Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIV, Number 39, 26 September 1885 — Ke Kanikela Hawaii ma Kaleponi. [ARTICLE]

Ke Kanikela Hawaii ma Kaleponi.

( A«<> ,iv ) Ua hoikk aku makou i kekahi palapala i kakau inoa la e na haole kalepa 0 Kapalakiko, e nonoi haahaa mai ana 1 ko kakou Moi, i kona no >noo a me kona lokomaikai no kekahi luna aupuni ona ma na aina e, i hoopauia malalo o na alakai ake kuhina Kipikona. 1 kumu e alakai hewa ole ia ai na hoa heluhelu nupepa i na mea i paiia ma ka nupepa Elele, a oiai he nupepa haole ke Gazette, a he maopopo pono ole na pa ne a ia nupepa no keia manao, e lawe no m.ikou i na hoakaka ana a me na kamailio ana no keia mnu olelo a ka Elele, i kumu e hoomalamalania ai ia kakou, (aole me ka manao ino) Ua pau aku ke ano nui o keia moolelo raa ke akea ma ko makou mau kolamu o ka pule 1 hala. I kela pule ma ka Elele, ua laweia mai he palapala e hoomaikai ana ia McKinley ma kona ano luna aupuni no Amerika, a ma ia palapala, ua kukuluia ka mahalo ia o kona hoonoho ia ana i Kanikela Nui no Hawaii ma keia ka[>akai o Amerika. Ona olelo a |xiu o keia palai»ala e mahalo ana i ko na ano he Kanikela Amerika, aole no hoi i hooit»a koiji maikai ma kona ano ! kanaka, aka, aole he wahi olelo hooka |hi e hapai aku ana ika oi ae o kona |kupono e lilo i Kanikela no Ha ; waii nei mamua ae o kekahi poe Ha | waii Ponoi i kupono, (e hoomanao oukou aoie he haule iki o ka Hawaii Ponoi i ka waha o Kipikhna, koe nae ka hooko ana,) i kuleanā, i kuonoono, i wahine, i keiki, a i ohana ma Hawaii nei. Heaha, ina ua mahaloia o MeKin ley no kona maikai ana ma ke ano Kanikela Amenka, a ma kona ano kanaka he kumu anei ia nona e manao ia aku ai he oi kona kupono a he ole ka Ha viii ponoi ? Ua oi anei kona kupona, kona maikai, obi aohe ona wahi kulea m hookahi iloko ka aina, waiwai ho\, ainū, keiki, ohana, na ano a pau oke keiki papa aloha aina, na haawina apau e hoihoi mai ®i ī ka nunao o ke kar a km no ka pono o kpnn hanau, ma* mua ae o k»kaht o kakou I like maikai me kona ano, a i oUe ona ma ka looa an& o keia maa haairint i helu ia ae la ? Oia nae paha, o kona hoahanau ana me kekahi McKin!e)% a kakou i ike ole ai, a Ukou nei ae e pai aMUoeiiMka ikeoKikooi la^

kumu i koiko? k*a ai. Oka inea i kahi e a i ike ole u. he mta kanaiaa la ta He ane piii kona mokiiaina ī kahi e kanu ia neī ke ko o Amenka, kahi e booikiiika 'nau ana e hoopau i ke kuikahl Malia paha oka "ikaika okea ikonal nona iho " o McKinley o Ohio. no ea pono La o kona poe kanu ko ma Amen ka, a no ia ikaika e huki ia aku ana keia McKin!ey o Ameiika i Kanikela aku nei no Hawaii, e lilo t kokua e kue i ko kakou Kuikahi He elua ano nui i hapai ia mai nei, •he kuniu maikai loa e liio ai ko McKin!ey Kamkela ana a i mea e alakai ai o Kipikona i ka Moi e hookohu aku i Kanikeia nui. a ia Hendrv ka punahele iho i wahi Kanikela uuku, oia hoi kena mahaloia nu kona ano Kanikeia Amenka, a o ka huli mai o ka ohana McKiniey o Ohio, me kona "ikaika okoa nona iho n i kokua no ke Kuikahi. Ina o keia na kumu ua hoomae*raevraia oe e Hawaii e keia Kipikona alelo lua. Ua ike no o Kipikona he Hawaii ka mea i ko ai o ke Kuikahi, ne Hawaii ka mea i ko ai o ka hiki ana mai o ka poe lapana, he Hawaii ka i hookipa oluolu ia tna Euroj>a a mahaioia no ka ikeia mai he Hawaii, a

ua maopopo no iaia a i na mea a pau, he makemake loa na haole Amerika e iite i na Hawaii Ponoi e malama ana i na oihana no kona aupuni iho, ke hiki me ka malama ponoia o ka hana no ka pono o ka lehulehu. O kana olelo mau ia, mea ae, he Hawaii, aloha ka Hawaii, ino ka haole, aka, aole mai mua o kona noho ana a hiki i keia la he wahi Hawaii kekahi i hoopomaikai ia e keia apuhi nui oka honua nei. Ina maoli oko ka Moi makemake kai hookoia, he mea maopopo aole e pau o Severana, ahea, ina he pau no ke kumu, he Hawaii ka hope ma ia wahi, aole hoi e hiki ua piha oiuoiu ke Lii ike alakai. E alawa ae kakou a e ike maka i ka elelo lua o na oielo a Kipikona, malaio o ke poo "Ko Amerika." E heluheiu akaheie oukou i kela mau olelo a pau a e ike auanei oukou i ka oiaio o ka makou hoowahawaha no ka maalea a me kona palau i ka lahui, a me ka oiaio, o ke kupono o ka Hawaii Ponoi, mamua o McKinley, no ka Oihana Kanikela.

Eia kekahi o na olelo, " Ua hoikeia mai ka oiaio, o kona ake nui ka hoike ana i na aupnni nui, he hiki no i kona mau makaainana ponoi ke lawelawe i na hana i haawiia na hai e hana iloko ona au Moi 1 hala." Ae, a īloko oke au o Kipikona ke kuhina, ke alakai, akahi no a hiki. O keia hoouna ia Kapena, he oiaio na ka Moi, mamuli | o ke aloha i ke kanaka i ka onawliwali, aole nae na Kipikona, oiai, ua lohe wale makou ua upuia o Kapena e pau mai ka oihana, a i paa wale no i ke ahonui oka'Moi. Ke hooKalikHa'nā manao o keia mau olelo hoonohonono maluna ae la, a ka nupepa hui a ka Ona Miliona me ka Aha Kuhina, me na oielo no kekhi haole, oia o MeKin!ey, i hookohuia i luna aupuni Hawaii, a haalele ia ae la hoi ka Hawaii ponoi, 1 keia au. (Kolamu ekolu, aoao elua) penei: uHe mea maikai e ae anei kekahi 1 oi aku no ka hoike ana i ka noonoo naauao o ke Alii ka Moi ma keia koho ana i keia luna Aupuni ? Aole loa !" Na Kipikona keia alakai, me ka manao, he mea maikai keia no Ike Aiii ka Moi. Aole he maikai, eka haole alelo-lua ! O ka ka Moi aku la ka maikai i hoouna aku la i ka Hawaii ponoi, aole o kau e onou ae la no ka Moi. Ma keia mau manao pepa elua ke hoolilo nei ke Kuhina i ka Moi elike me ia, i elelo lua. Aka, ua ike no ,ka kou, aole keia o ka ka Moi mau hana, na ke Kuhina no. Eia waie no ke ano 0 keia ntau maunu i waiho ia mai nei 1 pahele no oukou, ua ahu wale., Ua huikau ka makau, ua hemahema ka lawaia. E nana pono kakou me ke akahele i keia mau ano e hanaia nei, eia iho ka iio a ahuwale ae.