Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIV, Number 39, 26 September 1885 — Sepania me Geremania. [ARTICLE]
Sepania me Geremania.
Ma na lono mua mai o na pule i hala, ua hoaiai mai ia mau lono i na nune ano kaua mawaena o Geremania me Sepania, me na hana e pili ana i ko Geremania lawe lima nui ana ae i na mokupuni Karolina, a ua hapa iho no paha na hooia loa ana i ka pono a pono ole o ia hana Ma ka Alameda mai hoi o ka Poalua nei, ua hoike ae kekahi lono o ka la 5 o keia mahina penei: Ua hoolele aku la ka moku kaua hao kila Sepania Aragona he heluna nui o na koa ma na mokupuni o Pelew, a ua kauoha pu ia aku ka Adimarala Sepania e lawe ae i na hoomalu ana i ka hapanui o na mokupuni o ka paemoku Karolina. O na mana o Geremania maluna o na wai e pili koke ana i ua paemoku la, ua pale loa ia aku ko lakou kau palena ana mai i na mana kauoha a keia Adimarala Sepania.
O keia mau liuliu puapuahulu a Sepania, ua ala mai no ia mamuli o kekahi hana a Geremania penei: Ua hoea ae he lono ma Sepania e hoike ana, ua hoolele aku la kekahi moku kaua Geremania he huina nui o na koa ma ka mokupuni o Yap, a huki ae la i ka hae o ke aupuni Geremania. I ka wa o keia hana a ka moku kaua Geremania, aia pu malaila he elua mau moku kaua Sepania. Ua ike koke ia keia mau hana, a ia manawa i hoomakaukau koke ia ae ua mau moku kaua Sepania la e luai aku i na elele a ka make maluna o ka oneki o ka moku kaua Geremania malalo o na kauoha a na kapena a me na mana aupuni e hoomalu ana ma ia wahi; a oiai na koa o keia mau moku e ku makaukau ana a e kali pu ana no na kauoha, ua hiki mai la na uwalo a ka moku kaua Geremania e hoopau, ina o ka iho makawalu no ia o na poka a keia mau moku, a kau wahi apana ole i ka ilikai. I keia wa a kela mau moku e ku makaukau la iloko, eia hou no kekahi moku kaua Sepania ke hookomo aku nei i ke awa, a o ke kolu ia o na moku kaua Sepania malaila. Ua hoea loa aku keia mau lono a puni o Sepania, a ua lilo ia i mea hoala i na manao inaina wela o na makaainana Sepania. Ua hoopihaia ae na alanui o ke kulanakauhale poo aupuni Maderida me na kanaka e kuhea leo nui ana i ka inoa o ka Emepera Williama o Geremania, ka hooilina alii, a me ke kuhikuhi puuone Bisimaka ma na inoa pelapela a pau, a e hooho leo nui ana, "ka make no Bisimaka." Ua komoia ka hale noho o ka Elele Geremania ma ia wahi a hana ino ia na mea a pau o loko me ka hana ino pu ia o ua Elele la. A wahi a na makaainana : E pono e hooponopono ia keia hana me ka hopena o ke kaua.
Ua hana ino pu ia kahi noho o ke Kanikela Geremania ma ke alo alii o Maderida e na kanaka. Ma ka po, ua kai huakai ae he 40,000 o na kanaka ma na alanui e hooho leo nui ana o ka hoa@@ kaua. He 5,000 koa i hoomakaukauia no na kauoha kuikawa, a o ke ano nui o keia mau hana i hanaia, he hoike ana ia i ko Sepania hookaokoa ana mai i na pili launa aloha ana me ke aupuni o Geremania. Mamuli o keia mau hana, ua koi ae na mana o Kauna Benomar la, ko Sepania Kuhina noho ma ke alo alii o Berelina, e pono e kau ia ka hoopai maluna o ke alakai nana i hoala na manao o na makaainana Sepania e hana ino a hoomewaewa aku i kona mau luna aupuni ma ke kulanakauhale o Maderida. O keia mau nune uluku i pahola ae a puni o Sepania, ua hoomalielie koke aku o Geremania ma ka olelo ana aku, aole i haawiia kekahi mana i ke Kapena o kela moku kaua Geremania e huki ae i ka hae o ke aupuni Geremania ma kahi e welo ana ka hae Sepania, a ua papa loa ia no hoi ua Kapena la i na hana o ia ano. A wahi hou ana, ua lana kona manao, e kapae loa ia na noonoo ana no ia mau mea mamua o ka lilo ana i kumu nui nana e alalai na noho aloha ana mawaena o na aupuni a elua. Ua apono pu mai oia i ko Sepania mana hooia nona ua mau mokupuni la. Ke anuu mua keia o ko Geremania mihi haahaa loa ana imua o kekahi mana nui o Europa mamuli o na hana a kela Kapena moku, a he hana hoi i kuluma ia Geremania ka lima nui wale ana. He mau lono no e hoike ana, ke nee papa ae nei ia ano hana a Geremania ma na paemoku o ka hema.