Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIV, Number 41, 10 October 1885 — Page 4

Page PDF (1.79 MB)

This text was transcribed by:  Lynn Mangel
This work is dedicated to:  MacKenzie and Kendall Mangel

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Ka Nupepa Kuokoa

 

            No ka Makahihi……………………….$2.00

            No Eono Mahina……………………… 1.00

 

KUIKE KA RULA.

 

Poaono……………………..Okatoba 10, 1885

 

E HANAU HOU E PONO AI.

[YE MUST BE BORN AGAIN.]

                                    G. H. NO. 234.

 

1

Hamau i he lohea na lesu mai, e,

            E pono ke hoohanau hou ia mai.

Ke ninau oukou i ka mea e ola'i,

            E hanau hou ia mai, ia mai

Cho.     E hanau hou ia mai, ia mai @

            E pono ke hoohanau hou ia mai,

                        E hanau hou ia mai, ia mai.

2

Ka make ka hua i pa mai Sinai,

            Pehea la oe e pakale ai?

E pono ke hoohanau hou ia mai, ia mai,

            E hanau hou ia mai, ia mai.

Cho.                E hanau hou ia mai, &c.

3

Makena na hoa maikai malur a'e

            Ke kali me oe e halawai ai.

I hiki, e hoohanau hou ia mai,

            E hanau hou ia mai, ia mai.

Cho.                E hanau hou ia mai, &c.

4

I ole e hoohanau hou ia mai,

            Aole ikea ke aupuni maikai,

E noi e hoohanau houia mai,

            E hanau hou ia mai, ia mai.

Cho.                E hanau hou ia mai, &c.

                                                                                    HAWAII.

 

Haawina Kuia Sabati.

 

            Helu V. Nov. 1, 1885.  Kumuhana Ka make ana o Elisai.  Pauku Baiha la, 2 Na Lii, 13: 14  25.

            A MAI iho la o Elisai, o kona mai ia i make ai.  A iho mai o Ioasa, ke alii o ka Iseraela io na la, a auwe iho la maluna o kona maka, a i aku la, E kuu makua, e kuu makua, o ka halekaa o ka Iseraela a me na hoohololio ona.

            15  I aku la o Elisai ia ia, E lawe i kikoo a me na pua.  A lawe ae la ia nona i kikoo a me na pua.

            16  I aku la ia i ke alii o ka Iseraela, E kau aku i kou lima maluna o ke kikoo.  A kau iho la ia i kona lima; a kau aku la o Elisai i kona mau lima maluna o na lima o ke alii.

            17  I aku la ia, E wehe ae i ka pukamakani ma ka hikina.  A wehe ae la ia.  Alaila i aku la o Elisai, E pana aku : a pana aku la ia.  I aku la ia, O ka pua hoola no Iehova, a o ka pua hoola mai ko Suria mai  no ka mea, e pepehi auanei oe i ko Suria ma Apeka, a pau i ka lukuia.

            18  I aku la ia, E lawe i na pua.  A lawe iho la no ia.  I aku la ia i ke alii @@@@@@@@@ hahau iho la ia, ekolu hahau ana, a oki.

            19  A huhu aku la ke kanaka o ke Akua ia ia, i aku la, ( ) kau pono no, i elima, a i eono paha hahau ana, alaila ua hahau iho oe i ko Suria, a pau i ka lukuia : aka, ano, e hahau aku oe i ko Suria i ekolu hahau ana wale no.

            20  A make iho la o Elisai, a kanu iho la lakou ia ia.  A hele mai ka poe hao wale o ka Moaba i ka aina, i ka hiki ana mai o ka makahiki.

            21  A i ko lakou kanu ana i kekahi kanaka, aia hoi, ike aku la lakou i ka poe hao wale, hoolei aku la lakou i ke kanaka iloko o ka halelua o Elisai, ola mai la ia, a ku maluna o kona wawae.

            22  A o Hazaela ke alii o Suria, hookumaha aku la ia i ka Iseraela i na la a pau o lehoahaza.

            23  A manao mai o Iehova ia lakou, a ahonui mai ia lakou, a nana mai ia lakou no kana berita ia Aberahauia, ia Isaaka, a me Iakoba, aole ona makemake e luku aku ia lakou, aole hoi e hookuke aku ia lakou mai kona alo aku i keia manawa.

            24  A make aku la o Hazaela ke alii o Suria; a noho alii iho la o Benehadada, kana keiki, ma kona hakahaka.

            25  A hoi aku la o Iehoaza ke keiki a lehoahaza, a lawe aku la i na kulanakauhale mai ka lima aku o Benehadada, ke keiki a Hazaela, i ka mea ana i lawe ae mai ka lima aku o Iehoahaza kona makuakane ma ke kaua ana.  Lanakila aku la o Ioasa maluna ona, ekolu no lanakila ana, a hoihoi mai ia i na kulanakauhale o ka Iseraela.

            Pauku Gula, Ke olelo nei oia ka mea i make.  Heb. 11: 4.

            Manao nui, Elike me ko kakou manaoia, pela e hana ia mai ia kakou.

 

            NA HELUHELU LA.

 

Poakahi,                      @  Na Lii, 13: 1 - 25.

Poalua,                        "     "     "   14: 1 - 16.

Poakolu,                                  Zek.         1 - 17.

Poaha,                         Hel@ 11: 1 - 20.

Poalima,                            "       11: 21 - 40

Poaono,                   Hal.  103: 1 - 24

Sabati,                     Mar.     5: 21 - 43

 

Mele, "Mele Manaoio," H. A. N. @

93   Pule.

 

NA NINAU.

 

            Ma keia haawina ua huli hou i ke aupuni hea?  Owai ke alii o ka Iseraela ia wa?  2  Na Lii, 13: 1.  Owai hoi ma Iuda?  He kanaka pono anei o Iehoaza?  p. 2.  Heaha ka hoopai a ke Akua maluna ona?  p. 3. 7.  Mahope iho ona, owai ke alii?  p. 9.  Ua hahai anei oia majuli o kona makuakane?  p.  11.  Heaha ko lakou hewa nui?  Owai ka i hele kue mai i ka Iseraela?  Owai ke alii o Suria?

 

            Owai ka i loohia i ka mai?  p. 14 Mahea kona noho ana?  Owai kana i poni ai i alii?  Ua lohe anei nona, iloko o na makahiki he kanahakumamalima mai ka poni ana ia Iehu a i kona wa i make ai?  He kanaka nui anei oia ma ke aupuni?  Owai ka i hele e ike iaia?  Pehea kona uwe ana no Elisai?  p. 14.  Ua oi anei ko Elisai mamua o na pualikoa a me na kaakaua?  Nohea ia mana?

 

            He nui anei ke pualikoa i koe me Ioasa?  p. 7.  Heaha ke kumu o na kaua?  Ina ua pono kanaka a pua, ua waiwai anei na pualikoa a me na mea kaua?  Hiki anei i ka waiwai a me ka mana, e hoopakele i ka lakui i ino mai ke kumu mai?

 

            Heaha ke kauoha a Elisai i ke alii?  p. 15.  I ka paa ana o ke alii i ka pana, ua aha o Elisai?  p. 16.  Ma ka mana owai e lanakila ai o Ioasa?  Ina e hapa ana ka manaoio, e hele loa anei i ka lanakila?  Ua pono anei e hapai i kekahi hana, i hiki ole ke nana i ke Akua e kokua mai?  Hiki anei i ka poe huai rama, a me ka poe malama i na hale kookamakama, &c., e nonoi i ke Akua e hoopomaikai mai i ka lakou pepehi kanaka ana?

 

            I ke kukulu hea ko Ioasa pana ana aku?  Owai ka aina e moe ana ma ka hikina akau o ke aupuni o ka Iseraela?  Gwai ke alii o Suria ia wa?  Heaha ka Elisai olelo i ko Ioasa pana ana i ka pua?  Mahea kahi ana e kaua i ko Suria?  Ua mahai ka hoomaka ana o kana hana, ua hoomau anei?  p. 18.  Ehia hahau ana @ Oluolu anei o Elisai i keia hooki ana i ka Ioasa hana?  p. 19.  Nowai ma ka lanakila?  Owai ka i manaka, a ha@lele wale?

 

            He nui anei ko Elisai mau makahiki i kona make ana.  He kanaiwa paha.  Owai ka i komoma ka aina i kona make ana?  P. 2@.  Mahea o Moaba?  Heaha ka mea kupanaha i ikeia i ka wa i ka wa i kanu a ai kekahi kanaka?  p. 21.  Maheake kanu ia ana i ka poe make ma ia ai@?  He pahu kupapau anei?  Ua p@ anei ko ke Akua mana, oiai ua make kana kauwa?  He hoailona hou anei keia imua o na maka o kanaka, o Iehova no ke Akua oiaio : nona ke ola?  He Akua anei ia no ka poe make, a no ka poe ola paha?  He ola hou anei i hoike ia mai?

           

            Owai ka i hoomau i kona hoopilikia ana i ka aina?  p. 22.  No ke aha ko ke Akua lokomaikai ana i keia lahui kanaka?  I Pahea ke koho ana ia lakou i lahui nona?  Me wai ko Iehova hana ana i berita?  Kin 17: 4 - 8.  22: 15: 18.

 

            He nui anei ko ke Akua hoomana wanui me lakou?  He loihi anei ke ka@ hou no lakou mamua o ka lawe pio ia ana o lakou?  100 makahiki a oi.  Owai ka i lilo i alii ma Suria?  p. 24.  Ma ke kaua ana o Iehoaza ua loaa hou na kulanakauhale hea?  p. 25  Ehia lanakila ana o Iehoaza maluna o ko Suria?  Ua ko anei ka Elisai olelo ia ia?  Ua pio loa anei o Suria?  No ke aha?  Hiki anei i ka mea nawaliwali, a mai paha, e kokua ia hai?  Ma ka imi ana anei e loaa na pomaikai kino?  He nui anei ia mau mea?  No ke aha ka nele o kekahi poe?  He nui anei na pomaikai uhane e waiho mai ana?  Loaa anei i na mea a pau?

 

            Makemake anei ke Akua e noi aku kakou i na pono nui?  Pehea ma Hal 81: 10.  No wai ka hewa ina aole loaa mai?  He nui anei ka paipai ana e noi aku iaia?  Ua like anei ka nui o ka mea i loaa mai, me ka manaoio o ka mua nana i noi aku?

 

            Ua pau anei ka hana o kekahi i kona wa i make ai?  Hoik. 14: 13, Aole e kala ka make ana o ka poe nana i kakau ka Baibala, aole e mau ana ka lakou hana a hiki i keia la?  Pomaikai anei kanaka no ia hana a lakou i hana ai?

 

            Hoomaka kekahi i ka hana ana i ka opiuma, ka rama, &c, a me ka hoolaha ana, ia mau mea ino; ua make aku oia, pehea nae ka hana make i hoomaka ia; pio anei?

 

            Ua pono e makaala kela a me keia, o lilo auanei i alakai no ka lehulehu i ka lua po.

            Mele, "Ala'e @ ala'e @ na koa," H. A. N. p. 85.

                        Pule.

SUEDENA ME NOREWAI.

 

            E ka poe heluhelu KUOKOA, makemake anei oukou @ lohe i kekahi mau mea no Suedana me Norewai?  Ae, e hai mai oe.  Ae, ke ae nei au e hoike aku i kekahi mau mea no keia mau aina.  E nana mua oukou i ka Palapala Aina.  Aia mahea heia mau aina?  Aia ma ke komohana akau o Europa.  He mau aina ololi e pili ana kekahi i kekahi me he mau mahoe la.  He lalani mau@a nae mawaena me he iwi kuamoo oa.  He a@emoku ka huina o laua, 1,150 mile ka loa, a 450 mile ka laula.  Ane 5 miliona kanaka ma Suedena, a ane @ miliona ma Norewai.

 

            Elua no aupuni kuokoa laua mamua.  Elua no alii.  Ma ka makahiki @ ua haawi ke alii o Denemaka ia Norewai ke alii o Suedana.  A mahope iho ua noho laua malalo iho o ke @ii hookahi, oia ke alii o Suedena.  Aole nae pela ka makemake o Norewai Makemake oia e noho kaawale a kuokoa no.  Aka aole i hookoia kona makemake.  Ua hoomauia ka hui a hiki i keia wa.  O Oseka II oia ke alii i keia manawa.  He alii maikai no keia, ua mahalo @@.  He kanaka oluolu. lokomaikai, ano keonimana, puni naauao.  Makemake loa i ka ike  Ua akamai ma ka olelo Beritania.  He haku mele hoi oia.  Akamai ma ka mele ana a ma ka hookani ana ma ka piano, me ka oregana.

 

            O kona mo@o nui keia, "Ka imi ana i ka pono me ka pomaikai o kona mau aina elua, o Suedena me Norewai."  Ane like me ka moto o Kamehameha III.  "O ka pono ke ea o ka aina."  Eia no ma keia Paeaina kekahi poe paahana no Norewai me Suedena.

 

            KA HOOMANA O SUEDENA ME NOREWAI - Ka hoomana Lutera, oia ka hoomana kanawai.  Ka ekalesia aupuni ia.  Ke 'lii, oia ke poo o ka ekalesia.  Na kanaka a pau ka ekalesia, na kane, na wahine, na kamalii ke loaa na makahiki he 14.  Hele lakou i ka ahaaina a ka Haku, ka poe pono, ka poe hewa, huikau no ma ka ahaaina.  Na kahu ekalesia, he poe hewa no kekahi.  Aole i nanaia ka lakoui hewa.  Hiki no ke lilo i poe kahunapule, a @  poe kahu ekalesia.  Na ke auupni no e malama i na kahunapule mailoko mai o ke dala aupuni.

 

            E na ekalesia euanelio o Hawaii nei, makemake anei oukou e lilo i ekalesia aupuni, o ka Moi Kalakaua ke poo, a na ke aupuni e malama i na kahu?  Maikai ia ma ka manao o kahi poe Aole luhi ka ekalesia i ka imi ana i ke dala no ke ola o ke kahu.  Aia ka i ke aupuni ke dala no ia mea.

 

            Alia oukou e ae.  Eia kekahi hewa.  Aole no keia ao ke aupuni o Iesu.  Ua kaawale ko Iesu aupuni, a ua kaawale na aupuni o keia ao.  Ina o ke 'lii ke poo o ka ekalesia, ua paa na kahu ekalesia malalo ae ona.  E hoolohe lakou i kon manao, a e kokua mamuli ona.  He kipi ke hookuli, a e hoopauia ko ke aupuni malama ana ia mau kahu.  A hemahema loa lakou, e hoomaauia no @ e hoopilikia mana mea he nui wale.

 

            Pela no ma Suedena me Norewai.  Ka ekalesia Lutera ka ekalesia aupuni.  Na ke aupuni e malama i na @@ ekalesia.  Ka ekalesia Lutera, he ekalesia maikai ia mamua.  He ekalesia koukoa ia i hoopukaia mai mailoko mai o ka ekalesia Pope.  Ua hoomaau nuiia e ia ekalesia.  Aole nae oia i hoomaau aku.  Aka mahope iho, ua lilo ka ekalesia Lutera i ekalesia hoomaau i na ekalesia e ae, a hoomaau i ka poe ae ole aku i kana mau hana.  Pale no Suedena me Norewai.  Ua hookapuia ke komo ana o kekahi hoomana e ae me ka hoopai ikaika i ka poe ae ole i ke kapu.  Hoopaahaoia kekahi.  Hooneleia kekahi i na oihana aupuni me na oihana e loaa ai ke ola kino.  Hoopaiia kekahi mana dala he nui.  Mamua aku, ma ka makahiki 1848 paha, ua ala mai kekahi haumana Lutera o Roserio kona inoa, a hooikaika e hoomaemae i ka ekalesia Lutera ma Suedena me Norewai.  Ikaika loa oia i ka hoahewa ana i na hana pono ole o ia ekalesia, ka huikau ana o ka poe pono me ka poe hewa, me na kahu ekalesia hewa.

 

            Hoomaewaewaia oia, a hoomaau nui ia.  Hele mai kekahi haiolelo no Sekotia mai e kokua ia Rosenio.  Ua hana ino ia keia haiolelo, a kipakuia aku mai ka aina aku.  He haiolelo i ala mai o Kauke ka inoa, a hai ikaika aku i ka olelo a Iesu e hoao ana e hoala i ka ekalesia Lutera mai kona hiamoe ana.  Ua hopuia oia, a hoopaaia iloko o ka Halelpaahao no na makahiki he II.  Nui ka poe i aloha iaia, a huli mamuli ona.  Ua hoomaauia no lakou.  Paa nae ko lakou manao ma ka aoao hou, oia ka aoao Karistiano oiaio.  Makemake lakou i kahu ekalesia nana lakou e malama.  Aole ae ka ekalesia me ke 'lii e lilo ka mea kakuna ole i kahu.  Ma ka hooikaika nae o keia poe i ka hoopii ana i ke ahaolelo aupuni, ua hoolohia ke kanawai a hiki ke lilo ko maa kahunapule ole i kahu ekalesia.

 

            Mamua, aole loa e hiki ke komo ana o na ekalesia e ae iloko o ke aupuni o o @ Suedena me Norewai, ka ekalesia Lutera wale no ka i ae ia.  Komo no nae na ekalesia e ae, na Bapetill, na Mehodika &c.  A ala mai hoi kekahi poe o ka ekalesia aupuni, a hookaawale ia lakou iho mai ia ekalesia mai, a lilo i ekalesia Lutera kuokoa.

 

            Iloko o keia mau makahiki i hala, no ka nui o ka hoopii ana, a no ka nui o ka poe i kokua ia hoopii ana, ua hoopauia na kapu, a ae ia e noho kuikahi na hoomana like ole me ka hoomaau oleia o kekahi e kekahi.  Aole nae i pau ka hoomaau ana o ka ekalesia Lutera.  Na keiki i bapeti@oia he mana kona maluna o lakou a hiki i ka makahiki 19.  Aole pono ke huli lakou a hele i ka ekalesia aupuni ole.  E hoopaiia lakou ke hana pela.  A e hoopai ia na makua i ae i ka ahaaina.  Nu@ ka pilikia o na keiki i bapeti@o ole ia ke makemake lakou @ @, a e loaa kekahi oihana e oia kino ai.  Aia a maopopo, ua @@@ a ua hele i ka ahaaina hookahi, alaila loaa ia pono.  Ma ka lakou ao ana, o na keiki a pau, na ka diabelo lakou, a lilo liio lakou i poe keiki na ke Akua, ma ka bapetiro ia i ka wai.  Kei ka naaupo o ka ekalesia Lutera aupuni @ Aka okoa kekahi hapa.                                                                                              Aole i pau.

 

ANOAI O HALAULA.

 

            I kuu Mr. Nupepa KUOKOA - Aloha oe:  Mamuli o ka ani mau o na makamaka i na mea hou o kuaaina, nolaila oia ka'u e kuupau aku nei, a na kou ahonui e hoolei pau ae ma na welau o ko kaua aina aloha, a oia iho keia:

           

            O Halaula no ka oi, oiai ua ike a ua kamaaina au i ka noho ana i keia Hui.  O keia no paha ka Hui kahiko a kaulana i na wa i hala e aku.  Ekolu haku i hala e aku, aole au i ike he mau ha na hou ka lakou, a ia Geo. C. Williams o kana mau hana, ua ku no i ka mahaloia, no kona hoopono a me kana mau haua e ae.  O C. A. Chapin ka elima o na luna nui i noho haku maluna o keia Hui o Halauia.  He haole oluolu a loea ma ka imi ana i na mea e pomaikai ai ka poe nona ka Hui, mamauli no o kona ik@ @.  Ua hapai ae nei oia he mau @@ hou, a eia ke ku nei i keia wa' he mau lola hou a me na pono a pau e pili ana ma ia wahi, a me elua ipuhao hoomoa ko, i lako pono i na mea a pau e holo ai ka hana.  Ua hoomaka ka wili ana i ka Poalima i hala, oia ka la 25 o Sept., a ua akoakoa ae na haole waiwai o Kohala nei malaila e ike i na mea hou o Halaula Malaila ae o Rev. E. Bond, Dr. White, McHat, Kakela opio, a me na haole e ae he nui loa, hui pu me ko Honolulu.  Oiai ka wa i hoohanaia ai, ua ano pupu no, aka i ka pahee ana iho i ka aila, oki pau pau kela, a holo ai ke mele o Kinau.  O ke kue keleawe ka mea aloha, huepau ka hana i na nihoniho.

 

            I ka wa i holopono loa ae nei, ua pii aku na ipuhao i ke 35 i ka la hookahi.  He helu 2 ke ko e wili ia nei, ina he helu I, alaila 45 ipuhao o ka la a oi aku, mamua he 30 ke kiekie a emi mai, oki pau keia, hano ka iwi kikala o na kahn kaa.  Pipi kuapuu i ke anu na pake.  Nui kela.

 

            Eia ka lua:  O ke ano l ka noho ana o na apana mai ka pali hauliuli o Pololu, a hala loa i Kohala waho i Nailima kula wai ole, aohe ano maikai, oiai ke hookikina nei no ke aupuni e inu nui oukou i ka rama, na kane a me na wahine i ona, a hakaka a hou i ka pahi, @@ ka laau a naha ke poo, pepehi aku pepehi mai ala ka lealea, ma keia e akahele e na opio a m@ na elemakule, na wahine ui, a me na kane i waiho ia e ka noonoo maikai oiai ke hooaka@ mai nei ka Buke Nui:  Auwe oe e ka mea i anai aku, aole i anaiia mai.  Ka mea i hao @@ aku, aole oe i hao ia mai.  Aka ina pau kau anai ana aku e anaiia mai ana oe i ka wa au i ike ole ai.  Nolaila e ak@hele mai e na opio.

 

            Eia ke kolu : K@ lono nuiia nei e holo ana o Dr. White o Halawa i lunamakaainana no Kohale nei.  Ka ninau a na makamaka, e holo ana o Dr. White e aha?  Haina.  E hui me Kipikona i loaa ka inoa hanohano iaia a hoi aku i Peiekane, a i ol@ e hana i kanawai me Kipikona, e hukina kanaka o Halaula 1 ka kaa pipi, i hoi mai kekahi alaala p@lu iaia (pomaikai).  Ua oi aku ka pono e noho iho no i Halawa.  Nou kamoho, noho na mea a pau.  O W. J. Wright ka moho o Kohala nei, elike me kana mau hana ku i ka maikai a malama i ka pono o ka lehulehu, a pela oia e ku ai i koa nou e Kohala.  A ma kona hua e ike ai kakou, ka awaa@a a me ka ono.  He nui no koe.  Kouoiaio.                                                               D. W. KAONOHI

 

HOIKE HAPAHA O@NA KULA SABATI O

KOOLAUPOKO MA KA LUAKINI O

KANEOHE OKATOBA 6 1885.

 

            Hoomaka ia nahana ma ka hora 10:30, me ka hi@eni a me ka pule a Asa Kaulia Kah@aia ke kula Sabati o Waimanalo malalo o ke alakai ana a Mr. Mahoe me Naholowaa.

 

            Elua no mahele o keia kula Sabati.  Papa o na pokii ia Mahoe, ekolu no haamana, he ma@ pokii kaikamahine.  Ma ka nana ana keia kula, he mea e hauoli ai ka naau, eleu na ninau me na himeni, a pokole no hoi ka manawa aole loloiahili.

 

            Papa o na maku@ malalo o ke alakai ana a Naholow@a, hookahi no haumana o ka wahine no a Naholowaa, pokole na ninau a @e na puku paanaau, me ka eleu no ka laweiawe ia ana o na haua, hapaha hora ka loihi o ko lakou manawa pau.

 

            Kaheaia ke ku@ Sabati o Kailua.  Aole hamana i hiki mai, no ka manao ma ka Poaono ka @ hoike elike me ka hoopaneeia ana, a@ na kekahi luahine palupalu i ku @ ma ka aoao o ia kula Sabati a mala@ i ka hana.

 

            Ma ka nana ana keia luahine, he mea e ke aloha, oi@ oia e ku ana imua o ke anaina me ko@ helehlena palupalu, aka ma ka pa@  @au o ka ke Akua olelo ua pahee a @ launa ole mai, a pomaikai na luahi@ elike me keia, ka a@ e ku imua o ke @aina nui e hoike aku i ka ke Akua olelo, i ka pau ana, @@@@@@@@@@@@@@@@@@@.

 

            Kahea ia ke kula Sabati o Waikane, malalo o ke alakai ana a Mr. Papaai, kolaila kahu kula Sabati, a i hooponoponoia na himeni e J. W. Pii opio.

 

            Ma ka nana ana i keia kula Sabati, he ku i ka mahalo a me ka mauao ke alakai ia ana, maikai na ninau a me na himeni, a ua lawelawe ia na hana me ka eleu a me ka mikioi.  Aole loloiahili ka hana, a ua nui ka mahaloia o keia kula Sabati. 30 minute ka hoihi o ko lakou manawa.

 

            Ma na himeni nani a maikai malalo o ka noho aiakai ana a Pii opio a me kana wahine, a he kula Sabati holomua keia ma na mea a pau, aole e hiki i ke anaina ke kaulua iho i ka haawi ana i na mahalo no keia kula Sabati.  O ka nui o na haumana he @o.  Pau keia kula, hoopanee ka hoike a noho hou ma ka hora 1 no ka paina ana o ka aina awakea.

 

            Hoomaka hou na hana ma ka hora I  Himeni hui pau ia.  Hoomaka ka lulu dala ana, penei:

                                                                                                                                    (Aole i pau.)

 

            MAKE I ALOHA IA. - Ma ka Poaono la 26 o Sepatemaba 1885, haule iho la o C. K Kahai i ka lio ma Honomuni, Molokai, a hai kona wawae.  Aole mea i ike i kona haule ana, aka na ka lio i hai aku i ka lono i ka hale ana i hele ai, oia ka hale o D. Kaopeahina, ikeia mai la ka lio aole nae ke kanaka.  I nana ia mai ka hana e hoho aku ana kela, a i ka hhele ia ana mai e nana, ua hai ka wawae, a kau ia aku la maluna o ke kaa o S. K. Kupihea a hoi aku la no Kaluaaha.  Ma ka la Sabati ae, pau ka ike, pau ka lohe, a ma ka hora 5 a oi o ka Poakahi, make aku la ia.

 

            O keia C. K. Kahai, he peresidena no ka Hui Opiopio o kaluaaha.  Nui na makamaka a me na hoaloha i hele mai e ike hope iaia a nalo aku la.  O na hoopoonopono ana a pau no kona kino make na ka Hui Opiopio.  Nolaila ma ke kauoha a ka Hui Opiopio ma o ko lakou komite la, e waiho aku i na hoalohaloha i ka wahine kane make, na pilikoko o ka mea make, a i kona mau hoaloha hoi.  A ke komo pu nei ka Hui Opiopio o Kaluaaha i ke kumakena a me ke kanikau nona me ke kau ana i na kanikau ma ko lakou lima hema, no hookahi mahina.  E aloha i ka luna hoopuka a me na keiki hoonoho hua kepau.  K. Kaupu opio,

                                                                                                                                                                Na Komite,

                                                                                                                                                                                                S. J. Kaeha.

            Kaluaaha, Molokai, G@t. 2, 1885.

 

            JPANE IA D. P. KAELEMAKULE.

 

            E D. P. Kaelemakule e, ke kuai rama nui o keia mau la, a me ke alakai nui o ka pepa pili waiwai.  E aloha auanei: - Ua ikeia kau pane ia Sam. Kawai@@ hoa ma ka nupepa Ko Hawaii Pae Aina, @@@@ 4.

 

            A ua hoike oe ma ka hapa mua o ia hapaha kekea na kaele ka ai, he mea e ku ai i ka ehaeha o ka naau.  Ae,  auhea wale ana oe e D. P., i eha ia iho la hoi i ke aha?  I ko loaa pono aku aku la nae paha ia; oia ke wili la ka huelo,

 

            Ua hoole maka welawela mai nei oe.  "Aole o Homelo a me Luahine hemau kupakako nau," he hoole manawaino ia, e huna manu Okarike mai nei; eia mai ka oiaio : Ma kekahi la Sabati, na Luahine e hooponopono ana i na ane a oukou ilalo ; a na Homelo e kakau ana ma ka buke pepa i na kipi, a me na hooi ; a ua ikeia ua puka oe ; no ka mea, he ku pea kau.  Aka, aole oe i mau ma ia kulana laki, mai kahi e no o Ailuene a puehu ana ko hanaha dala a oi, he puni ka minamina, a olelo e hoopii ; o ke kumu wale no i palahe ai ka palu o ia manao hoopii ou ; o ke kuai ana aku o Ailuene ia wa i kekahi mau omole rama au.

 

            A ua paa mau o Homelo a me Luahine ma ia ano he kupakako.  He nele kupakako anei hoi ia la?

           

            Ua hoike mai nei oe ua apuka o Kawaikauopahoa i ke Sabati o Hoapili Beka ; ua ku i Mahaulepu ia lohe ou, eia iho ka oiaio : O Daniela Hopu a me Bill Kanaloa, o laua ke alakai o ia hana ; a o ka Kawaikauopahoa hana o ka lawe i na koa a hiki i ka hale koho balota malalo o na rula o ia oihana me ka hoolehe i ke kauoha a Capt. Kanaloa, oia la e D. P.  Aole hoi e like me kau, "owau kai apuka."

 

            Ua pakeo hou mai oe, "ua kipakuia mai au me ka ino"  Ea!  E kuu D. P. e, eia ia'u he palapala hookuu maikai mai ka oihanba koa mai, mai ka alihikaua mai ka Mea Hanohano Jno. O. Dominis, a i makemake oe e ike e k@pa mai.

 

            Ua palu hou mai nei oe ua hoi mai au i Honomakau nei, aole hilinaiia e na kanaka.  Ea!  O ka hilinai hea la kau e manao nei?  O ka hilinai Puna ka-lele anei ia Kau?  Ae, aole no paha e hilinai kanaka ia'u ; no ka mea, aole o'u kuai rama, aole no e loaa oe o kaua ke kakahe no ia la o kanaka i ke kuai rama i ou la.  E wiki oe e ka mea laikini rama a me na kaiko aupuni, i loaa ona hihia kuai rama ho ke Kau o Waimea i Novemaba ae nei, a oiai hoi o ua D. P. nei kekahi Jure o ia Kau, wahi ana e kukahiki nei, he pala iho, nana ka mea a Nekuaua me Namaka.

 

            Ua lelehu ona rama hou mai nei oe no kuu moraki i kuu aina, heaha la kou pikineki i ko'u ; no ka mea, no'u ponoi ko'u, aole hoi e like me oe o kaua ka hoomalimali i ka aina o Kaohe e moraki, i loaa ona kumuhana nau. me ko olelo aku, e hui olua, a mahope nae, apuka oe ia Kaohe, olelo aku ua pau ka hui.  Owai la ka mea oi aku o ka ino.  O ka mea anei i moraki ponoi iho me kona manao ponoi, a i ole o ka mea hoomalimali paha i ko hai e moraki?  He wela nei la e ua P. D. nei.

 

            Ua leha sahio mai nei oe i ko'u wahi kee, kahi kulana a me ka'u wahi hana.  Ae, ua loaa ia'u ke ola e aihue ole ai i ka hai ma ka hooikaika no, e like me ke kanawai paa i na la o Adamu.  "Me ka hou o ka maka e ai ai i ka ai."  Aole e like mea oe o kaua ke akaka o ka hao i ka hai ma ka pulahana, ku pea, polelei, kolu eki, palaki, a pela aku.

 

            A me ia pane no hoi, hookahi wale no kupakako au i hai pouo ae nei, oia o H. P. Kauaehu no ka hilinai o na haole ka iaia.  Ae, o ko kupakako ia, puka ma ka mukae hanini ma ka nihomole i haku lake ka hoi ia hui kalepa i Honolulu i ua kupakako la, oiai e noho kakauolelo ana ua kupakako la au e pai nei, hio no.

 

            He, ua paa kuu lima i ka hana me na Beretane ; aka, heaha ka hewa oia, ua oi aku anei ka pono o ke kanaka e paa kookoo ana ma ka lima, a holoholo iho iluna ilalo ma ka lanai o ka halekuai?  Nau no e pane.

 

            Ke i mai nei oe, "o kuu mea i lilo ole ai i makai, no ka lili a me ka manao ino."  Auhea oe e ua P. D. nei, ina hoi ha he lili a me ka manao ino, kalakahiko oe a me ou mau hoa pepa i paa ai, e hai aku au.  Aole ia mea he lili iloko o nei umauma, aole no e like me oe o kaua, ka lili a manao ino ia Kealina ma, i ka pau o ka aina o Kaohe ia laua me O. Nawahine.  Hewa paha au ea, i ke ahu wale o na iwi o Hua i ka la.  Mai wili iho oe, ua pahu hoi, oi hoi e, he mai hehe opilo, o pehu hou oe, wili oe.

 

            E kuu D. P. e, - uoki kaua, e hara aku oe i kau hana, a palua ka popopo o ka waiwai @ @ palua hoi ke kkomo ma ka eka o Hagai o ka hale pahupahu laikini ole, a puehu hoi ka manu i ke keiki o ka aina pua o ka hale inu ti.

 

            Ua oki o Samilona Kaawaikauopah a a i sahio hou mai oe lelelea hou kaua.

 

                                                                                                                                                            MAHIAI.

 

NA NOOLAHA KUMAU.

 

WAI !  WAI !

 

            Ke kauohaia aku nei ka poe a pau he pono hookahekahe wai ko lakou, mai keia la aku, o ka manawa hookahekahe wale no I aeia oia na hora mai ka 6 a ka 8 A. M., a mai ka hora 4 a i ka 6 P. M., aole ma na manawa e ae.                                                                                                        CHAS. B WILSON,

 

JAMES M, MONSARRAT.              (MAUNAKEA.)

LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI.

He Luna Hooiaio Palapala.

            E hana ia no na Palapala Kuai, Palapala Hoolimalima, a me na palapala pili kanawai e ae ma ka olelo Hawaii.  Dala no ka hoaie ma ka moraki ma na waiwai paa.

            KEENA HANA: alanui Kalepa.                                                                                                                                            @@

 

PAPA !   PAPA !

 

AIA MA KAHI O

 

LEWERS & COOKE,

 (O LUI MA)

 

@ ke kahua kahiko ma alanui Pap@ @ @ Moi

 

E loaa ai @a

 

PAPA NOUAIKI.

 

Oo kela a me keia ano.

 

Na Pani Puka, Ne Puka Aniani, Na Olepelepe.

            Na Pou, Na O-a, Na Papa Hele, Na Papu

                        Ku, A me na Papa Moe nui loa

 

Na Pili o na Hale o na Ano a Pau

 

Na Pepa H@onani, Na Pena o na Wai e pau

            Na Kui @ ke Nui a ka Makalii, Na Ami

                        Puka, Na Ami Puka Aniani, Na Ami

                                    @ @ ano @ pau, Na Aila Pena, o

                                                kela me keia ano Na Aila Hoo-

                                                            maloo, he lehulehu wale,

                                                                        Na Aila e ae o na

                                                                                    Ano a pau.

 

NA WAI VANIKI

 

A ME NA

 

WAI HOOHINUHINU NANI !

 

O NA ANO A PAU LOA.

 

NA BALAKI ANO NUI WALE.

 

A ke hai ia aku nei ka lono i na Makamaka a

            Pau, na makaukau keia mau Makamaka

                        o oukou e hoolawa aku ma

                                    na mea a pau e pili ana

                                                ma ka laua oihana

 

NO KA

 

UKU HAAHAA LOA.

 

E like me ka mea o holo ana mawaena o

 

LAUA @ me ka MEA KUAI.

 

HELE    MAI E WAE NO OUKOU

 

H L. CHASE.             (KEIKI.)

 

            Mea Paikii kaahele ma na mokupuni.  E hanaia no na kii me ka maikai a me ka elea pu no hoi.  E palia no na kii nui i lii like me ka makemake o na makamaka.

 

NA HOOLAHA KUMAU.

 

KAKELA & KUKE,

 

E laa na pahiolo, koi hole,

            hamale, koi nui a me liilii, kila,

                        wili puaa, rula, apuapu, kui o na ano

                                    a pau, kala kaa, hao hoopaa puka

 

pohaku hoana, kepa, lei iolio, kau-

            ia hao ilio, pahi, upa, pahi umiumi,

                        kalapu, kope hulu, pulupulu, pepa ka

                                    @akala, lina hao, ami, keehi, a me ka

 

KAULA OPU.

 

Palau o na ano a pau,

            Oo, ho, kopala, pe, kipi-

                        kua, hao kope, au ho a pea

                                    aku, kua bipi, lei bipi,

                                                kaula hao bipi, uwea

                                                            pa, uwea keleawe, hao pili

piula, kaa palala, ipuhao, ipu @@

 

PA-PALAI MAKAU ME KE AHO

 

Ili wai, papa holoi, kopa ala, kaula

            Kuaina, hu'akai, ehi wawae,

                        hulu pena, a pela aku.

 

Pena wali, kini nui a me liilii o na @

            Ano a pau, me ka pepa kuhi-

                        kuhi, pena keokeo, aila

                                    pena, aila hoomaloo,

                                    vaniki kaa, a me

                                                vaniki moe,

 

PENA HOOMALOO

 

a me aniani hale

 

AILA MAHU, AILA MIKINI, AILA MAMO @,

AILA KAA, INIKA KAMAA.

 

PAUDA, KUKAEPELE, KIANA

PAUDA, UIKI IPUKUKUI O NA

ANO HE NUI A LEHULEHU.

 

LOLE MAKEPONO

 

E laa na

 

AHINAHINA, KALAKOA.  KEO

KEO, LEPONOALO, HULUMANU

UWE-WAHINE, KUI HUMUHU

MU, A ME KA LOPI.

 

 

Ke K@ @ loaa @ @ ma @ @

 

Kakela & Ku e!

 

 

NA MEA PIULA,

 

Mikini Hmuhumu

 

Makini a WHEELER a me WILSON

 

MIKINI A WIILCOX ME GIBBS

 

NA MIKINI A

 

REMINGTON

 

 

He nui loa na mea hao me na ukana e ae o na ano a pau, aole hiki ke hai pau ia aku, hewa i ka wai na maka ke ike.

 

 

Laau Lapaau Kaulana Loa

 

A DR. JAYNE.

LAAU HOOMAEMAE KOKO

LAAU HOOPAU NAIO LAAU

KUNU, PENIKILA, HUAALE

PAAKAI, LAAU HOOP AA HI,

 

@ @ Laau Hamo a P@ia 'ku.

 

KAKELA-KUKE.