Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIV, Number 38, 19 September 1885 — Ka Moolelo Kaao Nani! O TONERIKA! KA Anela o Mekiko. [ARTICLE]

Ka Moolelo Kaao Nani! O TONERIKA! KA Anela o Mekiko.

Ka mea i oleloh, ka Hokaweiowelo o ea maana Aoe<ic» a o ka mua ioa hoi o k* meanana i haaheo ka leialii me ke kalauea o ke keiki alii Ha&puhna e ka Haku Mwlele kaulana Mose Manu no kt Kwkea. IA Tonerika e ku nti maluna o ka puu me kona Uo, oiai oia e noonoo

| ina i na mea a pau ana i manao ai e 1 ! pono i r.a neiehelena o kona wahi | ! pokii kaikunane, a noiaila, ua hoohoto ! iho la oia e hookuu aku i kooa ]io> a e kali oia maluna o kek puu ana e ku nei malia o loaa mai no hoi he naau ulia o ka iaki 1 kona iio. A mamua ae o kona hookuu ana aku i kona lio» ua hoopuka īho ia oia he mau wahi huaolelo i kona lio, penei: ka lio nani iua ole o kuu kaikunane i haawi mai ai no'o, ano ke hookuu aku nei au ia o« e imi aku oe iaia ma na wahi a pau au e heie aku ai no keia la, a mamua ae o ka napoo ana o ka ia e halawai no au me oe a me kuu kaikunane ma keia wahi aoie hoi me kekahi mea e ae, a oia waie no ka'u mea i makemake ai, a pela oe e pono ai imua o'u " I loa no a pau keia mau huaoieio a kona haku wahine o ka hoomaka iho no ia o ua lio nei e pelu 1 kona mau wawae mua 1 ka lepo no kekahi mau minute, e like me ke kanaka e haawi ana i kona aioha i kekahi mea kino kanaka ma ke kunou ana, pela no keia e hana nei imua o kona haku wahinē.

A pau ae la keia mau hana a ua lio nei o ka hoomaka aku la no ia o ua lio eleele nei e holo aole o kanamai, ma keia holo ana oua lio nei, ua hiki aku la keia ma na wahi a pau o na alanui o ke kulanakauhale o Mekiko iaia e holo ana i o a ianei me he kanaka la e noho ana maluna o kona kua. Aia hoi ua halawai mai la na maka o na kanaka a pau me ua lio nei me ko lakou makemake nui, aole no hoi i komo mai iloko o lakou na manao hoohuoi no ke ano o keia lio, a he mea haohao no hoi paha ia mea ia lakou. Aka, aia nae ke hauoli nui nei na manao makemake a pau o kekahi poe e ake aku ana e loaa ; aka, aole nae he wahi mea a koo kekahi makani puahiohio maluna o ka ili honua, a e uwauwa ana na kanaka me ko lakou mau leo c wawalo ana i ka lewa, a i ua lio nei i kokoke ae ai l mawaho pono o ka pa hale o ka Moi Tonevela, ua loheia ae la ka !eo o kona mau makaainana e ua Moi nei a me kana mau keiki ao!e nae he maopopo ia lakou na mea a lakou e lohe nei i ka walaau, a aole no hoi he manao haupu ae iloko o ka puuwai o Tonelele eia ka lio eleele nani o kona kaikuahine ke huli mai nei iaia.

Ia Tonelele nae e nanea ana me ke kt iki alii a me kona mau kaikuahine |mawaho o ka hale alii, aia hoi ua puka | mai la ka lio keokeo o Tonelele mailoko mai o kona hale i hoonohoia ai a holo nui ae la maloko o ka pa alii a hiki ana ma ke pani puka nui o ka pa'lii e komo mai a wawalu aku la kona mau wawae i ua pani puka nei. A no keia mau hana a ka lio keokeo o Tonelele, ua pane mai la ke keiki alii Beriala ia Tonelelc, penei: "E akahi wale no au a ike i ka hana a ko lio keokeo i keia la e Tonelele, heaha la ke ano o kana hana ?" A no keia manao ninau a ke ktiki alii, ua pane koke aku la o Tonelele. u He mea oiaio kau mea e olelo Hiai nei ia'u; nolpila, ma kuu manao ai«a, me he mea !a, he mea e hiki mai ana i keia wa. n Ia Tonelele no e kamailio pu nei me ke keiki alii, ua hoomaka koke ae la ua lio eleele nei e haalele i kona mau kapuai i ka honua a lele ae la oia iluna me he manu la ke ano. I ua lio nei i lele ai a kiekie iluna i ka lewa, ua huli pono iho la kena mau nanai ia ia loko o ka pa alii, o keia kama nawa a ua lio nei i ike iho ai ia Toneki le e noho ana rae na keiki aiii a pau, aole no hoi he mau nana ana ae o keia |poe a pau iluna i kalewa, oiai aia Ukou a pau e nana ana i na hana a ka lio keokeo. He malu ana iho me he ao la, aia hoi ku ana ka lio eleele mamua pono o ke alo o Tonelele me kona mau kahiko nam a pau o kona kaikuahine Tonerika. A no keia manawa i ike pono aku ai o Fonelele i na helehelena a pau loa, o ka lio no ka keia ana i haawi aku ai no kona kaikuahine, ua lele koke aela kona hauli me ka eehia o ke aloha a puiH ae la oia i kona mau lima malalo o na wawae o ua lio me na kulu waima ka e haule makawalu iho aua mai na iihilihi nuka aku. A o keia no hoi ka manawa i hoio mai ai ka lio keokeo me kona mau helehelena i piha i ka oholi a ku pu iho la me ka Uo eleele, e hoi ke ana i ko laua mau ano t me he raea a he aluha ka iloko o keia rn«fU lio, Wle no hoi be mau helehelena hoohe* wahewa o keia mau Uo ia laua iho. I

i keia wa a i'onelek e ku nei me ki lio *• o kona kaikuahine, a ke hoolei pau mai \a hoi na nanaina o ke keiki alii Bcrula me kona meu kaikaina roe ka pane leo mai, aia nae ua puana koke aku U o Tone!ele i kana mau huaolelo »mua o Beriala. U E ke alii a hooilin* hoi oke kalaunu o kou mau nukua, o keia ka mea a u i ha i aku ai ia oe i na la i kaa hope ae nei, aia a ike au i na ano a pau o ka lio eleele o kuu kaikuahine ; alaik o ko'u hoomaka ana ia e ike i na hiona o Rusire ko oukou kaikuahine muii loa, ka mea hoi i manaoia e pili mai ana la me a'u ma keia mua aku, Nolaiia, e oluolu mai oe e ke alii e hoao ee e kau « ae maluna o keia lio, a e hiki tiu ta oe ke holo maloko o keia pa e like me kou makemake nolaila e hoao ano, n

I ka pau ana o keia mau huaolelo a Tonelele imuao ke keiki alii lJeriala, ua pane koke aku la ke keiki aiii BeriaJa me ka leo nahenahe s me ke ano eehia i hoike iho ai maluna ona. "E Tone. lele e—, ka mea au i hauoli nui loa ah ke ae nei au e hooko aku i kou makemake, ano hoi e oluolu oe e hoakaka iki mai ia'u i na mea a pau e pili ana i keia lio, oiai ke īke nei au i ka nani lua ole o keia lio, a he like oie kona mau ano a pau me ko makou mau lio ponoi, a nolaila ke manao nei au, e like me ka maikai o keia lio, me he mea la ua oi loa aku kou kaikuahine ; no ka mea, ma ua oi loa aku ka maikai o ka lio mamua oka mea nona keia lio, a "e holo hoi maluna o kona kua i ka wa ana e mnkemake ai; alaila aole loa ia i like ma ka nana ana aku o ko kakou mau maka; aka, ina ua oi pakela loa aku ia mamua o kona lio e kau ana, e like rr.e keia lio a'u e ike nei; nolaila, e hoakaka mai oe."

I ka pau ana o ka kc keiki mau olelo lli)irfr "u» na'i aku au ia oe mamua i na ano a pau o ko'u kaikuahine, he kino no kona e like me kou mau kaikuahine nei; aka, o kona mau helehelena, aole paha e hiki ia oe ke nana pono aku iaia no hookahi minute ? alaila e komo mai no na manao hoowahawaha iloko ou, aole paha oe e makemake e nana hou aku iaia a hiki i kou mau la hope eke alil" A ma keia mau olelo a Tonelele no kona hanau mua, ua manao no ke alii iloko iho ona aole keia mau olelo a Tonelele he mea oiaio, me he mea la ua huna o Tonelele i ka hoike ana mai i na mea a pau no kona kaikuahine. A mahope iho oka pau ana o keia niau kukai olelo ana, ua hoao ae la ke keiki Bcriala e kau ae maluna o ua lio eleele nei, a pela no hoi me Tonelele, a ia laua e holo nei maluna o na lio maJoko o ka pa'lii me ka lealea nui o ke keiki alii, a me ka hoohialaai nui loa ana o kona manao a pau maluna o ka lio ana e holo nei, me ka manao ole ae he hana ka ka lio 1 hiki mai ai.

Ia laua e holo lio nei, aia ka Moi a me ka Moiwahine a me ka laua mau keiki a pau ke nana nei i ka holo lio ana 0 Beriala me Tonelele, ua huli Dono mai la ka nana ana a ke kaikamahi aiii | Rusire me na mino aka oia i hoolei | aku ai i kekahi pua ulaula ohelohelo imua o Tonelele a apo aku la o 'lone|lele me kona lima a kau ae la maluna o | kona papale, a o keia no hoi ka mana|wa mua loa o Tonelele i haawi aku ai i kona aloha i ke kaikamahine 'iii Rusire ; i hoopa'au ia ai me ia r ao ka hooko iana keia i kana mea i olelo ai, e like |me na mea i hoikeia ae nei ma na helu mua. Nolaila, he mea pono ia kakou e e nana ae ī 'lonelele hoi ana maluna o ka lio o kona kaikuahine i kona home n >ho kuahiwL He mau la ko ke keiki alii holoholo ana maluna oka Ho oka mea nona keia moolelo; aka, ma ka lua o ka la o ko Beriala holo ana, aoie 1 like ka holo ana o ua lio eleele nei me ko ka la mua ; no ka mea, ke hoomaka ae ia ua !io nei e haaiele iho kona mau kapuai i ka pa aiii, a ke lele ae nei oia mai ka ili ae o ka lepo oka pa alil Ano keia mau hana ano ea ka lio, ua komo iho la na manao hopohopo iioko oka puuwai o ua keiki alii nei, heaha la auanei na mea e haoa ia mai ana ta'u. Nolaila, pane aku la ua keiki aiii ia I onelele e hoopau i ko laua holo ana, nolaila ua hooko aku la o Toseiele i keia manao o ke keiki alil

Ma keia helu e hoea aku nei» ke hoea pu aku nei na hiohioaa hope loa o ka moolelo kaao nani o ka naita Kahant:opaineki; o ka pau keia o kona hoea ana aku īuiua o oukou. Ke haawi &ku nei na paahana i ko lakou luiu Uma pu