Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIV, Number 41, 10 October 1885 — KA MOOLELO KAAO O LAMEKA PULUKA [ARTICLE]

KA MOOLELO KAAO O LAMEKA PULUKA

Ka Makahiapo mua i oili mai, mai ka puhaka o ka L"; Paa Rct»e Kakn^e paineki. KA MEA I KAPAIA K* ' . K* Ar»He lia : "fc2cī»a 9 &ca {ewa lasl a l *'' e noho aoa i ka papaku o ka mo«a», © kA mea hoi oaoa i pani ka maka o ki U». POHA aku la ka leo o ua opio nei imua o kona makuakane: E makemake ana au e ao pu ia me a'u i kela mau enea kaua, euamuli e nui ae | au, alaila e hoao no au e kaapuni ika honua nei, ma ke ano he Naita au, oia ka'u olelo ia oe e papa. Ika lohe ana o kona makuakane i keia mau olelo a kana keiki, ua pane aku la oia i kana keiki : Ua ao kou kupunakane ia oe a ua nui kou ike, nolaila, o na hana no ia o keia mau mea kaua. I hou aku la kana keiki : Manao au aole i like iue ko'u iao ia ai, no ka mea, he elua wale no maua, a o keia hoi, he nui wale. Pane hou aku Ia kona makuakane : A mahope oe e ike ai, e hele pu aku ana olua rae keia mau Naita, a e ao ia aku ana oe ma na ano a pau, a e ike auanei oe i ka nani a me ka ihiihi o keia oihana he Naita.

E kuu papa, owai o keia poe e aa mai e ana pahikaua me a'u ? Pane aku la kona makuakane : E kuu keiki, mai hana oe pela; o keia mau Naita a pau, nou wale no, a na lakou e malema i kou mau īhiihi alii, oia la i lohe oe. E malama oe ike kanaka e like me kou kupunakane, a hiki mai ia'u nei kou makuakane. A pela| hoi ee e hoolohe mai i keia. I kaulaia ko maua mau inoa no ka malama kanaka. Ina pela e papa, wahi a ua La&eka Puluka nei, e malama no au īa !&kou i na a pau, a la kamakua. ' ! I ka pau ana o keia mau lealea, ua j na hookuuia ke anaina e hoi no ko la-1 kou wahi, a pela no hoi ka ehana alii 1! huli hoi aku ai no ka hale alii, a noho īho la lakou me ka maluhia. Mahope iho o ka noho ana o na alii, o ka hana mau a ke alii opio, o ka hele i ka pana holoholona a me na manu o ke kula. E ike mau ia ana ka huakai a ua keiki alii Lameka Puluka nei e hek mau ana ma na wahi a pau, no ke ao ana 1 ka hoomake i na manu a me na holoholona, a ua kaulana ua opio nel no kona akamai lua ole ma keia irea he pana pua; no ka niea, ina o ke aka o ka manu ka i maalo ae ma kona maka, a hoomaka oia e pana ae i kana pua mai kana kakaka ae, aole loa ia e pakele, ua ku aku la oia me ka hakalia ole. A pela no ina po mahina; ina e maalo he aka o ka manu maluna ona i ka po mahlna, a hoomaka aku oia e pana, eku ana no oia. Ma keia ano hana a ua alii opio nei, ua ku'i aku ka lono e hookaulana ana iaia ma na aupuni a pau oka honua, aua kaulana pu aku la no hoi oia no ka makaukau ma na mea kaua a pau, aohe mea e eo ai. Aua kauiana oia imua o kona mau makuakane a me na makaainana

a puni ka aina. I ka wa e holoholo ana oia a me ko* na mau kupuna iloko o na hihipea o na laau o ka pa ahi, ua pane aku la ua keiki alii la : Ina paha o keia holoholo ana o kakou, a he hele makaikai i na auouni a pau o ka honua, ina ua mahalo loa au; o ka ike aku la hoi ia mau aupuni, a me ko lakou hooponopono ana o na mea kaua. Pane aku la kona kupunakane : Ua makemake au ia oe e hoihoi i ke kula nui o Pelekane, a manao au malaila oe e ao ia ai i na mea hoonaauaa I mai la kana moopuna : Aia no ia i kou maoae, ua makemake !oa au īa mea o kou hoouna ia'u e hoi i Pelekane i ke kuia. Ua manao au a keia mahina ae e hoihoi ia ai oe, no ka mea, ua kuka maua me kou mau makua, a ua ae mai !aua; % huii hoi mai la laua no ka home. I& laua i hiki mai ai, ua holo aku la 0 Lameka Puluka a imua o kona ma-1 kuakane a pme aku la me ka leo hoihoi: E papa, ua hookomo ka oe ia*u 1 ka haiekula o ke aupuni o Pelekane ?j Ae, wahi a kona makuakane Kahanuopaineki; ua makemake loa au e hof oe ila ila e ao ai i ka oielo pololei a ka poe Pekkane. Ina pela e papa, e hoi koke au iloko o keia mau la aku» Pane mai la kona makuakane» ua manao mam a keia mahina ae kou m&oawa c hoi jt £ papa, owau wale no anei ke ho* ana t Aole, wnhi« ka makuakao*?; e hoi axm

oe me kou mau keiki !awelawe;-ae, ua pono kela, wahi a ua opio nei. I ka hiki ana mai okaia e hoi ai o ke keiki aiii i ke kuia alīi % Pelekane, ua kai aku la ka huakai alii ma na miena hui aku a hiki ike kuianakauhaie alii o kona makuahine. Ia lakou i hiki aku ai, ua makaukau mai la ka hale aiii no ka hnakipa ana aku i i*a aUi opia "Ika'po'mua oka hoaumoe ana o na alii, ua loaa iho la kekahi hīhio ! moeuhane ia Lameka Puluka, a penei ke ano nui o ua moeuhane la, a me ko na mau hiohiona : laia i hoomaka iho ai e moe, ua hele pololei aku la oia ma kekahi kuahiwi nui. laia i hiki aku ai iiuna o ua kuahiwi nei, ku iho la oia malaila a nana aku la ma ka aoao hikina, aia ho), ike aku la oia i kekahi ao

nui e nee mai ana imua ona; a o ua ao la ua hoopuniia e na anuenue he 26; a e ku ana iwaenakonu o ua ao la he punohu. Aia ma na aoao oua punohu la, e hoopuniia ana i na moo nahesa he 35; e kaapuni ana ua mau moo la me ko iakou mau huelo awa, a me na pooahi luai pele ma ko lakou mau waha. Ika nee pono ana mai o ua ao nui eleele la a kupono mamua ona, ua pau ae la kona nee ana maL Ia manawa i olapa ae ai ka uwila, a kui koke iho la ka hekili, a pela mau aku a hala he 52 uwila, ame 52 hekili. Ika pau ana o keia mau hoailona ano e, o ka wa no ia i wehe ae ai o ua ao nei, a ike aku la ko ianei uhane, he hale alii nani lua ole; mahope iho oili mai la kekahi kaikamahine nani lua ole. a he ui ir.aoli no. Ma ka lanei hoomaopopo aku, me he la, aote ōniT lua ma' ke ao a puni. Hele mai la ua kaikamahme nei a [ku iho la ma ko ianei alo, a lele mai la ; puliki i ko ianei uhane, a muki mai la iko 'anei mau papalina. Ika wa nae aua kaikamahine nei e kuwili nei, ike aku !a keia, aia ka la ma kona poohiwi akau, a o ka mahma ma kona poohiwi hema, a o na hoku he 24 kona lei alii e lei ana; a pane mai la oia me ka leo oiu waipahe : —E ka mea a kuu puuwai i aloha ai, mai keia la aku e lilo ai oe na'u, a owau hoi nau. Mai puni oe i na hoowalewale o ka honua nei a hiki i ko kaua la e hoohui ia ai; a i makemake oe e huli ae ia'u, e loaa no ko'u aupuni ia oe mawaena o Holoholopinaau a me Kaawela, oia na kiai o ko'u aupuni. I nui kou mana ame ka ikaika, a hui hou kaua.

Unuhi ae la oia i kona koiuo daimann a pane mai la : Eia ka'u makana ia oe. O ko'u inoa, o Mahinakauahiahi, a owau hoi ke kaikamahine muli loa aka Mahina, Unuhi ae la hoi o Lameka Puluka i kona komo daimana, a haawi aku la ma ka lima o ua kaikamahine la nie ka pane ana aku : Eia ka'u mohai ia oe, a o Lameka Puluka hoi ko'u inoa. Lele hou mai la ua ka ikamahine nei a puili ae !a ma ka a-i o ka kakou koa, a ua haawiia he mau muki aloha mawaena o laua, a huli hoi aku ia kela no kona hale alii. Ia wa koke no i lilo ae ai kona haie alii i ao nui ekele, a pii ae la a kau aheahe i ka lewa, huli mai !a ua ui nohea nei a awihi mai !a me ka mino aka ma kona mau papahna, a pane mai la me ka leo nui : Eka nani a kuu puuwai e hiipoi nei, eia au ke hoi nei i ko'u home a me ko'u aupuni alii, a nau no ia e huli ae a loaa, o ka make wahine no ia ke imi la a kahi paa; —a nou ke aloha nui, a nalo aku ia.

Puiwa ae la o Lameka Puluka a pu oho ae !a, eia no ka oia i ka hale ahi kahi i hiamoe aL Puoho loa ae la ia me ka eehia nui, aole boi e hiki iaia ke moe bou aku a hiki wa!e ika wehe'na

0 kaiao, me ka hoomanao mau ana i kana moeuhane. Ala mai !a kona mau makua a hele mai !a ma ko ianei lumi; nana mai ia i ka helehelena oka laua keiki, a ike mai la he mau helehelena ke kau ana maluna o ka laua keili; a ninau koke mai la ia : E kuu kc:ki, ano e maoii hoi. kou mau heiehelena i keia kakahiaka ? Ae, wahi a kana keiki; ano eio no, no ka mea ua halawai au me ka mea ano ei ka ponei Heaha ia mea ano e ? Ua halawai au me 1 kekahi kaikamahine i oi ae ka nani mamua ona kaikamahine a pau o ke ao neī, a ua haawi makana mai oia ia'u i kona komo; haawi roai ia ua opio la i ke komo i kona makuakane, a i ka na-1 na ana iho, ua kuniia ka inoa iioko O ua komo ia, oia o Mahinakauahiahii a pane hou mai la ua opio nei: Ai mohai hoi na f u i m kaikamahine la no ka aa makana ua h?awi aku au i ko u a hoike piha aku la ua opio neī i moeuhane mai ka mua aka hope, ehke roe ka mea i hoikeia malu Ba*e; a malk o hooko h ia Aih'e.