau kapuai wawae, a ina hoi owau ke haule pio nau: alaila o ke ola ana ia o ka Moi au i hele mai nei e molia i kou kino nui a me kou mahele naita. Nolaila, e ka pilikua, e makaukau oe me kau pahikaua nui hewahewa, aole nae ia he mea e kaua mai i ko'u kulana alii a me ka ikaika o ko'u mau lima.  Aole i pau pono ae kana mau olelo ana, hu ana ka pahikaua a ke ka'eae'a pilikua, a pili wale ae la no ka bulu hihiu. I ke kaawale ana aku @ ke kahi a me kekahi no na anana mamao, huli like mai la laua a elua, a haka pono ae la ko laua mau maka no ka hanohano a laua i papahi iho ai.  O ka lua ia o ka manawa o ke poha ana mai o ka pu daimana, ia wa no i kuu pau iho ai ua mau liona omokoko nei i ka holo o ko laua lio. Ike aku la ke anaina i na punohu lepo elua e wili ana mahope o ko laua lio, i ka hui ana ae o laua, au lilo ae la na punohu lepo elua i hookahi me ka pii mahuahua ana o ka puhonu lepo auhi iho la i ke kahu@ paio. I ke kau ana aku o ka Mo opio i kana ohe hoonui'ke ; aia hoi, ua like na moho e kuu pau ana i ako laua ikaika, me he mau kino pahaohao ala. I na moho kaulana e hakaka ana me ka ikaika nui, e halahu ana hoi na hauna pahi, o na pahuna ihe hoi, e halakika ana mawaho o ko laua mau kapahila.

            I ka hala ana'e o na hora 3 @ na keia hakaka ana aia no ka pue@@@ @uliuli o ka lepo ke uhipaala i ke kahua paio; oiai ka ikaika o na kapuai o ko laua mau lio e kuehu hala ole ana i na apana lepo. Oiai ka pilikua e holo poaipuni ana iloko o ka panopano ula o ka lepo, ku iho la ua pilikua nei i kahi hookahi. Ia wa no i hoonini ae ka pilikua i kona ulaula, i ua pilikua nei e hoomau ana i ka hoonini, pa aku la kana pahi hookalakupua i kekahi mea. I ka mao ana ae o ka punohu lepo e uhi ana i ke kahua paio holookoa, ike aku la ka pilikua e poaipuni ana, a o ka bulu hihiu hoi e waiho ana i ka honua elua pauku o ka hapalua o ke poo o kona lio eleele, ua lele a nalowale. Ike aku la ke anaina i kekahi nahele naita e puka mai ana mai loko mai o kekahi halelole omaomao, e kamoe ae ana ma ke kahua paio, i ko lakou ike ana iho i ko lakou haku e waiho ana na pauku kino he mea e ka walohia o ko lakou naau, a po@a mai la ka leo o ka o le a ko lakou alakai, a iho like iho la kona mau naita a hanai ae la i na pauku o ko lakou haku no ka halelole.

( E o'u mau hoa'loha a kin@ makamaka hoi  @ heluhelu ana i na kipona waionohi o keia nanea, O ka bulu hihiu imake aku la, o ke kaikaina ponoi loa no ia o ke Dewele Bulu, o ka mea nona ka ikaika i kaena iaia a puni ke ao.)

            I ka ualo ana aku o au mahele naita ala iloka o ko lakou haleole, poha mai la ka leo o ka ole a ka haku puuku, e kakea ana i ka pilikua e hoi i kona haleole. I ka hala ana ae o ka hapalua hora, kani hou mai la ka o-le o ka puuku, e kahea ana i ka mahele naita okoa, he manawa ole puka hou mai la kekahi mahele naita ano hou, a penei ke ano: O keia mau naita he @@ e aahu ana lakou i na kapahele bea keokeo, a o ko lakou mau papale hoi, he papalekila a me na helehelena, a o ko lakou mau poo, he mau poo holoholona like ole, a o ua mau poo ala, he haok@la no ia. I ka ike ana o ka kakou hiwahiwa i na ouli kupanaha o keia mahele, kau e mai la na halia a me ka hoaka a kona makuakane i hoike aku ai iaia. Kani hou mai la no ka pu a o@li mai la ka weli o ka kai-waena-honua me kona mau naita pilikua he @@, a poha hou mai la ka leo o ka ole a ka puuku; i ka makaukau ana o na aoaoa elua no na anana mamao, i ke kani hou ana mai o ka pu a ka haku puuku, o ka wa no ia o na aoao elua i kuupau iho ai ua poe eueu nei i ka holo o ko lakou mau lio a me ko lakou ikaika pu no hoi.

            Ma keia hakaka ana a hala ka hapalua hora, ikeia aku la ka mahele naita o ke Dewele bulu e mokaki ana i ka honua a koe aku o Dewele bulu. I keia hakaka ana aole i haawi o Dewele bulu he hookahi hauna pahi maluna o kona mau hoa paio. I ka ike ana mai o ke anaina a me ka Moi opio, ua haule ke mahele naita o Dewele bulu imua o ka pilikua, ua haawi ae la lakou i na leo huro ekolu i ka manawa hookahi. Oiai ka pilikua a me kona mahele naita e poaipuni ana, a i ke ku ana iho o au pilikua nei, poha aku la ka leo halulu olu o ua Dewele bulu me keia mau hua olelo: E ka pilikua, e kali oe no na minute he io, alaila, biki hou mai ko'u mou kokua hou; a o ko'u mau naita helu ekahi no ia, a ilaila oe e ike ai i ko'u @@opana a me kou mahele naita. a na @@kou auanei e ulupa i ke kulana ikaika o na kakelahui i keia la, e wiki, ano no oe, e haawi pio mai mahalo o ka inoa o ka mea e ku aku nei imua ou, mei lohi oe o hiki mai auanei na iliohae hihiu o ka kakela keokeo, a lilo oe a me kou mau naita i lepo no na lepo a i puulehu na ka make, a koe aku ko oukou mau kino uhane pahaohao no ka lua'hi pio 'ole. E wiki! E wiki! Mai kanalua i ka haawi pio ana mai imua o ke Dewele bulu; no ka mea, elima wale no minuke i koe, alaila, hiki mai ka poe na lakou e omo i ko oukou koko makamae.

            I ka lohe ana o ka pilikia i keia mau olelo honaukiuki, ua ho-oni ia ae la kona kino a pehu ae la kona mau aakoko a pii ae la ka ena o ka huhu ma kona mau papalina, a kahili mai la ka pilikua i kana kahikaua me ka ikaika nui maluna o ke Dewele bulu; aka, he ole wale no ia i ka naita powa o ke kakela keokeo, haawi pau aku la ka pilikua i kona akamai hauna pahi, i nana wale ia aku no e ke Dewele bulu, oiai ka pilikua e kuupau ana i kona ikaika a pau maluna o ka enemi ana i ukiuki loa ai, i ka hoonele mau ia e kana mau hauna pahi me kona hoohoka ia. Ia wa no i kena koke ae ai au pilikua nei i kona mahele naita e lele aku e haehae i ko lakou enemi. I ka makaukau ana o ka mahele naita o ka pilikua e lele mai maluna o ke Dewele bulu, o ka wa no ia i hemo ae ai ka haokila kani o ke Dewele bulu a koele ae la no elua manawa. A oili mai la ka mahele naita o ua kae'ae'a ala me he kikiao makani la. aia hoi ke Dewele bulu e pale hala ole ana i na hauna pahi o kona mau enemi me ka hala ole; i ka hiki ana mai o au mahele naita'ia iloka o ka hapalua hora o ka hakaka ana, ikeia aku la ka pilikua a me kona mahele naita me he lalalaau popopo e waiho ana i ka honua aole ko lakou ola, a koe aku ka pilikua me na eha mahunehune maluna ona.

--------------------------------------------------------------------

 

KA MOOLELO KAAO O

Kahanuopaineki,

Ke keiki alii o ke aupuni o Italia

Ka olali o na Waoakua o Arabia,

Ka Naita nana i kuekaa na lua huna o na Powa.

----------------------------------------------------------------------

 

            OIAI na hoailona o ka ino e hoike nei imua o na aliiwahine a me na tausani makaainana, he mea ia nana e hookuihe i ka manao o na makua o ka Ui Pua Rose no kana huakai aumoana, maila paha, o ko laua ike hope ana no keia a aole hoi i maopopo ko laua ike hou i kona mau helehelena no kekahi manawa loihi; no keia manao kanalua o ka makuakane o ua ui nei, ua noi aku la oia i ka oluolu o kana kaikamahine e pono e hoopanee ka hele a maile maikai, aka, ua ikaika no ka manao o ua ui nei no ka hale; in a no ka make a no ke ola paha. Haawi iho la ko lakou aloha hope, a ia wa no hoi i hooikaika loa mai ai ka ino. Pii aku la na aliiwahine iluna o ka moku, a hoomaka mai la ka uwila e anapu, nee mai la ohu i na kuahiwi, ku-i hou ka hekili ne-i ke olai, au ka ua-koko, kahe ka wai ula, ku ka punohu iluna o ka moku o ua mau ui nei, a o ka wa no ia o na aumoku i haalele iho ai i ke awa o Arabia, a nee aku la ka ma@io ana o ko lakou mau ihu no na kapakai o Italia.

            I na moku e nee hala ole nei no na moana kai lioplipo, e paialewa ia ana e na ale aiu o ka moana, a he elua la me ka hapa o ke kolu o ka la, ua ike ia aku la na kuahiwi o Italia, aka, aole i hoomaha ike ka ua a me ka hekili a hiki wale i ka pili ana i ka uwapo, a o ka wa no hoi ia i wehe mai ai o ka lani a molale maikai.  I ka pili ana aku o na moku i ka uwapo, ua piha ku-i mai la na uwapo i na kaa alii a me na makaainana, e a@e ana e ike koke mai i ko lakou Moiwahine; a o Kahanuop@ineki hoi, ua holo mai la oia @@e kona kahiko piha maluna o kekahi kaa Moi, e hukiia ana hoi e na paa lio he @@, a e ukaliia ana e kona mau ukali a me kona mau makuakane. I ka hiki ana aku o ke kaa alii i ka uwapo, ua lele iho la ke alii opio ilalo a pili aku la iluna o ka moku, kahi hoi a kana aloha e kali mai ana. I ko ianei hiki ana aku iluna o ka moku me kona makua a me kana aikane, ua hui aloha iho lakou me ka lakou mau wahine, a e huai pau ana hoi ke aloha i kana hana he hoeha puuwai, a hookuu aku la i ko lakou mau waimaka e hiolo ana ma ko lakou mau papalina.

            I ka mao ana ae o keia mau haawina e hoopoluluhi ana i ko lakou mau maka, ua pane aku la o kahanuopaine ki: E hoomakaukau kakou no ka lele ana aku i uka, au ae mai la na aliiwahine. I ka hiki ana aku o lakou iluna o ka oneki me ke kuikui lima pu ana, au haawi mai la ko lakou mau naita i na leo hulo ekolu no ka hoohiwahiwa ana aku i ko lakou mau alii. I na alii e holoholo ana iluna o ka moku, ua huli ae la ke alii opio a kamailio aku la i ke kapena e kauoha aku i na naita e ku laina lakou ma ke ala e hiki aku ai i ka hale alii. Aole i liuliu ua iho aku la na alii me na naita, a kukulu lainaia aku la ma kela a me keia aoao o ke alanui, a o na alii opio hoi a me na makua ua walea loa lakou i ka olu o na aheahe olu makani e pa kolonahe ana. Ma keia hoonohonohoia ana o na naita, ua ike ia aole i lawa, nolaila, ua kii ia na puali naita iloko o na papu a me ka pa alii, a emoole no hoi, ua ku laina mai la lakou ma kela a me keia aoao o ke alanui, a pela a hiki i ka pa alii.

            I ka makaukau pono ana, ua ikeia aku la o Kahanuopaineki e kui-lima mai ana me kana aloha oia ka Ui Pua Rose, ka maoli pua o ke kakela alii o Arabia; ike pu ia aku la no hoi ke aikane aloha a ke olali opio, e kui-lima pu mai ana me kana wahine, oia hoi ka mea i kapaia e kona aupuni, ka Wehi o Rusia; ike pu ia aku la no hoi ka makuakane o ua mau alii opio la e kui-lima pu mai ana me kana aloha, ka mea a ke aupuni o Sepania i kapa aku ai he nani a he pua rose aala no ke kakela alii o Sepania, me ka manao o ka lakou ka pua oi, eia ka auanei he hielo ia a he paepae wawae  no ka Ui Pua Rose. I na alii e iho nei i ka uwapo mai ka moku mai , ke uwa mai nei keanaina kanaka, a e hauoli ana hoi me na leo hulo, a i panai pu ia mai hoi me na huaolelo hoohiluhilu: E ola mau ko makou mau alii i ke Akua, a e mau ke kaulana o ko laua mau inoa. I ke kuiu ana iho o keia mau leo @ooho o na makaainana, uwe hone mai la na leo o na mea kani a na keiki o Italia, e hou heuhene ana i ke kula o malama, a o ka oi no paha ia a na pepeiao i lohe mua ai ke hele la a hai e na maka o ua mau ui la.

            I ka hiki ana aku o na alii i ka uwapo, ua kuu iho la ka puali puhi ohe a mele mai la ka papa himeni me na himeni i haku noeau ia e na iwa kiani o Italia, no ko lakou alii a me ko lakou aliiwahine. I ke kuu ana iho, au kau aku la na alii a pau iluna o ke kaa, a hao aku la ke kahu kaa i kona mana, no ka hale alii ka pahu hopu. I ka puka ana aku o na alii i ka hale alii, ua lele iho la na alii a pau ilalo, a o ka wa no hoi ia o na pana houheuhene i mele mai ai i ke mele lahui o Italia, a hoomaka aku la na alii e pii iluna o ka hale alii. I ka hiki ana aku o na alii iluna o ka lanai, ua apo ia mai la ke aliiwahine e na kaikuaana o Kahanuopaineki a me ko lakou kaikuahine, ka mea i kapaia ka Ui o Italia, ua kui-lima pu aku la lakou a hiki wale i ka rumi hookipa, a malaila lakou kahi i hui aloha ai me kona makuahonowai, ka mea e noho ana me ka @ ana me ke kaumaha no kana kane i ka ike ana mai i kana hunona; ku ae la oia mai kona noho ae me na waimaka e hiolo ana ma kona mau papalina, hele mai la oia a puili mai la i na lima o ka Ui Pua ROse a uwe ku-o ae la me ka leo nui, a pela pu no hoi me ka ohana alii o Italia, aka, iloko o keia manawa a na alii e kuwili nei i ko lakou Moiwahine, ua po@li ano e iho la o loko o ka hale alii e hiki ole ai i kakahi ke ike aku i kekahi no elua iwilei.

            I ka mao ana ae o keia pouli no ka manawa pokole, he mea e ka puiwa a me ka hikilele o ka ohana alii i ka ike ana aku i ka Moi Puluka e noho mai ana iluna o kona noho Moi me kona kahiko nani i kinohinohiia me na pohaku makamae, a e paa ana hoi ma kona lima akau @e kookoo alii o ke au kahiko o Italia; a pane mai la oia me ka leo n@i aheahe pu wale no: E kuu lahui aloha, i keia wa, eia ko oukou Moi, o ka luhi a kuu kino i auamo hele ai i ke anu o ne kuahiwi, a e noho alii hou auanei ka mamo a Lameka a hiki i ka wa pau ole, - Aloha oukou. A elike me ka anapu ana a ka uila, pela no i nalowale ano e iho ai o ke kino wailua o ka Moi Puluka; a o ka luahine wahine hoi, ke noke aku la oia i ka uwalo e kii mai ke kino wailua o kana kane a lawe aku iaia, aka, aole e hiki, no ka mea, ua hala e aku ke kino wailua o kana kane no ke alanui hiki ole aku i ka mea kino kanaka ke alualu aku.

            I loko o keia manawa, ua nui ke kupilikii o ka makuahine o kahanuopaineki a i ka mao ana ae, au puili iho la kana keiki ma kona a i a pane aku la me ka leo uwe: E kuu mana aloha, mai manao nui aku oe iaia, e manao mai oe ia makou i kau mau keiki; aole o ka mea i haalele mai ia kakou, aka e mailu mai i ka olelo a ka hua hope loa a kou puhaka, a e haliu mai e nana pono i kau honona, a o kou makua ia nana e malama ke hiki mai kou mau la palupalu o kou ola ana ma keia ao nei, no ka mea ua ike au iaia he malama i ka ohana, i ka nui a i ka lehulehu, a me na makaainana o kona aupuni, a manao au e hoohalike ana no oia ia oe i mea nui imua o ko maua mau alo.  I ka maha maikai ana ae o keia mau hoopoluluhi ana o ka Moiwahine aoo, ua ala ae la oia a pane mai la: Eia au kou mama aloha, ua lohe au i kau mau olelo e kuu haku, a ma o oukou wale no e na ai kuu aloha i ko oukou makuakane.

            I ka lohe ana o ka Ui Pua Rose i na olelo a kona makuahonowai, ua pane aku la ia me ka leo ho'alohaloha me ka malie: E ko makou makuahine aloha, e maliu mai kou oluolu i keia wahi leo, a oia keia: Mai manao nui aku oe i ka mea i hala i ka make, aka, e malama mai oe ia makou kau mau keiki, a pela hoi makou na keiki e nana aku ai ia oe a ka makua. E maliu mai no hoi i na olelo a kau keiki nei, ka nani hoi o Italia nei, a o ka mea hoi nana i hoonaue i kuu puuwai no na makahiki he nui, a ke ike mai la oe, au lilo au nana a pela hoi oia na'u, a elike me kou lilo ana he makua nona, a pe'a no oe lilo ai i makua no'u. Nolaila, e hoolohe i na olelo a kau keiki, a pela hoi au kau kaikamahine aloha, a i loaa ai he kaulana no ke aupuni o Italia nei.

            I ka pau ana o keia mau olelo a ke aliiwahine, ua hoi iho la ka lana malie iloko o ka puuwai o ko lakou makuahine, a oa ka wa no ia o Kahanuopaine imua o kona mau kaikuaana, ko lakou kaikuahine, na ohana alii a pau, a pela pu no hoi ko laua mau ukali, na kuhina, a me na palona.  I ka pau ana o keia mau mea, ua hoi iho la ke anaina iloko o ka olioli palena ole a hiki wale i na hora koliu o ke aumoe, a hookuu ia aku la ke anaina e hoi no ko lakou mau home iho, a pela no hoi na alii opio i hoi aku ai no ko laua rumi moe, no ka hooluolu ana i ka maluhiluhi. A i ka puka ana mai o ka la i ke kakahiaka nui, au kuahaua ia aku la na hoa a pau o ka ahakukamalu, e hele mai maloko o ke keena i hookaawaleia no kekahi hana i manaoia e hana, oia hoi ka noonoo ana i na mea e pono ai no ka hoopai e kau aku ai maluna o ka powa Sila Huka a me kona ohana, a pela pu no hoi me kona mau naita kakaikahi i koe aku. Aole no hoi i liuliu, ua piha mai la ka rumi i na alii, a me na mea a pau. Ikeia aku la na alii opio a me na alii nui o ka aina e hele mai ana no ka rumi hana i ukaliia e na alii a me na maka hanohano, a komo mai la iloko o ka rumi nui kahi hoi a na alii e noho aku ana; a i ko lakou wa @ ike aku ai i ke komo ana mai, au ku ae la lakou a pau, a i ko laua noho ana iho, au noho iho la na mea a pau ilalo.

 

-------------------------------------------------------------------

JAMES M. MONSARRA@

(MAUNAKEA)

LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI.

He L@@@ H@@@@@ Palapala

E hana ia no na Palapala Kuai. Palapala Hoolimalima, a me na palapala pili kanawai e ae ma ka olelo Hawaii. Dala no ka @@@le ma ka @@@ki ma na waiwai p@a.

KEENA HANA: alanui Kalepa

 

----------------------------------------------------------------------

H L. CHASE (KEIKI)

Mea Paikii kaahele ma na mokupuni. E hanaia no na kii me ka maikai a me ka eleu pu no hoi. E paiia ao @@ kii nui a liilii e like me ka makemake o na makamaka. He oluolu k@ @@@@@ no k@ p@i ana. 2014-@y