Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIV, Number 40, 3 October 1885 — HE MOOLELO NO KA NAITA ALA-HUNA KA WELI, A O KA POWA HOI, O KA ULULAAU ELEELE. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO KA NAITA ALA-HUNA KA WELI, A O KA POWA HOI, O KA ULULAAU ELEELE.

Ht Naiiea i piha na Hoolpo aua a ke Aloha, a o na Kupaianalia a_ Hoopiihaohao lioi i hanuia, a me na hana Weliweli i ikeia ma ia au Hookala Makakila. MOKUNA 11. E hoi i kou hale rnaha — E ke koa nui o Denakadofa ! Eia ka anela īna ka ipuka ! Ae! He inakua ialohanuiia— A wawalo ae la na leo eehia - O na pu nia na kuahiwi. E moe i ka maluhia ! Aka— Eia ka ino la ke kokolo inai n«i! AIA MA kekahi keena nani a kahiko loa o ua kakela nei, i hoonaniia me na mea kaua o na ano 'ne lehulehu wale, a me na mea makamae he nui, e kahihi ana ma na paia paa o ua keena nei, he mau waiwai hoi lakou i haulehia mai iloko o na lima ikaika o ka Barona Gercgori vona Denakadofa, a aia iloko o keia keena knhi e waiho nei o ka naita hapauea, Sir Aka vona Morina 1 ke kanahiku-ku mamaonoo kona mau makahiki. O kona oho hoi i keia wa, ua like ia me ke keokeo o ka pale o kona uluna kahi hoi a kona poo a me ua mau oho loloa nei e waiho kamoe ana. He umi hoi makahiki mai ka wa a ka Barona Geregori 1 haalele mai ai, a koe iho hoi oia ka makua hookahi no ka ohana i waiho ia iho iloko o ke kaumaha, a me ka poe e ae no hoi a pau e hui mai ana me ia. Aka o kona mau la, A! ua heluia. A ua ikaika loa ke kau ana mai o ka mai maluna o kona kino elemakule, a aole no nae i kahuli ae kona mau helehelena, aka, ua kokolo ae la ka hui anu i kona puuwai. I ka wa i komo aku ai o Elika a me kona makuahine, me llaneka pu no hoi, ua wikiwiki aku la iama ka aoao o Aka, a kulou iho la ia a honi iho la ma kona mau papahna, a pane iho la : " Kuu makua, kuu makua aloha ! Mai manao no hoi oe ua poina au ia oe." " Aole e kuu kamalei aloha. He punahele oe, a he mea nui na'u. Aole no hoi au i manao ua holo aku oe a haalele mai ia'u, aole, aka nae hoi he makemake no au e ike ia oe. —A e Bereta hoi," i kona huli ana ae a nana aku Ia i ka Baronesa, " ua hahai m?i nei anei oe i ke keiki, no ka mea i hiki mai nei mai ke kulanakauhale mai o Badena ?" Ma keia wa, pane aku la ka Baronesa ; " Aole e ka makua, aole i loaa ia'u ka manawa kupono no ka hahai ana aku iaia." " Heaha īa mea ? Owai ka mea i hi ki mai nei ? " wahi a Elika i pane koke mai ai. " Aole he kanaka ka mea i hiki mai, j aka he palapala wale no ; he palapala ano nui loa nae. A i hoounaia mai nei ia'u, a e pono no hoi au e hahai aku ia oe. He palapala mai ke I)uke Nui mai, e hoike mai ana ia kakou, e hoouna koke mai ana ia īa Sir Naita PaseI kala D;inawolefa e hui kamailio . pu me a'u. Ua hai ia aku no hoi īa no ko'u ano onawaliwali loa, nolaila manao ai oia e hoouna mai i mea ma ko'u wahi, a oia ka mea nana e malama i ka maluhia o ke kakela nei; a me —" " Heaha hou aku hoi koe ? Mai makau oe i ka hoopuka mai," wahi a Eli ka i noi aku ai i kona makua aloha e huepau mai. " Ae. Aka ! Auwe! Aole i ike o Leopolo i ke ano o keia —aole no ia e hiki ke ike —1 ke ano o ko kakou noho ana. A ma ke ano no hoi o ka palapala, me he la ua hahai hewa ia aku ia. E hai mai hoi oe e Elika ia'u—ua ho ike lihi mai anei o Pasekala Danawolefa 1 kona aloha la oe ? Aole anei ia i hahai mai ia oe no kona ake nui e lilo aku kou lima iaia ? " '* Oia ? Danawolefa ! Ina ua hoopuka īki mai ia no kona aloha ia'u ? Na Lani aloha ' —e pono ia e aa ole mai. Ke hana nei anei ia i na mea o ia ano? A oia anei ka mea a ke Duke i kakau mai nei," wahi hou a Elika. " Ua kakau mai ke Duke me ka manaolana, e loaa ana ka noho oluolu mawaena ou a me P'asekala. Ua hai pu mai nei no hoi ke Duke, no kona aie nui loa i ua Naita la, a nolaila ua manao ia o ka mea wale no keia ana e uku aku ai iaia." I keia manawa ua pane aku la o Eli* ka me ka leo kalakala, a pu-a mai Ia ka ula ma kona mau papalina nohea " O ka uku ana 1 manao ai, o kuu Uakela a me ko'u lima ! A ua manao no hoi paha ia o kuu uhane pu aku kahi e

panai aku ai." "He mea pono e ike koke ke Duke," wahi aka Baronesa i pane ae ai me ka malie ; " e Ilaneka, ua kamaaina hoi oe iaia." " Aole, eka Baronesa. Ua kamaaina io no au, aka i kona makuakane nae. I ko'u wa e noho ana ma ke knlanakauhale alii, aole e noho ana o Leopolo ma ke aloalii ia wa ; a mai kona wa i kau ai i ka nohoalii, aole au i noho hou ma ke kulanakauhale alii, aka ua kamailio iki no au me ia koe nae ke kamaaina ana. Aka e hele no au e ike iaia no na mea e pili ana 1 keia mau hana, me ko'u hooikaika hoi i ka wehewehe ana i na mea a pau e hoihoi houia ai keia mau kauoha ana. Ua oleloia he kanaka manaopaa ia, a me ka hoopono nui; a ina pela io, alaila, aohe kanalua ana 110 ka holopono oko kakou m£u manao. A ina no hoi mahope iho o ko'u 'hahai ana aku i ka moolelo iaia, elike hoi me ka mea a'u e manao nei, e wehewehe aku ai īmua ona, a maliu ole mai hoi ia, alaila—e manao au aole ia he kanaka oiaio, a knnaka hoopono hoi." " I keia manawa, ua komo mai la ke Kauka Lika a oki pu ae ka lakou mau ohumuhumu ana e pili ana i ka palapala ake Duke Leopolo, a hoolilo aku la lakou ia manawa no ka nana aku i ka haku naita makua, Sir Aka vona Morina e moe ana maluna o kona wahi hooluolu. A mahope oka hala ana 0 kekahi manawa loihi, 0 ka nana ana 0 ke kauka i na ouli pilikia 0 Aka, a noho iho la ia maluna o kekahi noho, ma ka aoao o ka moe, me kona paa ana i ka lima o ka naita hapauea. " E Aka," wahi a ke Kauka Lika i pane aku ai me ke ano o ka hoaloha oiaio, me na helehelena hoohoihoi maluna ona. "Ua ike no au oka oiaio kou makemake, a'u e hai aku ai ia oe, oka oiaio a pau. Ae, a 0 keia wale no ka'u mea e hai aku ai : I keia wa oe e hooponopono ai i na mea a pau 0 kou hale, a kali malie aku hoi no ka hiki mai o kou hopena. No ka wa hoi e hiki mai ai, aole kanaka i hiki ke Ihoikemaiia mea. E kamau loa aku ana nō paha kou ola no kekahi mau la, —a malia he mau pule no paha; aka ua manao au aole he mau la —ina he mau hora paha. E hana no au ina mea a pau e hooluolu aku ai ia oe, a e noho pu aku'no hoi au me oe no kekahi manawa." Mahope iho o keia, ua hoomakaukau koke ae la ke kauka i na laau kupono no ka haawi ana aku, a noho pu iho la hoi ia e kiai aku i kana mai. Ua hoike pu aku no hoi oia imua o ka Baronesa, no ke ano maopopo ole 0 kona pono. Aua hai pu aku no hoi ia, ina i kona wa e ano e loa mai ai, e hoouna koke aku no oia i ka lono. • Hoomakaukau ia ae la ka aina ahiahi. A mahope iho o ka pau ana 0 ka lakou ai ana, ua akoakoa pu hou ae la o Ilaneka, me Elika a me kona makuahine, iloko o ke keena ponoi o ka Baro nesa no ke kamailio hou ana i na ma nao o ke Duke i kakau mai ai A mahope iho o ko lakou noonoo ana, ua hooholo like ae la lakou e hoounaia aku o Ilaneka imua o ka Duke Leopolo a e wehewehe Aku i ke ano o ka .moolelo, oia hoi —ko ka Barona Geregori vona Denakadofa manao a me kana kauoh'a hope, no ka mea ana i haawi ai i ka lima o kana kaikamahine aloha, a me ke aloha hoi i kukuni paa ia iloko ona puuwai o keia mau opio,—a me kona nonoi ikaika pu aku hoi, e noonoo akahele ia ka manao o ka makuahine a me kana kaikama'nine, no ke kue ana aku i na kauoha a ua Duke nei; a aole no hoi he wahi kanalua iki 0 lakou no kona maliu ole mai, a e hanaia hoi ka pono.

A pau ae la ko lakou kukakuka ana, a makaukau iho la lakou no ka hoi aku ma ko lakou mau wahi hooluolu paka* hi, ua puka aku la o Ilaneka iwaho no ka nana ana hoi, ina ua pono na mea a pau e maluhia ai ke kakela, a oka Barones\hoi a me kana kaikamahine ua hele aku la laua i ko Aka lumi, no ke kiei hou ana aku iaia, mamua hoi o ko laua hoi ana aku i ko laua wahi moe; ai ko laua hoea ana aku iloko o kona lumi, ua loaa aku laua ua paulehia ia iloko o ka hiamoe nui, a o ko laua huli hoi aku la no ia no ko laua mau lumi moe, me ka hoonioni ole ana aku i ke kauka me kana mai.

A i ke kakahiaka nui poniponi o kekahi la ae, ua hui ae la o Elika a me kona makuahme mamua pono o ka pi> ka o ko Aka lumi. O ko laua ala ana

mai no hoi ia, a aole hoi laua i lohe iki no ka naita mai. Kikeke malie aku la ka Baronesa i ka puka, a wehe kokeia mai la e Ilaneka vona Lidena, me kona mau papalina hoi i hooma u īa me na waimaka e kahe makawalu ana. I keia manawa a ka Baronesa i ike aku ai i na helehelena o ke kapena opio, ua maopopo, aohe ninau ana aku no ka mea mai. A komo ino aku la ia me kana kaikamahine iloko o ka lumi a ku ana ma ka aoao o ka moe, a nana iho la laua maluna o na helehelena o ke kino puanuanu o ko lakou makua, Sir Aka vona Morina, e waiho ana maluna o kani moe. Ua hala aku ke koa kahiko i aloha nui ia, me ka ike ole ia e kekahi mea, a 0 kona kauka hoi. Ao ka mea hiki wale no hoi iaia ke olelo mai, ua moe aku ia me ka oluolu a me ka maikai. Oiai ma kona puoho ana ae i ka hora eha ua ike iho la ia, ua hala aku oia, a e moe ana i ka moe kau, moe hooilo. Kukuii iho la ka Baronesa me kana kaikamahine ma ka aoao o ka moe, a haawi ae la hoi ia 1 na hoomaikai ana i na Lani A mahope iho, ua hai ia ka lohe i na kauwa a pau 0 ke kakela, no keia manawa walohia, a ua hele like mai la lakou me na manao pilihua, a nana iho la i ke kino make 0 ko lakou makua aloha. A huki ia ae la ka hae o ka make iluna ma kekahi 0 na towera kiekie loa o ke Kakela Denakadota, a ki ia ae la no hoi kekahi 0 na pukuniahi nunui 0 ke kakela, ma ka aoao e huli pono ana i ke kulanakauhale o Denakadofa, a kani nakolo aku la kona leo eehia, e uhai ana i ka lofto kaumaha ma na palena o ka aina. Ua make o Sir Naita Aka vona Morina ika wanaao Poalua, aua hooholo ia e hoolewaia aku kona kino kupapau ma ke awakea 0 ka Poaha. A i ka omaka ana ae o na kukuna la o ka Poaha, a i ka hiki ana aku no hoi ika manawa i oleloia, ua makaukau mai la na mea a pau, no ka malama ana aku i ka hana maluna oke kino 0 ka Naita makua. Ua laweia mai kona pahu kupapau nani loa mai Sela mai, a ua hiki mai la no hoi na kanaka .mai na pea mai a pau 0 ka aina, me ka lakou mau makana, no na hoomanao hope ana no ka Naita maikai i haalele mai ai ia lakou. Ua hele mai no hoi 0 Elina Maka Obana mai kona home mai, a i kona hoea ana mai ma ka ipuka pa nui o ke kakela me kekahi o na ilio nui a kona makuakane 110 ke kiai ana i kona maluhia, ua ninau ia aku la ia e ke kiai puka no Maka Obana, a ua hai aku la no hoi oia, no kona mai loa a hiki ole hoi ke haalelei kaWiale. Aole no hoi īa 1 manao e hoopunipuni aku i na hoaloha o ka Naita Aka, aka he mea hiki ole iaia ke hoike aku i ka oiaio. A hiki loa aku la ia imua o ka Baronesa, aua ninau mai la no hoi ia no kona makuakpne, aua 'nai aku la me ke ano pololei, ua noho aku ia no ka malama ana i kekahi malihini pilikia loa, a hiki ole hoi ke haalele aku iaia—hē kanaka kaahele poino i loaa aku iloko 0 ka ululaau, me na eha kukonukonu loa e kau ana maluna o kona kino, a oia ka mea nana i kaohi aku iaia mai kona hele ana mai.