Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIV, Number 32, 8 August 1885 — Pau hou Hilo i ka Pele e! [ARTICLE]

Pau hou Hilo i ka Pele e!

E ka Nupepa Kuokoa e, ka elele mama hikiwawe i ka lawe ana aku e hoike i na mea hou o ke t3ona o Hiio, i ike mai ai na kini makamaka o kaua mai o a o, o keia pa'emoku, mai ka poe e lawe'iawe nei i ka oihana auponi, a i ka poe lawelawe ole, i hookahi ko ka kou ike like ana mai no keia j>ooinanao e kau ae la maiuna, Pau hou Hilo i ka pele e. Ua ikeia ka pele i ka makahiki i hala, i ka aina ia e a ai, a o keia pele hoi eia iluna o na ui kane, na wa hine, o ka hana a keia pele» o ka hoohina i kela mau mea i olelo mua ia ae la. O m k* Kinau, a me ka Poaono a me na la nui, ota na la hio ai a hina iialo o na uī kane a ine wahine, ua kumaka ka ike. E ikeia keia mau kino i hoohinaia ma ke alanui aiai Puueo aku a i ke taoaa ponoi iho o Hilo, a { aole no i ike nuiia na lahui e ae, o ka Ihapa nui no o keia iahuL Aole no hoi au i ike he kuU pake kahl o Hilo nei no na kanaka Hawaii, eia ka ua ike, o i na lahui a pau i hiki mai t Hawail nei, ua ioaa ia oleio i keia poe ul Kiekk , no hoi Hawaii a ke akamai i ka olelo i t na olelo o na iahui a pau, aoie hoi o ka * poe us, eia iho hoi o ka pee pupu, he «

| irke wale no u aohe loea i ka wai oopa t He loihi ka laa o Kīhuea ika wa | kahiko, i keia wa ua nee mai a kokoke. \ Hookahi lua nui a he mau iua iaiii iho !a noluh eoai na pele hoohina kanaka o : Hilo nei, Ke kahe awai nei keia pele | i«ra«ma o keia taonx Ke manao nei au ina paha e ola ana o Luka, ina paha pio nei pele elike me ka pele mua 1 iho ai i ka makahiki i ha!a, peli hoi ka rnanao kuhihewa o kekahi poe. Eia ka oiaio, aole e pio ana nei j»ele, ke ole ke aupuni e UweUwe mai; eia hou t ina hookuu akea ia nei pek pela e ai, e pipili ana ka mai o Lasaro i keia la hui kanaka. Heaha ia mai o l,asaro e pipili ai t keia lahui ?He ilihune. A heaha hou ae? Pau ka inoa maikal Owai na keifci a keia mau makua? O hilahila ole, aea haukae, hoopilimeaai, aihue, pepehi kanaka i Eia hou keia mea hou. Ma ka (X> 0 ka la 25 o luiai aku nei, ho-a mai ai ka wahine o ka Lua i kana ahi iluna o Mokuaweoweo ; ke pii la ka wena 0 ke ahi iluua oka lani. Ka <1 ana anei paha keia pau o Hilo i ka pele, oiai ua ioaa na keiki e ikaika ai na wawae i ka iho 1 Vai o Hilo. Ua hiki no, oka ike pono iho ia i ka hana a ke Akua, a patf kuhihewa o ka hoomaioka. Eia hou no keia mea hoa O ka nui launa oie 0 ka ua a me ka makani, a me ka wai, ua like ne me ka wai mua t nui na wahie i ioaa i na kamaaina, ioaa pti me na kenikeni, oia ka ia poioil J. Ikemaka. A hiki mai i na la mua o ka mahina 1 haia aku ia, a o ka mua hoi o keia hapa makahiki, ua wawaia ae iwaena o ka lehulehu o ke kuianakauhale nei eia ke hoonohonoho pono ia mai nei na waha oieio piii aupuni no ke kau holo baiota o 1886 e hiki mai ana. Ua lohe mahuihui waie ia na paa holo balota piU aupuni ina nae oia ka oiaio. Iwaena o keia paa ba\ota ua ioheia o na hiiaio no ka hapa nui, a o na punaheie no hoi. He poe na keia i kamaaina imua o na maka o ka iehuiehu ma ka hana a me na ano a pau, a he mau kamaaina no hoi no ke keena ahaoieio. 0 keia no ka poe a ka lehulehu mana koho i makapo ai, a pau nui i ke paheloia iloko ona upena ; ua ikeia, aole he wahi pono o ka aina i kohoia ai iakou e hana aku, a i oie no hoi ia no ka lehulehu. Ma o keia maif hana no 1 ikeia aoie no i neie hou ko ka lehuiehu koho hou ana ia lakou no kekahi kau ahaoielo aku, a aole no hoi i hoano e ia ae na loina o ia au mai mua loa mai. A hiki iho nei i ke kau o 1884, ua hoo mauia no pela na hana a ka lehulehu no na a o ka mea i ikeia 1 keia au, he opaia. Ke ninau aku nei ka lahui: Auhea la ka pono i hanaia e ua poe ia ? Heaha la ua pono la ? Ea, * ina he puuwai ko keia me keia e hiki ke kaupaona i ke koikoi a me ka mama, aiaila owai la iwaena o ke tausam mana koho? Ua iawa paha na hilinai ana no iakou, e hoao ae i kekahi. Ua haulehia na haanui wale ana 110 lakou, a ua pono no hoi i hookahi hoohokaia ana. Ua kena iho la no paha ina ku lu wai mananaio a iakou, a hoao ae ana i kekahi malia a ka iakou ka miko miko. Ua ike pu no kakou aua kupa, aia he mau maka e īmo ana, he waha e mumule ana, he pepeiao e lohe ana, a he iima e 0 ana ma na kumu pepeiao. I ka pomaikai waie no o ka aoao pakaha ka lakou i hoohoio, koe hoi ka aoao nana iakou i hapai a kau i ka ha nohaweo. Na kakou nae ia e noonoo na ka lehulehu a lawe no i ka mea ku pono. Kekahi mana koho.