Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIV, Number 38, 19 September 1885 — Page 3

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

Paia e Thos. G. Thrum ma ka Haiepai e ka nupepa Saturday Press Keena Hooponopono. Ma na Koi Alanui Moi wa me me Nuuanu. E hopena mua mai na Olelo Hoolaha ma ke Keena Hooponopono mam mua ae o ka hua ia o ke awakea o na Poaha a pau. Aole e hoomaha na Olelo Hoolaha ka lawena mai nupepa o ka hora i hoi keia maluna. Haaheo piha ana mai o i keia mua maluna. E hapai mai i na keia a pau a me na kauoha me ka uku pepa ia Ka Nupepa Kuokoʻa ma Honolulu. Ina e loaa pono ola akua keia pepa i kona poe lawe, e hai mai me ka hakalia ole i keia Keena. O ka uku a keia pepa e haawi ai i kona poe lona. He umi keneia no ke dala, koe ka ipena o Kona, Oahu, a me kekahi mau apana e a e kahi nui o ka luhi i ka halihali ana i ka pepa ma ia mau apana, e hooiia ka uku luna.

Na Uku wai; O ka poe a pau e noho aie nei i ka uku wai, ke kauohaia aku nei lakoue hookaa koke mai ma ke Keena Oihana o ka Loi Kuhina, ma keia Poano la 19 o Sepatemba, ma ka manawa mamua ae o ke kani ana o ka hora 12 awakea. E hamama ana ke Keena no ka poe hookaa ae ma ia la. O na uku wai kaa ole mai Iune 30 a hiki i Iulai i, e hookaa koke ia. Mahope aku o Sept.19, o ka poe i kaa ole ko lakou uku wai, e laweia no lakou imua o ke Kanawai a me ka hoo paa pu ia o ko lakou mau pono wai. W. Austin WHting. Hope Loio Kuhina. Keena Loio Kuhina, Honolulu Sept. 16, 1885. Kela Me Keia. Ua Paniia ae ka halekuai mea ai o JS Levey ma alanui Papu ma ke ano banekarupa. E hoike hapaha ana na kula Sabati o Kaumakapili ma ke Sabati la 27 o Sepatemaba nei. Ua hoolaaia ka luakini hou o Kala wao, Molokai, ma ka la 8 o keia mahina, ua maikai me ka maluhia na hana apau.Ma Niulii. Kohala, Hawaii, ua mare in ia o H. Kuhaulua, me Kahele Pihenui, na ka Rev. D. Kapali laua i mare. Ua hala hou aku nei no ka mokuahi LIkelike no na awa o Maui me Haaii ma kahi o ke Kinau e hana hou ia nei. Ma ka Poaono o ka pule i haia, ua lawe mai ka mokuahi Lehua he 9 paahao mai Maui mai, no ke kakela o Tripi. Nani a molale maikai ka hale kula hou o na kaikamahine ma Kawaihao, he poe hale hou i kukuluia iho nei i ka manawa hoomaha o ke kula. Aneane e pau loa na hemahema o ke Kinau e hanaia nei, a keia Poalua ae paha e holo aku ai oia no kona mau awa mau. E pahee ana paha ua mahimahi la. Ua makana mai o Mr. Kupela o Kamoilili, he ekolu mau kalo nunui a loloa, mohaa maikai na hua kalo. La hua ia o ke kalo ana o ka hou o kona lae. E haiolelo ana ka Rev. S.E Bihopa i ka po o ka la apopo ma Kawaihao, maluna o kekahi kumuhana i pili i ka pomaikai ku hohonu o ka lahui. E hele ae na mea a pau. I kahi bele pauahi o ka Poalua nei e kanike ana, makena ua kanaka o Oahu nei e hololo ae ana ma na alanui; nana aku oe, he pake wale no ka hapanui. Makena no hoi ua pake. Ua hookohuia aku o Mr. Hutchingson i luna nana no na poe limahana Pokiki, e hoopae ia nei. E hoomake koke aku ana oia i kana hana i ka wa kupono mua e loaa ana iaia. Ma ke awakea Poalua nei, i haalele iho ai ka mokuahi Mariposa i ko kakou nei kapakai, no kona awa mau. Ma kona uwapa ae ka bana kahi i houheue ai. Mahuahua no na ohua i holo aku maluna ona. Ma ke puhi ohe nauoli po mahina a ka bana i ka po Poaha nei ma ka Ema Kuea, ua puhiia he eha o na mele hou a Mr. berger (ke kumu ohe) i haku iho nei; oia o Hawaii, Maui, Oahu, a me Kauai. O na mele no laua na inoa hope ka oi aku o ka nanahe. Ma ka po o ka Poakahi nei, ma ka Hotelle Hawaii, i hui hou ae ai ma ka lakou mea maa, ka puali puhi ohe aupuni me ka maikai, a me ka ikaika o ke kani ana o na mea kani, mai ko lakou hoomaha ana hoi no hookahi mahina. Maikai no ke oia o na teiti. O ka hookuku kinipopo mawaena o na hi Oceanic me Married i ka Poaono i hala, ua haawi waleia ke eo na ka inoa hope, a oiai no hoi oia no ke uleule aku mamua no elua puni ka oi iloko o na komo anu ehiku. No ka ua no hoi kekahi kumu; pae pono ole ai na komo ana. He leta na Malunui mai Waimea, Kauai mai e hoike ana, ua papa lelo ae o J.B Kuheleloa me kenahi mau luna haiolelo Moremona, a o ka hopena, o ia ka hoohokaia ana o ua mau luna la e Kuheleloa ma na mea e puli ana i ka hoola mai. Ma Waipio, Hawaii ua hanau mai la kekahi keiki pepa na Beniamina me Lunahai kana wahine, a penei ke ano. He ewalu iniha kona loa, ua kulike me me ko ke kanaka ano a o kona poo nae mai ka lae aku a hiki mahope, he lipilipi. Kupanaha na hana a ke Akua. Ma ka Poano i hala, ua hopuia iho la o P.M Lucas, kekahi o na kuene lawelawe o ka mokuahi Mariposa, ma o ka loaa ana aku ma kona pakeke kka he eha umi epiuma. Ma ka huiia ana o kona rumi, ua loaa aku la he 17  mau tini hou. Eia oia ma ka hale paahao kahi i paa ai. Ma ka Poalua nei, ua a ae kekahi ahi ma kahi koke i Huehue, a ua hiki ae la na kaa kinai ahi malailai, me kekahi ahakanaka nui, a ua hoopioia ke ahi i ka wa pokole. No kekahi mau tini aila mahu ea; ke kumu o ke ahi. I ka wa i kahe ai a loaa aku ke ahi ma kekahi kapuahi e kokoke ana o ka puoho ae la no ia. Ua pa ae kekahi makani ikaika loa ma Molokai, i ka la 5 aku nei, a ua oi loa aku hoi ka oolea ma na wahi e kokoke ana ia Kalaupapa. Ua nui na hana ino a ka makani malaila, ua palahaia na pa me na laau, a o ka luakini kekahi, he hale hou loa ia, a ua hoonaueueia me ikaika a ua kupono ole hoi no ka malama ana i ka hana laa. He paikau nui hou no i ka po Poaha nei ma ke alanui. ua kuku ae la na lauoho o ka poe kalepa, a me ka poe i lohe aku i na leo kahea o na kahua weliweli o ke kaua, mai ko lakou kapena wiwo ole mai. Aohe makau ana o Hawaii no na enemi ke komo mai i ka aina, oiai nui koa a me na alihikaua akamai no ka pale ana aku i ka enemi a mau ka maluhia ma ka aina. Ma ka Poakahi iho nei, ua haule aku la kekahi kaa ukana a me ka lio, a me na ukana oluna, a pahu aku iloko o ke kai, a make loa aku la ka lio; o ke kaa nae ua huki ia ae la a kau i kapa a o ka mea wale no ia i hoi hou mai i knoa on a, a me kahi kahu kaa e puppue ana hoi ma na kaulawaha i ka wa e iho ana ke kaa ilalo o ke kai. Makai o ka uwapo o na mokuahi kahi o keia poino i ike ea ai.

Haina o Ka Nane A Liokakele: Eia mai ka haina o ko lei momi e ke keiki inu wai ula, wai kea o Makeweli, i hooipo ia me ka ka wailiula a Mana. A in a ua kulike keia mau pua o ko lei au i hoolei mai nei iaʻu, alaila e lei no au a honi a paphi i knoa nani, oia keia "Waiulailiahi." Pau pono na pua he 12, aka hei ua olelo oe ma ka kahpa hope, ua kue ka pauku mua i ka pauku elua, ua like ka pauku ekolu i ka pauku elua, ua like ka pauku ekolu i ka pauku elua, alaila oia iho keia. "Kawaiulailiahi." S.E K. Papaai. Ma ka Poakolu iho nei, iho aku la kekahi o ko kakou hoaloha pakekalewa ipu, makai o ka uwapo mokuahi o ka hui Pakipika, no ke kuai ana aku i kana mea ai; aka, ua hao ia iho la kana poe mea kuai e kakhi poe keiki kolohe malaila a pau aku la lakou i ka lel iloko o ke kai e hoonuii ana i ka waiwai i loaa. Ia wa koke iho no, ua hoea hou mai la he pake hou me na mea no, aka, i knoa lohe iki ana no i ka mea i hanaia i knoa mua, ua hoohuli koke ae la ia i kona ihu ma ke hikiwawa, e kuupau ana i na paona mahu i loaa i kona mikini, me ka alawa ana ihope in a paha e ike aku ana ia i ua poe hoaloha liilii kolohe ma kona mau meheu-a pakele ia.

No Hilo. He mea mau iloko o keia apana ka hoea mau ana o ka on a imua o ko makou Aha hoomalu, no ka bia a me ka lama ke kumu o keia on a. Eia kekahi mau hihia o ka on a i ike ia ma Onomea, a me Puumoi, a hiki loa aku i Kawainui. Ma ka Poano nei Aug. 29, ua nui ka poe i uluhia ia e keia kupua ino, oiai ma Kawainui be paina la hanau kekahi na Akahai (pake), ua nui na mea i eoomakaukauia, a o kekahi o ia mau mea he "Samchu," ke nana aku i nana aku i na helehelena o ka poe i kamau, he ku i ka hoohilahila iho na olelo pake ma ka waha o na wahine, penei e namau ai: "Se pake give me fosai," hu ka aka a mama e ka iwiwanoao. Ma Onomea hoi, o ka bia ka mea wala mau ma na Poalua, a me Poaono, a ma ka la ae la i hoikia maluna, ua ulu ae ka hakaka, kui aku a kui mai pehu ka maka pohole ka ihu, a pela wale aku. Ma Puumoi hoi, ma ka hale o Manuhia ma keia la hookahi no. Ua loheia aku la he leo kalakala i ku i ka hooweliweli mai a Pule mai kekahi o ka Manuhia mau keiki, ma ka manu paiai kekahi hapa, a ma ka olelo makuahine kekahi hapa, "you sop, o ike oe i ke oki ia aku o ko poo a paki liilii ia ko lolo ma ka paepae puka o kuu hale; no ka noho alii ana iho o ka on a ke kumu o keia. Ma ia hale hookahi no, aia malaila o Mahoanoa(w) he hoa manuahi oia no keia pule (k) ma ia la hookahi no, eia ka mea apiki i keia wahine, in a e hoeha mai keia kane manuahi ana iaia ma ka huki ana i ka lauoho a kui ana paha iaia. Alaila lealea iho la kela kani ka aka, me ka hoopuka ana i keia mau huaolelo. "He kukaepele oe, pakele hoi au mai pa i ka pohaku."A in a aole e hooha mai ua wahi ia nei on a alaila nui loa kona kuha lema ka auwae. Pe kupaku na paku a pela wale aku. O keia iho ia na hina a ka on a a me ka lapunaie. Aka, he mao ia a no ka hi wa aku e hoea hou aku no au. Me ke aloha nui i na keiki o kou Keena a me ka Lunahooponopono. James K. Kauwiki. 

Les Kauea. Eia au ka mea i piha i ke aloha, a e waiho aku ana imua ou o ka opu i piha pono i ka malamalama a me ka hoakaka pono ana i na ano olelo nui a lehulehu a puni ka honua nei. Oiai au ko oukou leo ponoi, e kahea ana me ka leo nui, kou mau iwi o na iwi, a me kou mau io o na io, kou mau kok o na koko, a he hua aloha i waena o lakou la aku hoi, a me lakou nei ae hoi, no ka mean, iluna no ka ua la wehe e no ke pulu, ua kokoke loa kakou i ka pahu hopu o ka popilikia oiai ke kokoke mai nei na la e hakoko ai kakou no ka pono a me ka pono ole. O ia keia e Hawaii moku hoi o Keawe, Maui o Kakaalaneo, Oahu o Kakuihewa, Kauai o Mano, e ala, e ku iluna no kou pono iho, a nana, no ka mea o ka maka no ko ke kino kukui, a pela auanei kakou e pono ai. E akahele loa kakou no ka pono, mai wikiwiki oukou o like auanei kakou me ka ka baibala e ao mai nei ia kakou penei: O ka mea wikiwiki ma ke hele ana, e ao oia o palaha, a oia no auanei ka uku hoopai o ka mea hoolohe ole.A no ka mea hoi, oiai ua ike no ka kou a pau i ka hana pono ole a na lunamakaainana i ka makahiki 1884 i aui aku la mahope, ke kau nei ke alina o ka lakou mau hana maluna iho o ka lahui holookoa mai Hawaii a Kauai, a ke u nei lakou me ka mihi ana  e ake ana e loaa i waha olelo no lakou no keia kau koho e hiki mai ana, oia hoi ka M.H. 1886.  Eia hoi kau ia kakou ma kou ano oia leo hookahi no, "o ke kanaka a makau ana ia Iehova, a e ike ana he Akua hoi aia ma ka Lani iluna, a oia e kanaka a kakou e koho ai i waha olelo ia no kakou. A o ia ano kanaka e hana auanei oia i ka makemake o kona haku." Aole hoi kakou e hoohalike hou ae elike me kela ano kanaka o ka apana koho o Hana, oia hoi o J. Gardner ka lunamakeainana, a ua loaa iaia he kulana hanohano. Aka i keia wa, ua haule oia mai ia kulana a e like aunei oia me ka pohaku ulu ole ia e ka limu, e kuekaa ia ana e ke kai iuka a i kai. A oia auanei ka uku hoopai o ka mea hoolohe ole. L.K. Kaluaikonahale.

Palapala Noi A Na Hui Kalepa O Kapalakiko I Hooili Mai I Ke Alii Ka Moi.  Eia malalo iho ka Palapala a na Hui Kalepa o Kapalakiko i hooili mai ai i ka Moi, e pili ana i ka hoopauia ana o ke Kanikela Severance, a e nai ana e hoihoi hou ia oia ma kona wahi mua. Ua laweia mai e makou mailoko ae o ka nupepa Daily Honolulu Press, ma ka mahele ano nui ka unuhi ana: Kapalakiko, Aug. 24, 1885. I ke Alii Kalakaua Moi o ko Hawaii Pae Aina. O ka poe nona na inoa malalo, na hui kalepa o Kaleponi a me kahi poe e ae e lawelawe ana i na hana kalepa mawaena o Hawaii a me Kapalakiko, ke hoike nei makou penei: O H.W. Severance Esq., ke Kanikela Hawaii no ke awa o Kapalakiko no na makahihe 17 a oi, a ma ka makou ike he pololei a he makaukau loa ma ka hana. O kona noho ana ma Hawaii mamua, a i ike i ko laila poe, a me kona kulana ma keia aina, ma ka hui ana o keia mau mea a pau ua loaa iaia ka makaukau kiekie no kana hana oihana Kanikela. Ma na mea pili i na pomaikai kiekie o Hawaii-ka hooholo ana i ke kuikahi panailike, a me kona hoomau aku, ua naauao, ikaika a hua pono no hoi na hookele ana a Mr. Severance, a ma ia mau hana ua loaa na hoapono ana nona imua o kona aupuni. Nolaila me ke ano kaumaha ko makou lohe ana i kona hookuu pupuahulu ia mai ka oihana aku. Aohe makou i ike i ke kumu o kona hookuuia in a; a aole no hoi makou e hoole ana i ka mana o kekahi aupuni e koho nona iho i kona mau kanikela ma na aina e, aka, me ka manao ole e hoahewa aku i ke keonimana e hoopiha nei i ka makalua a Mr. Severance, ke mahao nei no nae makou e oi aku ana na pomaikai o mua aku o ke Aupuni Hawaii ke hoopaa ia o Mr. H. W. Severance ma ke ano he Kanikela no keia awa. Nolaila, ke hoike aku nei makou me ka unaholo, he mea hauoli no makou iho, a no ka poe kalepa a pau o keia kulanakauhale, ka poe e kalepa nei me kou Aupuni e ke Alii, in a he hiki ke hoihoi hou ia o Mr. Severance ma kona oihana he Kanikela nou ma keia awa, ka oihana i noho ia e ia me ka mahaloia e ka lehulehu o keia wahi, a me ka hoopomaikai ana ia Hawaii. Ke manao nei makou he mea pono ke hanaia keia mamuli o na lawelaw makaukau ana a Severance ma na wa i hala, a he mea no hoi e pomaikai mai ai kou Aupuni e ke Alii, ke loaa kou wahaolelo makaukau a mahalo nui ia no hoi e like me ia nei ma keia awa, kahi o ka hapanui o na oihana kalepa o Hawaii e hana ia nei me Amerika Hui. Ua mahele lua ia na manao o kahi poe ma keia aina no ka hoomau ana o ke kuikahi panailike, a oiai ke kue nei kahi poe i ua kuikahi nei, ke manao nei makou i mea e pono ai, e pono e loaa i ke Aupuni Hawaii na kokua o na apana a pau o keia aoao o ka Pakipika, mamuli o na lawelawe ana o ke kanaka makaukau a mahlo nui ia e like me Mr. Severance i ikeia. A ua kakau inoa ia keia palapala noi e na poe Kalepa a me na Hui he lehulehu wale o ke kulanakauhale o Kapalakiko

Pane A Ke Kula Sabati O Kohala Akau Ia Ulumalalii Ua oili mai nei ka Pae Aina helu 36 o ka la 5 o keia mahina, me ka papa hoike popop a helelei wale a kona ona Ulumaialii, no na la i hoike ai na kula Sabati ma Makapala, Kohala Akau nei. Aole nae au e pane ana ma na mea i ikeia ka oiaio ole, malaila au e ka maiho aku nei, a pela e ikeia ai he papa hoike popopo a helelei wale kana i kuupau aku nei ma ke akea. Ina e nana akaheke kakou ma kana papa hoike o ka la hoike eluua, Sabati la 23 o Augate, na olelo oia ma ia la hoike, ua hoomaha na kula Sabati ma ka hor 1:45 p.m, a noho hou mahope iho o ka pau ana o ka wa hoomaha. Keia ka popopo mua i ikeia ma ka na papa hoike, ka mea oiaio, aole i hoomaha ia na kula Sabati ma ia la, mai ka hoomaka ana o ka hoike a hiki i ka hookuu ana, ua hoopaa loa ia e na alakai, oia o W.A. Mio a me J.K Nahale, no ko laua ake e pau pono na hana mai na apana malibi mai ma ia la. Aole i loaa he manawa e hoomaha ai na kula e hiki ai ia lakou ke hoi ma ko lakou mau hale kamaaina, kahi hoi a ke kula Sabati o Kohala Akau i hoolako ai i ka ai a me ka ia, ke i a me ke kope. Ua hemahema anei ke kula Sabati o Kohala Akau ma ia lai; no ka mea, aole i ke kula Sabati o Kohala Akau ka mana hoohana ma ia la? Ma keia la hookahi no i hoike ai ke kula Sabati o Honomakau me na kula Sabati i ikeia ma ka papa hoike a Ulumaialii ma ka Pae Aina. Aka, in a e nana pono ia ma ia papa hoike, aole ke kula Honomakau a me kona helu, pela e ike hou ia ai ka popopo a me ka helelei wale o ka papa hoike a Ulumaialii, oiai oia no kekahi maloko o ia la hoike, pehea la oia i ike ole ai i na mea i hoikeia ae la maluna? I mai paha auanei o ua o Ulumaialii, a no ke aha i ai ole ai na kula Sabati ma ke awakea Poano ka la hoike mua, ua hoomaha hoi na kula Sabati ma ia la? Ae, aole i hanaia i papaaina ma kahi kokoke i ka lanai hoike. Malalo o kekahi mau kumu, aole he wahi kupono ma kahi kokoke i ka lanai hoike e hana ai i papaaina ma ke ano hoakoakoa i kahi hookahi e like me ko Kau hana ana; no ka mea, o kahi o ke alii J. H.S. Martin kahi i hana ia ai ka papaaina inu ki, he pa kupono loa ia no ka hookipa ana i ka poe hanohano a hiki i ka mea haahaa loa. Aole nae pela mawaho iho o kahi i wehi ia ai na hana hoike kula Sabati, oiai he nui na lepo holoholona, a he kokoke loa mai na lua liilii. Ua ike pono oe e Ulumaialii i ke ano o kahi mawaho iho o ka lanai hoike, a he wahi kupono anei ia i kou manao haakei e hana ia ai i wahi hookipa i na malihini? No laila, ua noonoo pono ka papa komite o ke kula Sabati ma kela a me keia hale kamaaina i nohoia e na malihi malaila no e hoopau ia ai na pilika o lakou, kahi i hoomakaukau ia ai ka ai a me ka ia a me kahi mau mea e ae e kokua aku ai i ka pono o na malihini. No ka mea, ma ke kokoke ana e hookuu na hana ma ia awakea, ua hoi mua na kamaaina i kela a me keia hale, kahi a na malihini i noho ai, e hoomakaukau i mea ai kupono no ia manawa, me ke kali ana mai i na malihin no ka hoi aku no ko lakou paina awakea, eai nae, aole. Ua ikeia aia ma na hale pake kahi i inu ki ai, kahi aole i kuleana ke kula Sabati o Kohala nei. Aole i pilikia na malihini ma ia la no ka nele maoli i ka ai a me ka ia a me kekahi mau mea e ae i hoomakaukauia no ka pono o na malihini, ua hoolako ke kula Sabati i na mea e oluolu ai ke kino ma ka mea hiki i keia kula e malama aku i na malihini, e like ka nui me keia i ike ia iho nei a oi aku, no ka mea hoi, ua koe hookahi pipi, hookahi puaa, a me ka ai no a ke kula Sabati i hoomakaukau ai no na malihini. Aole anei keia he mau hoihoina o ka nui o na mea i hoomakaukau ia no ke kokua i na malihini? Aole no hio no keha, aole no ka haakei, aole no ka hookelakela e like me kau mau olelo manao ino kupono ole i kou kulana. Ina ua pilikia a kaniuhi io na malihini e like me kou kaniuhu, alaila he poe malihini ia i hele mai a hahai ma kou ala hele, ma ke ala hele nani i ka nui a me ka uuku o na mea i hoomakaukau ia e ko Kohala nei poe. Ina io o ka manoio ia o kekahi o na malihini i hele mai ai i Kohhala nei e like me kou manao, alaila he hoohalahal manao ino me ka maikai ole, oiai no hoi ua haawi ia aku na mea a pau i hoomakaukau ia imua o ko lakou alo. Eia no hoi kekahi, aole no lakou i hele mai malalo o ka hana i makemake ia e hoohui pu i na kula Sabati maanei. No ke ala hele o ke kula Sabati o Kohala Akau nei i Kau, i ka hui kula Sabati ma Waiohinu, i loaa aku ai na mahalo kiekie ia makou no ko Kau poe, aole makou i hele aku i kau me ka i na pilikia a me na pomaikai e loaa mai ana mai ko laila poe mai. Aka, ua hele malalo o ka hana me ka manao paa, a ua lawe e ai a e inu i na mea i loaa mai mai ia lakou mai. Ina paha no ka ai a me ka ia a me na papaaina a ko Kau poe i hoomakaukau ai, ka lakou i kahea mai ai i Kohala nei e hele aku, alaila ehia o Kohala nei e hele aku ma ia leo kahea? Aole, aole hookahi. Ina no hoi pela ka Kohala nei hana e hooahu i ai i ia a me kekahi mau mea e ae, a kahea aku ia lakkou a me na kula e ae e hele mai, alaila ehia o lakou e hele mai ana? Aole pela ka manao i hoohuiia ain na kula Sabati ma kahi hookahi e imi i na kee o na apana kahi i kukulu ia ai na hana pono. Aole no ka hemolele loa o ko Kau poe ka makou mahalo kiekie i panai aku ai, aka ua panai aku makou i na mahalo kiekie ma na mea i loaa mai mai a lakou mai e like me ka hiki ia lakou. Heaha ka makou e hana ai i ko lakou lokomaikai in a i Kohala nei kahi e kukuluia ai ka aha euanelio a me ke kula Sabati? (Aole i pau).

Ko Kohala Mau Anual ( Koena mai kela pule mai)No na Kula Sabati-Ma ka Poakahi la 24 o Augate, ua huli hoi aku ka hapa nui o na kula Sabati no na home me na hiohiona hoihoi a mohala hoi i ka nana aku; ko na Kona a me Kau, elua huakai o ke kaa ahi, pau i kai o Mahukona, hookahi i ke kakahiaka a hookahi i ka auina la. Nana aku ia ohuohu na kaa i na ohua. Lehulehu na kamaaina a me na malihini i akoakoa ae ma kahi hookio o ke kaa ahi no ka lulu lima aloha hope ana me ka poe e hoi ana. I ka hala ana aku o na kaa ahi me kana mau ukana makamae e lawe haahea ana, ua hoi pu aku la au i kau hale me na kamaaina. No na Home-He nani a kuonoono na home a me na kamaaina o Kohala mawaena o na home au i ike maka ai oia na home o ke ilii makai i Kohala, J W Moanaull Esq. Jas. Kaai, G P Kamauoha, D S Kahookano, Z Kalai Esq J King, W J Wright, a me kekahi poe e iho he lehulehu wale. Na hookipa kiekie-Lehulehu na hookipa kiekie i peholaia mai imua ou a me kou mau hoahele ma na wahi apau a makou e kipa aku ai; aole no hoi e hoopoina ia o Rev. C Luhiau a me Mr. Pale o Kaipuhaa, a me ka ohana ou e Bibikane Kinoiki o Kapaau, a me S Molale o Pauewalu, aole hoi e hoopoina ia ka oukou mau hana lokomaikai a pau. He mau aha hoonanaea-Oiai au me kou mau hoahele ma ka home o ke keonimana waipahe G P Kamauoha, ua hiki mai kekahi kon io makou la mai ke keiki lalawai mai o ka halekuai o A. S. Cleghorn o Halawa, oia o J King, e hele aku ma kona home ia ahiahi no ka paina pu ana me ia a me kana lede heahea. Ua hooko makou i ke kono ai i ko makou hiki ana aku, ua wehe akeaia mai la na ipuka o kona home nani ia makou malalo o ka hookipa ana a ke lii wahine o ua home la. Nui na mea ai i hoomakaukauia no ka hookipa ana i na malihini, ua ai a haalele wale i ka lokomaikai o kamaaina. Me na ili puakea waipahe makou i kekahi po mai kahi i nanea ai no ka lakou anaina hoonanea i hoomakaukau ai iloko o ka hale i kapaia ke "Kohala Club." Ua hoonaniia keia hale me na lau like ole o ke kuahiwi, ke ko e ulu ana, ka hei ka maia, na have a me na pua rose, a pela aku. Nani o loko i ka nana aku. Ua konoia na keonimana a me na lede haole a pau o Kohala, a ua nui ka poe i hiki ae malaila, ua malamaia na hana oia po me ka maluhia. Nui no na hookipa a na haole iau ame kou mau hoahele pu, a no na hookipa ana oia ano mai na Hawaii a me na haole makou a pau i aie nui loa ai. Haalele i ka Aina Haaheo-Ma ke awakea o ka Poalima ae Aug, 28, ua haalele aku la makou i ka aina haaheo no Mahukona, me ka hoohihi no nae o na manao no ua aina la. Hiki ma Ma hukona hor 3 p.m. Kau iluna o ke Kinau 3:15. Haalele ia Mahukona hora 3;#30 no Kawaihae. Ku i Kawaihae 4:50. Haalele ia Kawaihae no Honolulu hor 5:15; ku i Honolulu nei i ka hor 9 a.m Poaono, Aug. 29. T, K, N. Honolulu, Sept. 16, 1885. No ka nui loa hou no o na manao a me na hoolaha hou o keia pule, nolaila ua nui hou no na manao i kauluaia no keia pule ae.

Kuai Hoemi Loa! Ma Ka Halekuai o Goo Kim Ma Monikahaae Honolulu. E ike auanei na mea a pau, mamuli o ka hahai mau o ka laki ole i keia au nolaila, e kuai hoopoho aku ana au i na lole kane, wahine a kamalii mai keia wa aku, e like la me na paa lole hane, na holoku Arabia a huluhulu o na wahine, na papale kane paina eleele he $4 mamua, aka i keia wa he $1.50 wale no ma ke kuike. E hoopakika aku ana au i ke kuai hoopoho i na kalakoa ma ke kumukuai e hiki ole ai i kekahi halekuai ke paonioni mai. O na ahinahina Pelekane he ekolu hapawalu o ka iwilei mamua, i keia wa he 7 iwilei hookahi dala. No ka nui loa o na lole maikai e ae, aole pau i ka helu papa aku. Nolaila, he pono ia oukou e hele e mai mamua o ka pau e ana, no ka mea, na ka "oioi mua no ka loaa."

Na Hoolaha Hou Olelo Hoolaila Komisina Palena Aina. No ka mea, ua momoi ia mai ka mea mora ka inoa malalo iho nei o A. Enos & Co. e hooiaio i na palena o ke Ahupuaa o Auwahi, e waiho ka ma Hoouaula, mokupuni o Maui, i hookala no Keelikolani, ma ka Palapala Hooho Keena, Hele 7716. No laila, ke hoike ia aku nei, o ka Poaha, oia ka la 24 Septemaba, 1885. ma ka hora 10 a.m ma ka Hale Hookolokolo ma Wailuku, Maui. Kahi e hooohe ai i keia malaila. Komisina o na Palena Aina o Ka Apana Elua. Wailuku Maui, Aug. 21, 1885 3039-415

Hoolaha A Ka Puuku O Ka Moi-Ke hoike ia aku nei, mai keia la aku a hiki i ka la 4 o Novemaba, 1885. e waiho ia ana, he Buke Inoa ma ke Keena Puuku o ka Moi, ma "Iolani hale." no ka poe Hea Inoa o ka Moi e hele mai ana e kakau i ko lakou mau inoa, me ka inoa o na mele a lakou e Hea ai. E wehe ia ana na Puka Pa o Iolani Hale, ma ka la 18 o Novembaba, 1885, hora 3 mahine la, no ka hoolohe ana i ka poe i waiho mai i ko lakou mau inoa ma ke Keena Puuku, e hele mai ana e Hea Inoa. (Ma ke Kauoha.) Charles H. Judd. Haku Puuku o ka moi. Keena Puuku, Iolani Hale, Honollu, Aug. 22nd, 1885. 2030-415

Hoolaha Akea: Ke kahea ia aku nei ka poe a pau he mau uwati ka lakou a me kekahi mau mea e ae paha i waiho aku ma ka hale hana wati o ka hui o "Tong Hung & Co." Helu 40, Alanui Nuuanu, A i kapaia ma ka inoa "Hale Keokeo" e kii ae lakou ia mau mea mai keia la aku e puka aku nei ka hoolaha a hiki i ka la i o Okatoba o keia makahiki. A ke hooko ole ia keia, alaila, e kuai kudala ia aku ana ia mau mea no kou luhi. He emi loa no hoi na mea kuai ma kou haleknai. "Tong Hung & CO.". Aug. 29, 1885 203-5t,

Aha Hookoloholo Kiekie o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka hooponopono waiwai. Ma ka hana o ka waiwai o Kalawaia (k) o Hanalei, Kauai, i make kauoha ole. Ma ke keena imua o ka Lunakanawai E. Preston. Ma ka heluhelu a me ka waihoia ana mai o ka Palapal a Noi a Peter Nowlein, oia wahi hookahi no, e hoike ana ua make hauoha ole o kalawaia (k) i oleloia no Hanalei, Kauai ma hanalei no, i ka la 4 o Iulai, 1885, e olelo ana ua aie ka mea i make iaia, a e noi ana e hoopukaia ka Palapala hookohu luna Hooponopono Waiwai ia Albert C. Smith, o Honolulu Oahu. Ua kauohaia o ka Poakahi ka la 21 o Sebatemaba, M. 11. 1885, ma ka hora 10 kakahiaka oia ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la imua o ua Lunakanawai la ma kona keena, ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, a ma ia manawa a ma ia wahi no, e hele mai ai na mea a pau i pili e hoike mai i ke kumu, in a he kumu oiaio ko lakou, e ai ole ia ai ua noi la. A o keia kauoha e hoolaha ia ma ka olelo hawaii i ekolu pule maloko o kek kuokoa he nupepa in a Honolulu. Kakauia ma Honolulu, ko Hawaii Pae Aina Augate 31, M. H 1885. Edward Prestone, Lunakauawai o ka Aha Kiekie. Ikea: Henry Smith. Hope Kakauolelo. 2040-5t.

Aha Hookolokolo Kaapuni Apana Eha o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka hooponopono waiwai. Ma ka waiwai o ka nonoula (k) i make kauoha ole. Imua o ka Lunakanawai Kaapuni, ma ke Keenn. Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka Palapala Noi a H.M.K. Wini (k) o e hoike mai ana o Kanonoula (k) no Koloa, Kauai, ua make kauoha ole ma Koloa ma ka la 15 o Uanuari, M.H 1859, a e noi ana e haawiia ka Palapala Hookohu Luna Hooponopono waiwai ia A.K. Mika. Ua kauohaia o ka Poalua oia ka la 29 o Sebatemaba, M.H. 1885, i ka hora 10 kakahiaka, oia ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la, imua o ua Lunakanawai la, ma ke keena Hookolokolo o keia Aha, ma Koloa; a ma ia manwa a ma wahi no e hele mai ai na mea a pau i pili e hoike mai i ke kumu, in a he kumu oiaio ko lakou, e ae ole ia ai ua noi la. A o keia olelo kauoha e hoolahaia ma ka olelo hawaii i ekolu pule ma ke Kuokoa nupepa ma Honolulu. Kakauia ma Koloa, ko Hawaii Pae Aina, Augate 29, M.H. 1885. Jacob Hardy, Lunakanawai Kaapuni Apana Eha. 2040-3t

Aha Hookolokolo Kaapuni Apana Eha o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka hooponopono waiwai. Ma ka waiwai o kaaliilii Kaua i make kauoha ole. Imua o ka Lunakanawai Kaapuni, ma ke keena. Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka Palapala Noi a Mrs. Lioi Bush o- hoike mai ana o Kaalihi Kaua (k) no waipouli, kaau, ua make kauoha ole ma waipouli ma ka la 21 o novemaba, M.H 1885. a e noi ana e haawiia ka Palapala Hookohu Luna Hooponopono Waiwai ia Jas. W. Bush. Ua kauohaia o ka Poalua oia ka la 29 o sebatemaba, m. h. 1885, i ka hora 10 kakahiaka, oia ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la, imua o ua lunakanawa ia, ma ko keena hookolokolo o keia aha, ma koloa, a ma la manawa a ma wahi no e hele mai ai na mea a pau i pili e hoike mai i ke kumu, in a he kumu oiaio ko lakou, e ae ole ia ai ua noi la. A o keia olelo kauoha e hoolahaia ma ka olelo hawaii i ekolu pule ma ke kuokuoa nupepa ma honolulu. Kakauia ma koloa, ko hawaii pae aina, augate 29, m.h. 1885. Jacob Hardy, Lunakanawai Kaapuni Apana Eha. 240 3t.

Hoolaha Luna Hooponopono Waiwai: Ua hookohuia ka mea nona ka inoa malalo iho i lunahooponopono no ka waiwai o robert c. austin, o honolulu i make; a no ia mea ke konoia aku nei na mea a pau he mau koina ko lakou i ka waiwai i oleloia e hoike koke mai i ka mea nona ka inoa malalo iho iloko o na mahina eona mai keia la e puka aku nei ka hoolaha, a i ole pela, e hoole mau loa ia lakou. A o ka poe he mau aie ko lakou i ua waiwai la i oleloia, e hookaa koke mai iau. A. P Peterson. Lunahooponopono waiwai me ka hooilina i pakuiia. Honolulu, Sept. 5, 1885. 2040-3t.

Olelo Hoolaha: E ike auanei na hoa o na papa oopii auhau no ka apana elua o ko hawaii pae aina, oia hoi o maui, molokai & lanai, a me ua kanaka a pau e ku i ke augate, a ua hoopii mai na luna helu, eia nei malalo iho na la a me na wahi e noho ae o ua mau papa hoopii auhau, penei: molokai, hale hookolokolo, pukoo, oct. 12 Wailuku Hale Hookolokolo Wailuku 78 Makwao Hale Hookolokolo Makawao, 10 12 Hana, hale hookolokol hana, 13 16 Lahaina, Hale Hookolokolo Lahaina, 26 27.  A he noho ana o ua mau papa la mai ka hora 9 am a hiki i ka hora 1 pm kela ia keia la. Abr. Fornanader. Luaakanawai kaapuni o maui a peresidence o na Apana Alopii anhau, apana ehea h.p.a lahaina, sept. 1st, 1885. 2040-3t

Hoolaha luna hooponopono waiwai: Ke hoolaha aku nei ka mea nona ka inoa malalo, ua kohoia i luna hooponopono waiwai, malalo o ka palapala kauoha no ka waiwai o mrs. nihoa kipi, o hilo i make iho nei. no laila, o ka poe a pau ano i aie ai e waiho mai lakou i ka lakou mau kula aie i loke o malama eona mai keia la aku, o hoole mau loa ia. a o ka poe i aie iaia e hookaa koke mai iau. e loaa no au ma puueo, hilo. J. W Keaomakani. Lunahooponopono Waiwai. Hilo, Hawaii, Aug. 19, 1885 2-39-418

J.T Waterhouse (Waiakahani) Halekuai kukaa nui me like Ua piha pono me na waiwai makawae hewa ai aka i ka au o ka lehua. heaha no la hoi la malaila. Na apo kilika o na ano a pau, pahoehoe o na ano a pau, alapia o na ano a pau, huiuhipa o na ano a pau, na heluhelu holoku, na keokeo paina, lilina lau puu, wetoria, lepocalo, lainakiai, aina pelekane, na kihi o na ano a pi, na koloka o na wahine, na kihei huluhulu, na kalakoa o na ano a pau, na kihei uhi moe, na kolokoa o na wahine, na uhi kilika, na uhi alapia, na heinaka  ela hou he heluna nui on a paa lole o na kane a me na kamalii. Na apa paina maikai loa, polu manoanoa a lahilahi, huluhulu manoanoa a lahilahi, na pap huluhulu a pahee, na paa lole huluhulu, kane, me kamalii, na pilikakeke loloa a pokoko, na paluelu kaula o na ano a pau, na paluele keokeo, na palule kalakoa, na paleilil. Na papale wahine i kninohinohita me na pua me na hulu nani, a he heuluaa nui i na kane a me na kamalii o na ano o pau. he heluna nui o na kamaa. na kamaa buti, na kamaa pihi, na kamaa huka, na kaa lahoho, na kaea weleweka. He heluna nui o na noho lio maiea. na noho italia, noho pulu mamua a mohope o keia a me keia ano. Na aila o kela a me keia ano. na aila honua helu i he aiai me he wai, aila pena, aila hoomaloo, aila oliva, aiia inu, aila lauoho, waiala maikai. na pena waihoolulu like ole. keokeo, eleele, polu, melemele, &C. &C., &C. & C. Ina iho ina iho,  na ipuhao, na ipu ti, na koi nui a liilu na pahi nui a liilii na pahi olo, pakani, na pahi olo palea, na tabu nui a liilii pakeke nui a liilii na lake kaenana, na lako kaimana, na lako amala, na kamaa lio, na moe hao, na pela. na lako lakou hao, ma ka aina a me ka wai. Na lako pa, pa nui a iliili, na bola, no kiaha animal, na aniani kilohi, n ipukukui o na apo a pau. he heluna na mea ai. palena poepoe, palena poepoe palu palena huinaha, palaoa o na ano ao on a na kamano maikai loa ua ka paha, na kamano lili paakai o livapulu, paakai inu, paakai bu, manu kalepoin, palani a ka lio.  helelenapui o keiamau waiwai aiwaiia. kou mau halekuai aole i pau i ka heaiia aku ua oukou no e hele mai a kilohi no oukou. ua waeia keia mau waiwai me ka maiau, ma pelekane, farani a me amerika, no ka pone a me ka pomaikai o na kanaka hawaii. me na kauohi mai na mokupuni hookeia me ka eleu loa. J.t. waterhouse