Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIV, Number 44, 31 October 1885 — Page 4

Page PDF (1.72 MB)

This text was transcribed by:  Bobbie Mendes
This work is dedicated to:  Na Lei Hulu I Ka Wekiu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Ka Nupepa Kuokoa

 

No ka Makahiki ………………………..….$2.00

No Eono Mahina  ……………………..…..$1.00

 

-------KUIKE KA RULA ---------

 

Poaono                                 Okotoba 31, 1885

 

MALA MAIKAI @ EDENA

[BEAUTIFUL VALLEY OF EDEN.]

G. H. No 252

1

Mala maikai o Edena

Olu ka malu ou

I na uhane I luhi.

He aala hama kou.

Ref.     Mala maikai o Edena!

Home e maha ai!

Kau kuu manao la ma kou maha.

A ake e loaa mai.

 

2

Ma ka na iu I kaumaha,

Kau mai kou lama lai,

Kani na mele anela,

Mai kea o mai o mai.

Ref.     Maia maikai, &c.

 

3

Ilaila ka home o Iesu,

Me na haipule pu.

Mai na puu lae o ka lani

O main a halelu.

Ref.     Mala maikai, &c.

HAWAII.

 

 

Haawina          Kuia          Sabati.

 

            Helu VIII.       Nov. 22, 1885, Kumuhana, Ko Hezekia noho alii maikai ana.  Pauku Baibaia, 2 Na Lii, 18: 1 12.

 

            A I ke kolu a ka makahiki o ko Hosea ke keiki a Ela, kea hi o ka Iseraela, i noho alii ai o Hezekia, ke keiki a Ahaza, ke alii o ka Iuda.

            2  He iwakaluakumamalima na makahiki ona i kona wa i liko ai i alii, a he iwakaluakuniamaiwa na makahiki ana i ahi ai ma Ierusalema.  A o Abi ka inoa o kona makuahine, ke kaikamahine a Zekaria.

            3  A hana pono aku la ia imua o Iehova, e like me na mea a pau a Davida kona kupuna i hana’i.

            4  A lawe aku la oia i na heiau, wawahu iho la i na kii, a kua aku la i na k@ o Aseterota, a ulupa iho la i ka nahesa keleawe a Mose i hana’i : no kamea, a hiki i keia wa, ua kuni na mamo a ka Iseraela i ka mea ala ia ia, a kapa aku la kela ia mea, Nehusetana. 

            5  Hilinai iho la ia maluna o Iehova ke Akua o ka Iseraela; a mahope ona, uohe ahi c like me ia o na’lii a pau o ka Iuda, aole hoi mamoa ona.

            6  No ka mea, hoopii ako oia ia Iehova, aole oia i haalele i ka hahai ana ia ia, aka malama  no ia i na kauoha a Iehova i kauoha mai. ai ia Mose.

            7  A o Iehova pu kekahi me ia, a ua pomaikai no ia i na wahi a pau ana e hele aku ai : a kipi aku la ia i ke alii o Asuria, aole ia i malama aku ia ia.

            8  Luku aku la ia i ko Pilisetia, a hiki i Gaza, a me kolaila mau mokuna, mai ka pukaua o ka poe kiai, a hiki i ke kulanakauhale paa i ka papohaku.

            9  A i ka ha o ka makahiki o Hezekia, oia ka hiku o ka makahiki o Hosea, ke keiki a Ela, ke alii o ka Iseraela, hele ku e mai o Salemanesera, ke alii o Asuria, i Samaria, a hoopilikia ia ia.

            10  A pau na makahiki ekolu, hoopio lakou ia ia, i ke ono o ka makahiki o Hezekia, oia ka iwa o ka makahiki o Hosea ke alii o ka Iseraela, ua hoopio ia o Samaria.

            11  A lawe pio aku la ke alii o Asuria i ka Iseraela, a hooroho ia lakou ma Hala, a ma Habora ma ka muliwai o Gosana, a ma na kulanakauhale o ko Media.

            12  No ka mea, aole lakou i hoolohe i ka leo o Iehova ko lakou Akua, a ua hai ia lakou kana berita, a me na mea a pau a Mose, ke kauwa a Iehova, i kauoha mai ai, aole lakou i malama, aole ho i hana.

            Pauku Gula, Hana pono aku la oia imua o Iehova.  2 Na Lii, 18: 3.

 

            Manao nui, O ka pono io, oia ke kahua e paa @@ ke aupuni.

 

 

NA HELUHELU I.A.

 

            Poakahi,          2 Na Lii,          17: 1-14.

            Poalua,                        “  “    “             18: 1-12.

            Poakolu,          2 Oih ‘Lii,       29: 1-36.

            Poaha,             “  “     “            30: 1-27.

            Poalima,          “  “     “            31: 1-21.

            Poaono,               Is.                  5: 1-14.

            Sabati.                 Sol.                1: 20-33.

            Mele,   “Hahai ia’u,” Hoku Ao Nani,             p.65.

            Pule.

 

NA NINAU.

 

            Ehia makahiki mahope iho o ka make ana o Elisai, ka noho alii ana o Hezekia?  100.  No ke aupuni hea keia alii?  @ Na Lii, 18: 1.  Mahea keka hi moolelo nona?  2 Oih’Lii, @9 – 31  Ma ka huli ana i ka moolelo o ke au puni o ka Iseraela, heaha ka mea i hoomaopopo ia no kona mau alii?  Ua holomua paha ma ka pono, ua hoomahuahua mau paha ka hewa?  Pehea hoi ke aupuni, ua holomua anei?

            Ke nana hou nei kakou i ke aupuni O Iuda; heaha ke ano o keia alii hou?  2 Na Lii, 18: 3-  Owai ke alii o ka Iseraela?  p. 1.  Owai ka makuakane o Hezekia?  Heaha ke ano o Aha@@a?  2 Na Lii, 16: 20-4-  Heaha kokahi o kana mau hana?  16-8, 10-15, 17, 18

            Owai ka makuahine o Hezekia?  @ 2.  He mea nui anei ka loaa ana i makuahine pono, a noho haipule, i alakai no na keiki?  Ehia makahki o Hezekia i kono lilo ana i alii?  Ehia makahiki kono noho alii ana?  Pehea ke aupuni i ka wa i liko ai o Hezekia i alii?  Nawai i lawe pio ae i kekahi poe?  2 Oih Lii, 28: 5, 17.  Owai kekahi mau kulanakauhale i lilo i ka enemi?  2 Oih Lii, 28: 18.  No ke aha keia hoohaahaa is ana o Iuda?  2 Oih Lii, 28: 19.  Ua haawi i ka auhau i ke aupuni hea?  2 Na Lii, 16: 8.

            Heaha ke kauoha a Hezekia?  2 Oih Lii, 30: 5.  A pau ia hana nui, o ka malama ana i ka ahaaina moliaola, ua aha lakou?  2 Oih Lii, 31: 1;  1 Na Lii, 18: 4- Ua lokahi ko lakou manao e hoopau ia mau mea pono ole?  Nawai i kukulu i keia mau akua kii, &c?  Nawai i hana ia ka mookeleawe?  Na Helu, 21: 4-4.  I me aha ka hana ia ana?  No ke aha ka wawahi ana i keia wa?  Ua pono anei ka hoomana ana ia mea?

            O ka hoopau i na kii wale ano anei, ka Hezekia hana?  Heaha kekahi?  1 Oih Lii, 29: 3.  Nawai i pani i ka hale o Iehova?  2 Oih Lii, 27: 24.  Owai na kaula i kokua ia Hezekia?  Isaia, Mica, Nahuma.  Ua hooponopono hou anei na hana a na kahuna?  2 Oih Lii 29: 4-11.  Ua hoala hou ia anei ka aha mele o Iehova?  2 Oih Lii 29: 25, 27.  E aha na Levi?  p.15.  Ua malama hou ia anei na hana e ae o ka luakini?  Ua makaukau anei na kanaka e haawi no Iehova?

            Ehia la o ka malama ia ana o ka moliaola?  2 Oih. Lii, 30: 22, 23.

            Ia wai ko Hezekia paulele ana?  1 Lii, 18: 5.  Ua hoomau anei oia ma ka aoao pono ana i hoomaka ai?  p. 6.  Ua hoopomaikai anei ke Akua iaia no keia hahai ana ia Iehova?  p. 7.

            Ua ae anei o Hezekia e haawi i ka auhau i ke ahi o Asuria?  Ua lanakila anei oia ma na aina a ma ka Hema kekahi?  p. 8.  Ua mahuahua anei kona waiwai?  2 Oih Lii, 32: 27-29.

            Owai ke alii o Asuria?  p. 8.  Hele kue oia i ke kulanakauhale hea?  Ehia makahiki?  Ua lanakila anei?  Mahea ka hoonoho ana i na pio o ka Iseraela?  p. 11.  No ke aha keia lawe pio ia ana o ka Iseraela?  p. 12.

            Aole anei i papa loa ia ka hoomana kii?  Ua malama anei i na kanawai a Mose i haawi ia lakou?  Aole anei i hoouna @inepine ia na kaula e paipai ia lakou?  No ka paakiki loa ma ka hewa, heaha ka hopena?  Pela anei na lahui e ae i haalele i ke Akua?  Ma ke aha e mau ai ke ea o ka aina?

            Mahea e hoomaka ke ano hou ana?  Aole anei ma ka naau o kela a me keia, a mahope holo ma na wahi a pau?  E ala anei ke ole e lawelawe ana kekahi?

            Heaha na mea e pono ai?  E kinai i na ino, e mihi i na hewa, e waiho aku i na hana pono ole, e hoopau i na akua kii o ka naau; e lulu i na hua maikai, e hana hou, a hoomaemae hou i na luakini, e hoala hou i na halawai; e hooikaika ma ke ao ana, ka hai ana i ka olelo maikai; ka lawelawe ana i na hana.

            Ka hoomahuahua ana i ka pono o ke Akua ma ka aina ka mea hoomahuahua na pono e ae.

            He nui anei na keakea i ka iho ana o kekahi i ka po?  Me aha ka Baibala me ona mau olelo ao, &c-, i ke Sabati me ona mau halawai, a me na kula Sabati?  Ka Uhane Hemolele na kumu ao, &c.

            Pehea auanei ka mea pale aku i keia mau mea a pau?  Sol. 29: I.

            Mele, “Maikai ke Kula Sabati,” H. A. N. p.88.

            Pule, I mau ke ea o ka aina i ka pono.

 

 

KUMUHANA.

KANAWAILUA, 32: 31.

( Koena mai kela pule mai. )

 

            5  Heaha ka like ole o ko lakou pohaku me ko kakou pohaku?  (a) Aole he mana o ko lakou pohaku, oia hoi ko kakou mau akua kii, e ike kakou ma ka Baibala i na mea i hana ia e na kaula o Baala i ka wa o ka noho alii ana o Ahaba, i ke kahea ana i na kahu o Baala iaia e iho mai ke ahi e hoopau i na mohai a me ke kuahu i hookahe ia i ka wai, aole he lohe o Baala no ke aha?  Aole ona mana, aole no hoi oia ke akua nana i hana i na mea a pau loa.

            O ko kakou pohaku a Mose i olelo ai ma keia mele, he pohaku mana loa ia, nana i hoouna mai ke ahi mai ka lani mai ma ke kahea ana o Elia kana kauwa e iho mai ke ahi e hoopau i na mohai a me ke kuahu i hookahe ia i ka wai a puni.  O keia pohaku a Mose ma he pohaku mana loa ia nana i hana na mea a pau loa.  O keia Baibala ka hoike nui nana e hoakaka mai ka mana loa o ke Akua.  O ko lakou pohaku sole mana iki, o ko Mose ma pohaku he mana loa, malaila o @ @ @@@ @e.

            (@)  O ko lakou mau pohaku a lako i hilinai naaupo ai me ke kihihewa, aole o lakou ike, he maka no ko lakou mau ukua kii, aole nae ike, he mau pepeiao aole lohe mai, he waha no ko lakou aole no kamailio mai.  he mau wawae no aole hiki ke hele.  O keia mau pohaku akua kii o lakou, aole hiki ke hana kupanaha a me na ouli o ko lakou akua ana.

            Aole pela o Iehova ko Mose ma pohaku e paulele nei, he pohaku ike loa ia me ka naauao kiekie loa me ke akamai palena ole, ke ike nei oia i na mea a pau loa, ke nana pono nei na maka o Iehova ma na wahi a pau loa, aole mea i koe i ka ikeia e ia, pau loa na mea mui a me na mea liilii loa i ka waiho wale imua o kona mau maka.

            O ko lakou pohaku aole he ike, o ko Mose ma pohaku he ike loa e hiki ole ai ia kakou ke hoomaopopo aku.  Oia kahi like ole o ko lakou pohaku me to kakou pohaku.

            (i)  Eia hoi, o ko lakou pohaku ua hanaia e ka lima akamai o ke kanaka me ka noeau, oia hoi ua kalaiia na kii laau akua o lakou, ua hooheheeia na keleawe, gula, dala, a pela aku.  O na mea a Iehova kekahi i hana ai, na hoku, na lapu, na holoholona, a pela wale aku.

            Aole peia ko Mose ma pohaku, aole i hanaia ia pohaku he pohaku mau loa ia, aole he hoomaka ana, aole ona pau ana.  Oia kahi like ole o ko lakou pohaku me ko kahou pohaku oia Mose ma Ua lawa ko kakou kamailio ana no ka like ole.

            6  Owai ka mea nana e hooiaio mai ko kakou pohaku?  (a)  O na enemi o ko ke Akua poe kanaka e hoopuni mai ana ia lakou ma ka aina o Kanaana.  I ka wa i kaua ai ka poe Isaraela na kanaka o ke Akua me ko lakou mau enemi, oia hoi ka poe Pilisetia.  Olelo ae ka poe Pilisetia.  Auwe Kakou!  Owai la ka mea nana kakou e hoola mai ka lima mai o keia Akua mana?  O ke Akua keia i luku ai i ka poe Aigupita i na ino a pau o ka waonahele.  E ikaika oukou, e hookanaka hoi, e ko Pilisetia, i lilo ole ai oukou i poe kauwa na ka poe Hebera, e like me lakou na oukou, e hookanaka e kaua aku.  Ke hooiaio mai nei keia lahui kanaka pegana, ua hoomaopopo iki kekahi mau lahui pegana o na aina hoomanakii i ke Akua, ma na mea a ke Akua i hana ai, oia ka lani, ka honua, ke kai, a me na mea a pau i hana eia, he wahi hooia iki ana i ko lakou mau noonoo ana, he hookahi wale no Akua.

            Eia kekahi, ke hooiaio mai nei no hoi kona poe kanaka ponoi iho.  Eia kana, "e hoomana aku oukou i ko ka kou Akua oia ka pohaku, ua Hemolele kana hana ana."  Ninau aku la o Nebukaneza ke alii, hewa o Balulona.  A owai la ke Akua nana oukou e hoopakele mai kuu lima aku?  Olelo mai la lakou, o ko makou Akua ka mea a makou e malama nei, oia ka mea nana ma kou e hoopakele ae mai ka imu ahi i pa-hikuia kona enaena, a e hoopakele no hoi ia makou mai kou lima ae e ke alii.  E hoomanao no hoi kakou i ko ke Akua hoike ana i kona mana i kona hoopakele ana i kena lahui kanaka oia na Iudaio, i ka wa o ka noho alii ana o Ahesuero maluna o na mokuaina 127, mai Inia mai a Aiteopia, oia hoi ke kuai ana o Hamana i ke ola o ka lahui Iudaio he umi tausani galena dala, e pepehi ia lakou a pau loa ma ka la 130 ka malama umikumamalua o Adara, aka nae, i mea e ike ai kakou i ke Akua mana, ma ke kokua ana mai i kona poe kanaka, oia poe kanaka o ke Akua, ke hooiaio aku nei lakou i ko kakou pohaku.

 

 

KA HOOMANA AIDOLA MA

INEDIA.

 

            He ahaaina hoomana aidola ma kauwahi o Inedia; [Aidola he kii akua ia.]  Elua keiki ka i makemake a hele e ike i na hana, o Bo ka inoa o ke keiki uuku a o Hariputa ka inoa o ke keiki nui; o Hariputa ka i ike mamua i na hana, o Bo ka i ike ole.  Auwe!  hooho ae Bo, owai kela e kolo ana ma ka lepo?  Pane Hariputa, aole ka oe e ike i ko kaua makuakane?  Oia kela e hooko ana i kona hoohiki; ua mai kana bebe mamua, a hoohiki oia, ina e hoola kona akua kii iaia, alaila e kolo oia i kekahi ahaaina kii mai kona hale a hiki i kahi o ka ahaaina, a malaila aku a hiki i ka luakini o ke kii.  Aia e nana aku, ke kolo la ma ka lepo, ku no a hoomoe iho iaia ilalo a kolo ae, a ku ae a hoomoe hou iho a kolo hou aku, a pela 'ku a loihi, a paapu i ka lepo, me ke koko no ke ku ana i na pohaku ooi.  Nolaila kou ike ole iaia, ua ola kana keiki, kahooko ana keia i kona hoohiki.

            Nana hou, aia he wahine e kaa ana ma ka lepo, a he kane e kolo ana ma kona kuli, e imi ana laua e hoomaalili i ka inaina o keia akua kii.  Nana hou no, aia hoi e nui loa ana kanaka, kane, wahine, kamalii, e walaau ana, e hooho  ana, e hula ana, e hookani pu ana.  Pihoihoi o Bo a ane uwe oia no ka pololi a makemake e hoi, aka pane Hariputa, aha, e hele pu kaua i ka luakini, malaila au e kaumaha ai i kou'u mohai.  He hana loihi malaila, a puka mai Hariputa iwaho me ka lehu ma kona lae, ma kona ai, a ma kona mau ima, me kahi laau iliahi ma kona poo, a me kahi pea @@ @@@@ @@@@@@.

            Emoole a nui loa ka walaau ma kahi o ke kii akua, makau loa o Bo, a ninau ia Hariputa, Heaha keia?  Pono ole anei kou mohai ana?  Huhu loa paha ke kii.  Aole; e holo ana oia.  E holo ana owai?  O Puliora ke kii.  Aia ke holo la no.  E kipa ae oe ma ke ala, lalau Hariputa ia Bo ma kapa alanui.

( Aole i pau. )

 

 

KE KEIKI E PEE ANA

 

            No ke aha ka pee ana.  Alia.  He kanaka aloha e imi ana i ka poe pilikia komo oia iloko o kahi hale uuku, a pii iluna ma kahi alapaii.  A maluna malalo ae o na o'a, loaa kekahi keiki e moe ana ma kahi puu opala, ua umi paha na makahiki.  E aha ana oe?  ninau ka malihini.  E pee ana au.  E pee ana no ke aha?  Auhea kou makuahine?  Ua make oia.  Auhea kou makuakane?  Aole au i ike, aia la oia i hea.  E nana mai oe ia'u, huli oia ma kona maka.  Nana ka malihini aloha, ua uhiia oia me na weluwelu.  Ua uliuli loa kona ili, kona kua, ua paapu i ke koko.  Nawai la i pepehi ino ia oe?  Na kuu makuakane.  No ke aha?  Ua ona kuu makuakane a pepehi ino mai ia'u no kuu hoole aole e aihue.  Ua aihue anei oe mamua?  Ae, i kekahi manawa.  A no ke aha kou aihue ole ana i keia manawa?  No ka mea ua hele au i ke kula misionari, a lohe au no ke Akua, a no ka lani, a no Iesu, a no ke kanawai e papa ana, mai aihue oe; a ua hoohiki au, aole au e aihue hou ke pepehi mai kuu makuakane a make au.  Mai hai aku nae oe iaia ia mea.  Aka, aole pono ke noho oe maanei, e kali iki oe a kii aku au i wahine aloha e kii mai ia oe a lawe aku i kahi e.  Thank you sir.  Huli ia malihini ia wahine, hoomaka koke ke keiki e mele i kahi himeni i paanaau iaia.  Hoolohe ka malihini ia mele, a eia ua mele la:

 

                        Iesu mea akahai,

                        Nana i ke keiki nei

                        Nana menemene mai,

                        Ae mai ia'u e hele ae.

                        Iesu, mai hoole mai

                        I ke keiki liilii nei.

                        Ae e komo aku au

                        I ke aupuni maikai ou.

 

            Ua hala na hora elua a hoi hou mai ua malihini nei.  I ka pii ana ae iluna aia hoi ua make ua keiki nei, make no ka pepehi ino ia e ka makua ona.  Ka hua ia o ka ona, o ka hoole ana o ke keiki, aole loa oia e aihue hou ina e pepehi kona makua a make oia.  Ka hua ia o ka hele ana i ke kula misionari.  Nui anei na keiki Hawaii e hoohalike ana me keia keiki?

            E na keiki, e hele mau oukou i ke kula Sabati, e hoopaanaau i na pauku baibala, me na himeni maikai, ka poe i aihue mamua, mai aihue hou aku.  Mai makau i ka pepehi ia, ke ae ole e aihue a e hana i na hewa e.  E na makua inu rama, e haalele i ka inu rama, o inu, a ona, a pepehi ino i na keiki.

 

AHAAINA LA HANAU.

 

            I ke ahiahi o ka Poalima la 23 o keia mahina, ua haawi ae o Mr. D. Manaku Esq. a me kana lede ma ko laua home noho he ahaaina hoomanao no ka la hanau o ka laua lei, Jno. Kalaniakeawe Manaku, oia ka piha pono ana o ka ekolu o na makahiki mai kona hanau ana mai.  He papaaina keia i hoomakaukau mikioi ia a i hele no hoi a uluwehi i kela me keia mea ai malalo o ka hooponopono ana a ke kuene Kaauwai.  Ua hiki kino ae ki 'lii ka Moi malaila, i ukaliia e Curtis P. Iaukea; malaila pu ae hoi ka enegima nui a me ka puuku nui o ka mokuahi Alameda, Col. Jas Boyd, Messrs. Geo. L. Desha, J. B. Peterson, O. C. Swain, Chas. Williams, Jas. G. Clevior, Rich Mossmana, Thos. K. Nakanaela, a me kekapoe e iho a lehulehu wale. 

            Ua hoonanea ia ka papaaina me na leo honehoneo na pila, i ukali pu ia mai hoi me na kileo kani oeoe a kuhokuho o na keiki o kekahi mau hui himeni o keia kulanakauhale.  Mahope iho o ka pau ana o ka paina ana a ka Moi, ua launa iki iho oia me na hoa no kekahi mau minute pokole no ka hoolohe ana i na leo hoonanea a na keiki hookani pila, a mahope o kona lulu lima aloha a hoomaikai pu ana me na mea hale a me ka mea nona ka la hanau, a huli hoi aku la oia.

            Ke kalokalo ae nei makou, na na lani e hoohalawai mai i ka mea nona ka la hanau me na la hanau hou he lehulehu wale e hiki mai ana.

 

PAU I KE AHI NA AKUA KII.

 

            E ka Nupepa KUOKOA e: - He wahi puolo mea hou ka'u e hoouna aku nei ia oe, a nau ia e holo mama aku ma na kaiaulu o Hawaii, i ike mai ai na hoa puni mea hou a kaua.

            Ma Waikapu nei, ua kii aku la o Mr. Wailaahia i na akua kii o Mr. Pala ma ka Poalima nei la 16 o Oct., a ua lawe ia mai, a ma ia po iho no ua puhiia i ke ahi oia ka hora 12.  A maka Poaono ae no ua kii hou no ua o Mr. Wailaahia i na akua kii o kekahi poe, aole nae i loaa mai; a ma ke kakahiaka ae o ka la Sabati, ua kii hou no a ua loaa mai, no Mr. Kamaka a me Mrs. Nawelau ia mau akua ana i lawe mai ai.  Eia ka inoa oia mau akua.  Alaekuula, Kalaipahoa, Keaelamakani, Opapahekili, Kahailiopua.  A ma ia po iho no ua puhiia i ke ahi.  Ua kamailio mai ua o @@ Wa@@@@@@ h@ @@@ @@@ @@@@  ka na akua kii i koe o ko Waikapu nei poe.

            Ma ka po Poaono nei no hoi ua hora 9, ua hopoia o John Kuma no ke puhi opiuma, a ma ka Pookahi nei no hoi o ka la 19 kona puhiia ana e ke ahi a ke Kanawai.  Oia no paha ka mea i emi loa ai na hana pono ma keia kihapai, oiai ke paa mai nei no na hoahanao a nue na lunakahiko o kei ekalesia me na akua kii he lehulehu wale o kela ano a me keia ano, a ua manao paha aole e huli mai ana ke Akua Kiekie i ko lakou mau poopoo, alaa ke ahuwale la o na iwi o Hua i ka la.  A ke manao nui nei ka mea kakau, ina pela ko ke Akua manao i kona huli mai i kahi nalo, a me ko ke aupuni huli mai no hoi ma kona ano iho; alaila, e maemae ana ke kihapai o Waikapu nei.


S. K. KUEWA.

 

He wahi hana epa.

 

            E ke KUOKOA e.  Ma Waikapu au i keia mau la, a ua ike au i kekahi wahi kaaka hoopunipuni, o John Kekua kona inoa, no Hilo, Hawaii, mai oia.

            Ma ke ahiahi o ka la Sabati a ao ae Poakahi, la 19, ike aku la au i kekahi ahi e hoa ia ana ma ke alanui mawaho iho o ka hale wili ko o Wailuku nei.  O ke kumu o keia ahi, oia no he pohaku a me elua apana laau.

            O keia mau mea, wahi a ua wahi eepa nei, he mau akua ia no kekahi mau kanaka kamaaina o Waikapu nei, oia o Kamaka a me Nawelau.

            Ua hoa ia keia mau mea i ke ahi; wahi a ua wahi kalohe nei, he mau akua anaana, hoounauna, pahiuhiu, kiolaola, a me ke kaha alanui, i mea e make ai kanaka, wahi ana.  Eia ka mea apiki, ua puni loa kanaka o Waikapu nei i na hana a keia wahi kanaka hoopunipuni nui wale.

            O keia wahi John Kekua, he kamaaina oia no Hilo, Hawaii.  A ma kela mau makahiki i hala aku nei, ua hopu ia oia no ka hewa aihue i ke dala o ka hale wili ko o Kaiwilahilahi ma Hilo Akau, Hawaii.  A ua noho oia ma ka halepaahao ma Kawa no na makahiki e like me ka ke kanawai i hoopai ai iaia.

            E na kiai o ke aupuni ma ka apana o na Wai-eha, e makaala i keia wahi hoopunipuni uui o ke ao nei.

            Eia oia ua kepa iho nei i ka wili ko o Waikapu nei.

            Ina e hoomau ana oia ma ia hana, e hopu iaia no ka hele wale a huli i ko hai hale me ke kuleana ole.

            Owau iho no me ka welina.

JNO. I. KANOA.

 

MAI MOLOKAI MAI.

 

            Ma keia mau mahina e nee nei, he hoomakaukau nui ana keia o na Kula Sabati o Molokai nei, no ka hookipa ana mai i na Kula Sabati mai Hawaii, Maui, Lanai, a me Oahu, a ina no Kauai mai kekahi Kula Sabati; no ka hiki aku i ka la 1 0 Jan. 1886, e hiki mai ana ma ka luakini o Kaluaaha.

            KULA OLELO BERITANIA.  Eia ma ka wailele o Moaula, Halawa, ke ku nei he kula Olelo Beretania, malalo o ke ao ana a Henry Van Gesen, ma ke ano he kula kuokoa, me ke ao pu ia ana i ka hookani piano.  A i ka nana ana, he ku maoli i ka maikai ke ao ana a kela haiole.

            NO NA MOKUAHI.  O ko makou mau mokuahi, o Mokolii a me James I. Dowsett; o ko laua uku ohua oneki mai Honolulu mai, he hookahi dala, a pela mai Molokai aku nei, me ka malama pu ia ika ai a me ka i'a.  A ke olelo nei ko Molokai nei mau keiki, wai olu wale keia.

            HE KANAKA HOONOHONOHO AKUA.  Aia ma Honouliuli, he kanaka o Ouwia kona inoa mai Wailuku mai, a penei kana hana:  O ka lau o ka Ape, oia kona lole e aahu ai, me ka hauhoa ana mai i ka keokeo mawaho mai o ka lau Ape.  O ka inoa o ke akua iluna o keia kanaka, o Paliuli; a me keia mau ano oia i hele ai a ma ka hale o Kekuanui, malaila oia e haiolelo ai me ka olelo aku, he hale anaana keia.  Eia ka mea aka.  I ka hoi ana mai o ka mea hale, a ike i keia kanaka ua aahu i ka lau Ape, manao iho la ia he pupule la; holo aku la a ke kaula, me ka manao e hauhoa a paa lawe i ka halepaahao ma Pukoo, he holo aku ana kela; aohe no he wa, ua paa aku no ka malo keokeo ia Kekuanui, kau e kela ma kela aoao o ka muliwai.  O ka mea ano nui ma keia mau hana ano ole, o ke kokua ana o kekahi luna puuku a kanaka hanohano o ka aina i keia hana ano ole.  Nolaila, e kahi kanaka o Waikapu, mai hana hou i kela hana, o  @wi ka niho.

            NO KA ONA.  I na la aku nei mamua ua malie loa ka ona rama, aka i keia mau la, ke ike ia aku nei na wahi elemakuie o Halawa, a me kahi poe e iho e hookikiwi ana iluna o ka lio, a kahea aku la ka mea e kakau nei:  Heaha keia?  Eia ka pane; O sa Lunamakaainana o Pukoo.  Alaula, hoomanao iho la au, he maunu keia e hoohei ana i ko ke kanaka manao e koho i ka puahiohio; oiai he mau la wale no koe hiki mai ka la koho Lunamakaainana.

Owau no me ka oiaio.

E.K.

 

Ua haule hou no kakou me ka moolelo o Tonerika i keia pule.

 

 

PANE

 

            Kula Kahua, Oct 27, 1885.

            F. na hoaloha J. Lani, J. W. K. Kalino Jr., Joseph Lani Pa Jr., komite o ka Ahahui Opiopio Imi Pono Karistiano o Waiehu,

            Ke hiipoi mai nei au me ka paulehia nui no ka oukou Palapala Hoalohaloha walohia no ka make ana o ko'u kane Samuel Kaaloa, ma ko oukou hoike ana mai ki ko oukou paumako nui nona.  O ko oukou komohia pu ana me a'u iloko o ke kaumaha, a me ka oukou leo pule no'u, a lawe aku i ko'u mahalo, a me ko'u mau manaolana maikai no ka hoomau ia ana aku o ke kulana holomua o ko ouko Ahahui.

 

Owau no me ka oiaio,

MRS. KATTIE KAALOA.

 

            Ma Kaakopua, ua hanau mai he keikikane mohaha na Geo. L. Desha a me kana wahine, ma ka la Sabati i hala.

 

 

KE KAUKA IAPANA

MR. M. GOTO

 

He Kauka no ka mai lepera, na mai e pili ana i ka ili o ke kanaka, ka mai kaokao,

etc.      etc.      etc.

            KEENA HANA - Aia ma Kapa'ama, mauka pono o kahi noho o ka Hon. J. Keau. - NA HORA HANA- Kakahiaka, hora 9 a ka hora 12 M, -- Auina La, mai ka hora 1 a ka hora 4.  La Sabati hora 3 a ka hora 1@.

2047-1yr.

 

 

JAMES DOWER

 

Oia hoi o Kimo Kapiolani, ka ona mua o ka mokuahi Kapiolani.  Ua makaukau oia me na lako apau, no ka hana ana i na waapa, a me ka hana hou ana i na waapa naha.  Ua makaukau oia me na Wae, na Umii, a me na apana hookui e paa ai na waapa, a me na lako e ae no ke kapili ana i na waapa.  E hele mai ma kona hale ma Manamana, Honolu.

2029-tf.

 

E holoholo mau ana ka Moku Kuna kialua hou o MR. J. PAIKO i kapaia ma ka inoa o kona makuahine oia o

 

"DOMITILA"

 

-- MA NA AWA O --

 

Malae,

Kaneohe,

Heeia,
Kahaluu,

Waiahole,

Waiakue,

 

            A me na awa e ae o Koolau; he @@@@@@ k@ ulu ohua a me na ukana; he moku maikai a @@@@@@@.                     tf.

 

 

J. A. MAGOON, (Makuna.)

 

LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI

Keena Hana, Helu 42 Alanui Kalepa, kokoke i ke Keena o Pekekona.

tf

 

 

JAMES M. MONSARRAT.

(MAUNAKEA.)


LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI

He Luna Heoiaia Palapala.

 

            E hana ia no na Palapala Kuai, Palapala Hoolimalima, a me ua palauala pili kanawai e ae ma ka olelo Hawaii.  Dala no ka hoaie ma ka moraki ma na waiwai paa.

            KEENA HANA:  alanui Kalepa.                               t@

 

 

PAPA!                        PAPA!

AIA MA KAHI O

LEWERS & COOKE,

(O LUI MA)

@a ke ke@@@ kahiko @@ alanui Papa a ma Mo@

@ loaa @i na

PAPA NOUATRI.

a kela a me keia ano

 

Na Pani Puka, Na Puka Aolani, Na Olepelepe

Na Pou, Na O-a, Na Papa Hele, Na Papa

Ku, A me na Papa Moe nui loa

 

Na Pili o na Hale o na Ano a Pau

 

Na Pepa Hoonani, Na pena o na Wai e pa@

Na Kui mai ke Nui a ka Makalii, Na Ano

Puka, Na Amni Puka Aniani, Na Ami

o na ano a pau, Na Aila Pena, o

kela me keia ano Na Aila Ho@@

maloo, he lehulehu wale,

N@ A@@@ @ @@ @@@@@

ano a pau.

 

NA WAI VANIKI

 

A ME NA

 

WAI HOOHINUHINU NANI !

 

O NA ANO A PAU LOA.

 

NA BALAKI ANO NUI WALE.

 

A ke hai ia aku nei ka lono i na Makamaka a

pau, ua makaukau keia mau Makamaka

o oukou e hoolawa aku ma

na mea a pau e pili ana

ma ka laua oihana

 

NO KA

 

UKU HAAHAA LOA.

 

E like me ka @@@@ e holo ana ma waena o

 

LAUA a me ka MEA KU AI.

 

HELE MAI E WAE NO OUKOU

 

 

H L. CHASE. (KEIKI.)

 

            Mea Paikii kaahele ma na mokupuni.  E hanaia no na kii me ka maikai a me ka eleu pu no hoi.  E paiia no na kii nui a lii like me ka makemake o na makamaka.

 

 

NA HOOLAHA KUMAU.

 

KAKELA & KUKE

 

E laa na pahiolo, koi hole,

hamale, koi nui a me liilii, kila,

wili puaa, rula, apuapu, kui o @a a@c

a pau, kala kaa, hao hoo @@@ puka

 

pohaku hoana, kepa, lei ilio, kao.

la hao ilio, pahi, upa, pahi omiumu,

kalapu, kope hulu, pulupulu, oepa ka

lakala, lina hao, ami, keeh@ a me ke

 

 

KAULA OPU

 

Palau o na ano a pau.

Oo, ho, kopala, pe, kipi

kua, hao kope, au ho a pe-

a aku, kua bipi, lei bi-

pi, kaula hao bipi, uwea

pa, uwea keleawe, hao pili

piula, kaa palala, ipuhao, ipu ti

 

 

PA-PALAI. MAKAU ME KE AHO

 

 

Ili wai, papa holoi, kopa ala, kaula

kuaina, hu'akai, ehi wawae,

hulu pena, a pela aku.

 

Pena wali, kini nui a me liilii o na

ano a pau, me ka pepa kuhi-

kuhi, pena keokeo, aila

pena, aila hoomaloo,

vaniki kaa, a me

vaniki moe.

 

 

PENA HOOMALOO

 

- a me aniani hale -

 

AILA MAHU, AILA MIKINI, AILA MAMO ILI,

AILA KAA, INIKA KAMAA.

 

PAUDA, KUKAEPELE, KIANA

PAUDA, UIKI IPUKUKUI O NA

ANO HE NUI A LEHULEHU.

 

 

LOLE MAKEPONO

 

- E laa na -

 

AHINAHINA, KALAKOA, KEO

KEO, LEPONALO, HULUMANU

UWE-WAHINE, KUI HUMU HU

MU, A ME KA LOPI.

 

K@ Kui@@ @ @@@@ @@ @@ @@@ ka@:  @

 

KAKELA & KUKE!

 

 

NA MEA PIULA,

 

Mikini Humuhumu

 

@@@@@@ @@ @@ @@@@@@@@@@@@ SON

 

MIKINI A WILCOX ME GIBBS

 

NA MIKINI A

 

REMINGTON.

 

He nui loa na mea hao me na ukana e ae o na ano a pau, aole hiki ke hai pau ia aku, hewa i ka wai na maka ke ike.

 

 

Laau Lapaau Kaulana Loa

 

A DR. JAYNE.

LAAU HOOMAEMAE KOKU

LAAU HOOPAU NAIO, LAAU

KUNI, PENIKILA, HUAALE

PAAKAI, LAAU HOOP A A @ @

 

@@ na Laau Home a Pela 'ku.

 

KAKELA-KUKE.