Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIV, Number 34, 22 August 1885 — Ka Moolelo Kaao Nani! O TONERIKA! KA Anela o Mekiko. [ARTICLE]

Ka Moolelo Kaao Nani! O TONERIKA! KA Anela o Mekiko.

Ka mea i oleloia, ka Hokuwelowelo o na mauna Anede, a o ka mua loa hoi o k • mea nana i haaiieo ka ieialii me ke kalaunu o ke keiki alii Benala. Hoopukaia e ka ffaku Moolelo kautfiWa Mose Manu no ke Kuokoa.

IKA wa ana i pane mai ai me kona leo nui maopopo, ua hoomaka koke aku la ua lio nei e holo nui a hiki malalo pono o ke kumulaau a kona kahu e kau nei. Ia m-inawa i lele koke ino ai o Tonelele a kau maluna o kona lio me ka eieu nui, a hoomaka aku la e holo nui iloko o na ululaau no kekahi mau mile loihi, aia hoi nia kahi ana e holo nei ua halakau aku la na wawae o ua lio nei maluna o na laau nunui ua hina e waiho aua, a he mau alu kahawai hoi kekahi, a ua lilo loa ia mau mea i "-ea ole. Pela oia i holoai a hiki i ke ahiahi, alaila huli hoi oia no kona home pali. Ma la hope mai, ua lilo nui kona mau la ma ka hele ana maloko o na ululaau a me na pali, e mau I ana oia i kona lio ma ka hele ana ma |na wahi a nau o kaaina me ka loaa ole iaia ona poino. I Kekahi la. ua hele hou aku no keia Tonelele me kona lio e like no me na hana mau Nolaila, e waiho iki ko kakou olelo ana no Tonelele nia keia wahi, a e huli ae kakou a nana ia Tonerika ka mea nona keia nanea I ka manawa i hala aku ai o Tonelele uie kona lio mamua, ua hele aku la o Tonerika a hai aku'i kona manao imua o kona kahuhauai luahine, ua makemake oia e kau maiuna o kona lio eleelee holo lealea aku no kekahi manawa pokols, a ua ae ia mai kona makemake. A no ū» mea, ua hoomakaukau koke ia

na lafco a pau nona, a iaia i kau ae ai a holo aku, he mea e ke kupanaha a me ke kamahao o kona holo ana» me he la ua ao mua oia ia hana a lihea wale, oiai o ka raua loa no keia o kona kau ana imahma o ka lio a kona kaikunane i [ olelo ai nana e kau mua, a o ka hooko [ana keīa. hia e holo nei ma kana wahi i makemake »i me ka hoolohe pono o ka lio i kana mau oldo a |x»u. a liuuu iki, aia hoi, ua halawai koke aku la oia me kona kaikunane. Ika ike ana mai o kona kaikunane iaia, ua kahaha kona manao no kena kaikuahine; no'aila, ua huli like mai la hua a hoi maiie aku no i ko laua home» a ia laua i hiki pouo iho ai maluna ona pah laumania oko !a- i kou wahi, a huli iho la ko laua mau nanaina ia ialo o ko lakou wahi, ku iho la! laua a liuliu, hixtpuka aku la o Tone?e- j le 1 kana ole'o imua o kona kaikuahine. i

Am\ e kuu kuikuahine ua hiki auanei ia oc ke iek aku ene kou iio mai luna aku o keh pali a kaua e ku nei keia wahi nihinihi A wahi a kooa kai> kuahine i pane mai ai me ka ieo'nahenaHet ua aa ko'u puuwai i na manawa a pau au e olelo mai ai ia'u; alaila, e hooko no au aie ka manaolunalua oie, no ka uoea, auie iluko o ko'u uuiauma

|ka manao hohe a me ka maka'u wale : i ne ka mea. ua hanau ia mai kaua me na lehaeha o ke kuakoko e ko kaua mama. Aka, ma kahi a kaua i ike ole ai i na hopena e hiki mai ana, aole ia ehaeha no'u : nolaila, e hooko r» au i kau olelo me ke ole, Ika pau ana o keia mau olelo a Tonerika ; nolaila. ua manao iho la no kona kaJctjnane he oielo oiaio no ku kona kai*uahine. I ka manawa a laua e ku ana me na- lio,' hoomaka mai la laua e emi i*ope a liuliu iki ko laua ku ana, kena koke aku la o Tonelele i konn kaikuahme e holo nui i kor,a lio I lea no a paa na olelo, o ka holo koke aku la no ia o ua lio el*feie nei me ka eleu nui me kona haku wahine hopo ole a lele aku la ika pali, e kikaha ana ma na anuu o na i>ali me he lele ana la na ka manu koae.

I ua Tonerika nei e lele nei me kona lio me he manu la, kahea hou mai la o Tonelele me kona leo nui ma ka inoa o ka lio eleele e hoi hou aku. Ika lohe pono ana o'ka lio i kona moa, me he makani puahiohio ta i ke awakea e ewe ana ika lau laau, ua hiki hou aku ua Tonerika nei ma kahi a kona kaijainsne e ku ana me kona lio keokeo A ike iho la o Tone!ele ua holopono kona manao ana i hoopuka ai i kona kaikuahme ; nolaila, ua hoao like laua e lek like me ko laua mau lio me ka lanakila nui a me ka poino ole ? mai lun'a mai o kela pali nui a laua i lele mai ai, he mea hiki ole i kekahi mea kino kanaka e ! hoao o haawi iaia iho no kahi e lanakila ai oia ma kahi ona pali lele; nolaila, o jka mea e hana ana pela, he mea akaka loa kona hopena. Aka, ma keia hana ana a Tonerika me kona wahi kmkunane, ua hiki pono aku la laua ma kahi o ko laua inau makua a me na kahuhanai o laua, a ua loaa ia lakou na manao nui. Mahope iho o keia huakai mua, ua hoolilo nui aku o ToneWlc i kuahine r lonerika rna ka holo lio ann maloko o na ululaau, na pali nui, a me kekahi mau wahi e ae he nui loa, a mamuli no hoi o ia hana ana i kaalana ai kona inoa he Anela.

I ka manawa a Tonelele eao ana i kona kaikuahine nie ka holopono o ko laua rnau manao ma la hana. Ua pii mau no kona nani i na la a pau, a mr. muli oia kulana, i.a lawe hou ae ka luahine ia Toneriko a hoonoho hou maloko o kekahi ana maluna ae o kekahi pali. He lua huna oi aku ia oka nani a me ka nui o ka waiwai malaila oia kahi i noho ai a hiki wale i kona ike mua loa ia ana eke keiki alii. Nolaila e kamaiho kakou ma keia wahi no Tonelele, a me kona halawai ana ke keiki alii maloko o ka ululaau. I kckahi la, oiai o Tonelele e holo ana me kona lio keokeo maloko o na ululaau. a iaia e.nanea maikai maluna o ko na lio, lohe aku la oia i ka halulu o na kapuai me he lio la ke aro ; a nolaila. kaohi mai la oia i kona lio a ku malie iho la. laja e kn ana me kona lio» ua hoea pono mai la ka makamua loa o na lio ma ko ia nei wahi e ku aku nei. He poe keia e hele pu ana me ke keiki alii Beriala a hooilina hoi o ka lei alii a me ke kalaunu o ke aupuni o Mekiko, He i 1 poe makaukau wale no keia roa ka holo lio ana me na iako he nui wale, ua hiki loa ia iakou ke alualu i na holoholona ma na vrahi a pau o ka aina, a !»a hiki! no hoi ia laVou ke ho<?pio aku i na ene- j mi e hiki «nai . ana imna o lakot. Aia j hoi iwaena pōn».; ktf keiki alii e kau j ana maluna o kona lio. !

Ia lakou i ike w.ai ai ia Tonc?ele me kons ma« kahiko ano e i like o!e aku me na aahn o keia |x>c e naaa mai nei iaia. Ru iike m,;i la a pau me ke kali malie ana i ko likou manao, a e like no hoi me ia ko Tonelele kaulua iki ana iho mamoa o kona puana ana aku i kona leo t«jua o iakou ; aka o ke keiki alii Bciiala nae, ua hwmala mai oia e haawi mai t kona ieo ma kan% ole'o ponoi he o'elo Panioio, ka olelo haaheo ho<»kah{ mawaena o na lahm kanaka a »au oka honua neL Ma ke?aolelo a ua keski ahi nei, ua wehe ae la l oia i kona papale hulu eleele a hoomai- } kai mai la ia loneiele a na keia haawiIna oluoiu i hoike mai i na heleheiena |ole d na manao huhu. Nolaila ua pnana |tku no hoi o Toneleie ma kana olelo jponoi he olelo Uikini, a ua «ohe uuka j j nae ke keiki alii i ka ta nei olelo ana! j aku; aka, ua hoohoio koke iho nae ka | | manao o ke keiki alii e bwe ia Tooele-j ' le ma kana huakai, a ua hooholo like ia j ae U ia mea. la lakou nei i haalele aku j j ai ia wahi, aia hoi, ua liio a« la ia Tone-! kle ke al&kai aa* i ka huakai a ke kei-'

jki alii, a hiki lakou ma kekahi muliwai 1 nui a ku iakou a pau a nana aku i kahi |e hiki ai lakou ma kekahi "aoao o ka muliwai, a mamuli o na noonoo nui ana o na mta a pau, ua olelo aku o Tcnelele, o kakou a pau iioa, he mea hiki wale no in i ko'u lio keokeo nei ke lawe aku ia kakou a pau ma kela aoao me ka pi'hkia ole. ■ . - A no keia oielo a Tonelele, ua ano akaaka mai la na poe kanaka o ke keiki alii me ke ano henehene mai i ka ia nei olelo ; aka, o ke keiki alii Benaia, aoie ia manao iloko o kona puuwai., I Nolaila, ua lana kona manao e hooko ! koke e like me ka Tonelele mau olelo j ana aku, a;a nae i kela wa, ua hoao ae la ua keiki Tonelele nei i kona lio e holoholo mahai o ka muliwai me ka holo nui launa ole, aole no hoi i Uuliu iho ua lele koke aku la keia me kona lio a kau ana ma kela aoao, a huli hou mai \a a hiki ana i kahi o Beriala e ku nei me kona poe kanaka me ko lakou mau lio, ma keia mea, ua paulele loa aku la ka manao o ua keiki alii nei maluna o Tonele!e, a o ka inaka mua lea hoi keia o ka ike ana a ke keiki alii Beriala i ka lio nana aku me he manu la a kau ana ma keia aoao o ka muliwai, a o keia no hoi ka mea nana i hoopau ae i na manao henehene o na ukali o Beriala. aole no hoi a lakou mea e olelo hou ae ai; no ka mea, ua ike maka lakou.