Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIV, Number 46, 14 November 1885 — Kela Haunaele Powa Ola ma Kalawao a me ka Papa Oia. [ARTICLE]

Kela Haunaele Powa Ola ma Kalawao a me ka Papa Oia.

Ma ko makou noonoo |>ono aua, me m man.io matkai a j»au, a me ka naau pepe, ke manao nei makou o ka ho<> kaaw.ile ana i na '.nakamaka i loohia i ka mai lepeta, a kaawale loa mai ka poe i loaa ole ia mai. oia kekahi o na haiu aloha i kahi koena e noho nei o ka h hui HawaiL A euai ua hookaawaleia he kahvia iaula a maikai no lakou. me ka hookaawale pu o ka lahui ma o ka Aha olelo ia i kela me km Kau i na puu dala nui no ko likou oohona a me ke ola ana, noUila ua loaa he home maikai no Ukou e noho ai me ka maikai a me ka maUmaia. He mau makahiki loihi wale ae nei ka i haia hope mai ka hoomaka ia ana e hookaawale *ku t na mai le|K'ri ma Kalawaa Ua ike makou i Va ehaeha o ka naau a me ka mokti* ahua o ka puuwai i ke aloha no ka maweheia o ka pili mawarna o na ohana o kahi o ia poe a makou i ike a i ka* maaina ai mai na U kamalii mai; «ka, iloko o ia mau ehaeha a pau ua hiki ole ke paWia ka Uwe ana aku U poe t kahi e, no ka mea, o ka hana peU, ot» no ka hoao ana e hoopakek i ka poe t loaa ine ka mai A iioko o ia mau makahiki a hoea i keii wa, akahi wale oo a kau ke kiko eleelemaiun* oka in.oa o ka PanaUau o aole mamua ae. Ua haaaia kekahi hana Wi mainoiōo lua uuiaiU

iloko o kekahi la i ha'a bojic iho nei, a \ aa poitK> aka U ehia mau oia kirso mal ole mamuli o ka hou ia ana i ka pahi ej kekaM ona mai He mea weliweii ke~ ia a ku i ka ma&aonao, a ua kuleaoa ka lehulehu e iuxxaua e ekniele; e neonoo te kamaiiio ma aeia mau roea t oiai tu | ke aupuni mi o ka Papa Ola na ! we ana, ke kuiou i ulu mai. Ua ho* ikeia mai, o ke kumu i ulu mai f oia no ka hoopuka ana, ma o ka Pemidei» ia t . oia o Kipikona, i ke kauoha i na Uma ma Kalawao e laweia na kaikamahinea na makua ?efjera e noho ana ma ia wa* hi, a e hookauia maluna oka mokuahi Kimo Laukeke a e laweia mai i Ilonolulu nei, no ka hoomalu ana maloko o ka hale hou i kukuluia maloko o ka pa hoopaa o ka halemai ma Kakaako—oia hoi o Kapiola&i Home. Ua hooie ka makua i ke kaiiiia o kana mau keiki, a ua, paa na luna o ka Papa Ola e lawe i ua mau keiki nei, me ka lima ikaika e like ue ka mana i haawlia La lakou, a o ka hopena he make no ua mau iuoa nel Mai ka lohe ia ana o keia iono a hiki i keia la, ua nui na kama : lioia mawaena o ka lehulehu, ua nune aku a nune mai i ka pono a me-ka pono oieo na hana a ka Papa OU ma keia mea, a ua nui na oleio oolea i hoopukai?., e ahewa ana ia Kipikona. Ma keia mea ua uiu mai ka ninau, a he ninau kupo- i no no hoi. a oia keia: He mana no anei ko ka Papa Ola e kii aku i na keiki mai oie a na mnkua lepera a lawe mai i Honolulu nei ? He mana anei ko ka Papa Oia e laweiawe i kona mana a e hoopaa i na keiki mai ole maloko o Lekahi wahi, ina no piha he makua a he makua paha ko iakou i ioaā i ka mai ? Ke kanaiua nei makou. No ka mea, oiai ua loaa ka mana i ka Papa Ola e hana i kona mau rula, e maiama ioa nae iakou i ka poe i kaa oie maialo oko lakou mana. A penei e hoakaka ai : Ina ua ikeia kekahi kanaka, ua loaa oia i ka mai iepera, e noho ana ma Honolulu nei, ine kona ohana he wahine a he mau keiki, a iawe aku ka Papa Ōla iaia no ka haleaaai ma Kukaako, e hiki ana po anei i ua Papa Ola nei ke iawe i ka wahine mare aua kanaka nei ? Aoie, aoie loa he mana ma ke kanawai e hiki i ka Papa Oia ke lawe ika mea i puka ole ka mai. A ina he mea hiki ole ia, pehea hoi e hiki ai ke lawe i na keiki ? A pehea hoi na keiki i hanauia ma Kalawao, he makuakane a i ole he makuahine lej>era, e mana ana no anei ka Papa Oia e kaili mai ia iakou mai ia wahi mai i h<Kikaawaieia no na lepera aho i>noho ma Kakaako ? No ka mea, ina i lawe mai ka Papa Oia ia lakou ma ke ano he iepera, alaiia, o Kalawao aku la kaKi kopono no lakou. A ina h6i i iaweia inai no ka puka oie o ka mai maiuna o iakou, aiaila, ma ka mana hea i hiki ai i ka Papa Ola e iawe mai ia lakou mai na makua a hoopaa ma Kakaako ma ke ano he poe lepera ?

Kia hou kekahi. Ina e hoonoho ia ana na keiki a na makua lepera ma Kakaako, nialoko o ka Home hou, mc ka manaoia aia iioko o lakou na anoano o |ka niai o ko lakou muu niakua, alaila, l*'hea la na kaikamahine e hele nei i ke ku)a t no lakou na n)akua i loaa ole ia mai ? No ka mea, ua oleloia, ina e nana ke Kauka i na haumana o kekahi kula, a kaualua kona manao no kekahi 0 na haumano, a hopohopo paha o loaa 1 ka mai, alaila e lawe ia ana ua kaikamahine nei ma kela Home. He mea ahewaia anei ka luakua e aua ana i kani keiki aole t laweia e hui pu tne na keiki i hanauia e na niakua i !oaa i ka mai lepera ? Kela wahi hoi ipala a paa maloko o kekahi kahua kokoke me na mai lcpera he raau hanen ko lakou heluna, noha na ea i piha me na ukana kupono ole e hanuia e na puuwai opiopia Aole anei oia kekahi o na mea nana e hookumu koke ka mal iloko o ke kino o ka mea opio ? Ma keia mea he makeniake ko makou e ike ika lawelaw; ia ona mea a pau e pale aku i neia mai ino weliweli, ma ke ano maikai nat; ma ke ano e loaa mai ai he pomaikai, a malalo o ka hooko j>ono ia oke kanawai. He mea makehewa ke kaili ana mat i na keiki a na aiakua ma Kalawao t a hoopaa ma Kakaako, me ka hookuu mau o Kipi kona i na mat mailoko mai o Kakaako e hele iwaho nei no hookahi eiua a ekolu pule, a no ka mahina aoi aku i kekahi manawa. Heaha ka pomaikai o ki lawe ana mai i na keiki mai Kalawao mai, oiai keia poe e hele ana ma ko lakou kauhale e hui ana rue na makamaka, me na keiki, a me kahi poe lehulehu ? Ua ikeia he mea oiaio loa. ke hookuuia nei kahi poe i paa ma Ka kaako īwaho nei; a heaha la ka waiwai oke kii ana i ko Kalawao a hoepaa maanei ? He poe lakou i kaawale mua, U4 hiki lakou i kahi i hookaawaleia, a e pono e wauho malie aku. A ina he omakemake io ko Kipikona e hoike 1 kekahi haoa ana i manao ai, alaila, e kukulu > mau Home nui a mai kai uia Kalawao, a e hookomo aku i na kaikamahme ma )uhi Home, a o na keiki kane hoi ma kekahl O kelahi mra kuganah* no hoi, oia ka hooma kaukauia o keia Home no na kaikama* hine wale no, a aole hoi ko na keiki kane. Heaha Uke kumu o keia ano hana ? He mea ano e ioa f na kai* kamahine wale uo paha ka i eeumaoia» * aiohaia» apcbea hoi na keiki kane.

I O keia iiiau mea a pau, e komo aka} |ana » ii' io o ka mioneo o ka makca| | nana ke ktiki e kaili b ak« ana imi j 1 kona poli aku. Pela pu no me ke ko | i mo aua iioleo o Momona, ka makua aa- * na keia mau kaikamahioe i kailiia mai, [ 1 a nana hoi i pepehi a make kela taau) j makai ma Kaiawaa Aka, o keia wak iho la no anei ? Ke loheia mai nei, ke puapaai roai nei ma kekahi mau meheu, oa lawelaweia ka hana roe na hookīki na malalo o na kaueha a Kipikona. Ua katMihaia me ka malu, a i ka wa i kokoke ai ka manawa, akahi no a hoikeia | aku i ka makua. A owai ka maKua i j aele i ke aloha i kana keiki ? He oia- 1 io, ua hewa o Momona no kana bana | iima koko i hana ai, a ua hewa pu me Kipikona no kona haawi ana i kumu ei a!a mai ai keia hana. Ua make kela; mau kanaka mamuli o ko laua h»x>ko ] ana i na masao hookikina a Kipikena, \ a aia maluna o kona poo kahi i kau ai; ko laua koko haia o!e j