Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIV, Number 38, 19 September 1885 — Na Ouli o ka Manawa. [ARTICLE]

Na Ouli o ka Manawa.

E hiki mai ana he aupuni o ka Haku o lesu Kristo ma ka honua nei, ao he niea ike ole ia mea. Ina nae e ninau ia mai nei, Ahea a hiki mai ? he okba ia, no ka mea he ike ole ia oia. Aole no a hoomaopopoia mai ka manawa e lilo mai ai na Aupuni a pau o ka honua nei no lesu. O ke Akua wale no ka 1 hoomaopopo ia mea. Ina nae e ninau mai ana kekahi, Ina pela pehea la e maopopo ai he oiaio kona hiki ana mai ? penei e ekemu ia aku ai : Ma ka Palapala Hemolele, ua hoike ia mai ka hookahuliia ana o ka hewa a pau a me na aupuni o ka hewa no hoi a pau loa me ko lakou hooliloia i lupuni hookahi no lesu Karisto. Aka nae, ina ua mumule ka Palapala Hemolele no ia mea, no ia mea, ina no ua maopopo lea ia kakou ma na hiohiona o na manawa a pau o keia keneturia, e hiki io mai ana ke āuliou, oiai e pau aku ana na mea kahiko a pau. Aia ku ke kanaka niauka a ike i ke au o ke kahawei e kahe ana i kai, aole anei i maopopo iaia e komo ana ka wai iloko o ka moana ? A pela hoi kakou, īna nae he maka nana, a he poo noonoo ko ke kanaka, ua akaka lea, e kahe ana ke au o ka manawa a i ka Milenio, oia ke aupuni o ka Pono io ma ka honua nei. No ka mea, aole no a kaa i hope ka huila o na wa a pau imua wale no e kaa nei, me kakou e ike maka nei, a pela hoi mai kinohi mai.

E noonoo iki kakou menei : Ia maua i holo mai ai i Hawaii nei, o ke aupuni o Kina ua paa loa ia, me he la, i ka pa pohaku kiekie loa. He aupuni kapu loa. He mea hiki ole i kekahi haole ke komo a ola iloko o ua aupuni nei, a hiki ole hoi i kamaaina ke puka aku mawaho i ka aina e, a hoi hou ilaila, me ka lilo ole o kona poo. O ke kanawai no ia o ua aupuni nei a hiki i ke kaua me Beritania ma 1840 i kapaia ke "Kaua Opiuma." la manawa, weheia ae la ua aupuni la a i keia wa aole wahi kapu i na Misionari o ke Kea, ma ia aupuni nui, mai o a o. Ua hamama kona mau ipuka no na haole a pau o ia ano ae o la ano ae, O lapana hoi, ka lahui kaulana i ka eleu ma na raea a pau e pomaikai ai i ka waiwai a me ka naauao, ua like kona paa me ko Kina a oi aku no paha kopa hoohuoi i ka haole. A hiki i ka makahiki 1853, i ka wa hoi a Komo doa Perry i ku ai ma ke awa o ledo, ma ka manuwa Amenka a hana hoi i kuikahi mawaena 0 lapana me Amorika ia makahiki mai, he mea hiki ole i ka haole ke lele mauka o ua aina nei a ola, oia hoi mai ka makahiki 1642, ka wa hoi i hoomaauia a kipaku loa ia na Misionari Pope no ko lakou kipi malu ana i ke aupuni. Eia nae t ua noa na wahi a pau o lapana mai oaoina haole a pau i keia wa e noho nei, a keu hoi ka ikaika o na lapana 1 ka holo imua ma na mea a pau e pono al Ma na wahi a pau o ka honua nei, aoie no a ikea he lahui ikaik«t e likē me ia i ka imi i na mea pili pono uhane. A o Aienka hoi kahi maluhia ole i keia mau makahlki iho nei, (koe nae kekahi hapa o kona piii kai,) kahi Pegana poeleele launa ole, kahi powa, kahi ai kanaka, kahi poino a hoino hoi, kahi aihue a kuai aku i kanaka, eia wale mai nei ke au o kona hoomalamalama ia mai, a ma ka hana ano e loa ua hoomaiamalama ia la, me ka makaikai o na haole piii ole i ka Pono ka nui, a ma ka imi waiwai 0 na lahui pili o!e i ka Pono, me ka ae iike a me ka hoo» malu hke 0 ua mau lahui a aupuni e

na Oka ke Akua no ia e j i •• , ... •: a i iVcI knna lahui pepe a i b make, i kal Malamakuna okc Oix M<e h« msa la 0 ki lehava tua/u nui ia t!ōko o keia, ka amikumaiwa o ke kec€turu e hele nei A una ai»jkupym oka moana, he mea e ka lele ana aku oke au Po. mt ke komo ana mai oke au hou, oia ke Au Ao ! He mea e loa no kela Paeah na o Fiji. oia boi kena hoohuliia mai ka va ai kanaka ai kawa kansttano hoiookoa, iloko ona makahiki he 30 Akahi no a lohea ka inana holo me ia, a oa like hoi kekahi mau Paeaioa e aku me īa. Eia ka ninau : Heaha ke ano o keia mau mea ? Owai la hoi ka mea nana i I hana ? A e pili ana hoi ua hana ano e i la i ka &anao hea ? | A hele oe, e ke kanaka, i ke one o 1 kahakai a ike hoi i ke kapuai o kekahi 1 paiia ma ke one t ua moakaka lea ia oe ko ua kanaka la wahi i hele mai ai, a »e kona wahi no hoi i hele aku ai, aohe mea hoopohihihi malaiia. A pehea la hoi keia mau kapuai Akua a'u e hoike aku nei imua 0 ou--1 kou ma ke ao nei. Pohihihi anei ike ! kahi mea hookahi e noho mai nei ? Ina ! pela, aloha ino ko iala makapo nui launa crie; ua like ia me ka mea i hoikeia mai nei ma ka Halelu he 115. "He maka ko lakou, aka, ke ike ole nei. He pepeiao ko lakou oie ka lohe ole no nae. He ihu ko lakou, aole nae he honi. He mau lima hoi ko lakou aka, he lawelawe ole no, A he mau wawae ko lakou, he hele ole no nae. Me ia mau akua, pela no na mea nana lakou i hana, a me na mea a pau e hilinai ana īa lakou." An9 e ko lehova n:au kapuai ma ke ao nei, iloko o keia mau makahiki he 40 i hala ae nel Ao ua mau kapuai la, ma ke kukulu hookahi no ia e kuhikuhi aku nei oia hoi 1 ke Aupuni nui hookahi e hiki mai ana. Me he mea ia he mau mea hoomakaukau, no ia aupuni nui ona —eia no mamua ae nei. Pomaikai ka mea nana me ka maka kaa* kaa i ua mau ouli )a.

Malama nae e ninau mai ana ia'u : Pehea, aole anei he ouli ano koikoi i ikea aku ma ka honua i keia wa e noho nei ? He ouli no. Oka make o ke kaula wahahee El Mahdi ma Soudana, a o ka haalele o Beritania i ua aina la, me he mea la, e hoi hope ana ua aupuni pookela nei. Aole o kona ano maa mau ia e hoi i hope, a nolaila ke haohao nei na lahui a pau i keia ouli e, a ke nmau kanaka noonoo, "Heaha la ke ano a me ka hope o keia hana e, a kela aupuni mana o Beritania ? He aupuni wiwo ole kela, nolaila aole no ka makau kona haalele iua aina la. He aupuni hoopono hoi oia, a nolaila me he mea la, ua loaa iaia ka manao he mea e pono ai na kamaaina o Soudana, kona oki i ke kaua a waiho wale ia lakou e imi i wahi pono no lakou iho ma kahi e. Oke Akua nae ka mea ike lea i ke ano o ua hana la, he koho wale ko ke kanaka. O ka make o ke kaula wahahee kekahi ouli pohihihi ia kakou ano. Hiki no ke koho wale, aka nae he hana inea wale iho noia. Ua pauk a hana ke Akua i hoomakau ai nana, nolaila lawe oia iaia mai ka honua nei aku, i ole ia e lilo i mea keakea i na hana a lehova e hana aku ana ma neia hope aku. O Beritania me Rusia kekahi mea a kanaka a pau e nana aku nei. E kaua ana paha laua, e kaua ole ana paha ? He niea e ka poino e kau mai ana maluna o na lahui a pau ke kaua—malama nae paha o kekahi no ia o ka ke Akua mau hana e pono ai, i kona hoomakaukau nona iho ma ke ao nei. Aia a puha ino ka wawae o ke kanaka, o ke oki ka mea e pono ai, oiai he mea eha a poino nona iho; o ka pono nae ka mea oi, no ka mea pakele kona ola ia mea. Pela hoi ka makani ino, mea hoopoholo moku, wawahi hale, kulai ululaau, pepehi kanaka a pela aku, O ua makani ino nei nae, he mea e pono ai ko ke ao nei, he mea hoomaemae i ke ea a kakou e hanu nei, me ka hoohalike i na mea pili ano uiia ma na wahi a pau i kupono ia i ke ola maikai o kanaka. A pela no paha na kaua a me na ahulau me na mea poino e aku, i ko ke Akua hoomaopopo ana, no ka pono nui no ia o kanaka.

lioko o keia mau mea ano nui a poino kekahi, he mea hiki i ke Kristiano ke paulele i ka naauao me ka lokomaikai o ke Akua, oiai ua maopopo iaia e hooliloia ana ia i mea e pono nui ai ko ke ao nei, ma ka hoomakaukau i alanui e hiki mai ai ke aupuni o lehova iwaena o kanaka, a o ke ano oka kakou pule mau, oia no ia, "i hiki mai kou aupuni a i hanaia kou makemake ma ka honua nei, me ia e hana ia 'ku nei ma ka lani la." A pela no kakou e pomaikai ai ke hiki mai ka poine i ko kanaka heluna, a ke hiki mai no paha ka pomaikai iwaeaa o kakou. Bomx