Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIV, Number 27, 4 July 1885 — Page 2

Page PDF (2.06 MB)

This text was transcribed by:  Trent Teister
This work is dedicated to:  Robin Warren

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

Ka Nupepa Kuokoa

No ka Makahiki,.......................$2.00

No Eono Mahina,......................$1.00

KUIKE KA HULA.

Po@ono............... Iulai 4, 1885.

            A HIKI mai i ka Poaono o ka pule i hala ka piha ana he hookahi hapalua o ka Buke 24 o ke KUOKOA i paiia, a ke nee aku nei no ka hapalua i koe. Ma ia la i haalele mai ai ke kaikamahine alo anu o ka uka o Waolani a me kana ohana eepa i ka hoopiha ana i kekahi mau kolamu o ka pepa. a nele pu hoi i ka maalo ana aku imua o kona mau ki ni makamaka heluhelu. Ua hauoli piha kakou me ia hapalua makahiki i hala a me Keaomelemele i hoi aku la i Kealohilani, a e mau aku ia mau ohohia.

            A HIKI mai no hoi i keia la, ke oili aku nei makou me na manaolana hauoli no ka loaa ana he hapalua makahiki okoa i hala o ka maalo ana aku o ka kakou KILOHANA. Ua alo ia na wa kupilikia o kona alahele me ka hoomanawanui, a ua hele maalahi i na manawa o ka maalahi. He wa hoi hope, a he wa holomua. Ma keia la, ke puka aku nei ka helu 27, a o ka helu mua hoi o keia hapalua makahiki. He mea hauoli ke hoike aku, he kukui hoomalamalama keia no na home Hawaii.

Aohe hoi i make, Hamama e ka Lua.

            He mea i haohaoia ka waiho hamama mau o kahi mau lua kupapau o ka apana o Honolulu nei, Aia ma ka ilina o na Pake ma Pauoa, ua eli mua ia na luakupapau, a e waiho hamama ana e kali ana no ka mea make. Ua haiia mai no hoi ia makou ua hoomakaukau mua ia na luakupapau o ka ilina ma Makiki, elua a ekolu lua e waiho mau ana me ka makaukau i na wa a pau, ua eli mua ia a e kali ana ka mea kanu kupapau no ka hiki mai o ke kino make. He oiaio no ua hoomakaukauia na ilina i wahi e kanu ai ka poe make a nalo aku na iwi, a he mea pono ke kiai pono ia a e malamaia me ka maemae na pa. Aka, e aho paha e waiho ka eli ana o na lua a make ke kanaka, alaila hoomakaukau ka lua. Ina e like me keia ka hoomakaukau mua ia o kekahi mau lua, he mea pono ole ia i ka manao o ka poe e noho ola nei, me he mea la e wikiwiki e ana ka manao, e ake e kanu koke i ke kanaka, nolaila hana e kona lua a makaukau.

Makanaia.

            E like me na hoakaka mua ana a keia pepa, ua haaw@ia mahope o ka Hoike Kula Sabati o Kawaiahao, i ka la sabati iho nei i hala, he elua makana; na ke Kula i oi ka mua, a na ka haumana oi ka lua. Na ka Wohi Alii opio Kaiulani keia mau makana, a ua haawi aku ke Alii opio me kona mau lima ponoi i ka makana mua i ke Kula o Kamoiliili; a o ka makana alua hoi ia Iona Kumalae Keliaa, he wahi keiki ia no ke Kula makua o Kawaiahao. Ua hanohano oe e ke Kula o Kamoiliili, a ua hanohano oe e Iona Kumalae Keliaa i ka loaa ana o keia mau makana maikai. Mai kiola i ka pono i loaa ilalo, e malama maikai a e nee aku imua. O na makana i haawi ia, he Baibala nui wai gula o waho ka mua, a o ka lua iho he himeni wai gula o waho. Maikai no hoi na hana a pau o ia la.

Ua lawa iho la.

            Ua loaa mai ia makou he mau pane mai kekahi mau makamaka mai no kekahi mau manao nuhou mai na mokupuni mai. Ua puka mua no ma na kolamu o keia pepa na pane a keia mau makamaka nana keia mau pane hou e pili ana no ia kumuhana mua, aka, ke kapae loa nei makou me ke kauleo pu aku i na makamaka eneenemi, ua lawa iho la. A oiai no hoi aole i loaa he pono ro na tausani makamaka heluhelu ma ia mau manao, nolaila pela makou e hoole nei i ke hupono e puka imua o ke akea. E hoomanao pu no hoi kela a me keia i kupu ia mau mea waiwai ole, aole keia ko lakou kahua kalai. E paio i ka paio o ka manaoio.

KA AHA MELE HOPE LOA.

            Ma ka po o ka Poaono i hala i malamaia ai ka Aha Mele hope loa a Mele Kuke maloko o ka Hale Mele Hou e like me na hoakaka ana a na hoolaha. Ua hoopihaia ka hale me na makaikai no ka ike hope loa ana aku ia Mele Kuke a me kana kane Chase Turner a me ka lohe hope loa ana i ko laua mau leo mele nan@. Ua hoike mai laua i na mele ma ke ano Opera, oia hoi he hoohalikelike ana i ke ano o ka mea e mele ana ma ke ano o ke mele ma ka hoano e ana i ke ano, aahu i na lole weluwelu, hooluahine ana, a pela wale aku. Nui ka mahalo o na makaikai ia mau @@ea i hanaia mai, a aole no hoi i poina ko laua mau leo kani ma ia mau mea i hoikeia mai.  Ma ka poakahi iho nei, ua haawiia ae la he wahi paina no laua maloko o ka hale noho o ke Kuhina Kalaiaina no ko laua kaawale ana aku, a ma ka Poalua he wahi paina ike hope ia laua ma kahi noho o Chase M. Cooke ma Alanui Beritaania. Malaila pu ae ke Alii ka Moi, ka Hooilina Alii Liliu, ke Kiaaina Dominis, a he lehulehu wale o na maka hanohano o ke kulanakauhale nei a malaila pu ae no hoi na keiki Puhi Ohe kahi i hoomanea ai. Ma ke awakea o ka Poakolu, kau aku laua no ka Alameda a holo aku me ka panai pu ana aku o na makamaka a pau i ke aloha.

(Kakauia no ku Kuokoa)

            Ma ka papa inoa o na Luna Helu o keia makahiki i hoolahaia "Ma ke Kauoha," ke hoomaopopo nei makou ke hoomau nei ke aupuni i kana mau hana imi pono pili kino. Ua waeia ka poe i hoonohonohoia no keia apana hana nui a koikoi o ke aupuni, me ka manao wale ia no o ka pono o ka mea nana i hookohu aku a me ka mea i hookohuna me ka hoomaopopo ole ia o ka pono o ka lehulehu a me ka pono o ke aupuni. Me he la o ka elua hapakolu o ka poe i hoonokoia i Luna Helu no keia makahiki, he poe luna aupuni, ma kekahi oihana e ae o ke aupuni, a no ka manao ia he poe kupono ka hapanui o ia poe no ka holo balota no ka aoao aupuni, a no ke kokua ana paha i ka poe i makemake ia e komo mai i poe o-lima ma na mea a pau a keia aha kuhina e waiho aku ai i keia kau o ka ahaolelo e hiki mai ana, a i poe apoipoi no na hana huna e ake ia ana e naio. Aka, aole keia he mea hou i keia aha kuhina. Mai ko lakou noho ana ma ka oihana no ka pono o ke 'Lii a me na makaainana, ua hookele mau lakou i ka hana no ka pono o ko lakou mau waihona me ka noonoo ole, he poe e ae kekahi e noho nei ma na Paemoku o ka Pae Aina Hawaii. Ina kakou e nana pono ana ma na mea a pau a lakou e hoohana nei, hookahi mea nui e ike ia ana, oia hoi ko lakou noonoo nui no ka pono holo balota o keia mua aku, a malalo o ia kumu ke waele ia ae la na Luna Helu o ka makahiki i hala, no ka onawali paha o ko lakou kulana ma ka apana, a ke waeia nei na kanaka i manaoia ua koikoi ke kulana koho balota ma na apana, a i kumu no hoi e hoopuipui ia ae keia pono holo balota e ke kanaka i manao wale ia, ke pakui aku nei ke aupuni i kana wahi pelo, i komo ai ke kanaka alaila, e hoomanao iho i ke kokua a loko. Aka, he mau hana maikai ole keia, he mau hana keia e hoike mai ana i ka makee oihana o ka poe e noho nei, a he hopohopo o komo mai ka poe kuokoa ma ka aoao o ka lehulehu. O keia na hana ana a ka wiwo wale, a o na hookele ana keia e hoemi ana i na pono kuokoa i loaa i ka lahui Hawaii, ma o ka lokomaikai o na Moi i hala, a me na luna aupuni o ke au o ia mau alii. Ke hana nei ke Aupuni me ka makaala loa i kana mau hoonohonoho oihana ana, i kumu e pakele ai lakou i na nowelo o keia mua aku, ina e koikoi ana ka aoao e ake ana e nana i ka pono o ka lakou hana, a me ka hewa.  Eia nae kakou ke ike nei ma ka hoonohonoho, ke waele ia nei ka poe nawali o ke kulana imua o ka lehulehu, ka poe i hoonawaliwali ia mamuli o ko lakou punihei ana i ka leo nahenahe, a me kahi oihana o na la i hala aku la. E Nahinu, e Palohau, aloha olua, i keia mau hana kumakaia a na hoa'loha a olua i kokua ai. Ke hoohunahuna ia nei olua, a ke haawi ia nei ke kumukuai ia hai no ka manao ia aole olua e komo hou mai ana i ka Hale Ahaolelo i keia kau ae. Ua noonooia o ka olua mau hana pookoi no lakou nei ae, i ke kau o ka M. H. 1884 oia ko olua mea nana e pepehi; a malalo o ia manao, e haule ana olua imua o na makaainana o ko olua apana, pela no e hoopahemo ia aku nei olua mailoko aku o ka papa inoa o ka poe i hoopaaia ma ke ano kupono e hoonoho ia ma ka oihana, malia paha o ike ia iho keia mau wahi wehewehe ana, hoolauwili hou ia aku olua, a e like no hoi me ke ano mau o ke kanaka, puni hou mai no. Aole wale keia mau hana a na Kuhina e hana a e piepiele nei i ka oihana o ke aupuni, i loaa ona mau kokua nana e hunahuna na ino a me na paumaele o lakou, aka, o ka pono, o ka waiwai maoli no keia e piele ia nei. Ma ka hemahema o ka luna helu e poino ai ka makaainana, ae poho ana ka Waihona. Ma ka lakou mau hana e ulu mai na hoopaapaa, na kuee, na hoehaeha naau, he pomaikai hoi ke hana naauaoia me ka manao hoopono a me ka hookaulike ia no ke kanaka a no ke aupuni.

            Mamuli o keia mau ano hana, ua pii mai ko makou hopohopo no ko kakou mau pono o keia mua aku. Ua like no ka hana a ke aupuni, me ka hana a kekahi hui kalepa, a kekahi kanaka hookahi paha. Ina e maikai kana mau hana, a hilinai ia, e ulu mau ana no ka pomaikai ia hui a ia kanaka paha. Aka, ina e ike a e lohe ia ana ka pono ole a me ke paewaewa o kana mau hana, aole e hilinai ia ana, a o ka hopena, he poi no ke hahai ana iaia, a me ka pono o ka poe i kuleana maluna ona.  I ka makou nana ana nae i keia wa, me he la, aole he noonoo o ka lehulehu ma na hoohana o keia Aha Kuhina. Iloko o na makahiki eha i kaa hope ae nei, oia ka hookele ana o ke aupuni, ua ike ia ke emi mau ana o na pono o ka ai na, a aia la ihea ka palena o na pilikia e ikea nei, a makou no hoi i olelo ai, a e hoike mau nei no hoi, e loohia ana ka poe a pau e noho ana ma Hawaii­­­ nei. A eia ka ninau, Norwai ka hewa? Ke pae mai nei na wawalo, "no lakou nei hana hana uso ole ae."

He Hana Hoomainoino loa.

            Ua hopuia kekahi wahine haole ma kekahi okana aina o @inoe, Amerika, a hal@@@ ae imua o ka aha hookolokolo o ia apana no na hana hoomainoino a ua wahine la maluna o kana mau keiki liilii elua. He kaikamahine nona paha na makahiki elima, a he wahi keikikane he elua makahiki. Ua hele aku ke kaikamahine ma na kauhale e makilo ai i wahi ai a hoike pu aku la i ko laua hana ino loa ia e ko laua makuahine kolea. Ua loaa aku kona wahi kaikunane i ka poe huli maloko o kekahi lumi i ki ia a paa; ua nawaliwali loa oia a aneane e make no ka pololi. Aole he ikaika i koe o kona kino a ine kona mau wawae e hoopaa iho ai i kona ku ana a ua puni no hoi kona kino i na palapu o ka laau hahau, a he mainoino maoli na mea i hanaia maluna o kona kino. Ua loihi kona hoopaaia ana ma keia lumi, me ka loaa ole aku he wahi ai a me kahi kuluwai, a ua hoomaopopo koke ia iho la no hoi ua kamau iki ke ola o ua wahi keiki la ma kona ai ana i na opala mauu maloo o kona wahi beia no ka pololi. Laweia aku la keia keiki ma kekahi hale o na makamaka, a wa. @@@@@ ma kahi kokoke i ka puka o ka hale. ua ike koke oia i kekahi pa ma ka ipuka kahi e hanana ai ka ilio; kokolo aku oia ma ia pa a hoonuu iho la i na mea ai i koe iho i ka ilio, a i kona wa i ike ai i ka wahine nona ka hale e hele mai ana i ona la, ua uwe kapalili ae la ia a  palulu ae i kona maka me ka manao o kona makuahine kolea no keia. Weliweli na hana a keia wahine maluna o keia mau keiki liilii.

HE OHUMU NO KA HOOPII AE I KA UKU

            He poe paahana e ohumu ana no ko lakou ilihune, a no ka hapa o ko lakou uku.  Kokua ke Akua i kekahi poe, hoowaiwai ia lakou, noho wale lakou me ka hana ole. Oiai ua luhi lakou nei i ka hana, a pilikia no ka ilihune.

            Hoea mai he malihini, a hoolohe oia i ko lakou ohumu ana. Olelo oia, ae ua pilikia oukou. Pono ke hoonui ae. Hoonui i ke aha? ninau lakou. E hoonui i ka hana, a e hana me ka ohumu ole.

            Mamua he kanaka kolohe au. A noho wale. Ikaika no ko'u, hoowahanau au i ka hana. Ina he wahi hana ka'u i loaa ka hapaha, emo ole a komo ia hapa iloko o ka hale kuai rama, a komo koke ke rama iloko ou.

            Hele au io ia nei e imi ana i wahihana. A loaa, molowa koke au, a kipakuia'ku, no ka makemake ole o na haku i na paahana molowa.

            Lilo au i mea hookani pila, a hookani pila ma na aha lealea. Ka uku nae i loaa mai aole i lawa no ke kuai ana i hookahi paalole no'u.

            Haalele au i ka hookani pila. a lilo i kanaka makilo. a hele io ia nei e noi ana i wahi dala no'u. Aka, ua pani ia na puka o ka nui o na hale, aole ae e komo au iloko, aole hoi i haawi mai i kekahi mea. Olelo lakou, he kanaka ikaika oe, he ui, pono ke hana.  Ukiuki au. Ohumu au no ko ke Akua hoowaiwai ole ana ia'u. A hoohuoi au i ka poe i oi ia'u ma ka waiwai. Ina he mea hiki ia'u, ina ua hookahuli au i keia ao mailuna a lalo i alii au maluna o ka poe waiwai.

            I kekahi la, komo au iloko o kekahi hotele, a noho ma kahi kihi, a hoomaka e makilo. He keonimana e noho ana. Nana mai oia ia'u, a nana aku au iaia me ka manao e haawi mai ana paha oia i makana nui no'u. A pela io no. Aole pau ia makana a hiki i keia la.

            Ninau keia poe paahana ohumu, he aha ia makana? Pane ka malihni. "Ninau mai oia ia'u ma ko'u ano mua. Hai aku au he mea mahiai, a hele no io ia nei, me ko'u ano apau.  Hoolohe kela a hooluliluli i kona poo, a olelo, e hoike mai oe i kou mau lima. Hoike au me ka haohao nae. Nana mai oia ilalo iluna. haha ana mai na manamana a i ka poohiwi. Hooluliluli hou oia i kona poo, a olelo, Kei na lima mana! Nui ka ikaika iloko. pono ia oe e ka ui, e komo iloko o ke kaua. I ke kaua aha? ninau aku au' Pane oia, ke kaua kue aku i kou pilikia. kanaka naaupo! Kuhi oe ua ilihune oe; ilihune me na lima elike me keia. Pupule oe. O ke kanaka mai ma ke kino a ma ka uhane oia wale no ka mea ilihune. Ilihune aenei me ia mau lima? E hoomaikai aku oe i ke Akua no kona haawi ana mai ia oe i keia waiwai nui, ke kino ikaika, na lima ikaika.

            E hoala i kou noonoo a naue aku i ke kaua. Hooho na paahana, he koaoe, maikai. Ke komo no ia o'u iloko o ke kaua. Ua imi au i aina mahiai. Ua lilo au i ka mahiai. Ua hoopomaikai ia au. Ke nohe nei me ka oluolu, me ka ohumu ole, me ka lako hoi i na mea e pono ai.

UNUHIIA E HAWAII.

HOOLAHA HALAWAI.

            E noho ana ka halawai o ka ahahui euanelio o Hawaii Komohana, a me ka ahahui kula Sabati ma Kohala Akau, a me ka hoike hui o na kula Sabati ke hiki aku i ka la 20 Poaha ekolu o Augate, hora @@ kakahiaka. Ua ae ia ka mokuahi "Malulani" e lawe i na lala o na aha, a me na kula Sabati pu no ka $100.00 ka uku paa o na ohua oneki, he $5.00 pakahi o na keena o hope, mai kau a na Kona, no ka holo ana a me ka hoi ana mai. Nolaila, e makaukau e pono ai, a ua hooholo pu na lala o na ahahui o Hawaii Komohana me Hawaii Hikina, e hoohuii@ laua i hookahi aha, a e kapaia kona inoa, o ka ahahui o ka Mokupuni o Hawaii. A e hele mai, eia ka wa, i kahi a me ka manawa i hoikeia maluna.

G. W. Waiau.

I NA KAHU EKALESIA A ME NA MAKAMAKA ALOHA A PAU ILOKO O KA HAKU,

Aloha oukou

            Eia au ke hele nei e hoomaha a e imi i ka ikaika hou o ke kino. E kaawale ana au he ekolu a eha paha malama ka Haku; a ua lana kuu manao e halawai pu ana au me na hoa Hawaii ponoi e noho nei ma na kapakai o Puget Sound, (oia hoi o Keomolewa). A oiai kuu kaawale ana, e hoouna mai nae oukou i na kauoha buke i Honolulu nei ma kuu inoa, e like me ka mea mau, a e pono no. A o na dala a me na bila dala no na buke, e hooili mai no ma kuu inoa, a e pono ana no. O na dala kokua no ka Papa Hawaii, e hooili pololei mai ia W. W. Hall, ka Puuku. A na ka Haku e malama ia kakou a pau loa, a e hoohalawai hou ia kakou me ka maluhia a me ka pomaikai, ke ae mai oia.

            Aloha nui ia oukou a pau loa.

A. O. Polepe.

Kakauolelo o ka P. H.

HE HOALOHALOHA.

            Ia Mrs. Nahinelua Wainee, Aloha. O makou o na lala o ka Puali Kinai Ahi helu 4, ke haawi aku nei makou i ko makou aloha nui ia oe oiai ma ka la 27 o Mei' he mea oluolu i ke Akua ma na loa ke kii ana mai i ka uhane o L. Wainee, kau kane i aloha nui ia, nolaila, ua ili iho maluna ou ka ukana luuluu a ke kaumaha, a ke komo pu aku nei makou kona mau hoa paahana a e auamo pu ia haawina hookahi me oe.

S. K. KAMAKA.

Kakauolelo.

Nu Hou o ko na Aina E.

            Ua pa nui ae ka makani Taifuni ma na kai o Kina.

            E male ana kekahi o na kaikamahine a ke alii wahine Victoria o Beritania Nui, ma ka la 23 o Iulai.

            Ua hoclaha akea ae kela kaula eueu oia hoi o El Madi, no kona manao e komo hou aku iloko o Aikubita ame na aina e ae e pili ana.

            Ua hoouna aku ke aupuni o Tureke, i 1,700 koa ma na palena aina o Bulugaria, no ka hookokoke mai o ka Bea o ka poai anu, kau e ka lia ia nei.

            Ua manao kekahi hapa o ka poe hui Nihilisa ma Rusia e hoololi i ka lakou mau kumuhana ino, a i kekahi hana ma ke ano oluolu.

            Aia ma ka mokuaina o Barazila, ke hoao la ko laila aha kuhina e hoala hou i na hana e pili ana i ka hookauwa kuapaa mai ia wahi. He aha kuhina hou keia.

            Ua ulu ae ke kaua ano haunaele ma Peru Amerika Hema, a ua nui ka poe i make a mainoino. A ke ano emi ole mai na uluaoa no ia kaua, alaila, e hele loa aku ana i ka nui.

            Ma ka la 18 o kela mahina aku nei, ua hoowela aku la kekahi mau aumoku kaua Rukini i na kai o kekahi awa ma Korea, a ua lawe ae lakou i ka mana o ka hoomalu ana ma ia awa.

            He lono e hoike ana, ua lokahi like na mana nui o Enelani me Geremania, e pili ana no ko laua mau mana maluna o ka muliwai Niga, a o na nune no ka uluaoa a kakou i lohe mai nei.

            Ma kekahi mau lono hope mai nei, aia na aumoku kaua o Rusia ke houluulu la ma kekahi wahi hoolulu, no ke kali i kekahi kauoha no kekahi hana, a ua manaoia, e halulu ae ana paha lakou no na kapakai o kina me Iapana.

            Ma Queensland Ausuteralia, ua hooholoia he kanawai e hoopaa ana i ke komo nui ana aku o na pake iloko o ka aina, ma ka ae ana i hookahi pake no kela ame keia 50 tona helu o ka moku.

            HAe mea maopopo, aole e pau ana na uluaoa kaua ma Europa a puni, aia ke ala mai la na aupuni a me na lahui e a hui pu me Enelani paha a me Rusia paha. Ke ku nei lakou me ka makaukau i na wa a pau.

            Ua hopuia e ka poe Rukini he elua mau kanaka Pelekane, ma Riga ma ke ano he kiu, ame kekahi poe kanaka Geremania ekolu, ma Kevala, no ke kaha ana i na kii o na papu kaua o Rusia.

            Aia imua o ka aha Senate o Amerika kekahi bila mai na makaainana Beritania aku e noho ana ma British Columbia, e noi ana e ae ia ka hookomo ana aku i na limahana o ka lahui pake ma Amerika. Ua haawiia ae no hoi he ekolu tausani dala kumau no kekahi mahele olelo pake.­­­­

            Oiai kekahi huakai kai malihini e he le ana ma na alanui ma Genoa, ua lele mai la ka poe moba, (he powa ke ano,) maluna o lakou a ulu ae la ka hakaka. Ua hoohanaia ka pahi, na laau, me na pohaku e ko lakou mau lima, a ua ma ke kekahi me ka nui o ka poe i eha.

            Ke hoomau la no na pualikoa o Kanada, Amerika, no ka hoomalu loa ana aku i na hana kipi a ka lahui ilikini me na hapa ilikini. Ma kekahi kaua i hooukaia, ua ho@uheeia aku ua poe kipi la a ua lukuia he nui loa o lakou me ka lawe @@@ ia o kekahi mau pono kaua a me kekahi mau koa. Aole nae i maopopo ka hopena o ia kaua.

            Ke kamau mai nei no ke ola o Kenela U. S. Kalani. He ano mama iki no ka mai, aole nae o ka maikai loa. Ua hoikeia ae, ua hoohalaia e ia he aneane ewalu hora ma ka hiamoe oluolu ma ka po, a ua ano akakuu iki mai hoi ka eha o ka puu. Ina aia no oia ke ola la i keia la a makou e puka aku nei, alaila, e loaa ana iaia na hauoli kulaia Kuokoa.

            Ua oleloia, he kanaka onion@ mau o Napoliona, a ua hiki ole i ka poe kahakii ke kaha i kona kii. Aole oia e noho malie ana iloko o 15 minute, e hiki ai i ua poe kaha kii la ke hana, a aia wale no ka kona noho malie a hoonoho ia ma na uha o Iosepine kana ipo aloha, alaila, loaa iho la i na kaha kii he wa e kaha ai, a me he la pela paha i paa ai kona kii a kakou i ike ai, i hoomalielie ia e Iosepine.

            O ka waiho wale ia ana o na hooia loa ana i ke kuikahi mawaena o ka bea Rusia a me ka liona Enelani, ua manao wale ia aia imua o ke alii o Denemaka ka mea nana e hooponopono ua kuikahi la, ke komo malu la kekahi o ko rusia mau manao, e hoole a i ole e hookahuli paha ma kekahi mau mea e pili ana no ua kuikahi la, i loaa ai he kumu akeakea no Enelani a kue mai hoi o Rusia a hele hou i ka nui. Nolaila, ua hiki ia kakou ke noonoo iho he eke kaua ko Rusia aole he ake maluhia a he hooko ana paha keia o Rusia i ka palapala hooilina a kona Emepera mua e noho eneenemi me na aupuni nui.

KA BAIBALA I OKIIA

            He kanaka hoolaha baibala e hele ana ma kekahi taona ma Masekuseta. Lohe oia he ohana malaila i nele i ka baibala ole no ka enemi loa i ka baibali me ka aoao karisitiano. Ka hele koke no ia o ua kanaka hoolaha baibala nei ia hale. lona ka wahine e kopa lole ana. Haawi aku oia i baibala maika, iaia. Lawe oia ia me ka hauoli. Aka ua hoihoi koke mai no ia no ka makau i ke kane. Kamailio nae oia me ka wahine e hoike ana i ka maikai o ka baibala, he buke kuhikuhi i ke ala o ke ola, a pela aku. A ae no ka wahine e lawe hou no i ua baibala nei. Ka hoea no ia o ke kane me ke koi lipi ma kona poohiwi. Ike oia he baibala ma ka lima o kana wahine, nana huhu oia i kana wahine, a olelo i ka mea hoolaha baibala. Heaha kau me ka'u wahine?

            Pane oia me ka ieo oluolu. Maalili ka huhu o ke kane, a lawe oia i ka baibala a ka wahine, a olelo, hookahi no puu o ko kaua waiwai mamua.  A pela keia baibala. Lawe oia i kona koi lipi a oki i ka baibala i elua apana, a haawi a haawi i kekahi apana i kana wahine, a lawe i ka lua o ka apana nona iho.

            Me kekahi la mahope iho, hele no ke kane i ka ululaau e oki wahie, a lawe pu no ia i ka hapa o ka baibala. Ma ka aina awakea, noho oia ma kahi laau, a lawe ia hapa baibala a hoomaka e heluhelu.  O kahi ana i heluhelu mua ai oia ka moolelo no ke keiki uhauha ma Luka mokuna 15.  Heluhelu oia a loaa ka olelo, "E ku au a e hele aku i kuu makuakane." Ka pau no ia o kona hapa baibala.

            A po ae, olelo ke kane i kana wahine. "Ho mai ia'u i kou hapa baibala. Ua heluhelu au no kekahi keiki i haalele i ka hale o kona makuakane, a loohia i ka pilikia mai, a hoohiki e hoi aku i kona makuakane. Ka pau ia o kona moolelo ma kuu hapa o ka baibala.  Makemake au e ike, ua hiki aku paha oia i kona makuakane, a pehea hoi i hana ai ka makua iaia." Haawi koke uo ka wahine me ka ekemu ole. Ka heluhelu koke no ia o ke kane i ke koena moolelo o ua keiki uhauha nei. A helulheu hou no a aumoe loa. Aole nae oia i ekemu i kana wahine."

            A ma ia la ae, ike no ka wahine i ke kane ma na hora kaawale e heluhelu ana ma na hapa elua o ka baibala. A po iho, olelo ke kane,"E ka wahine, ma kuu manao, ua oi keia buke mamua o na buke apau a'u i heluhelu ai."

            Heluhelu oia ma ia buke, a hala ka la a hala ka la, ma he @la e piha ana oia i ka olioli no na mea i heluheluia. A ma kekahi la, olelo oia, e ka wahine. e hoao ana au e hana elike me ke kuhikuhi ana o keia buke. Ke kuhikuhi maikai loa paha keia no ke kanaka."

UNUHIIA E HAWAII

JAMES M. MONSARRAT.

(MAUNAK@A.)

LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI.

Ho L@@@ Hooo@@@@ Palapala.

            E ha@ ia no na Palapala Kuai, Palapala Hoolimaima a me na palapala @@@@ kanawai e se @@ ka olelo Hawaii. Dala no ke hoele me @@ moraki ma na waiwai @@@.

            @@@@@ Hana: alanui Kalepa.

KA MOHO! KA OLALI!

Ka Moolelo Kaao Nani!

O

TONERIKA!

KA

Auela o Mekiko.

            E hoopuka ia aku ana ma na kolamu o ke KILOHANA POOKELA nei ka moolelo nani a kamahao o Tonerika, oia hoi ka Anela o Mekiko, a o ka

Hiapaiole A Ahikanana

E hooiloli pu ai me na kini makamaka helulheu o ke KUOKOA, a he hoa kuwili pu no keia hapalus makahiki.

E WIKI, E LAWE I KA NUPEPA KUOKOA HAPALUA MAKAHIKI

I lele pu me

TONERIKA

Ka Anela o

Mekiko.

H L. CHASE. (KEIKI.)

            Mea Paikii kaahele ma na mokupuni. E hanaia no na kii me ka maikai a me ka eleu pu no hoi. E paiia no na kii nui a liilii e like me ka makemake o na makamaka. He oluolu ka auha no ke pai ana. 2014-Iy.

NA HOOLAHA HOU.

Kauka H .@oanekona Sepia.

(Dr. H. Johnstone Spear.)

            Ke hoike aku nei imua o kona poe mai a me ka lehulehu i loohia ia me na mai, ke hoomau nei no oia i ka lapaau ana i na mai aai a me na mai e ae me ka lanakila kamahao. E na Lede a me na Keonimana, e hoomanao oukou, o ka hoolohilohi oia ka mea aihue i ka manawa, nolaila, e hele mai e hoola ia! Aole nana ana i ke ano o ka pilikia, e hele mai a na ke Kauka e nana i kou ano mai. Aohe ou lilo no ke kuka ana, nolaila e oluolu e hele mai a ehoomaopopo no oukou iho ina he ike ke Kauka e nana i ke ano o kou pilikia a me ka ole. Ina he hiki iaia ke lapaau ia oe a ola, e hai aku no iaia pela; a ina aole, e hai aku ana no ia ia oe ia mea: no ka mea, aole ia e lawelawe ke ole e maopopo e ola ana iaia.

            He makaukau loa o Kauka Sepia ka lapaau ana i na mai o loko o ke kino, na mai aai, na mai o na wahi huna, na mai o ka puumimi, a me na mai e ae. He lapaau ia na mai o ka ili me ke ola pono. He lapaau ola oiaio keia no na mai i ulu mai no na hana naaupo o na la opio, etc., etc., a me na mai o na wahine aole laau ai iwi e haawiia.

            He lehulehu wale ka poe mawaena o kanakolu a me kanaono makahiki, ke noho nei me ka oluolu ole mamuli o ke ano hinape wale a me ka nawaliwali mamuli o kekahi kumu hiki ole ia lakou ke hoomaopopo. He nui ka poe i make mamuli o keia kumu, me ka maopopo ole. E hiki no ia Kauka Speia ke hooiaio aku ke ola o ia ano mai a pau, a e hoihoi ia mai no ka ikaika o ke kino a puni.

            KE HOOOPAA NEI AU E LILO KA'U

$1,000 ke ola ole kekahi mai a'u e lawelawe ai a ola ole. AOHE auhau o ke kukakuka ana. Aohe lilo o na launa aloha ana.

NA HORA HANA.

            Mai ka hora 9 a i ka hora 12 A. M., a mai ka hora 1 a i ka hora 4, a mai ka hora 6 a 1 ka 8 P. M. Na la Sabati, mai ka hora 10 a i ka 11 A. M.

KUKAKUKA ANA, AOLE UKU. NO KA NANA PIHA ANA I KE ANO ME KE KULANA O KA MAI, A ME NA KUHIKUHI $5.00.

            E kipa mai; a i ole e kakau ae ia

            KAUKA H. IONEKANE SEPIA.

HELU 29 ALANUI BERITANIA, kokoke i ke Alanui Nuuanu, Honolulu.

Kuai Kudala Nui

O NA

AINA WAIWAI NUI!

A ME KA

HOOLIMALIMA.

            Ma ka hora 12 awakea, ma ko'u Keena Kudala, Alanui Moiwahine, e hoolilo ia aku ana ma ke kudala akea ma ka POAONO, IULAI 11, na Aina a me ka Hoolimalima malalo iho:

            1-- Kuleana 1627, Sila nui 7399, he 3 apana e waiho la ma Kanewai, Manoe, oahu, a no lakou ka ili o 486-100 kaulahao kuea, no Kennea w. me Paao ia S. K. Kaai, mamuli o kekahi oolapela i hanaia ma Aperila, 1880, a i kopeia ma ka buke 64, 2030 54 me 55.

            2-- He hapalua aina i mahele ole ia ma ka apana aina e waiho la ma Moeanoe, Kona, hawaii, ia Kapae 2, ma ka Sila nui helu 952.

            3-- He hoolimalima mai ia Bernice P. Bihopa me Chase. R. Bihopa ia Simona K. Kaai na apana aina e waiho la Moanalua, Oahu:

            1 Pa hale me ka hale anauka o ke alanui.

            2 Elima loi kaio ma ka inoa o Mookahi.

            3 Elua loi kalo ma ka inoa o Apa.

            4 He loi kalo i ka paia o Kepoe.

            5 Aina kula a me ka niu o Lapakea.

            6 Loi kalo e pili pu ana me ka aina kula, a i ikela ma ka inoa o Umi.

            Elima makahiki hoolimalima e hoomaka 'na mai ka la 26 o Okatoba A D 1883, he $10.00 no ka makahiki ma ka uku mua. Auhao i ka mea hoolimalima. Kuike ke dal@; o ka lilo no na palapala me ka mea kuai; e uku ia ma ke gula. E. P. ADAMS,

Luna Kukala. 1131-2@

NA HOOLAHA HOU

            HOOLAHA HOOHUI--I keia la, ua hui iho nei na mea nona na inoa maia lo, penei:

            1--Na inoa a me kahi e noho nei na hoa nei M. M. WILSON a me B. H. SCHO@@@, no Honomu, Hilo, Mokupuni o Hawaii.

            2--Ano o ka hana: Mahi, o kela a me keia ano.

            3--Inoa o ka hui: "WILSON me SCHOL@@@

            4--Kahi o ka hana: Kuhikahono, Hilo, Mokupuni o Hawaii.

                        M. M. WILSON, B. H. SCHOLTZY. Hilo, Hawaii, June 13, 1885. 2030-@@@

            HOOLAHA A KA LUNAHOOKO KAuoha-- Oiai ua hookuhuia mai ka mea @@@@ ka inoa mahalo iho i Luna hooko kauoha no ka Palapala Kauoha hope @@@ MARIA DE JESUS i make. Nolaila, ma keia, ke hooiaha aku nei oia i na mea a pau he mau koi aie ko lakou i ka waiwai o Maria de Jesus e waiho mai i ko lakou mau koi aie iloko o eolo mahina mai keia la aku, o hoole lou ia.

            MANUEL SOUZA PEREIRA.

            Lena hooko kauoha o ka Palapala kauoha hope loa a Maria de Jesus i make.

Honolulu June 25, 1885. 2030-@@@

            HOOLAHA HOOKO MORAKI ME KE KUAI: Mamuli o kekahi @@@@ Kuai i hoikeia maloko o kekahi Palapala Moraki i hanaia mawaena o PIUS F. KOAK@@@ o ka aoao mua, a me MRS. HUMPHREYS @@@ aoao elua, ma ka la 10 0 'Dekemaba, @@@@@ kakau kope ia ma buke 83. aoao 237 @@@@ muli o ka uhaiia ana o na kumu @@@@@ @ kela moraki, nolaila, ke hoolahaia aku @@@ @ ka mea nona ka aoao elua o ua moraki nei @@ hooku ana oia ia mana kuai. a ma ia @@@@@ ana, e kudala akea ana ia i ka aina i hoikeu @@@@ moraki, ma ka POAKAH! la 20 o @@@@ 1885, ma ke Keena Kudala o E. F. Adam@, ma Honolulu, ma ka hora 12 o ia ia.

            Aia ma kahi o W R Kakela na olelo @@@@@ ka no keia mea Hanaia i keia la 10 o June, 1885. MRS. HUMPHREYS.

            Ma o W R Kakela kona loio.

            Mea Moraki Mai.

            Penei na aina e kudalaia ana :-- O kela apana aina ma Puanui, Honolulu, e kokoke @@@ @ ke kahawai a e pili ana i ka aina o M @@@@@@ny, ahe elua apana, ma ka apana mua he @@ hapa haneri ek@, ua hoakakaia ma ka @@@@@@ la Sila nui helu 1808 ma ka inoa o @@@@@@@@ a o lua he 22 hapa haneri eka ua @@@@@@ piha ia na palena ma ka Palapala Sila @@@ @@ lu 2310 ma ka inoa o Kaiwi. @@@@@@@

JAMES DOWER.

            Oia hoi o Kimo Kapiolani, ka ona mua o ka mokuahi Kapiolani. Ua makau kau oia me na lako apau, no ka @@@@ ana i na waapa, a me ka hana hou ana i na waapa naha. Ua makaukau oia me na Wae, na Umi@, a me na @@@@ hookui e paa ai na waapa, a me na @@@@ e ae no ke kapili ana i na waapa. E hele mai ma kona hale ina Manamana, Honolulu

@@@@@@

            HOOLAHA PAPA:--E ike @@@@@ @@ @@@ naka a pau o kela ano keia ano @@@@ @ ka mea nona ka inoa malalo iho, ke papa @@@ nei au aole kekahi mea a mau mea e @@@@ @@@ i kuu wahine mare ia Mrs. Kaulaau @@@@@@ @@ ka mea, ua haalele mai oia ia'u a me @@ @@@@@ wahi moe. O ka mea hoolihe ole i keia @@@ lahe e poho no ia, no ka mea, aole au @@@@@@@ ana i kona mau aie a pau.

M. K@@@@@@@@@@.

Waipio Ewa, oahu, Iune 19th, 1885.

            2020 @@@

            HOOLAHA HOOKAPU AINA -- @@ papa ia aku nei na mea a pau, @@@@@ hookuu wale i ko lakou mau hoihoiona @@@ na o ka aina o MRS> C. P WARD e @@@@ mao aku o ka Halemai Lepe@a ma Kakaake, ikeia o KALIA.

            E hoolohe i keia leo o hoopii ia @@@@@ @@@@ me ke Kanawai. MRS. C. P. WARD. 2020.

            HOOLAHA LUNAHOOPONOPONO @@@ wai. Ke kauoha ia aku nei ka @@@ pau i aie i ka waiwai o D. B. Lyman, no @@@ lo, Hawaii, i make, e hookaa koke @@@ maua, a me ka poe a ka mea make i aie @@ ai, e hoike koke mai i na bila aie @@@@ @ mahina eono, o hoole mau ia aku lakou.

            F. S. LYMAN & R. A. LYMAN

            Na Lunahooponopono malalo o ka @@@@@@ Kauoha.

            Hilo, Hawaii, Mei 14, 1885. 2027 @@@

HOOLAHA HOOKAPU AINA> M@@ @@@ @ a mahope aku nei, ua papa a @@@@@@ loa ia na kane, na wahine. A me na @@@@@@ kela ano keia ano, aole e hele wale @@@@@ kuu aina ho@limalima a i kapaia ka @@@ WELI LOKO, e waiho ana makai o @@@@@ Kona, Oahu. Ina o ka mea a mau mea @@@@ hoolohe ole i keia, a ike au e hele @@@ @@@ @@ o ka aina kahi i papaia ma keia @@@@@@ hopu no au a hoouku $5.00, no ka mea @@@ kahi a i ole, e hoopii no an elike me ka @@@@@@ o ke kanawai.

            He lohe ke ola a he kuli ka make

KAMAI.

Moanalua, Iune 3, 1885. 2027 @@

HOOKAPU AINA,

            Ke hookapuia aku nei na mea @ @@@ aole e komo, a mahi, a hana wale @@@@@ kuu apana aina e waiho la ma @@@@@@@ Kohala Komohana, Hawaii, a i @@@@@@@ inoa o POHOLUA, oia hoi ka aina o @@@@@@@ make. oiai, eia no ia'u ka @ana o ia aina @@ no i hooliloia, aole no hoi i m@@@kiia, @@@ @ no ia;u ke Sila o ua aina nei. O ka mea @@ i keia e hoopiiia no ma ke Kanawai.

            MRS. TAMARA HAAKE

Kaikainahine ponoi a hooilina o @@@@@@

@@@@@@

HOOLAHA A KA LUNAHOOPONOPONO WAIWAI:--Oiai ua kohoia ka mea @ na ka inoa malalo iho i Lunahooponopono @@@ ka waiwai o HERMANN SCHNIVER make. Ke hoolaha aku nei oia i @@ @@@ @@@ e waiho mai i ka lakou mau koi aie @ @@@ paha i ua waiwai la, iaia, iloko o na @@@ eono mai keia la aku, o hoole @@@ @@. A poe a pau i aie iaia e hookaa koke @@.

H. F. GLADE.

            Lunahooponopono o ka waiwai @@@ mann Schniver i make.

            Honolulu, June 5, 1885. @@@@@@

AHA KIEKIE O KO HAWAII PAINIA, Ma ka Hooponopono Waiwai. Ma ka hana o ka Waiwai o EMMA @@@@@@ MALANI MOIWAHINE KANEMAKE @@@ @@@@@ Paeaina i make. Olelo Kauoha @ @@@ @@@ ia e hooiaio la ai ka Palapala Kauoha, @ @@ hoolaha ana.

            No ka mea, ma ka la 16 o Inne M. H. @@@ ua waihoia mai imea o ka Aha, kekahi @@@@@@, i olelo ia, oia no ke Kauoha Hope @@@ Emma Kaleleonalani Moiwahine @@@@@@@ o ko Hawaii Pae Aina i make aku @@@ @ @@ Palapala AHoopii e noi ana e hoola@@@@ keia @ @@pela Kanoha a e hoopuka ia ka Palapala @ na Hooko no Alexander J. Cartwright @@@@ waihoia mai e ia.

            Nolaila, na Kauoha ia o ka POALIMA oia la 17 o IULAI M. H. 1885, ma ka hora no @ kahiaka ma ka Rumi Hookolokolo o ia @@ ma Aliiolani Hale Honolulu, oia ka la me hora, e hooiaio @@ i ia Palapela Kauoha, hoolohe ia ai ia noi ana mai, a me ka @@@ a @@ i pili, e kue ana ia Palapala kauoha, a me hoopuka ana i ka Palapala Luna Hooko.

            A ua kauoha @@@ ia, e hoolaha ia ia mea na pule ekolu iloko o ke KUOKOA a me ka Hawaiian Gazett he mau nupepea i pai ia a i @@@ ha ia ma Honolulu.

            A ua Kauoha hou ia, e hoopukaia na Palapala Kena i na hoike oia Palapala Kauona me na hooilina o ka mea make, ma ko @@@@@@ Pae Aina, e hele mai a e kue i kela Palapala Kauoha i ka wa i oleloia.

            Kakauia ma Honolulu, ko Hawaii Pae Aina Iune 16, 1885.

A. F. JUDD,

Lunakanawai o ka Aha Kie@@@

Ikea: HENRY SMITH,

Hope Kakauolelo.

2029-@@@.